پروژسترون چیست و چه کاربردهایی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

اگر خانم هستید و باردار شده‌اید، یا قصد بارداری دارید، همچنین اگر از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنید، بدون شک نام داروی پروژسترون به گوش شما رسیده است. این داروی هورمونی در بسیاری از اختلالات و مشکلات دوران باروری کاربرد دارد. اما این دارو چیست؟ چگونه مصرف می‌شود و چه عوارضی دارد؟ اگر این دارو را مصرف می‌کنید، بهتر است به خوبی آن را بشناسید تا به عوارض آن دچار نشوید.

در صورتیکه این دارو برای شما تجویر شده است، پیش از مصرف از مشاوره دارویی دکترتو کمک بگیرید. همچنین برای درمان اختلالات هورمونی می‌توانید به دکتر غدد یا دکتر زنان مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید از بهترین دکترهای مورد نظر نوبت دریافت کنید.

داروی پروژسترون چیست؟

پروژسترون هورمون استروئیدی است که توسط جسم زرد، در بدن زن پس از تخمک‌گذاری در نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی تولید می‌شود. باروری و قاعدگی تا حد زیادی توسط هورمون‌ها کنترل می‌شود و یکی از این هورمون‌ها پروژسترون است. این هورمون به اشکال دارویی مختلفی برای درمان بسیاری از مشکلات هورمونی در دسترس پزشکان و بیماران قرار دارد و یکی از داروهای موثر در پیشگیری از سقط داست. در ادامه بیشتر به معرفی این دارو پرداخته‌ایم.

نام رایج دارو:

• پروژسترون

اسامی تجاری و اشکال مختلف دارو:

• آمپول پروژسترون ۲۵ میلی‌گرم و ۵۰ میلی‌گرم
• آمپول فرتیژست ۲۵ میلی‌گرم و ۵۰ میلی‌گرم
• شیاف فرتیژست ۲۰۰ میلی‌گرم و ۴۰۰ میلی‌گرم
• شیاف واژینال سیکلوژست ۲۰۰ میلی‌گرم و ۴۰۰ میلی‌گرم
• کپسول میکرونیز یوتروژستان ۱۰۰ میلی‌گرم و ۲۰۰ میلی‌گرم

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

متن انگلیسی:
«Progesterone is also used to bring on menstruation (period) in women of childbearing age who have had normal periods and then stopped menstruating.»
ترجمه متن:
«داروی پروژسترون در خانم‌هایی که پریودشان به مشکل مواجه شده است، تجویز می‌شود.»

به نقل از medlineplus

نحوه عملکرد پروژسترون چگونه است؟

در تخمک گذاری طبیعی زنان در نیمه‌ی دوم چرخه‌ی قاعدگی، جسم زرد که از فولیکول غالب که تخمک از آن آزاد شده است، پروژسترون ترشح می‌کند. از آنجا که جسم زرد بر این قسمت از چرخه تسلط دارد، به عنوان فاز لوتئال شناخته می‌شود.

پروژسترون باعث تحریک ترشحی غدد رحم می‌شود، عروق داخلی اندومتر رحم را افزایش می‌دهد و در آماده سازی برای کاشت جنین آندومتر را تثبیت می‌کند. این هورمون همچنین در تعامل با گیرنده‌های پروژسترون در سلول‌های T گاما / دلتا منجر به بیان پروتئینی می‌شود که با سلول‌های کشنده طبیعی به خصوص در فاز جنین مادر تداخل ایجاد می‌کند.

نحوه استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری و دوره های دیگر

بهتر است بدانید که این دارو تنها به شکل شیاف در دسترس نیست و اشکال دارویی دیگر هم دارد. مثلا این دارو به صورت ژل، قرص و مپول هم در دسترس است. در ادامه به اشکال مختلف این دارو نحوه مصرف آن‌ها در جدول زیر اشاره کرده‌ایم:

علت تجویز دارو	نحوه مصرف
کمک به فن‌آوری تولید مثل (ART)	– ژل ۸٪ واژن: ۹۰ میلی‌گرم () داخل واژینال هر روز
دوز معمول بزرگسالان برای بلوغ جنین و نارسایی جزئی یا کامل تخمدان	– شیاف واژن: دوز اولیه ۱۰۰ میلی‌گرم از طریق واژن ۲ تا ۳ بار در روز، از روز بعد از بازیابی تخمک شروع می‌شود، مدت زمان درمان: تا ۱۰ هفته. – ژل۸٪ واژن: ۹۰ میلی‌گرم از راه واژینال یک بار در روز برای مکمل پروژسترون یا ۹۰ میلی‌گرم از طریق واژن دو بار در روز با که نیاز به مکمل پروژسترون دارد. مدت زمان درمان: حداکثر ۱۰ تا ۱۲ هفته تا رسیدن به خودمختاری جفت
دوز معمول بزرگسالان برای ناباروری زنان	– شیاف واژن: دوز اولیه ۱۰۰ میلی‌گرم از طریق واژن ۲ تا ۳ بار در روز، از روز بعد از بازیابی تخمک شروع می‌شود. مدت زمان درمان: در کل تا ۱۰ هفته.  – ژل۸٪ واژن: ۹۰ میلی‌گرم از راه واژینال یک بار در روز برای مکمل پروژسترون یا ۹۰ میلی‌گرم از طریق واژن دو بار در روز با نارسایی جزئی یا کامل تخمدان که نیاز به مکمل پروژسترون دارد. مدت زمان درمان: حداکثر ۱۰ تا ۱۲ هفته تا رسیدن به خودمختاری جفت
باروری	چنانچه از شیاف به منظور بارداری استفاده می‌کنید، باید آن را درون واژن خود قرار دهید. پزشک دوز را برای شما تنظیم می‌کند.
سندروم پیش از قاعدگی یا افسردگی پس از زایمان	اگر از سیکلوژست برای سندروم پیش از قاعدگی یا افسردگی پس از زایمان استفاده می‌کنید، می‌توانید آن را در واژن یا مقعد خود قرار دهید (مانند شیاف).
در زنان مبتلا به نارسایی جزئی یا کامل تخمدان	دوز: ۹۰ میلی‌گرم دو بار در روز داخل رحمی ممکن است مصرف پروژسترون تا ۱۰ تا ۱۲ هفته بعد از حاملگی تا زمان اتونومی (خودمختاری) جفت ادامه یابد.
برای درمان آمنوره‌ی ثانویه (عدم خونریزی در زمان قاعدگی در خانم‌های در سن باروری)	– ژل ۴٪ به صورت واژینال یک روز در میان و در دو دوز تجویز می‌شود. زنانی که پاسخی نمی‌دهند باید ژل ۸٪ دریافت کنند. – قرص یا کپسول ۴۰۰ میلی‌گرم خوراکی یک بار در روز(هنگام خواب) به مدت ۱۰ روز – تزریق عضلانی: ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم آمپول عضلانی یک بار در روز به مدت ۶ تا ۸ روز متوالی
دوز معمول بزرگسالان برای خونریزی رحم	۵ تا ۱۰ میلی‌گرم آمپول عضلانی یک بار در روز و در ۶ دوز مصرف کنید.

شیاف پروژسترون از جلو بهتره یا عقب (نحوه جایگذاری شیاف سیکلوژست یا پروژسترون)

اگر از سیکلوژست برای سندروم پیش از قاعدگی یا افسردگی پس از زایمان استفاده می‌کنید، می‌توانید آن را در واژن یا مقعد خود قرار دهید (مانند شیاف)، اما اگر از شیاف به منظور بارداری استفاده می‌کنید، باید آن را درون واژن خود قرار دهید.

نمی‌دونی چطور از شیاف پروژسترون استفاده کنی؟

همین الان مشاوره بگیر!

مشاوره داروییمتخصص زنان و زایمان

شیاف پروژسترون، قرص پروژسترون و آمپول پروژسترون برای چیست؟

پروژسترون در بسیاری اختلالات و شرایط پزشکی کاربرد دارد که در ادامه به برخی از این موارد مصرف پرداخته‌ایم:

۱. شیاف پروژسترون در بارداری

مکمل پروژسترون دارای مزایایی در ارتقاء باروری، جلوگیری از سقط جنین و حتی جلوگیری از زایمان زودرس است. برخی از زنان در تلاش برای بارداری طبیعی هستند که ممکن است به دلیل کمبود پروژسترون حتی در آن دسته از خانم‌ها که تخمک گذاری دارند، موفق به انجام اینکار نشوند.

مشخص شده است که درمان با شیاف‌های واژن به میزان قابل توجهی باعث بهبود میزان بارداری در زنانی می‌شود که یک نقص فاز لوتئال علی‌رغم داشتن قاعدگی منظم و رسیدن به یک فولیکول بالغ دارند.

پروژسترون بر روی رحم عمل می‌کند و در آماده‌سازی تخمک‌های بارور شده برای کاشت کمک می‌کند. اگر حاملگی تایید شود، اعمال پروژسترون به مدت ۳۸ روز ادامه دارد. این عمل تا زمانی که جفت به طور کامل رشد کند، به حفظ بارداری کمک شایانی می‌نماید و پس از آن پروژسترون را برای تقویت حاملگی ادامه می‌دهند. معمولا شیاف پروژسترون از هفته پنجم بارداری و تا قبل از هفته‌ی ۱۶ بارداری تجویز می‌شود.

۲. آمپول پروژسترون برای سقط جنین (شیاف پروژسترون برای جلوگیری از سقط)

در مواردی که زن مشکوک به سقط جنین است یا در دوران بارداری به لکه بینی تهدید به سقط دچار می‌شود، برای اون داروی پروژسترون به صورت شیاف تجویز می‌شود. ممکن است که آمپول سقط جنین قبل از آگاهی از بارداری باعث سقط شود. بنابراین اگه پریود شما به تاخیر افتاده است، به اشتباه این دارو را برای پریود شدن استفاده نکنید. ممکن است که به سقط دچار شوید. در بیشتر موارد برای نارسایی دهانه رحم در بارداری از این دارو استفاده می‌شود تا مکمل پروژسترون بتواند بارداری را حفظ کرده و از سقط پیشگیری کند.

۳. آمپول پروژسترون برای پریود شدن (دوتا آمپول پروژسترون ۵۰ میلی برای پریود شدن)

هنگامی که پریود خانم‌ها عقب افتاده باشد و علت قطع شدن پریود بارداری نباشد، می‌توان از تجویز دو آمپول پروژسترون ۵۰ برای پریود کمک گرفت. تجویز این دارو حتما باید توسط پزشک انجام شود و بدون نسخه نمی‌توانید آن را تهیه کنید.

علت پریود نشدن بعد از تزریق آمپول پروژسترون چیست؟ (مدت زمان تاثیر آمپول پروژسترون برای پریود شدن)

یک هفته به شما فرصت داده می‌شود تا بعد از تزریق آمپول‌ها پریود شوید. اگر این اتفاق نیفتد، ممکن است که عقب افتادن پریود ناشی از مسائل دیگر بوده باشد. در این صورت باید بررسی‌های دقیق‌تر انجام گیرد. توجه کنید که نمی‌توان سرخود دوز دارو را بیشتر کرد و مجددا آمپول را برای خود تجویز کرد. همچنین اولین خط درمان آمپول نیست و معمولا ابتدا برای شما قرص مدروکسی پروژسترون استات تجویز می‌شود.

۴. شیاف پروژسترون برای چیست: سندروم پیش از قاعدگی

برخی زنان به این امر واقف هستند که استفاده از پروژسترون ۱۲ تا ۱۴ روز قبل از شروع عادت ماهیانه می‌تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد. هرچند نحوه‌ی عملکرد دقیق آن مشخص نیست زیرا از لحاظ علمی وقوع سندروم پیش از قاعدگی به سبب فقدان پروژسترون در جریان خون اثبات نشده است.

۵. شیاف پروژسترون ۴۰۰ یا سیکلوژست برای افسردگی بعد از زایمان

پروژسترون به علاوه می‌تواند برای درمان افسردگی پس از زایمان نیز استفاده شود. جفت جنین پروژسترون را در طول بارداری تولید می‌کند و کاهش میزان پروژسترون پس از تولد ممکن است یکی از علل افسردگی پس از زایمان باشد.

عوارض قرص پروژسترون و عوارض شیاف پروژسترون چیست؟

موارد زیر برخی از عوارض شایع مصرف داروی پروژسترون هستند:

• نفخ
• دل درد
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• احساس خستگی
• سردرد
• حالت تهوع
• استفراغ
• گرفتگی معده
• اسهال
• یبوست
• درد در ناحیه واژن یا مقعد
• درد هنگام مقاربت
• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
• تورم یا حساسیت پستان
• درد مفصل یا عضله
• افزایش ادرار شبانه
• ترشحات واژن
• سوزش واژن

اگر دارای عوارض جانبی جدی از جمله موارد زیر هستید حتمأ به پزشک مراجعه کنید:

• سردرد، بی حسی یا ضعف ناگهانی (به ویژه در یک طرف بدن)
• تنگی نفس، یا مشکلات بینایی، گفتاری یا تعادل 
• درد قفسه‌ی سینه یا احساس سنگینی، درد گسترش یافته به بازو یا شانه 
• تورم در یک یا هر دو پا 
• ناراحتی معده، کاهش اشتها، ادرار تیره، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زردی پوست یا چشم)
• تورم در دست، مچ پا یا پا
• تب، لرز، بدن درد، علائم آنفولانزا 
• توده‌ی پستان
• علائم افسردگی (مشکلات خواب، ضعف، تغییرات خلقی)

برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی دکترتو استفاده کنید.

لکه بینی داری و خطر سقط تهدیدت می‌کنه؟ مشاوره بگیر!

دکتر سقط جنین

موارد احتیاط شیاف پروژسترون ۴۰۰ چیست؟

بیمارانی که در بلعیدن کپسول مشکل دارند باید آن‌ها را با آب در حالت ایستاده ببلعند.

پروژسترون واژن را با سایر فرآورده‌های واژن به طور همزمان مصرف نکنید. آزاد سازی و جذب ممکن است تغییر کند. حداقل ۶ ساعت داروهای واژینال را جدا کنید.

ممنوعیت مصرف پروژسترون:

• زنان با خونریزی دستگاه تناسلی تشخیص داده نشده
• سابقه سرطان پستان یا مشکوک / فعلی آن.
• ترومبوز ورید عمقی فعال یا لخته‌های خون دیگر یا سابقه این لخته‌های خون
• سابقه‌ی بیماری ترومبوآمبولیک یا مشکوک / فعلی (مانند سکته یا حمله قلبی) 
• سابقه‌ی بیماری کبدی
• در زنانی که سقط جنین یا حاملگی خارج رحمی داشته‌اند

موارد هشدار مصرف سیکلوژست شامل موارد زیر است:

• ممکن است برای زنان مبتلا به لوپوس اریتماتوی سیستمیک، بیماری متابولیک استخوان، فشار خون بالا ، سابقه‌ی افسردگی یا سابقه آندومتریوز مناسب نباشد.
• استفاده از پروژسترون، همراه با استروژن، با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل، به ویژه در زنان بالای ۶۵ سال همراه است.
• برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی نباید پروژسترون تجویز شود. 
• استفاده از پروژسترون به علاوه استروژن با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است.
• فقط در دوران بارداری باید تحت نظر متخصص استفاده شود.
• تزریق عضلانی ممکن است باعث تحریک موضعی منطقه‌ی تزریق شود.
• برای اطلاعات بیشتر در مورد این دارو با متخصص زنان مشورت کنید.

متن انگلیسی:
«Prescription progesterone products are likely safe when used appropriately under the care of a healthcare provider.»
ترجمه متن:
«پروژسترون اگر تحت نظر پزشک تجویز و مصرف شود، برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند. »

به نقل از webmd

تداخلات دارویی آمپول پروژسترون ۵۰ و شیاف سیکلوژست یا قرص پروژسترون

داروهای رایج که ممکن است با پروژسترون تداخل داشته باشند عبارتند از:

• قرص‌های ضد انعقاد خون مانند آپیکسابان، ادوکسابان یا وارفارین
• داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین، فسفنیتوئین یا لاموتریژین
• محصولات ضد دیابت، مانند متفورمین، انسولین و گلیپیزاید
• ضد قارچ، مانند گریزئوفولوین یا کتوکونازول
• سیکلوسپورین
• محصولات گریپ فروت
• داروهای HIV، مانند دارووناویر
• داروهایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود
• میتوتان
• ریفامپین
• برخی از داروهای قلبی، مانند دیلتیاز

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر باردار هستید و در شما تهدید به سقط مشاهده شده است، چند روزی است پریود نشده‌اید، در انتظار بارداری هستید و این اتفاق برای شما نمی‌افتد یا هر یک از مشکلات مرتبط با باروری و سیکل قاعدگی در شما رخ داده است، باید به دکتر زنان یا دکتر مامایی مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از دکتر متخصص زنان یا پزشک مامایی خوب می‌توانید از سایت نوبت دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین اگر داروی پروژسترون برای شما تجویز شده است و نحوه مصرف آن را می‌خواهید، می‌توانید از مشاوره دارویی دکترتو کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره آنلاین از هر یک از دکترهای مد نظر، می‌توانید از لینک‌های مستقیم زیر کمک بگیرید:

• مشاوره آنلاین زنان زایمان و نازایی
• مشاوره آنلاین دکتر مامایی

دکترتو مراقب سلامت شماست!