به هیچ وجه آنتی بیوتیک را خودسرانه برای مدت زمان طولانی مصرف نکنید. مصرف طولانی این داروها باعث مقاومت باکتری‌ها شده و دیگر آنتی بیوتیک نمی‌تواند درست عمل کند. همچنین این داروها با تغییر میکروبیوتای روده ممکن است باعث بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به مبارزه با عفونت‌های ناشی از ورود باکتری‌ها به بدن کمک کنند. آنها با کشتن باکتری‌ها یا جلوگیری از تکثیر آنها کار می‌کنند. بااین‌حال، آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا یا COVID-19 می‌شوند، موثر نیستند؛ بنابراین، استفاده از آنها تنها در صورت تجویز پزشک و رعایت دقیق دستورالعمل‌ها امکان‌پذیر است. استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به عوارض جانبی، مقاومت آنتی‌بیوتیکی و عفونت شود. در ادامه به بررسی برخی از داروهای رایج آنتی‌بیوتیکی و نحوه استفاده صحیح آنها می‌پردازیم.
آنتی بیوتیک چیست؟
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به مبارزه با عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها کمک کنند. بااین‌حال، آنها در برابر ویروس‌ها، مانند ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا یا COVID-19 می‌شوند، موثر نیستند؛ بنابراین، استفاده از آنها تنها در صورت تجویز پزشک و رعایت دقیق دستورالعمل‌ها ضروری است. برخی از انواع پرکاربرد آنها شامب موارد زیر هستند.
۱. کوتریموکسازول
داروی کوتریموکسازول ترکیبی از دو آنتی‌بیوتیک تری متوپریم و سولفامتوکسازول بوده و متعلق به کلاس سولفونامیدها است که در سنتز اسیدفولیک در باکتری‌ها اختلال ایجاد می‌کند. کوتریموکسازول برای درمان عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه، برونشیت، عفونت گوش، عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت‌های روده استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند از برخی عفونت‌ها در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند جلوگیری کند.
این دارو ممکن است عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، بثورات پوستی، سردرد و واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند یا با برخی از داروهای دیگر مانند وارفارین، متوترکسات و فنی توئین تداخل داشته باشد؛ بنابراین، مهم است که قبل از استفاده از کوتریموکسازول، تمام داروهایی را که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
۲. مترونیدازول
مترونیدازول برای چیست؟ مترونیدازول یک آنتی‌بیوتیک از گروه نیترویمیدازول‌ها است که به DNA باکتری‌ها و انگل‌ها آسیب می‌رساند و برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی (باکتری‌هایی که برای رشد به اکسیژن نیاز ندارند) و تک‌یاخته‌ها (جانداران تک‌سلولی) استفاده می‌شود. برخی از نمونه‌های این عفونت‌ها آبسه‌های دندانی، بیماری التهابی لگن، واژینوز باکتریایی، تریکومونیازیس، ژیاردیازیس و آمیبیازیس هستند.
مترونیدازول می‌تواند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، طعم فلزی در دهان و ادرار تیره ایجاد کند. همچنین می‌تواند با الکل تداخل داشته باشد و باعث واکنشی شبیه دی سولفیرام شود که شامل گرگرفتگی، سردرد، تهوع و استفراغ می‌شود؛ بنابراین، توصیه می‌کنیم در حین مصرف مترونیدازول و حداقل ۳ روز پس از اتمام دوره آن، از مصرف الکل خودداری کنید.
۳. آزیترومایسین
قرص آزیترومایسین ۲۵۰ و ۵۰۰ سنتز پروتئین باکتری‌ها را مهار می‌کند و برای درمان عفونت‌هایی مانند عفونت‌های دستگاه تنفسی (مانند ذات‌الریه)، عفونت‌های گوش، عفونت‌های پوستی، بیماری‌های مقاربتی (مانند کلامیدیا) و زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری استفاده می‌شود. آزیترومایسین نیمه‌عمر طولانی دارد و می‌توان آن را یک‌بار در روز برای مدت کوتاهی (معمولاً ۳ تا ۵ روز) مصرف کرد.
عوارض جانبی آن اسهال، تهوع، استفراغ، درد شکم و بثورات هستند و با برخی از داروهای دیگر مانند وارفارین، دیگوکسین و برخی داروهای ضد آریتمی ممکن است تداخل داشته باشد؛ بنابراین، قبل از استفاده از آزیترومایسین در صورت مصرف هر داروی دیگری، مهم است که با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
۴. سفیکسیم
سفیکسیم در تشکیل دیواره سلولی باکتری‌ها اختلال ایجاد می‌کند و برای درمان عفونت‌هایی مانند عفونت گوش میانی (عفونت گوش)، فارنژیت (عفونت گلو)، التهاب لوزه (عفونت لوزه)، برونشیت (عفونت لوله برونش)، عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)، سوزاک (یک بیماری مقاربتی) و تب حصبه (عفونت جدی ناشی از سالمونلا تیفی) کاربرد دارد.
عوارض قرص سفیکسیم اسهال، تهوع، استفراغ، بثورات، سردرد و واکنش‌های آلرژیک هستند. این دارو ممکن است با موارد زیر تداخل داشته باشد:
داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده خون)
پروبنسید (داروی مورداستفاده برای نقرس)
کاربامازپین (دارویی که برای تشنج استفاده می‌شود).
۵. ریفامپین
ریفامپین یک آنتی‌بیوتیک قوی است که از سنتز RNA باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. قرص ریفامپین برای چیست؟ این دارو برای درمان سل (TB)، یک عفونت جدی ریه ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و برای جلوگیری از مننژیت (عفونت غشاهای پوشاننده مغز و نخاع) ناشی از نایسریا مننژیتیدیس استفاده می‌شود. ریفامپین باید در ترکیب با سایر داروهای سل استفاده شود تا از ایجاد مقاومت آن جلوگیری شود.
عوارض جانبی این دارو شامل موارد زیر است:
حالت تهوع و استفراغ
از دست دادن اشتها
تغییر رنگ مایعات بدن به‌عنوان‌مثال ادرار به رنگ قرمز
عرق کردن زیاد
مشکلات کبدی
همچنین می‌تواند با برخی از داروهای دیگر تداخل داشته باشد:
قرص‌های ضدبارداری خوراکی
داروهای ضد انعقاد
داروهای ضد تشنج
داروهای ضدافسردگی
داروهای ضد رتروویروس‌ها (داروهای مورداستفاده برای HIV).
۶. ایزونیازید
ایزونیازید یک آنتی‌بیوتیک هیدرازید است که در متابولیسم باکتری‌ها اختلال ایجاد می‌کند و برای درمان سل (TB) استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد این دارو برای اقدام پیشگیرانه در افرادی که در معرض عفونت قرارگرفته‌اند یا به‌عنوان بخشی از درمان ترکیبی برای سل فعال است.
عوارض قرص ایزونیازید شامل موارد زیر است:
حالت تهوع و استفراغ
از دست دادن اشتها
سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در دست‌ها یا پاها
مشکلات کبدی
ایزونیازید با برخی از داروها و مواد غذایی مانند الکل، غذاهای حاوی تیرامین (مانند پنیر و غذاهای ترش) و برخی از داروهای ضد افسردگی تداخل دارد. بنابراین، رعایت توصیه‌های پزشک در مورد رژیم غذایی، مصرف الکل و مصرف دارو همزمان با مصرف ایزونیازید بسیار مهم است.
۷. آموکسی سیلین
آموکسی سیلین نوعی پنیسیلین است که در تشکیل دیواره سلولی باکتری‌ها اختلال ایجاد می‌کند. این دارو برای درمان عفونت‌هایی مانند التهاب لوزه، برونشیت، ذات‌الریه، عفونت گوش، عفونت‌های پوستی، عفونت‌های مجاری ادراری و عفونت‌های دندانی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن در ترکیب با آنتی‌بیوتیک دیگری به نام کلاریترومایسین و کاهش‌دهنده اسید معده به نام لانزوپرازول برای درمان زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری استفاده کرد.
قرص آموکسی سیلین می‌تواند عوارض جانبی مانند اسهال، حالت تهوع، استفراغ، بثورات پوستی و واکنش‌های آلرژیک ایجاد کرده و با داروهایی مانند داروهای ضدبارداری خوراکی، ضد انعقادها و آلوپورینول (دارویی که برای نقرس استفاده می‌شود) تداخل داشته باشد. بنابراین، قبل از استفاده از آموکسی سیلین در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
تداخلات دارویی آنتی بیوتیک ها
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند با سایر داروها یا مکمل‌ها تداخل داشته باشند و بر اثربخشی آنها تأثیر بگذارند یا عوارض جانبی ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند اثربخشی داروهای ضدبارداری خوراکی (قرص‌های ضدبارداری) را کاهش دهند یا باعث خطر خونریزی را در صورت مصرف با داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) شوند. پزشک یا داروساز شما می‌تواند در مورد نحوه اجتناب از این تداخلات به شما توصیه کند و در صورت نیاز روش‌های جایگزین پیشگیری از بارداری یا تنظیم دوز را پیشنهاد دهد.
در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی یا واکنش‌های آلرژیک در حین مصرف آنتی‌بیوتیک به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی رایج آنتی‌بیوتیک‌ها عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال، بثورات پوستی و عفونت قارچی. برخی از عوارض جانبی ممکن است جدی باشند و نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث آسیب کبدی، آسیب عصبی، تشنج یا واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند مشکل در تنفس، تورم صورت یا گلو یا کهیر) شوند. اگر در حین مصرف آنتی‌بیوتیک هر یک از این علائم را مشاهده کردید، مصرف آن را قطع کرده و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای ارزشمندی هستند که در صورت استفاده مناسب می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند. اما برای درمان همه بیماری‌ها کاربرد ندارند و باید با احتیاط و مراقبت استفاده شوند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای قدرتمندی هستند که می‌توانند به مبارزه با عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها کمک کنند. بااین‌حال، آنها در برابر ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا یا COVID-19 می‌شوند، موثر نیستند و باید با تجویز پزشک و رعایت دقیق دستورات مصرف شوند.
در این مطلب به بررسی به برخی از داروهای رایج آنتی‌بیوتیکی و نحوه استفاده صحیح از آنها پرداخته‌ایم. هرکدام از این داروها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب آنها به نوع و شدت عفونت بستگی دارد. قبل از استفاده از هر داروی آنتی‌بیوتیکی، باید با پزشک یا داروساز خود در مورد دوز، مدت‌زمان، اقدامات احتیاطی و تداخلات مشورت کنید. همچنین باید دوره درمان را کامل کنید و بدون توصیه پزشکی دوز را قطع یا تغییر ندهید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق وب‌سایت دکترتو مشاوره دارویی دریافت کنید و با بهترین پزشکان ارتباط بگیرید. در دکترتو علاوه بر سامانه نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان نیز وجود دارد. به یاد داشته باشید که آنتی‌بیوتیک‌ها منابع ارزشمندی هستند که باید عاقلانه و مسئولانه از آنها استفاده کرد.
دکترتو مراقب سلامتی سلامتی شماست!