فهرست مطالب
تقویم بارداری الگوی منظمی برای درک تغییراتِ بدن مادر و رشد جنین ارائه میدهد. تغییری که از یک سلولِ لقاحیافته آغاز میشود و به نوزادی کامل میرسد. در سهماهه اول، اندامهای اصلی شکل میگیرند و بسیاری از علائم اولیه رخ میدهد. هنگام میانه مسیر، رشد جنین شتاب میگیرد، انرژی مادر بیشتر میشود و ارزیابیهای تصویربرداری دقیق انجام میگیرد. طی هفتههای پایانی، وزنگیری و تکامل عصبی و تنفسی ادامه دارد، الگوی حرکات منظمتر میشود و شناخت نشانههای شروع زایمان اهمیت پیدا میکند. در این مطلب از دکترتو، با هفته های بارداری روند بارداری هفتهبههفته آشنا میشوید.
بررسی هفته به هفته ماه های بارداری
بارداری یک مسیر ۴۰ تا ۴۲ هفتهای است که در آن جنین از یک سلول لقاحیافته به نوزادی کامل تبدیل میشود. در سهماهه اول، اندامهای اصلی مثل مغز، قلب و لوله عصبی شکل میگیرند و به همین دلیل مصرف اسیدفولیک، تغذیه سالم و پرهیز از مواد غذایی مضر خیلی اهمیت دارد. داشتن علائمی مثل تهوع، خستگی و حساسیت سینهها در این دوره طبیعی است. از میانه بارداری و در سهماهه دوم بارداری رشد جنین سریعتر میشود، مادر معمولاً انرژی بیشتری پیدا میکند و حرکات جنین را حس میکند. در این زمان سونوگرافیهای مهم برای بررسی دقیق اندامها انجام میشود و مادر بهتر میتواند الگوی خواب، خوراک و فعالیت سبک را تنظیم کند.
در سهماهه سوم، جنین وزن میگیرد، ریهها و مغز کاملتر میشوند و حرکات الگوی مشخصتری پیدا میکنند. مادر ممکن است با کمردرد، ورم ملایم و تنگینفس خفیف روبهرو شود که معمولاً با استراحت، نوشیدن آب کافی و پیادهروی آرام بهتر میشوند. در روزهای نزدیک زایمان، آموزش شناخت علائم شروع دردها، شمارش حرکات جنین و آمادهکردن کیف بیمارستان اهمیت دارد. طی تمام این مسیر، ویزیتهای منظم، تغذیه متعادل، خواب کافی و توجه به علائم هشدار مثل خونریزی روشن، نشت مایع یا کاهش واضح حرکات جنین بسیار مهم است و بارداری امن و آرام را تضمین میکند.
در این مقاله هفته به هفته بارداری را بررسی میکنیم تا یک نگاه کلی در مورد این سفر ۴۲ هفتهای و گاهی شاید کمتر داشته باشید. برای آگاهی بیشتر و دقیقتر در مورد هر هفته از هفتههای بارداری میتوانید مقاله مربوط به آن هفته را در مجله دکترتو مطالعه کنید.
۱. هفته اول بارداری
هفته اول بارداری زمانی است که شما آخرین پریود خود را تجربه میکنید و تا زمان زایمان پریود را تجربه نخواهید کرد. در این هفته شکم شما هیچ برجستگی نخواهد داشت و معمولا متوجه بارداری خود نمیشوید. شمارش بارداری از نخستین روز آخرین قاعدگی شروع میشود، پس هنوز لقاح رخ نداده است. در این مرحله، تمرکز روی پیشبارداری است: قطع سیگار و الکل، آغاز اسیدفولیک (۴۰۰ میکروگرم روزانه)، اصلاح خواب و مدیریت استرس. هرچند علائم بارداری ندارید، اما کیفیت تخمک و محیط رحمی از همین امروز تحت تأثیر سبک زندگی است. اگر چرخهها نامنظماند یا بیماری زمینهای دارید، برنامهریزی و ویزیت اولیه با پزشک کمککننده خواهد بود.

نحوه محاسبه سن بارداری چگونه است؟
۲. هفته دوم بارداری
در هفته دوم بارداری بدن به نقطه تخمکگذاری نزدیک میشود و پنجره باروری باز است. زمانبندی رابطه در چند روز پیرامون تخمکگذاری شانس لقاح را بالا میبرد، در حالیکه استرس، کمخوابی و بیماریهای حاد میتوانند بر آن اثر منفی بگذارند. هنوز آزمایش بارداری مثبت نمیشود، اما ایجاد عادات سالم زمینه را برای لانهگزینی موفق آماده میکند. اگر قصد بارداری دارید، مرور داروهای مصرفی با پزشک مهم است. در هفته دوم بارداری، بدن شما هیچ تغییری را احساس نمیکند.
۳. هفته سوم بارداری
هفته سوم بارداری جنین به اندازه یک نمک است، به قدری ریز که تنها چند سلول کنار یکدیگر در حال تقسیم شدن هستند. در این دوره نمیتوان از بارداری مطمئن شد. در ابتدای هفتهی ۳ بارداری و پس از تخمکگذاری، یعنی هنگامی که تخمک آزاد شده و توسط اسپرم بارور میشود، بارداری اتفاق میافتد. پس از لقاح، کروموزومها ویژگیهای جنین از جمله جنس، رنگ مو، رنگ چشم و سایر ویژگیها را تعیین میکنند.
۴. هفته چهارم بارداری
در چهارمین هفته بارداری بلاستوسیست در آندومتر لانهگزینی میکند و از این هفته تست خانگی اغلب مثبت میشود. لکهبینی بسیار خفیف و گذرا ممکن است دیده شود، اما خونریزی پررنگ یا درد شدید طبیعی نیست. خستگی و حساسیت پستانها شایع است؛ خواب کافی و وعدههای کوچک به تعادل انرژی کمک میکند. اسیدفولیک را دقیق ادامه دهید، چون لوله عصبی در همین بازه در حال شکلگیری است. برخی از زنان نفخ و تهوع و استفراغ را در این هفته تجربه خواهند کرد. گرفتگی شکم و لکهبینی هم میتواند در این مواقع بروز پیدا کند.

۵. هفته پنجم بارداری
در هفته پنجم بارداری کیسه بارداری و زرده در سونوگرافی قابل مشاهدهاند و اندامسازی آغاز میشود. علائمی مثل تهوع، بویحسی قوی، تکرر ادرار و خوابآلودگی بیشتر میشوند و معمولا نشانههای طبیعی سازگاری هورمونیاند. در این زمان پریود دیگر عقب افتادهاست و معمولا به دنبال آزمایش و تست بارداری هستید. از این هفته به بعد باید بیشتر مراقب خود باشید و اگر تا کنون دکتری را برای مراقبتهای خود انتخاب نکردهاید، وقت انتخاب دکتر است. از داروها فقط با نسخه استفاده کنید و از غذاهای پرخطر (گوشت نیمپز، لبنیات غیرپاستوریزه) دوری کنید. تعیین گروه خونی و Rh و آزمایشهای پایه خون و ادرار در این بازه مطرح میشوند.
۶. هفته ششم بارداری
جنین در هفته ششم بارداری با سرعت زیادی رشد میکند. برآمدگیهای قلب و مغز او مشخص شدهاست و در حال تکمیل هستند. در این هفته جنین شبیه یک قورباغه کوچک است و قلب جنین در این هفته ممکن است شروع به تپیدن کند، اگرچه طی ۱ یا ۲ هفتهی آینده با سونوگرافی تشخیص داده نمیشود. در هفته ششم سونوگرافی معمولا درخواست داده نمیشود. پزشک معاینهها و بررسیهای لازم را در این هفته شروع میکند. علائمی مانند حس خستگی، دردناک شدن سینهها و حالت تهوع ممکن است بروز کنند. برای داشتن تصویر ذهنی از اندازهی کودک خود، به انتهای نوک یک خودکار نگاه کنید.
۷. هفته هفتم بارداری
در هفته هفتم بارداری، صورت جنین در حال رشد است و گوش، چشم و سوراخهای بینی در حال شکلگیری هستند. اندازه جنین در هفته هفتم حدود یک سانتیمتر است و هنوز بسیار کوچک است. این دانهی انگور کوچک هنوز نمیتواند به خوبی فعالیت قلب خودش را به ما نشان بدهد. پوست مادر درخشنده میشود،ر نفخ و یبوست میگیرد که شکمش را بزرگتر نشان میدهد. فعالیت قلب جنین ممکن است در سونوگرافی مشخص شود.
۸. هفته هشتم بارداری
در هفته هشتم بارداری، شکل جنین از قورباغه به انسان متمایل میشود. چهره، پلکها و گوشها شکل واضحتری میگیرند و جنین بهسرعت در حال تمایز بافتی است. دم جنینی از بین میرود و پاها شکل میگیرند. گوشها از بیرون شکل میگیرند. اندام تناسلی جنین شکل میگیرد و پسر و دختر بودن او مشخص میشود. هر چند که قابل تشخیص نیست. جنین به اندازهی لوبیا بوده و رحم مادر به اندازهی یک لیمو است. خونریزی و لکه بینی به مقدار کم، بدون درد و انقباض شکمی، در این بازه زیاد خطرناک نیست. در این هفته بیشتر ادرار میکنید. شکم هنوز بزرگ نیست، حتی اگر چندقلو باردار باشید. در این هفته مصرف اسیدفولیک و اجتناب از داروهای غیرضروری را ادامه دهید.

۹. هفته نهم بارداری
در هفته نهم بارداری ضربان قلب جنین از طریق سونوگرافی دیده میشود. علائم اولیهی بارداری در این دوره تشدید میشوند. شکم شما بزرگ نمیشود، اما میتوان احساس کرد که کمر شلوارها تنگ میشود. در این هفته از بارداری خستگی احساس میشود و تمایل به در تخت خواب ماندن دارید. آزمایشهای پایه و بررسی عفونتهای بدون علامت (مثل باکتریوری) با نظر پزشک انجام میشوند. مراقب کاهش وزن شدید ناشی از تهوع باشید و در صورت عدم تحمل مایعات مراجعه کنید.
۱۰. هفته دهم بارداری
هفته دهم بارداری ورود رسمی از مرحله رویانی به مرحله جنینی است و ریسک برخی ناهنجاریها کاهش مییابد. موهای ریز (لانوگو) بهتدریج ظاهر میشوند و مفاصل قابل شناساییاند. در این هفته اجتناب از آلودگیهای غذایی و مصرف مکملها طبق نسخه، پایه مراقبت این بازه است. اگر سابقه خانوادگی بیماریهای ژنتیک دارید، درباره گزینههای غربالگری با پزشک صحبت کنید. در هفته دهم بارداری جنین شما بین ۳.۵ تا ۴ سانتیمتر است. شکم در این هفته کمی گرد میشود و میتوان آن را احساس کرد. اگر بارداری دوم و سوم باشد، بیشتر این برجستگی احساس میشود. آزمایشهای مشخصی در این هفتهها انجام میشوند. اگر تاکنون سونوگرافی ندادهباشید، این هفته برای انجام سونوگرافی مناسب است.
| ماه بارداری | بازهٔ هفتهها | سهماهه | توضیح کوتاه |
|---|---|---|---|
| ماه ۱ | هفته ۱ تا ۴ | اول | شروع بارداری؛ لقاح و لانهگزینی |
| ماه ۲ | هفته ۵ تا ۸ | اول | شکلگیری اندامهای اصلی |
| ماه ۳ | هفته ۹ تا ۱۲ | اول | پایان دورهٔ بحرانی رشد اولیه |
| ماه ۴ | هفته ۱۳ تا ۱۶ | دوم | حرکات جنین آغاز شده اما حس نمیشود |
| ماه ۵ | هفته ۱۷ تا ۲۰ | دوم | رشد و تفکیک بیشتر ساختارهای بدن |
| ماه ۶ | هفته ۲۱ تا ۲۴ | دوم | پوست هنوز نازک و پوشیده از لانوگو |
| ماه ۷ | هفته ۲۵ تا ۲۸ | سوم | بلوغ اندامها و حرکات فعالتر |
| ماه ۸ | هفته ۲۹ تا ۳۲ | سوم | رشد وزن و آمادگی برای تولد |
| ماه ۹ | هفته ۳۳ تا ۳۶ | سوم | سر جنین پایین میآید |
| ماه ۱۰ | هفته ۳۷ تا ۴۰ یا ۴۲ | سوم | زمان طبیعی زایمان |
۱۱. هفته یازدهم بارداری
در این هفته حرکات جنین آغاز شده اما هنوز حس نمیشوند ولی در سونو ممکن است دستوپا تکان خوردن او دیده شود. برخی مادران بهبود نسبی تهوع را گزارش میکنند، اما خوابآلودگی ادامه دارد. غربالگری NT/NB همراه با مارکرهای خونی برای برخی مناسب است و به برآورد خطر کروموزومی کمک میکند. برنامه روزانه را با اولویت استراحت و تغذیه متعادل تنظیم کنید. در هفته ۱۱ حاملگی اشتهای شما بهتر میشود و تهوع بهبود پیدا میکند. اما رحم در حال رشد به مثانه و رودهها فشار وارد میکند. احساس پری و علائمی شبیه به نفخ را دارید.
۱۲. هفته دوازدهم بارداری
در هفته دوازدهم بارداری که سه ماهی اول شما تمام شدهاست، سرگیجه، تغییر تمایلات جنسی، افزایش حس بویایی، بهبود تهوع و استفراغ، سردرد، خستگی، یبوست و نفخ شکم را خواهید داشت. در این هفته جنین حدود ۶ تا ۶.۵ سانتیمتر است و ساختارهای بدن جنین شبیه به ساختارهای نهایی خودش است. همچنین در این هفته تهوع در بیشتر مادران کمتر شده و سطح انرژی بهتر میشود. رحم از لگن بالا میآید و ممکن است شکم اندکی گردتر به نظر برسد.
مراقبت از لثهها و دندانها اهمیت دارد، چون التهاب لثه در بارداری شایع است. از این هفته به بعد، ورزش سبک منظم (پیادهروی) ارزش افزوده زیادی دارد. اگر تاکنون صدای قلب جنین را نشنیدهاید، اکنون میتوانید آن را با سونوگرافی گوش کنید.
۱۳. هفته سیزدهم بارداری
آغاز سهماهه دوم با افزایش انرژی و آرامتر شدن علائم همراه است. در هفته ۱۳ بارداری استخوانسازی فعالتر میشود و نیاز به کلسیم و ویتامین D باید طبق نسخه تأمین شود. پوست جنین با ورنیکس در ادامه پوشیده خواهد شد که نقش محافظتی دارد. استفاده ضدآفتابهای ایمن و آب کافی برای پیشگیری از ملاسما و سردرد مفیدند. در این هفته بسیاری از علائم اولیه بارداری برطرف شدهاند. ترشحات واژن در این هفته رقیقتر و سفیدتر میشوند. ترکهای پوستی بروز میکنند و افزایش میل جنسی ممکن است بروز کند. تورم لثه و خونریزی هم بروز میکنند.

۱۴. هفته چهاردهم بارداری
در هفته چهاردهم بارداری انرژی شما بیشتر میشود. در برخی از زنان ممکن است خستگی از بین نرود و بدتر شود. میل جنسی همچنان بیشتر از دورههای دیگر بارداری است. تغییرات پوستی در این هفتهها هم رایج هستند و ممکن است بروز کنند. جنین در این هفته حالتهای مختلف چهره را امتحان میکند و میتواند اخم کند. چنین اندازهی یک پرتقال است و بزرگتر شدهاست.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت nhs
Your baby is kicking around, but you probably won’t feel it yet.
ترجمه فارسی:
در این زمان، کودک شما در حال لگد زدن به اطراف است، اما احتمالا هنوز آن را احساس نخواهید کرد.
۱۵. هفته پانزدهم بارداری
در هفته پانزدهم بارداری، مادر یک جنین به اندازهی گلابی در شکم خود دارد. احتمالا در این هفته بتوانید جنسیت جنین را متوجه شوید. برخی از علائمی که مادر در این هفته تجربه میکند، شامل خونریزی لثه، افزایش وزن، خونریزی بینی و گرفتگی بینی است. در هفتهی ۱۵ حاملگی سونو برای ارزیابی رشد و مایع در مسیر مراقبت قرار میگیرد. بهتر است پوشش غذایی آهن و فولات را چک کنید، چون حجم خون رو به افزایش است. اگر کار ایستادنی دارید، استراحتهای کوتاه را فراموش نکنید.
۱۶. هفته شانزدهم بارداری
پر هفته ۱۶ برخی مادران به دلیل حرکات جنین حس قلقلک یا حرکات حبابگونه دارند، بهویژه در بارداری دوم. جریان خون پوست در این هفته بیشتر میشود و حس گرگرفتگی خفیف طبیعی است. بهتر است مکمل آهن را با ویتامین C مصرف کنید تا جذب بهتر شود. همچنین در این هفته معاینات معمول فشار خون و ادرار طبق برنامه انجام میشود. جنین شما در این هفته میتواند صدای شما را بشنود. پس بهتر است که با او صحبت کنید. علائمی که مادر در این هفته از بارداری تجربه میکند شامل خونریزی لثه، سرگیجه، سردرد، کمر درد، فراموشی، خارش چشمها و بزرگشدن سینهها است. در این هفته آزمایشها و سونوگرافیهای خاصی درخواست میشوند.
۱۷. هفته هفدهم بارداری
در هفته هفدهم جنین شما به اندازهی یک انار است. آزمایشهای ژنتیکی در این هفته هم میتوانند انجام شوند. در هفته ۱۷ اسکلت استخوانی سفتتر و عضلات قویتر میشوند و جنین فعالتر است. گرفتگی ساق پای مادر در شبها رایج است؛ کشش قبل خواب و منیزیم غذایی به بهبود این شرایط کمک میکند. وضعیت خواب به پهلوی چپ جریان خون رحمی را بهبود میدهد. مراقب افزایش وزن منطقی و تدریجی باشید. جنین در این هفته مکیدن و بلعیدن را امتحان میکند و مایع آنیوتیک را میخورد. البته که این دو عمل در هفته ۳۲ تا ۳۴ هماهنگ میشوند.

۱۸. هفته هجدهم بارداری
هفته هجدهم بارداری زمان خوبی برای برنامهریزی «آنومالی اسکن» تا ۲۲ هفتگی است. این سونو اندامها را دقیق بررسی کرده و خیالتان را آسوده میکند. سرگیجه یکی از علام شایعی است که ممکن است رخ دهد. برای جلوگیری از آن آرام برخیزید و آب کافی بنوشید. تمرینات کششی ملایم برای کمر سودمند است. جنین در این هفته هم خمیازه میکشد و هم میتواند سکسکه کند. همچنین خواب جنین در این دوره تنظیم میشود. طول جنین حدود ۲۰ سانتی متر است. با اینکه تمامی علائم اولیه حاملگی از بین رفتهاند، حفظ تعادل و تطابق با وزن بالارفته کمی سخت است. سرگیجه، فشار خون پایین و کمر درد از مشکلات این دوره هستند.
۱۹. هفته نوزدهم بارداری
در هفته ۱۹ بارداری رحم بالاتر آمده و کمردرد میتواند مشکلساز شود. استفاده از کفش راحت، ارگونومی در نشستن و خوابیدن و پیادهروی ملایم علائم را کاهش میدهند. همچنین در این هفته پوست ممکن است خشکتر شود پس بهتر است مرطوبکننده ایمن استفاده کنید. حرکات جنین واضحتر شده و ارتباط عاطفی مادر با جنین پررنگتر میشود.
۲۰. هفته بیستم بارداری
با شروع هفته بیستم بارداری وارد ماه پنجم شدهاید. در این هفته همراه با ۵ کیلو اضافه وزن، جنین بزرگتری را در شکم خود حمل میکنید. همچنین احتمال درد پاها و گرفتگی عضلات وجود دارد. ترشحات واژن اضافه میشود و تنگی نفس هم ممکن است بروز کند. شما در نیمه راه بارداری هستید و ارتفاع رحم نزدیک ناف است و بسیاری از مادران حرکات را روزانه حس میکنند. مرور آزمایشها و وضعیت آهن و ویتامین D بر اساس نتایج انجام میشود. اگر سفر برنامهریزی کردهاید، فواصل نشستن طولانی را با راه رفتنهای کوتاه قطع کنید و کمربند ایمنی را درست ببندید (بخش پایینی زیر شکم). از هفتهی ۲۰ تقویم بارداری به بعد با کودک خود صحبت کنید. هنگامی که با اون حرف می زنید میتواند صدای شما را بشنود.
متن انگلیسی:
به نقل از mayoclinic
«During pregnancy, your baby’s health is a top priority. That’s why pregnancy problems can be so concerning. If you have a chronic condition, such as diabetes, epilepsy or depression, understand how your condition could affect your pregnancy.»
ترجمه متن:
«سلامت جنین مهمترین مسئله در دوران بارداری است. به همین دلیل کوچکترین موارد هم ممکن است باعث نگرانی شود. اگر مشکلات مزمن مانند دیابت، صرع، افسردگی یا موارد دیگر را داشته باشید، میتوانند بارداری شما را تحت تاثیر قرار دهند.»
۲۱. هفته بیست و یکم بارداری
در هفته ۲۱ بارداری احتمال سقط جنین کمتر شده است. در این هفته، برای اولین بار جنین از جفت بزرگتر میشود. پوست جنین بهتدریج با ورنیکس محافظت میشود و ریتم خوابوبیداری شکل میگیرد. در این هفته افزایش اشتها طبیعی است، اما کنترل کیفیت کالری برای پیشگیری از رفلاکس و اضافهوزن مهم است. واریس و ورم ملایم مچ پا ممکن است ظاهر شود؛ جوراب فشاری و بالاگرفتن پاها کمک میکنند. آب کافی بنوشید. در این هفته حرکات جنین بهتر احساس میشود. صدای قلب جنین با گوشی هم شنیده میشود.
۲۲. هفته بیست و دوم بارداری
در هفته بیست و دوم بارداری جرکات جنین شدید است و زیاد تغییر موقعیت میدهد و ممکن است که انقباضات خفیفی را تجربه کنید. در این هفته شما کاملا شبیه به یک زن باردار هستید و شکم بالا آمدهاست. ویار در این هفته میتواند بروز کند. ضربان قلب مادر حدود ۶۰ تا ۱۰۰ و ضربان قلب جنین حدود ۱۲۰ تا ۱۶۰ است. برخی هورمونهایی که در بارداری ترشح میشوند باعث شل شدن مفاصل و رباطهای لگن میشوند. این موضوع به کودک اجازه میدهد به راحتی در لگن قرار گیرد.
۲۳. هفته بیست و سوم بارداری
در هفته ۲۳ بارداری ریهها در حال ساخت واحدهای تنفسیاند و جنین چرخههای خواب مشخصتری دارد. مادر ممکن است در این هفته خستگی عصرگاهی داشته باشد که با میانوعده پروتئینی و استراحت کوتاه بهتر میشود. قند خون پایدار با وعدههای کوچک مدیریت میشود. فعالیت سبک روزانه گردش خون را تقویت میکند. سینهها آماده شیردهی میشوند و بزرگتر میگردند. شکم شما هم در حال بزرگ شدن است. شاید یک خط تیره از ناف تا ناحیهی شرمگاهی شما دیدهشود. نگران نباشید، این به علت تغییرات هورمونی است. احتمال ابتلا به عفونتهای ادراری تناسلی در این دوره وجود دارد.

۲۴. هفته بیست و چهارم بارداری
غربالگری دیابت بارداری معمولاً بین ۲۴–۲۸ هفتگی انجام میشود در نتیجه در این هفته میتوانید آن را انجام دهید. تشنگی و تکرر ادرار را جدی بگیرید و هیدراته بمانید. در هفته ۲۴ حرکات جنین واضحتر و قابل پیگیریاند. همچنین مراقبت از دندانها و لثهها همچنان اهمیت دارد. هفته بیست و چهارم بارداری زمانی است که انقباضات دروغین حاملگی را تجربه میکنید و احساس شروع دردهای زایمانی را به شما میدهد. تنگی نفس هم در این دوره محتمل است. تا این هفته حدود ۷ کیلوگرم به شما اضافه میشود.
۲۵. هفته بیست و پنجم بارداری
در هفته بیستوپنجم بارداری لگدها قویتر میشوند و مادر ارتباط بیشتری با الگوی جنین پیدا میکند. همچنین در این هفته ریفلاکس شایع است و بهتر است وعدههای کوچک بخورید و بلافاصله بعد غذا دراز نکشید. خواب نیمروزی کوتاه میتواند انرژی شما را بازیابی کند. اگر کمردرد دارید با کشش و کمربند حمایتی میتوانید شرایط درد را بهتر کنید.
۲۶. هفته بیست و ششم بارداری
در هفته بیست و ششم بارداری احساس درد در قفسهی سینه میکنید. دندهها درد میگیرند. ابروها و مژهها به طور کامل رشد کردهاند. جنین پسر در این هفته تغییراتی میکند و بیضههایش به داخل کیسه میروند. عکسالعمل جنین به نور و صدا بیشتر میشود. پلکزدن و پاسخهای حسی جنین نیز بیشتر میشود. بهتر است به پهلوی چپ بخوابید و اگر در گرفتگی ساق داشتید، کشش ملایم و نوشیدن آب کافی به بهبود آن کمک میکند. همچنان برنامه ویزیتها را به طور مرتب ادامه دهید تا از بروز هرگونه مشکل جلوگیری شود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت thebump
At 26 weeks pregnant,baby is developing senses, features and even talents.
ترجمه فارسی:
در هفته ۲۶ بارداری، حواس، ویژگیها و استعدادهای جنین در حال رشد است.
۲۷. هفته بیست و هفتم بارداری
هفته ۲۷ بارداری آغاز سهماهه سوم بارداری است. در این هفته مغز جنین رشد جهشی دارد و ریهها سرفکتانت میسازند. بهتر است شمارش حرکات جنین را یاد بگیرید و الگوی شخصی او را بشناسید تا در صورت هرگونه تغییر هوشیار باشید. یکی از علائم رایج این هفته ورم عصرگاهی پاها است که برای درمان آن بالاگرفتن پاها و جوراب فشاری مفیدند. تغذیه مغذی و مصرف آهن در این هفته را جدی بگیرید.
۲۸. هفته بیست و هشتم بارداری
اگر Rh شما منفی است، معمولاً تزریق روگام در این هفتهها انجام میشود. فشار خون و ادرار در هر ویزیت پایش میشوند تا پرهاکلامپسی زود تشخیص داده شود. ممکن است در هفته ۲۸ بارداری خواب مختل شود. برای حل این مشکل میتوانید به پهلو بخوابید و از بالشهای حمایتی استفاده کنید. اگر حرکات جنین کاهش محسوسی داشت به دکتر خود مراجعه کنید. برخی از بانوان در این هفته زایمان زودرس را تجربه میکنند.
۲۹. هفته بیست و نهم بارداری
در هفته بیست و نهم بارداری، جنین به سرعت در حال رشد است و عضلات و چربی زیادی در بدن او تشکیل میشود. همچنین جنین در حال تمرین تنفس است. دکتر ممکن است مصرف کلسیم و آهن را به شما توصیه کند و یا آن را افزایش دهد. شمارش منظم حرکات، معیار خوبی برای اطمینان خاطر است. تنگینفس خفیف با بزرگشدن رحم طبیعی است و با استراحت و تنفس عمیق بهتر میشود. در این هفته ورم خفیف عصرگاهی را با هیدراتاسیون و کاهش نمک کنترل کنید و از کفشها و لباسهای راحت استفاده کنید.

۳۰. هفته سی ام بارداری
در هفته ۳۰ بارداری به وزن جنین اضافه میشود. از این هفته به بعد دو ماه بیشتر تا زایمان شما باقینماندهاست. در این مدت شکم شما روز به روز بزرگتر میشود. بیشترین رشد جنین در این هفته مربوط به مغز است. باید مراقب تورم پاها در این هفته باشید. با اینکه این علامت میتواند یک علامت عادی باشد، از طرفی میتواند نشاندهندهی مشکلات خطرناکی مانند پره اکلامپسی هم برای مادر باشد. وزن جنین ۱ کیلو و ۳۰۰ گرم است. در ساعت بیداری چشمان جنین باز است و مغز استخوان او در حال جمعآوری گلبولهای قرمز خون است.
۳۱. هفته سی و یکم بارداری
در هفته ۳۱ بارداری هنوز در ماه هفتم هستید و ۹ تا ۱۰ هفته تا زایمان شما فرصت باقی است. کمردرد، پادرد و خشکی ناخنها از علائمی است که در این هفتههای آخر تجربه میکنید. همچنین مادر ممکن است خستگی بیشتری حس کند و بهتر است در طول روزخواب کوتاه روزانه داشته باشد. در این هفته ریهها بالغتر میشوند و خواب جنین منظمتر است. علائم هشدار مانند سردرد شدید یا تاری دید را در هفته سی و یکم جدی بگیرید. از هفتهی ۳۱ تا هفتهی ۳۴ تقویم بارداری لازم است سونوگرافی برای بررسی سلامت جنین انجام شود.
۳۲. هفته سی و دوم بارداری
بیشتر جنینها در هفته ۳۲ سرپایین میشوند، اما هنوز امکان چرخش وجود دارد. سوزش سر دل، درد لگن، درد کمر و درد پاها از علائمی هستند که مادر در این دوره تجربه میکند. همچنین تنگینفس خفیف طبیعی است. مراقبت از واریس و ورم با جوراب فشاری ادامه یابد. تغذیه متعادل کلید انرژی پایدار است. در هفته ۳۲ بارداری جنین آماده میشود تا خارج از رحم زندگی کند. اگر مادر حرکات جنین را برای طولانی مدت در این هفته احساس نکند، خطرناک است و باید در این شرایط حتما به پزشک مراجعه کرد. اگر جنین بعد از ۳۲ هفته متولد شود، با کمک اقدامات پزشکی شانس زیادی برای زنده ماندن دارد.

۳۳. هفته سی و سوم بارداری
در هفته ۳۳ بارداری خواب مادر بهدلیل تکرر ادرار و حرکات شبانه جنین سبک میشود.برای مقابله با این مشکل پیشنهاد میشود مادر به پهلو بخوابد و پیش از خواب مایعات کمتری مصرف کند. در هفته ۳۳ حاملگی وزنگیری را در محدوده هدف حفظ کنید.
حواس پنچگانه جنین در این هفته به طور کامل کار میکند و مانند یک انسان کامل است. ترشحات واژن در این هفته همچنان روبه افزایش است. استخوانهای جنین در این هفته در حال سفت شدن و قوی شدن هستند. ریههای جنین تا این مرحله تقریبا کامل رشد کرده است. در بارداری حجم خون بیش از ۴۰ درصد افزایش مییابد و قلب شما باید سریعتر پمپ کند. گاهی اوقات، این موضوع میتواند منجر به تپش قلب یا افزایش ضربان قلب شود.
۳۴. هفته سی و چهارم بارداری
در این هفته انتقال آنتیبادیهای مادری افزایش مییابد و ایمنی نوزاد تقویت میشود. واکسن Tdap در بازه هفتههای ۲۷ تا ۳۶ بارداری برای محافظت از نوزاد توصیه میشود. انقباضات براکستونهیکس یکی از علائم رایج در این هفته هستند و باید نامنظم باشند. در هفته ۳۴ بارداری، علائمی که شما را اذیت میکردند، شدت پیدا میکنند. مثلا پاهای شما بیشتر متورم میشوند و درد در آنها افزایش پیدا میکند. خستگی مادر هم افزایش پیدا میکند. همراهی همسر در این هفته به بعد از پیش بیشتر اهمیت پیدا میکند. در هفتهی ۳۴ تقویم بارداری، طول جنین از سر تا پا تا حدود ۴۴ تا ۴۶ سانتیمتر است.
۳۵. هفته سی و پنجم بارداری
از هفته ۳۵ بارداری به بعد ویزیتها هفتگی میشود. در این ویزیتها جنین، مایع آمنیوتیک و وزن تخمینی ارزیابی میشوند. برای مادر ترشحات شفاف بیشتر و گاه خروج پلاگ مخاطی رخ میدهد و هر نشت مایع یا خونریزی باید بررسی شود. در هفته سی و پنجم بارداری اندازهی جنین حدود ۳۲ سانتیمتر است و بزرگتر شدهاست. البته که به مرور زمان باز هم بزرگتر میشود. جنین در ظاهر به طور کامل رشد کردهاست اما هنوز نمیتواند بیرون از رحم مادر بدون کمک نفس بکشد. ارتفاع ناف تا بالای رحم حدود ۱۵ سانتیمتر است.

۳۶. هفته سی و ششم بارداری
در هفته ۳۶ بارداری جنین در موقعیتی قرار گرفتهاست که آمادهی زایمان است. اگر جنین با سر باشد یا با پا، موقعیت زایمان را کم کم هشدار میدهد. فشار لگن در این هفته زیاد میشود، اما علائم خستگی و موارد مشابه کم میشوند. تکرر ادرار و ترشح از سینهها بیشتر میشوند. انقباضات کاذب زایمانی همچنان ادامه دارند. فشار لگنی و تکرر ادرار در این هفته افزایش مییابد. تمرینات تنفسی، کشش و استراحت با پاهای بالاتر برای بهبود وضعیت مفید است. بهتر است هوشیاری خود را افزایش دهید نشانههای شروع زایمان را بشناسید.
۳۷. هفته سی و هفتم بارداری
در هفته ۳۷ بارداری احتمال شروع زایمان وجود دارد اما بهترین زمان برای زایمان در هفتههای در ۳۹–۴۰ است. در صورت مشاهده انقباضات منظم، نشت مایع یا کاهش واضح حرکات جنین باید فوری به بیمارستان مراجعه کنید. ساک بیمارستان و برنامه همراه را آماده داشته باشید. تغذیه سبک و هیدراتهبودن در هفته ۳۷ بارداری اهمیت زیادی دارد.
۳۸. هفته سی و هشتم بارداری
در هفته ۳۸ بارداری باید برای زایمان آمادهشوید زیرا جنین شما آمادهی زندگی بیرون از رحم است. در این هفته شکم شما بسیار بزرگ شدهاست و تعادل خود را نمیتوانید حفظ کنید. مرکز ثقل بدن تغییر میکند و به همین دلیل پاها دچار عدم تعادل میشوند. بسیاری از افراد در این هفته زایمان میکنند. رشد مغزی و ذخایر چربی جنین همچنان ادامه دارد و نوزاد برای زندگی بیرون رجم آمادهتر شده است. بهتر است برنامه زایمان را نهایی کنید و هماهنگیهای لازم را انجام دهید و هر علامت هشدار را سریع پیگیری کنید.
۳۹. هفته سی و نهم بارداری
بیشترین شانس برای به دنیا آمدن نوزادی بدون مشکل در این هفته و هفته بعد است. اگر به دنبال القای زایمان هستید، درباره شرایط با پزشک خود صحبت کنید. شمارش حرکات و پایش علائم زایمان را ادامه دهید و تغذیه سبک و مایعات کافی را حفظ کنید. کسانی که پره اکلامپسی یا مشکلات دوران بارداری دارند، برای زایمان سزارین آماده میشوند. تبریک میگوییم! رشد کودک شما به طور رسمی کامل شده و یک جنین کاملا رسیده است.

۴۰. هفته چهلم بارداری
اگر علائم زایمان طبیعی در هفته چهلم بارداری را ندارید، نیازی به نگرانی نیست. زیرا هنوز هم برای زایمان فرصت هست. در صورتیکه در بارداری شما مشکلی باشد در این هفته زایمان شما القا میشود. معمولا در این هفتهها شکم کم کم کوچک میشود، زیرا جنین پایینتر رفتهاست. طول سر تا پای اکثر نوزادان متولد شده در ۴۰ هفته، حدود ۵۳ سانتیمتر و وزن آنها بین ۲ کیلو و ۷۰۰ گرم تا تا ۴ کیلوگرم متغیر است. نشت مایع شفاف یا خونریزی روشن باید فوری بررسی شود. اضطراب طبیعی است و برای حل آن تمرینات تنفسی و همراهی نزدیک خانواده آرامبخشاند. به علائم بدن اعتماد کنید و طبق برنامه عمل کنید.
۴۱. هفته چهل و یکم بارداری
در هفته چهل و یکم بارداری اگر زایمان آغاز نشود، پایش نزدیک با NST/BPP برای اطمینان از سلامت جنین انجام میشود. در این هفته درباره القا یا انتظار همراه پایش با پزشک تصمیم میگیرید. هیدراتاسیون و استراحت کافی در این روزها بسیار مهم است. هر تغییر الگوی حرکتی را بهموقع گزارش کنید. فعالیت جنین در این هفته به علت رشد بیشتر تغییر میکند. علائم زایمانی هر آن ممکن است در این هفته بروز کند. بنابراین باید علائم زایمانی را به خوبی بشناسید. در این هفته جنین شما بین ۳ تا ۴ کیلوگرم است.
۴۲. هفته چهل و دوم بارداری
در صورتیکه در هفته چهل و دوم بارداری هستید، سفر بارداری شما به پایان رسیدهاست. اگر علائم زایمانی نداشتهباشید و مشکلی هم نداشتهباشید، در هر صورت زایمان در هفته ۴۲ بارداری القا میشود. در این هفته معمولا اگر زایمان انجام نشود، احتمال اینکه برای جنین مخاطره ایجاد شود وجود دارد. تیم درمان بهترین زمان و روش را پیشنهاد میکند. آمادگی روانی و همراهی خانواده کلید عبور آرام از این مرحله است.
بیشترین رشد جنین در چند هفتگی است؟
در سهماهه اول، رشد جنین بیشتر کیفی است؛ یعنی اصولیترین اندامها مثل قلب، مغز و لوله عصبی تشمیل میشوند. به همین دلیل اسیدفولیک، تغذیه ایمن و پرهیز از مواد مضر اهمیت ویژهای دارد. از حوالی هفتهٔ ۱۴ تا ۲۰، سرعت رشد یکنواخت میشود و جنین از نظر تناسب اندامها قد میکشد. همزمان مادر معمولاً انرژی بیشتری میگیرد و علائم آزاردهنده کمتر میشوند. قضاوت درست درباره رشد، بر پایه روند رشد هفته به هفته بارداری است نه یک عدد خاص، بنابراین مقایسه با منحنیهای صدکی و ارزیابیهای پیاپی در سونوگرافیها معیار اصلی است.
بیشترین شتاب وزنگیری معمولا مربوط به از میانه سهماهه دوم تا اوایل سهماهه سوم (حدود هفتههای ۲۰ تا ۳۲) بارداری است. در این دوره، چربی زیرپوستی ذخیره میشود، مغز به سرعت اتصالات عصبی میسازد و ریهها ساختار آلوئولی و سرفکتانت را تکمیل میکنند. همین شتاب رشد سبب میشود نیازهای تغذیهای مادر (پروتئین، آهن، کلسیم، یُد، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا-۳) و پایش دقیق فشار خون، قند و وزن اهمیت مضاعف پیدا کند. اگر پزشک از الگوی رشد عقبتر یا جلوتر از انتظار احساس نگرانی کند، معمولاً داپلر عروقی، BPP یا تکرار سونو را برای اطمینان درخواست میکند.
افزایش وزن در بارداری هفته به هفته
الگوی افزایش وزن باید با BMI پیش از بارداری هماهنگ شود، از میانه سهماهه دوم تا حوالی هفتههای پایانی، رشد ۳۰۰ تا ۵۰۰ گرم در هفته برای بسیاری از مادران منطقی است. هدف این نیست که صرفا عدد ترازو بالا برود بلکه کیفیت کالری اهمیت دارد.
مصرف پروتئین کافی برای ساخت بافتهای جنین و جفت، غلات کامل برای انرژی پایدار، میوه و سبزی برای فیبر و ریزمغذیها، لبنیات کمچرب برای کلسیم و ویتامین D و چربیهای مفید برای تکامل مغز در این دوران ضروری است. همچنین پرهیز از قندهای افزوده، نمک زیاد و چربیهای ترانس، خطر ورم، رفلاکس و دیابت بارداری را کمتر میکند و به رشد متعادل جنین کمک میکند.
اندازه جنین در هفته های بارداری
در سهماهه اول، طول سریـ نشسته (CRL) دقیقترین شاخص برای تعیین سن بارداری است. از سهماهه دوم، اندازههای HC (دور سر)، AC (دور شکم) و FL (طول استخوان ران) همراه با وزن تخمینی (EFW) گزارش میشود و با نمودارهای صدکی مقایسه میگردد. اختلافهای کوچک با میانگین معمولا طبیعیاند و باید با روند رشد سنجیده شوند؛ عواملی مانند وضعیت جفت (مثلاً قدامی)، موقعیت جنین یا تفاوتهای ژنتیکی میتواند بر برداشت بالینی اثر بگذارد. اگر روند از محدودهٔ انتظار خارج شود، پزشک با ارزیابیهای تکمیلی علت را جستوجو میکند.
در جدول زیر جدول وزن و قد جنین در هفتههای بارداری را مشاهده میکنید. اختلافهای فردی (ژنتیک، وضعیت جفت، دقت سونو) طبیعی است و قضاوت همیشه با روند رشد در ویزیتهای پیاپی انجام میشود.
| هفته به هفته بارداری | قد جنین (cm) | وزن جنین (g) |
|---|---|---|
| ۸ | ۱.۶–۲.۰ (CRL) | ۱–۲ |
| ۱۲ | ۵.۴–۶.۵ (CRL) | ۱۲–۲۰ |
| ۱۶ | ۱۶–۱۸ | ۱۰۰–۱۵۰ |
| ۲۰ | ۲۴–۲۶ | ۲۸۰–۳۵۰ |
| ۲۴ | ۳۰–۳۲ | ۵۵۰–۷۰۰ |
| ۲۸ | ۳۶–۳۸ | ۱۰۰۰–۱۲۰۰ |
| ۳۰ | ۳۹–۴۱ | ۱۳۰۰–۱۶۰۰ |
| ۳۲ | ۴۱–۴۳ | ۱۶۰۰–۱۹۰۰ |
| ۳۴ | ۴۴–۴۶ | ۲۱۰۰–۲۴۰۰ |
| ۳۶ | ۴۶–۴۸ | ۲۴۰۰–۲۸۰۰ |
| ۳۸ | ۴۸–۵۰ | ۲۸۰۰–۳۲۰۰ |
| ۴۰ | ۴۹–۵۱ | ۳۰۰۰–۳۵۰۰ |
جنین در چند هفتگی از رحم وارد شکم میشود؟
بصورت علمی، جنین همیشه داخل رحم است و رفتن به شکم اصطلاح عامیانه برای تغییر جایگاه رحم در حفره شکم و احساس متفاوت مادر است. در سهماهه دوم، با بزرگشدن رحم، بالاتر آمدن آن را در شکم حس میکنید و از حوالی هفتههای ۳۶–۳۸ در بسیاری از بارداریها با نزول سر جنین به لگن (سبکشدن شکم) نفسکشیدن آسانتر و فشار لگنی بیشتر میشود. این تغییر احساس، جابهجایی جنین به خارج از رحم نیست، بلکه تغییر موقعیت رحم در شکم و تطبیق بدن شما با وزن و قد جنین است.
این تمایز مهم است چون به مادر کمک میکند علائم طبیعی را از هشدارها جدا کند. مثلاً تنگینفس خفیف ناشی از فشار رحمِ بزرگشده بر دیافراگم طبیعی است و با نشستن راست و استراحت بهتر میشود؛ اما تنگینفس ناگهانی یا درد قفسهٔ سینه باید فوراً بررسی شود. شناخت مفاهیم درست، از نگرانیهای بیمورد جلوگیری میکند و توجه شما را به علائم واقعاً مهم مانند نشت مایع، خونریزی یا کاهش حرکات جنین معطوف میسازد.

مراقبت های دوران بارداری هفته به هفته
در تمام هفتهها، چهار اصل مراقبت ثابت است: ویزیت منظم، تغذیه متعادل، خواب و تحرک سبک و پرهیز از دخانیات و الکل. طی سهماهه اول، تمرکز روی پیشگیری از عوامل خطر است: مکمل اسیدفولیک، داروهای ایمن، پرهیز غذایی از منابع آلوده و انجام غربالگریهای مناسب. در میانه بارداری، آنومالیاسکن ۱۸–۲۲ هفتگی، ارزیابی سرویکس در بارداریهای پرخطر و غربالگری دیابت بارداری (۲۴–۲۸ هفتگی) در اولویت قرار میگیرند. تنظیم فعالیت روزانه، کنترل افزایشی وزن و مراقبت از ستون فقرات و کف لگن، کیفیت زندگی مادر را بالا میبرد.
از سهماهه سوم، شمارش حرکات جنین و آشنایی با الگوی مخصوص او، کلید آسودگیخاطر است. پایش منظم فشار خون و پروتئین ادرار برای تشخیص زودهنگام پرهاکلامپسی، و بررسی علائم شروع زایمان (انقباضات منظم، نشت مایع، خروج پلاگ مخاطی) اهمیت دارد. آمادهسازی کیف بیمارستان، انتخاب مرکز زایمان و مرور گزینههای کنترل درد یا شیوهٔ زایمان، استرس هفتههای پایانی را کاهش میدهد. هر علامت هشدار مانند خونریزی روشن، کاهش محسوس حرکات یا سردرد شدید با تاری دید، نیاز به ارزیابی فوری دارد.
برنامه غذایی بارداری هفته به هفته
«کیفیت قبل از کمیت» اصل طلایی تغذیه هفته به هفته بارداری است. بشقاب خود را با پروتئین باکیفیت (مرغ، ماهی کمجیوه، تخممرغ، حبوبات)، غلات کامل، میوه و سبزی فراوان و لبنیات کمچرب برای کلسیم و ویتامین D و چربیهای مفید (امگا-۳ مانند ماهی سالم و گردو) پر کنید. از سهماهه دوم، نیاز کالری کمی افزایش مییابد، اما اضافهوزن باید طبق BMI پیش از بارداری مدیریت شود. آب کافی و فیبر از یبوست و هموروئید پیشگیری میکنند و وعدههای کوچک منظم به کنترل رفلاکس کمک میکند.
از مصرف لبنیات غیرپاستوریزه، گوشت و تخممرغ نیمپز، ماهیهای جیوهبالا و الکل جدا پرهیز کنید. اگر تهوع دارید، غذاهای ساده، سرد و کمبو بهتر تحمل میشوند و افزودن زنجبیل به مقدار کم (با نظر پزشک) میتواند کمک کند. در رژیمهای گیاهخواری یا محدود، درباره B12، آهن، کلسیم، ید و DHA با پزشک هماهنگ شوید تا کمبودها جبران شوند. هدف این برنامه غذایی، حمایت از رشد متعادل جنین و حفظ انرژی پایدار مادر در تمام هفتههاست.
نتیجه گیری
بررسی زمانمند بارداری نشان میدهد هر سهماهه نقش ویژهای در بلوغ جنین و سازگاری بدن مادر دارد: اندامسازی در آغاز، رشد و پایش ساختاری در میانه و تکامل عملکردی و آمادگی تولد در پایان. نقاط عطف مانند آنومالیاسکن ۱۸–۲۲ هفتگی، غربالگری دیابت در ۲۴–۲۸ هفتگی و پایشهای هفتگیِ انتهای بارداری، چارچوبی برای اطمینان از سلامت جنین و مادر فراهم میکنند. شناخت الگوی شخصیِ حرکات جنین و آگاهی از علائم هشدار به تصمیمگیری بهموقع کمک میکند. جمعبندی اینکه نگاه هفتهبههفته تصویری منسجم از روند رشد، علائم معمول و ارزیابیهای ضروری ارائه میدهد و به درک بهتر مسیر تا زایمان ایمن یاری میرساند؛ تصویری که میتواند مبنای گفتوگوی آگاهانه با تیم درمان باشد.
دکترتو مراقب سلامت شماست!