فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
چای نوشیدنی‌ای است که از برگ‌های خشک‌شده گیاه Camellia sinensis به‌دست می‌آید. این برگ‌ها پس از فرآوری و دم‌آوری در آب جوش، ترکیباتی مانند کافئین و آنتی‌اکسیدان آزاد می‌کنند. این نوشیدنی در سراسر جهان محبوب است و در فرهنگ ایرانی هم جایگاه ویژه‌ای دارد. خواص چای از بهبود هوشیاری تا کاهش خستگی شناخته شده است، درحالی‌که مصرف بی‌رویه می‌تواند عوارضی داشته باشد.
چای چیست؟
چای به انگلیسی Tea انواع محتلفی دارد و هر کدام از این انواع، فواید مخصوص به خود را دارند. برای اینکه بدانید کدام نوع چای می‌تواند برای شما بهترین باشد، باید انواع چای را بشناسید و فواید آن را نیز بیاموزید. سپس بهترین نوع چای را برای خود انتخاب کنید. از طرفی می‌توانید با مشاوره دکتر تغذیه، بهترین چای و بهترین زمان استفاده از آن را در رژیم غذایی خود جای دهید.
یکی از نکات مهم قبل از خرید چای یا مصرف آن، توجه به مواد مغذی و ترکیبات آن است. چای شامل ترکیباتی مانند فلاونوئیدها، کاتچین‌ها (پلی‌فنول‌ها) و مقدار بسیار اندکی از مواد معدنی مثل پتاسیم، منیزیم، مس، روی و فسفر است، اما مقادیر آنها به‌طور معمول در سطوحی است که اثر تغذیه‌ای قابل‌توجهی ندارد.
رژیم غذایی
از کلینیک های معتبر با هزینه مناسب
با بهترین کیفیت از پزشکان برتر
معرفی انواع چای
انواع مختلفی از چای و دمنوش در جهان وجود دارد که هرکدام خواص و طعم خاص خود را دارند. بیشتر این نوشیدنی‌ها از گیاه چای یا ترکیب گیاهان دیگر به دست می‌آیند. شناخت انواع چای به شما کمک می‌کند متناسب با نیاز و ذائقه خود انتخاب کنید.
- چای سیاه: پرمصرف‌ترین نوع در ایران با کافئین بیشتر.
- چای سبز: فرآوری سبک‌تر و سرشار از آنتی‌اکسیدان.
- چای ماسالا: ترکیبی از چای سیاه با ادویه‌هایی مثل زنجبیل و دارچین.
- چای کوهی: دمنوش گیاهان کوهستانی با اثر آرام‌بخش.
- چای ترش: به رنگ قرمز، با طعم ملسی و اثر کاهش فشار خون.
- چای کرک: چای سیاه پررنگ و غلیظ، محبوب در برخی مناطق.
- چای نعنا: ترکیب چای با برگ نعنا، خوشبو و هضم‌کننده.
- چای آلبالو: به کاهش تهوع و بی‌خوابی کمک می‌کند و باعث کاهش اشتها می‌شود.
- چای دارچین: در رفع خستگی مفید است و.انرژی شما را بیشتر می‌کند.
- چای زنجبیل: ترکیب زنجبیل با چای سیاه باعث افزایش انرژی می‌شود.
| انواع چای | فواید آن |
|---|---|
| خاصیت چای سیاه | کمک به سلامت قلب و عروق |
| خاصیت چای سبز | افزایش متابولیسم بدن و کاهش وزن |
| فواید چای سفید | سرشار از آنتی اکسیدان، دارای خواص ضد پیری برای پوست |
| خاصیت چای زرد | افزایش سلامت دهان و دندان |
| خاصیت چای کوهی | کمک به سلامت دستگاه گوارش و دستگاه تنفس |
طبع چای سرد است یا گرم؟
طبع چای سیاه در طب سنتی گرم و خشک است. در طب سنتی افرادی که مزاج سرد و تر دارند (مکمل آن) بهترین گزینه برای مصرف انواع چای هستند. زیرا این دمنوش گیاهی به تعادل مزاجی بدن آنها کمک خواهد کرد. اغلب توصیه می‌شود چای را همراه با مصلح‌هایی مانند هل، دارچین یا زنجبیل مصرف کنید.
فواید و خواص چای سیاه چیست؟
چای سیاه یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های دنیا است که علاوه بر طعم دلنشین، خواص متعددی برای سلامت و زیبایی دارد. این نوشیدنی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات گیاهی مفید است که می‌تواند به بهبود سلامت پوست صورت کمک کرده و از پیری زودرس جلوگیری کند. مصرف چای سیاه حتی برای سلامت چشم‌ها مفید بوده و در ترکیب با لیمو ترش، خاصیت سم‌زدایی و تقویت سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.
چای سیاه ایرانی به دلیل کیفیت بالا و عطر طبیعی، جایگاه ویژه‌ای دارد و گونه‌هایی مانند چای ارل گری یا کله مورچه‌ای نیز با طعم و خواص خاص خود شناخته می‌شوند. برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف منظم چای سیاه ممکن است فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به‌طور ناچیز (حدود ۱–۲ mmHg) کاهش دهد، اما مدارک کافی برای اثبات تأثیر مستقیم در پیشگیری از بیماری‌های قلبی وجود ندارد. در مجموع، چای سیاه با تنوع و ترکیبات متفاوتش، هم برای لذت بردن روزانه و هم برای ارتقای سلامت عمومی فواید چشمگیری دارد. برخی از خاصیت های چای سیاه شامل موارد زیر هستند:
- برگ چای سیاه می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد. بنابراین به عنوان یک ماده‌ی میکروب‌کش است.
- آسیب‌های سلولی به واسطه‌ی این نوشیدنی کاهش پیدا می‌کنند. بنابراین در افزایش طول عمر سلول‌ها نقش دارد.
- این نوشیدنی به بدن در مبارزه با ویروس‌های بیماری‌زا مانند آنفولانزا، هپاتیت و اسهال خونی کمک می‌کند.
- سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
فواید چای سیاه برای پوست صورت
چای سیاه می‌تواند با تامین آب روزانه و داشتن ترکیبات گیاهیِ آنتی‌اکسیدانی به ظاهر بهتر پوست کمک کند. اگر چای را بدون قند بخورید، بار قندی اضافه و آسیب به بافت‌های پوستی کمتر می‌شود. کمپرس ولرمِ چای روی پف زیر چشم برای بعضی افراد احساس آرامش و کاهش موقتی ورم می‌دهد، هرچند درمان پزشکی نیست. برای نتیجه‌ی بهتر، خواب کافی و پرهیز از آفتاب بیش از اندازه را کنار چای رعایت کنید. در صورت بیماری پوستی، تصمیم اصلی با پزشک است.
خواص چای سیاه برای چشم
چای سیاه نوشیدنی تقویتی مستقیم برای چشم نیست اما می‌تواند خستگی عمومی را کمتر و تمرکز کوتاه‌مدت را بهتر کند. گذاشتن پدِ پنبه‌ای آغشته به چای ولرم روی پلک بسته ممکن است حس آرامش و کاهش گذرای پف بدهد، ولی جایگزین درمان تخصصی چشم نیست. اگر آب‌سیاه، خشکی چشم یا حساسیت دارید، مصرف کافئین را متعادل نگه دارید و در صورت علائم، معاینه را جدی بگیرید.
خواص چای سیاه با لیمو ترش
ترکیب چای سیاه با لیمو، مزه را دلپذیر و نوشیدنِ چای بدون قند را آسان‌تر می‌کند. لیمو منبع ویتامین سی است و در وعده‌های غذایی می‌تواند به جذب آهن گیاهی کمک کند، پس اگر عادت دارید کنار غذا چای بخورید، افزودن لیمو و فاصله دادنِ زمان نوشیدن می‌تواند انتخاب هوشمندانه‌تری باشد.
خواص چای سیاه ایرانی
چای سیاه ایرانی به دلیل تازگی برگ و فرآوری کم‌افزوده، طعم طبیعی و خوش‌عطر دارد. در عین حال خواص چای ایرانی از نظر کلی با سایر چای‌های سیاه مشابه است: کمک به هوشیاری، آبرسانی روزانه و تامین ترکیبات گیاهی مفید. اگر به کیفیت چای اهمیت می‌دهید، دم‌کردن استاندارد، آبِ سالم و نگهداری خشک و دور از نور را رعایت کنید. نوشیدن بدون قند، بهترین راه استفاده سالم از خواص چای ایرانی است.
خواص چای سیاه ارل گری
چای ارل گری همان چای سیاه است که با اسانس طبیعی پوستِ نارنج خوشبو شده و نوشیدنِ بدون قند را دلپذیرتر می‌کند. بوی مرکبات برای بعضی‌ها حس شادابی ایجاد می‌کند و می‌تواند جایگزین نوشیدنی‌های شیرین شود. با این حال، مزیتِ ارل گری نسبت به چای ساده بیشتر در طعم و تجربه‌ی نوشیدن است نه برتری درمانی.
فواید چای سیاه برای قلب
چای سیاه سرشار از ترکیبات گیاهی است که در الگوی کلیِ تغذیه سالم با سلامت قلب همسو هستند. جایگزین‌کردن نوشیدنی‌های قندی با چایِ بدون قند می‌تواند کالری افزوده را کم کند و به کنترل وزن و متابولیسم کمک کند. برخی پژوهش‌ها به اثرهای سودمند چای بر چربی خون و کارکرد رگ‌ها اشاره کرده‌اند، هرچند نتیجه‌ها ثابت نیستند زیرا به سبک زندگی کلی بستگی دارد. پیروی از رژیم سبزی‌محور، تحرک و خواب کافی در کنار چای، تصویر کامل سلامت قلب را می‌سازد.
می‌دونستی مصرف زیاد چای مضره؟
بهتره اندازه مفیدش رو از متخصص تغذیه بپرسی!
فواید چای بدون قند
چایِ بدون قند بهترین شکل مصرف چای است چون کالری و قند افزوده وارد بدن نمی‌کند. حذف قند باعث می‌شود از خواص چای بهره ببرید ولی خطر پوسیدگی دندان و افزایش وزن را بالا نبرید. به مرور، ذائقه به مزه‌ی واقعی چای عادت می‌کند و نیاز به شیرینی کمتر می‌شود. این تغییر کوچک، اثر بزرگی روی سلامت دهان و متابولیسم دارد.
فواید چای سیاه برای مو
چای سیاه نوشیدنیِ تقویتی مستقیم برای رشد مو نیست، اما به شکل غیرمستقیم می‌تواند مفید باشد. وقتی چای را جایگزین نوشیدنی‌های قندی می‌کنید، قند افزوده‌ی روزانه کمتر می‌شود و این برای پوست سر و کیفیت مو بهتر است. بیدار ماندنِ طولانی با کافئین زیاد می‌تواند ریزش ناشی از استرس را بدتر کند، پس تعادل را رعایت کنید. آبرسانی کافی، تغذیه متنوع و آهنِ کافی در کنار چای به سلامت مو کمک می‌کند.
مضرات چای سیاه چیست؟
مصرف هر ماده‌ای بیش از اندازه، می‌تواند برای شما عوارضی داشته‌باشد. چای هم از این قاعده مستثنی نیست. یکی از عوارض چای سیاه در کودکان و بزرگسالان، شب ادراری است. عوارض چای سیاه بیشتر به میزان و شیوهٔ مصرف مربوط است. نوشیدن زیاد می‌تواند جذب آهنِ را کم کند و در درازمدت به افت ذخایر آهن بینجامد. کافئین ممکن است رفلاکس و سوزش سرِدل را در افراد مستعد بدتر کند. اگزالات چای در مصرف‌های بالا می‌تواند ریسک سنگ کلیه را بالا ببرد. برخی از عوارض چای سیاه عبارت است از:
- ممکن است در جذب آهن تاثیر بگذارد و آن را کاهش دهد.
- اضطراب، خستگی و استرس شما را زیاد می‌کند.
- خواب شما را به هم بریزد.
- ممکن است که تهوع ایجاد کند.
- باعث سوزش سر دل شود.
- در بارداری خطرناک باشد.
- سردرد و سرگیجه ایجاد کند.
مضرات چای سیاه برای معده
چای سیاه می‌تواند در برخی افراد علائم رفلاکس (GERD) را تشدید کند. کافئین با کاهش فشار اسفنکتر تحتانی مری، برگشت اسید را آسان‌تر می‌کند. هرچه فنجان‌ها پشت‌سرهم و چای غلیظ‌تر باشد، احتمال سوزش و ترش‌کردن بیشتر می‌شود. اگر رفلاکس دارید، چای را رقیق‌تر و با فاصله از وعده‌ها بنوشید. مشاهدهٔ علائم شبانه نشانهٔ زیاده‌روی یا حساسیت فردی است. در صورت تداوم علائم، کاهش کافئین یا تغییر عادت دم‌کردن مفید است.
مضرات چای نبات
مشکل چای با نبات قند مصنوعی بالاست، نه خود چای. قند زیاد با پوسیدگی دندان، اضافه‌وزن و پیامدهای متابولیک مرتبط است. راهنمایی‌های WHO می‌گوید قندهای آزاد بهتر است زیر ۱۰٪ انرژی روزانه و ایده‌آل‌تر زیر ۵٪ باشد. انجمن قلب آمریکا نیز حدود ۶ قاشق‌چای‌خوری برای خانم‌ها و ۹ قاشق برای آقایان را سقف روزانه اعلام می‌کند. اگر چای را شیرین می‌خورید، دفعات و مقدار قند را محدود کنید و از طعم‌دهنده‌های سالم استفاده کنید.
مضرات چای کله مورچه ای چیست؟
این چای به دلیل پررنگ‌تر بودن کافئین و تانن بیشتری دارد. این یعنی احتمال تشدید رفلاکس و کاهش جذب آهن بیشتر می‌شود. نوشیدن چند استکان غلیظ پشت‌سرهم می‌تواند بی‌خوابی و تپش قلب را هم بدتر کند. اگر مزاج گوارشی حساسی دارید، زمان دم‌کشی را کوتاه‌تر کنید. رقیق‌کردن چای یا افزودن آب جوش نتایج بهتری می‌دهد.
مضرات چای سیاه برای پوست
خودِ چای سیاه زیان مستقیم اثبات‌شده‌ای برای پوست ندارد، اما قند افزودهٔ همراه چای می‌تواند پیری پوستی را از راه «گلیکاسیون» کلاژن تشدید کند. قند بالا با تشکیل AGEs به استحکام بافت پوست ضربه می‌زند. اگر به سلامت پوست اهمیت می‌دهید، چای بدون قند انتخاب بهتری است. خواب نامنظم ناشی از کافئین زیاد نیز می‌تواند استرس اکسیداتیو و تیرگی پوست را بدتر کند.
متن انگلیسی:
به نقل از healthline
The total caffeine content of tea can vary but usually falls between 20–۶۰ mg per cup (240 ml). Thus, to err on the side of caution, it’s best not to drink more than about 3 cups (710 ml) per day.
ترجمه فارسی:
میزان کل کافئین موجود در چای می‌تواند متغیر باشد، اما معمولاً در هر فنجان (۲۴۰ میلی‌لیتر) بین ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم است. بنابراین، برای احتیاط بهتر است بیش از حدود ۳ فنجان (۷۱۰ میلی‌لیتر) در روز مصرف نشود.
مضرات چای سیاه برای کبد
به‌طور کلی چای سیاه برای کبد سمی نیست، اما مصرف بیش از اندازه و طولانی‌مدت می‌تواند باعث بروز ناهنجاری‌های کبدی شود. اگر داروهای کبدی مصرف می‌کنید یا بیماری زمینه‌ای دارید، نباید در مصرف چای افراط کنید.
مضرات چای برای روده
تانن‌های زیاد می‌توانند در برخی افراد یبوست یا ناراحتی شکمی ایجاد کنند. مصرف غلیظ و مکرر چای سیاه، این احتمال را بیشتر می‌کند. از سوی دیگر، تانن‌ها جذب آهن را کاهش می‌دهند و در کم‌خونی فقر آهن مشکل‌زا هستند. اگر روده حساسی دارید، بهتر است چای رقیق‌تر و با فاصله از وعده‌ها مصرف کنید. افزایش آب و فیبر غذایی نیز کمک‌کننده است.
آیا خوردن زیاد چای باعث کم خونی میشه؟ از متخصص نوبت بگیر.
مضرات چای برای چشم
کافئین می‌تواند در مدت کوتاهی فشار داخل چشم را ۰ تا ۴ میلی‌متر جیوه بالا ببرد. در افراد سالم این عارضه مهم نیست اما افرادی که به گلوکوم مبتلا هستند باید به این نکته توجه کنند. شواهدی هم از تعامل ژنتیک–کافئین و افزایش خطر در افراد مستعد گزارش شده است. اگر سابقهٔ خانوادگی یا علائم فشار چشم دارید، قبل از خواب چای مصرف نکنید.
مضرات چای سیاه برای کلیه
چای منبع اگزالات است و مصرف زیاد آن می‌تواند ریسک سنگ اگزالات کلسیم را در افراد بالا ببرد. موارد نادری از نفروپاتی اگزالاتی ناشی از افراط در چای گزارش شده است. طولانی‌کردن دم‌کشی، اگزالات محلول را بیشتر آزاد می‌کند. نوشیدن آب کافی، تنوع نوشیدنی‌ها و پرهیز از افراط راهکارهای پیشگیری است. اگر سابقه سنگ کلیه دارید، با نفرولوژیست دربارهٔ مقدار ایمن مشورت کنید.
مضرات چای کیسه ای
بعضی کیسه‌چای‌های نایلونی در آب داغ بیلیون‌ها نانوذرهٔ پلاستیک آزاد می‌کنند. پیامد بلندمدت انسانی در این مورد هنوز مشخص نیست، اما اصل احتیاط توصیه می‌شود. راه ایمن، استفاده از کیسه‌چای‌های کاغذیِ بدون اتصالات پلاستیکی یا برگِ‌چای است. همچنین بهتر است آبجوش را مستقیم روی کیسه‌های پلاستیکی نریزید.
مضرات چای سیاه برای مو
نمی‌توان گفت که چای سیاه برای مو مضر است اما برخی شرایط می‌تواند به‌طور غیر مستقیم بر مو اثر منفی بگذارد. برای مثال قند افزوده از مسیر گلیکاسیون به کیفیت پوست‌سر یا ساقهٔ مو لطمه می‌زند. کم‌خوابیِ ناشی از کافئین زیاد نیز ریزش مرتبط با استرس را تشدید می‌کند. اگر کم‌خونی فقر آهن دارید، نوشیدن چای نزدیک وعده‌های آهن‌دار می‌تواند جذب را کم کند.
مضرات چای مانده در فلاسک
چای مانده اگر ساعت‌ها در بازهٔ ۴۰–۶۰° سانتی گراد بماند، زمینهٔ رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کند. قاعدهٔ ایمنی USDA می‌گوید خوراکی‌های پخته را بیش از حدود۲ ساعت در دمای اتاق رها نکنید. آلودگی‌های میکروبی در چای خشک شایع نیست اما بقای سالمونلا در برخی شرایط نشان داده شده است. بهترین کار، مصرف آن به شکل تازه است.
آیا چای دشمن پروستات است؟
متاسفانه یکی از اثرات منفی که ممکن است چای داشته‌باشد، بر روی سلامت پروستات است. البته که هنوز اطلاعات دقیقی از مضرات چای در دست نیست. تاکنون شواهد دقیقی دال بر تأثیر مصرف چای سیاه بر افزایش خطر سرطان پروستات وجود ندارد و مطالعات تأییدکننده‌ای در این زمینه ارائه نشده‌اند.
عوارض چای داغ چییست؟
نوشیدن چای خیلی داغ (بیش از ~۶۵° سانتی گراد) خطر سرطان مری را بیشتر می‌کند. ساده‌ترین راهکار، صبر کردن ۵–۸ دقیقه بعد از دم‌آوری و نوشیدن آرام آرام است. افزودن کمی آب خنک یا شیر هم دما را پایین می‌آورد. البته کودکان و سالمندان به داغ بودن چای حساس‌ترند و بیشتر باید به این نکته توجه کنند.
مضرات چای داغ برای معده
چایِ خیلی داغ می‌تواند مخاط دهان،حلق و مری را اذیت کند و در افراد حساس، رفلاکس را بدتر کند. ترکیب گرمای زیاد و کافئین برای معده خوشایند نیست. اگر سوزش معده دارید، اجازه دهید چای سرد شود و از فنجان‌های خیلی داغ پرهیز کنید.
۵ (۹۲۷ نظر)۴.۸ (۴۳۷ نظر)۵ (۲۵۸ نظر)۴.۹ (۲۵۷ نظر)۵ (۲۳۳ نظر)۵ (۲۱۲ نظر)نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
چای با تامین آب روزانه، بالا بردن تمرکز کوتاه‌مدت و داشتن ترکیبات گیاهی مفید، می‌تواند بخشی از یک سبک زندگی سالم باشد. بهترین بهره از خواص چای زمانی است که بدون قند نوشیده شود تا کالری و آسیب دندانی بالا نرود. عوارض چای بیشتر در مصرف افراطی یا نوشیدن خیلی داغ بروز می‌کند و شامل تشدید رفلاکس معده، کاهش جذب آهن گیاهی، بی‌خوابی و در افراد مستعد افزایش خطر سنگ کلیه است. بنابراین رعایت اعتدال، پرهیز از نوشیدن چایداغ و فاصله دادن از غذاهای آهن‌دار مهم است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مصرف چای و فواید و مضرات آن می‌توانید با دکتر تغذیه آنلاین و دکتر طب سنتی آنلاین مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامت شماست!