نارسایی قلب چیست؟ علائم، نحوه تشخیص و درمان آن

آنچه در این مقاله می‌خوانید

نارسایی قلب یکی از انواع بیماری‌های حاد قلبی است که باعث آسیب یا ضعف ماهیچه قلب می‌شود. روش‌های پیشگیری از آن شامل رعایت سبک زندگی سالم، مدیریت عوامل خطرناک، ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل و پرهیز از سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل هستند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 15 دقیقه
علائم نارسایی قلب چیست و بهترین روش درمان آن کدام است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

نارسایی قلب یا بیماری نارسایی قلبی یک وضعیت ناتوان‌کننده و سخت است که در آن قلب فرد قادر به پمپاژ موثر خون نیست و خون برمی‌گردد و در رگ‌ها و ریه جمع می‌شود. علائم آن شامل خستگی، تنگی نفس، تورم و افزایش سریع وزن است و می‌تواند با مشکلات کلیوی و آریتمی همراه باشد. اگر پزشک این بیماری را برای شما تشخیص داده است، حتما به دنبال درمان آن باشید. برای بهبود علائم نارسایی احتقانی قلب می‌توانید در سایت دکترتو بهترین متخصصان قلب و عروق را پیدا کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین، متنی و تلفنی هم وجود دارد.

نارسایی قلب چیست؟

بیماری نارسایی قلب یعنی چه؟ نارسایی قلب به انگلیسی Heart failure نامیده می‌شود. در این بیماری عضله قلب نمی‌تواند خون را به‌درستی پمپاژ کند. در این حالت خون برگشته و مایع در ریه‌ها جمع می‌شود. این شرایط به شخص حس تنگی نفس داده و به‌تمام سیستم‌های بدن آسیب وارد می‌کند.

نارسایی قلب در واقع یکی از علائم انواع بیماری قلبی است. این عارضه باعث می‌شود قلب ضعیف شود. در برخی افراد این بیماری به‌گونه‌ای است که قلب توانایی پمپاژ خون به سایر اعضای بدن را از دست می‌دهد و ضربان قلب نرمال دچار اختلال می‌شود. در برخی افراد نیز باعث سفت‌شدن عضله قلب و کاهش جریان خون می‌شود.

نارسایی قلب یکی از معضلات کنونی تمام جوامع بشری از جمله ایران است. این بیماری معمولا در اثر اختلال عملکرد ماهیچه قلب ایجاد می‌شود. البته بخش‌های دیگر هم می‌توانند منجر به بروز نارسایی شوند.

متن انگلیسی:
Heart failure occurs when the heart muscle doesn’t pump blood as well as it should. Blood often backs up and causes fluid to build up in the lungs and in the legs.
ترجمه فارسی:
نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که عضله قلب آن‌طور که باید خون را پمپاژ نمی‌کند و باعث تجمع مایع در ریه‌ها و پاها می‌شود.

به نقل از سایت mayoclinic

اهمیت بیماری نارسایی قلب در چیست؟

اهمیت بیماری نارسایی از دو جهت است. در مرحله اول بیماری نارسایی قلب شیوع بسیار زیادی در تمام کشورها از جمله ایران پیدا کرده است. یکی از دلایل شیوع این بیماری این است که امروزه آن را بهتر تشخیص می‌دهیم و آگاهی نسبت به علائم بیماری نارسایی نسبت به گذشته بیشتر شده است.

همچنین به علت ارائه بهتر سرویس و خدمات درمانی برای انواع بیماری قلبی، افراد از این بیماری‌ها بهبود پیدا می‌کنند اما نهایتا در طولانی مدت آسیب‌هایی به عضله و سیستم قلب و عروق وارد می‌شود که منجر به درگیری بیمار با بیماری نارسایی قلب می‌شود.

با اینکه ممکن است به نظر نیاید اما این بیماری آمار مرگ و میر بسیار بالایی دارد. یکی از مواردی که همیشه با بیماری نارسایی قلب مقایسه می‌شود مرگ و میر در اثر سرطان است. متاسفانه بیماری نارسایی آمار مرگ و میر بالاتری نسبت به بسیاری از سرطان‌های رایج دارد.

نارسایی قلب چیست؟
نارسایی قلبی زمانی رخ می‌دهد که عضله قلب آن‌طور که باید خون را پمپاژ نمی‌کند و باعث تجمع مایع در ریه‌ها و پاها می‌شود.

بیماری نارسایی قلبی چگونه ایجاد می شود؟ (نارسایی قلب کدام بطن را درگیر می‌ کند؟)

در بیشتر اوقات به دلیل آسیب به قلب یا انواع بیماری قلبی ضعیف شدن ماهیچه قلب ایجاد می‌شود. البته در صورت سفت شدن بیش از حد عضله قلب نیز نارسایی به وجود می‌آید. فضای اصلی پمپاژ خون، بطن‌ها هستند. ممکن است بطن‌ها سفت شوند و نتوانند در هر ضربان قلب، به‌خوبی پر شوند. با گذشت زمان قلب دچار مشکل شده و نمی‌تواند خون را به بقیه قسمت‌های بدن برساند.

در این شرایط پزشک میزان خون پمپاژ شده را اندازه می‌گیرد و تعیین می‌کند که قلب سالم است یا نه. در صورت وجود مشکل با این روش طبقه‌بندی نارسایی انجام شده و باتوجه‌به سطح آن درمان مناسب انتخاب می‌شود. به این میزان کسر جهشی گفته می‌شود و در قلب سالم باید حداقل ۵۰% باشد. یعنی ۵۰% از خون وارد شده به بطن باید به بیرون پمپاژ شود.

اما اگر در اثر عواملی مانند فشارخون بالا شخص دچار نارسایی شود، کسر جهشی مقدار طبیعی داشته و مشکل سفت شدن عضله قلب است. نارسایی می‌تواند سمت چپ (بطن چپ)، سمت راست (بطن راست) یا هر دو طرف قلب را درگیر کند. در بیشتر مواقع نارسایی از بطن چپ شروع می‌شود.

علائم نارسایی قلبی (نشانه های قلب ضعیف)

نارسایی قلب چه علائمی دارد؟ علایم نارسایی قلب به عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مزمن زمینه قلب و عروق، موارد شایعی مثل تنگی نفس، تپش، ضعف، خستگی زودرس، مشکلات گوارشی، مشکلات سیستم‌های درون‌ریز بدن است. نارسایی می‌تواند ادامه‌دار و مزمن باشد و یا به‌صورت ناگهانی و حاد شروع شود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

  • تنگی نفس در حال فعالیت یا حتی درازکشیدن
  • خستگی و ضعف
  • ورم پا و تورم در مچ پا
  • ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
  • کاهش توانایی در ورزش
  • سرفه مداوم یا خس‌خس سینه همراه با مخاط خونی سفید یا صورتی
  • تورم در ناحیه شکم
  • افزایش وزن سریع به دلیل تجمع مایعات
  • حالت تهوع و بی‌اشتهایی از علائم نارسایی قلبی خفیف
  • مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری
  • درد قفسه سینه که ممکن است با نشانه های حمله قلبی همراه باشد
  • بیرون زدن وریدهای گردن

آیا شما هم علائم نارسایی قلبی را دارید؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیرید!

۱. نارسایی قلب نوزاد (سفت شدن قلب نشانه چیست)

در نوزادان نارسایی قلب مادرزادی باعث اختلال در رشد می‌شود. زیرا انرژی توسط قلب مصرف می‌شود. در بیشتر مواقع ریه‌ها پر از مایع شده و از ماهیچه شکم و سینه برای جبران آن استفاده می‌شود. در نوزادان معمولا علت ایجاد بیماری های مادرزادی قلب مسیر گردش خون است که بسیار ناکارآمد است و عضله قلب مشکلی ندارد.

۲. علائم نارسایی قلبی در کودکان چیست؟

اگر کودک شما به نارسایی قلبی مبتلا باشد، ممکن است که علائم مختلفی را نشان دهد. برخی از علائم نارسایی قلبی در کودکان شامل موارد زیر هستند؛

  • کودک شما به خوبی وزن نمی‌گیرد و معمولا از هم سن و سالان خود جثه‌ی کوچک‌تر و ریزه میزه‌تری دارد.
  • به سختی نفس می‌کشد و در مواقع زیادی دچار تنگی نفس می‌شود.
  • در بیشتر اوقات احساس خستگی مفرط می‌کند.
  • هنگامی که با دوستان خود بازی می‌کند، بیشتر از آنها نیاز به استراحت کردن دارد.
  • هنگام غذا خوردن خسته می‌شود و احساس خواب‌آلودگی به او دست می‌دهد.
  • سرفه زیاد می‌کند و در ریه‌های خود احساس گرفتگی و پری می‌کند.
  • زیاد عرق می‌کند.

۳. علائم نارسایی قلبی در جوانان (علائم نارسایی قلبی در زنان و مردان)

درست است که این بیماری بیشتر افراد مسن را درگیر می‌کند. اما در میان جوانان نیز احتمال ایجاد نارسایی وجود دارد. در جوانان با کنترل چاقی و کاهش علائم مربوط به ایست قلبی می‌توان این بیماری را کنترل کرد. به‌ویژه در افراد زیر ۵۵ سال دلیل نارسایی این موارد است.

علایم نارسایی قلبی چیست؟
علایم نارسایی قلب به عنوان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مزمن زمینه قلب و عروق، موارد شایعی مثل تنگی نفس، تپش، ضعف، خستگی زودرس است.

۴. علایم نارسایی قلبی بعد از ورزش چیست؟

کسانی که به نارسایی قلبی مبتلا شده‌اند و ورزش می‌کنند، ممکن است علائم و عوارض زیر را تجربه کنند؛

  • تنگی نفس
  • احساس ناتوانی در ادامه‌ی فعالیت ورزشی
  • بالا رفتن ضربان قلب
  • بالا رفتن فشار خون
  • تهوع و استفراغ
  • عرق کردن زیاد

۵. رابطه بیدار شدن در شب و نارسایی قلبی چیست؟

اگر شما هم به بیماری نارسایی قلبی مبتلا هستید احتمالا شب‌ها احساس بدی پیدا می‌کنید و بارها از خواب می‌پرید. در صورتیکه نمی‌دانید به بیماری نارسایی قلبی مبتلا هستید یا نه و شب‌ها چندین بار بیدار می‌شوید و راحت نمی‌خوابید و هر بار که از خواب بیدار می‌شوید با فشار خون بالا و ضربان قلب بالا از خواب می‌پرید، لازم است که بررسی‌های لازم درباره سلامت قلب و نارسایی قلبی را انجام دهید.
اما چرا کسانی که نارسایی قلبی دارند شب‌ها از خواب بیدار می‌شوند؟ هنگامی که شما می‌خوابید، اکسیژن خون شما کاهش پیدا می‌کند و این به علت کاهش عملکرد قلب و ناتوانی آن در پمپاژ خون و اکسیژن رسانی به بافت‌های دیگر در حالت خوابیده است.
بنابراین قلب نارسا و ناتوان شروع به فعالیت بیشتر می‌کند و فشار خون افزایش پیدا می‌کند. همچنین ضربان نیز افزایش پیدا می‌کند. با این حال شما دچار تنگی نفس می‌شوید و از خواب بیدار می‌شوید.

متن انگلیسی:
Chest pain and discomfort as a result of heart failure makes it difficult to rest or sleep.
ترجمه فارسی:
درد و ناراحتی قفسه سینه در نتیجه‌ی نارسایی قلبی، باعث می‌شود استراحت یا به خواب رفتن سخت شود.

به نقل از سایت webmd

۶. آیا نارسایی قلبی باعث تنگی نفس می‌ شود؟

تنگی نفس از علائم بیماری قلبی است. در بیشتر اختلالات قلبی این عارضه مشاهده می‌شود. نارسایی قلبی و تنگی نفس نیز با هم ارتباط دارند. در صورت بروز تنگی نفس در حالت فعالیت یا حتی زمان استراحت باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کرده تا علت دقیق آن مشخص شود.

در این ویدئو دکتر احمد امین متخصص قلب و عروق و فوق تخصص نارسایی قلب در مورد بیماری نارسایی قلب با شما صحبت می‌کند.

علت نارسایی قلبی چیست؟

این بیماری ممکن است به دنبال درمان صحیح بسیاری از بیماری‌های قلبی ایجاد شده و در بیمار بعد از یک حمله قلبی، یک جراحی قلب، یک اقدام مداخله‌ای تهاجمی یا غیر تهاجمی قلبی بروز کند. بنابراین شناخت علائم این بیماری و مراجعه‌ به موقع به پزشک بسیاری از مواقع می‌تواند روند رو به پیشرفت بیماری را متوقف یا کٌند بکند و طول عمر بیمار را افزایش دهد.

در اغلب اوقات نارسایی به یک بیماری دیگر مربوط می‌شود. یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به نارسایی قلب، گرفتگی رگ قلب است. این بیماری باعث می‌شود، شریان‌ها تنگ شوند و خون و اکسیژن به‌اندازه کافی به قلب نرسند. به‌طورکلی شرایطی که ممکن است، نارسایی در قلب ایجاد کنند، عبارتند از:

  • بیماری عروق کرونر
  • کاردیومیوپاتی (اختلالی که علت ضخیم شدن دیواره قلب است)
  • نقص قلبی مادرزادی
  • حمله قلبی
  • بیماری دریچه قلب
  • انواع خاصی از آریتمی (اختلال ریتم قلب)
  • فشارخون بالا
  • آمفیزم (بیماری ریوی)
  • دیابت
  • تیروئید پرکار یا کم‌کار
  • HIV
  • کم‌خونی شدید
  • برخی روش‌های درمانی سرطان مانند شیمی‌درمانی
  • سوءمصرف مواد مخدر یا الکل

۱. علل نارسایی قلبی حاد یا علت ضعیف شدن ماهیچه قلب

برخی افراد به‌صورت ناگهانی دچار نارسایی قلب می‌شوند. در بیشتر مواقع علت این عارضه یکی از موارد زیر است؛

  • عکس‌العمل‌های آلرژیک
  • هر بیماری که کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
  • لخته شدن خون در ریه‌ها
  • عفونت‌های شدید
  • استفاده از برخی داروها
  • ویروس‌هایی که به عضله قلب حمله می‌کنند.
اینفوگرافی نارسایی قلب
در بیشتر اوقات به دلیل آسیب به قلب یا انواع بیماری قلبی ضعیف شدن ماهیچه قلب ایجاد می‌شود.

۲. علت نارسایی قلبی بعد از زایمان چیست؟

شکل نادری از نارسایی قلب به نام کاردیومیوپاتی پس از زایمان وجود دارد که ممکن است در ماه آخر بارداری تا ۵ ماه پس از زایمان ایجاد شود. این اختلال یک نارسایی احتقانی قلب است که باعث می‌شود، قلب بزرگتر و ضعیف شود. هنوز علت دقیق آن مشخص نیست. اما در یک مطالعه روی زنان بیمار مشخص شد که عضله قلب آن‌ها دچار التهاب شده است. التهاب می‌تواند به دلیل بیماری ویروسی یا پاسخ اشتباه سیستم ایمنی ایجاد شود.

۳. عوامل خطر نارسایی قلب چیست؟

هر شخصی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. اما برخی عوامل وجود دارند که احتمال ایجاد این بیماری را بیشتر می‌کنند. افراد با بیماری‌های زیر بیشتر در معرض نارسایی قرار دارند:

  • کم‌خونی
  • پرکاری تیروئید
  • کم‌کاری تیروئید
  • آمفیزم
  • بیماری عروق کرونر
  • حمله قلبی
  • بیماری نارسایی دریچه قلب
  • فشارخون بالا
  • بیماری قلبی مادرزادی
  • دیابت
  • آپنه خواب

علاوه بر بیماری‌های ذکر شده برخی از رفتارها و مصرف داروهایی خاص می‌توانند زمینه را برای این بیماری فراهم کنند:

  • سیگارکشیدن
  • مصرف الکل
  • خوردن غذاهای پرچرب (کلسترول بالا)
  • ورزش نکردن
  • عدم مدیریت وزن
  • برخی عفونت‌های ویروسی
  • عفونت قلب
  • برخی داروهای دیابت: داروهای روزیگلیتازون (آواندیا) و پیوگلیتازون خطر این بیماری را افزایش می‌دهند.
  • داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
  • داروی بیهوشی خاص
  • داروهای فشارخون بالا، سرطان، بیماری‌های خونی، ضربان قلب نامنظم، سیستم عصبی، سلامت روان، مشکلات ریوی و ادراری
نارسایی قلبی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص نارسایی قلب ابتدا متخصص سوابق پزشکی شما را بررسی کرده و سؤالاتی از شما می‌پرسد.

نارسایی قلبی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص نارسایی قلب ابتدا متخصص سوابق پزشکی شما را بررسی کرده و سؤالاتی از شما می‌پرسد. سپس پزشک معاینات فیزیکی را انجام می‌دهد. ممکن است به آزمایش‌های زیر نیاز داشته باشید:

انواع آزمایشتشخیص نارسایی احتقانی قلب
آزمایش خونبرای بررسی علائم بیماری‌هایی که می‌توانند روی قلب تاثیر بگذارند، انجام می‌شود. مانند دیابت و فشارخون.
اشعه ایکس قفسه سینهبا استفاده از تصاویر اشعه ایکس می‌توان وضعیت قلب و ریه‌ها را بررسی کرد.
الکتروکاردیوگرامدر نوار قلب گرفتن سیگنال‌های الکتریکی قلب ثبت می‌شود. این آزمایش سریع و بدون درد است و تعداد و طول هر ضربان قلب را نشان می‌دهد.
اکو قلبدر اکو قلب چه چیزی مشخص میشود؟ با استفاده از امواج صوتی تصویری از قلب ایجاد می‌کند. می‌توان اندازه و ساختار قلب، جریان خون و دریچه‌های قلب را با اکو قلب بررسی کرد.
تست ورزشاین آزمایش عملکرد قلب را در حین فعالیت بررسی می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود، روی تردمیل بدوید یا روی دوچرخه ثابت رکاب بزنید. همچنین گاهی دارویی به بیمار داده می‌شود که همانند تاثیر ورزش روی قلب عمل می‌کند.
سی‌تی‌اسکنبرای تهیه تصویر از قلب و قفسه سینه با سی‌تی‌اسکن باید روی یک میز دراز کشیده و لوله اشعه ایکس در اطراف بدن حرکت کند. این روش روی کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد؛ بنابراین اگر مشکلات کلیوی دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
ام‌آرآیدر این روش با امواج رادیویی تصویری از قلب به دست می‌آید.
آنژیوگرافیدر این روش یک لوله نازک (کاتتر) از طریق یک رگ خونی (معمولا رگ کشاله ران) به سمت قلب هدایت می‌شود. یک رنگ از طریق کاتتر تزریق شده و با اشعه ایکس راحت‌تر انسداد رگ‌ها تشخیص داده می‌شود.
بیوپسی میوکاردگاهی برای بررسی بیماری‌های عضله قلب، یک لوله کوچک و قابل انعطاف وارد سیاهرگ گردن یا کشاله ران می‌شود. پزشک با این ابزار قسمت بسیار کوچکی از عضله قلب را برمی‌دارد.  
تشخیص نارسایی شدید قلبی یا ضعیف شدن ماهیچه قلب

آیا نارسایی قلبی درمان میشود؟

درمان بیماری قلبی به معنی ازبین‌رفتن بیماری نیست. نارسایی نیز یک بیماری مزمن است و باید در تمام طول زندگی آن را مدیریت کرد. اما می‌توان با روش‌های علائم آن را بهبود بخشید و عملکرد قلب را بهتر کرد.

در برخی مواقع پزشک می‌تواند علت ایجاد نارسایی را رفع کند. به‌عنوان‌مثال تعمیر دریچه قلب یکی از راه‌های درمان نارسایی دریچه قلب است. اما در بیشتر مواقع با مصرف منظم داروها می‌توان این عارضه را کنترل کرد.

در درمان بیماری نارسایی مهم‌ترین بخش کنترل کردن فاکتورهای مستعد کننده یا ریسک فاکتورهایی است که منجر به این بیماری می‌شود. به لحاظ آماری مهم‌ترین ریسک فاکتورهای نارسایی، بیماری فشار خون و بیماری عروق کرونر است. در نتیجه زود پیدا کردن و زود درمان کردن این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از بروز نارسایی قلب کمک کند.

۱. درمان نشانه های ضعیف شدن قلب با رژیم غذایی (درمان ضعیفی قلب)

بخش اول درمان رعایت کردن رژیم غذایی است. بسیار مهم است در نظر داشته باشیم که رژیم غذایی نارسایی قلب با رژیم غذایی سایر بیماری‌های قلب و عروق کمی متفاوت است.

در رژیم غذایی این بیماری تاکید بیشتری بر کنترل نمک و تاکید بیشتری بر این است که از غذاهایی که در رستوران تهیه می‌شود، فست فودها و غذاهایی که روی آن‌ها کار صنعتی انجام می‌شود و پراسسد فودها، کنسرو، کمپوت و آبمیوه‌ها پرهیز شود و بیشتر به سمت غذاهای سالم‌ به جهت روش تهیه و کم نمک پیش برویم. پیروی از برنامه غذایی هفتگی برای بیماران قلبی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

درمان نشانه های ضعیف شدن قلب با رژیم غذایی ممکن است؟
بخش اول درمان رعایت کردن رژیم غذایی است.

۲. درمان علائم نرسیدن خون به قلب با ورزش

فاز دیگر درمان نارسایی که در سال‌های اخیر اهمیت آن بیشتر شناخته شده است و بسیار توصیه می‌شود ورزش است. برخلاف تصوری که بسیاری از گذشته داشته‌اند که در بیمار نارسایی قلب نباید هیچ تحرکی صورت بگیرد. اما مثل سایر بیماری‌های قلب در این بیماری هم تاکید زیادی بر ورزش داریم و توصیه می‌کنیم که حتما این بیماران زیر نظر متخصص قلب و متخصص توانبخشی ورزش را شروع کنند.

۳. درمان از کار افتادن قلب با دارو (بهترین دارو برای نارسایی قلب)

قسمت بعدی که درمان اصلی بیماری نارسایی قلب محسوب می‌شود، درمان دارویی است. این یک خبر خوب است که ما تقریبا تمام داروهای مفید برای درمان نارسایی را در کشور خودمان داریم.  اما نحوه تجویز این داروها هنر بسیار زیادی دارد و نحوه‌ی پیگیری کردن بیماران بعد از اینکه این داروها برای آن‌ها تجویز شد.

پزشک معمولا برای درمان نارسایی قلب از تعدادی دارو استفاده می‌کند. مهم‌ترین داروها برای کنترل این عارضه عبارتند از:

  • مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین: این دسته از داروها فشارخون و فشار روی قلب را کاهش می‌دهند و جریان خون را بهبود می‌بخشند. داروی انالاپریل، لیزینوپریل و داروی کاپتوپریل ازاین‌دست هستند.
  • مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین: پزشک برای افرادی که نتوانند مهارکننده‌های دسته اول را تحمل کنند، داروهایی از این گروه را تجویز می‌کند. در این دسته می‌توان به داروهای لوزارتان، والزارتان و کاندسارتان اشاره کرد.
  • مسدودکننده‌های بتا: این دسته داروها ضربان قلب، فشارخون و علائم نارسایی قلب را کاهش می‌دهند. با مصرف این داروها شخص می‌تواند طولانی‌تر زندگی کند. داروهای کارودیلول، داروی متوپرولول و بیسوپرولول ازاین‌دست داروها هستند.
  • دیورتیک‌ها: به این نوع داروها اغلب قرص آب گفته می‌شود. با مصرف آن‌ها فرد تعداد دفعات بیشتری ادرار می‌کند. قرص فوروزماید باعث کاهش مایعات در ریه‌ها می‌شود.

۴. درمان احساس سفت شدن قلب با جراحی و روش های کاشت دستگاه

فاز دیگر درمان نارسایی استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی برای شک‌دادن قلب که همان همان اصطلاحی که با عنوان باتری قلب از آن یاد می‌شود که خوشبختانه امکانات آن در کشور ما موجود است. متخصصین الکتروفیزیولوژیست بسیار خوبی در ایران داریم که می‌توانند این دستگاه‌ها را برای بیماران بگذارند.

گاهی پزشک برای رفع علت ایجاد نارسایی قلب از روش‌های درمانی مانند جراحی استفاده می‌کند که شامل موارد زیر می‌شوند:

  • جراحی بای‌پس عروق کرونر: اگر دلیل نارسایی انسداد شدید عروق باشد، پزشک این نوع از عمل باز قلب را توصیه می‌کند. در این جراحی یک رگ خونی سالم از پا، بازو یا قفسه سینه گرفته‌شده و از طریق آن مسیر جدیدی در قسمت مسدود شده ایجاد می‌شود. این مسیر جدید گردش خون به قلب را بهبود می‌بخشد.
  • تعمیر یا تعویض دریچه قلب: اگر دلیل نارسایی، اختلال در دریچه قلب باشد، پزشک استفاده از دریچه قلب مصنوعی را توصیه می‌کند. در این روش با اتصال فلپ‌های دریچه یا برداشتن بافت اضافی جراحی انجام می‌شود.
  • دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت (ICD): برای جلوگیری از عوارض نارسایی این روش انجام می‌شود. این جراحی درمان نارسایی نیست و شبیه به یک ضربان‌ساز عمل می‌کند. زمانی که قلب سریع‌تر از حالت معمول بتپد یا ضربان آن متوقف شود، ICD کمک می‌کند تا ضربان قلب به حرکت درآمده یا به حالت طبیعی برسد.
  • همگام‌سازی مجدد قلب (CRT): زمانی که مشکل از بطن‌ها باشد، از این درمان استفاده می‌شود. دستگاهی به نام ضربان‌ساز دوبطنی سیگنال‌های الکتریکی را به بطن‌ها می‌رساند. با این دستگاه بطن‌ها هماهنگ‌تر منقبض شده و پمپاژ خون بهتر می‌شود.
  • پیوند قلب: گاهی بیماری به حدی شدید است که با دارو و روش‌های جراحی نمی‌توان علائم آن را کنترل کرد. در این حالت باید قلب اهداکننده سالم جایگزین شود.
درمان احساس سفت شدن قلب با جراحی و روش های کاشت دستگاه ممکن است؟
گاهی پزشک برای رفع علت ایجاد نارسایی قلب از روش‌های درمانی مانند جراحی استفاده می‌کند.

۵. درمان نارسایی با پیوند قلب (درمان پمپاژ ضعیف قلب)

یکی از انواع درمان‌های پیشرفته، عمل پیوند قلب است. در پیوند قلب، از قلب عزیزانی که مرگ مغزی شده‌اند و خانواده‌هایشان رضایت به اهدای اعضا دارند برداشته می‌شود و طی عمل جراحی چند ساعته جایگزین قلب بیمار با نارسایی قلب می‌شود.

خوشبختانه عمل پیوند قلب چندین سال است در کشور ما با نتایج قابل قبول در حال انجام است.در حال حاضر عمل پیوند قلب در تهران و چند شهرستان برای بیماران نارسایی قلب انجام می‌شود. بیمارانی که نیاز به پیوند قلب دارند در لیست پیوند قرار می‌گیرند و عمل توسط همکاران جراح و تیم نارسایی قلبی انجام می‌شود.

همچنین پس از انجام عمل نیاز به مراقبت‌های خاص، مراجعات مکرر، نمونه‌گیری، اکو، تجویز داروها و موارد دیگر برای درمان قلب ضعیف است (کسانی که قلب ضعیفی دارند) که خوشبختانه تمام این بخش‌ها در ایران انجام می‌شود.

۶. درمان نارسایی قلبی حاد با قلب مصنوعی

غیر از پیوند قلب یک روش دیگری برای درمان بیماران پیشرفته نارسایی قلب وجود که استفاده از قلب مصنوعی است. قلب مصنوعی در واقع تکنولوژی برتر برای بهبود حال بیمارانی بود که در لیست پیوند قلب قرار داشتند اما این روش به اندازه‌ای توانست بسیاری از این بیماران را بهبود بدهد که توانست از  لیست پیوند خارج شود.

امروزه قلب مصنوعی یکی از درمان‌های مطرح در درمان بیماری نارسایی قلب پیشرفته است. این مورد را می‌توان از نظرات کسانی که باتری قلب دارند یا عمل دریچه مصنوعی انجام دادند جویا شد.

۷. درمان خانگی نارسایی قلبی امکان پذیر است؟

نارسایی قلبی از بیماری‌هایی است که حتما باید با متخصص قلب و عروق درباره‌ی آن مشورت شود. در غیر این صورت ممکن است که عوارض جبران ناپذیری برای فرد به جای بگذارد. درمان خانگی در بیماری‌های قلبی نمی‌تواند از درمان‌های اصلی باشد.

بلکه می‌تواند در اصلاح سبک زندگی و در افزایش طول عمر و همچنین در بهبود اثرگذاری روش‌های درمانی موثر باشد. پس سعی کنید پیش از استفاده از هر روش درمانی خانگی نارسایی قلبی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید و سپس در استفاده از روش خانگی اقدامات لازم را انجام دهید.

۸. درمان نارسایی قلبی در سالمندان چگونه انجام می‌ شود؟

برای درمان علائم نارسایی قلبی در سالمندان معمولا از درمان دارویی استفاده می‌شود. داروهایی که برای درمان نارسایی قلبی در سالمندان مورد استفاده قرار می‌گیرد، بتابلوکرها، داروهای مسدودکننده‌ی ACE و داروهای قلبی دیگر هستند. البته که باید در سبک زندگی آنها هم تغییراتی ایجاد شود.

جدیدترین درمان نارسایی قلبی چیست؟

انواع نارسایی قلب یا ضعیف شدن ماهیچه قلب کدامند؟

نارسایی احتقانی قلب می‌تواند در بطن چپ، بطن راست یا هر دو بطن ایجاد شود. علاوه بر این نارسایی به دودسته سیستولیک و دیاستولیک طبقه‌بندی می‌شود.

۱. نارسایی قلبی سمت چپ

شایع‌ترین نوع از کار افتادن قلب، نارسایی سمت چپ است. بطن چپ در پایین و سمت چپ قلب قرار دارد. این بطن خون پر از اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن پمپاژ می‌کند. زمانی که بطن چپ دچار اختلال شود و نتواند به‌خوبی خون را پمپاژ کند، دریافت خون غنی از اکسیژن از قلب با مشکل روبرو می‌شود. در این صورت خون به ریه‌ها بازگشته و باعث تنگی نفس و تجمع مایعات می‌شود.

۲. نارسایی قلبی سمت راست

بطن راست قلب، با پمپاژ خون به ریه‌ها، اکسیژن را دریافت می‌کند. زمانی که این بطن به‌خوبی خون را پمپاژ نکند، نارسایی سمت راست ایجاد می‌شود. معمولا این اختلال پس از نارسایی در بطن چپ ایجاد می‌شود. با تجمع مایع در ریه‌ها، بطن راست نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد. گاهی نیز شرایط پزشکی دیگری مانند بیماری ریوی باعث اختلال در کار بطن راست می‌شوند. از علائم نارسایی بطن راست، تورم نواحی تحتانی بدن مانند پاها و شکم است.

۳. نارسایی دیاستولیک قلب

زمانی که عضله قلب سفت‌تر از حالت طبیعی شود، نارسایی از نوع دیاستولیک است. سفت شدن عضله معمولا به دلیل یک بیماری قلبی به وجود می‌آید. در این شرایط قلب به‌خوبی از خون پر نمی‌شود و خون کافی به اندام‌های مختلف بدن نمی‌رسد. نارسایی دیاستولیک در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.

انواع ضعف ماهیچه قلب چگونه رخ می‌ دهد؟
سفت شدن عضله معمولا به دلیل یک بیماری قلبی به وجود می‌آید.

۴. نارسایی سیستولیک قلب

زمانی که عضله قلب نتواند به‌خوبی منقبض شود، نارسایی از نوع سیستولیک است. در این شرایط قلب نمی‌تواند خون غنی از اکسیژن را به‌خوبی پمپاژ کند. معمولا وقتی قلب ضعیف و بزرگ شده باشد، این عارضه به وجود می‌آید. نارسایی سیستولیک در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. نارسایی سیستولیک و دیاستولیک می‌توانند در هر دو بطن ایجاد شوند. حتی ممکن است شخصی هر دو نوع نارسایی را در دو طرف قلب خود داشته باشد.

۵. نارسایی خفیف قلبی یا نارسایی احتقانی قلب

خوشبختانه تعداد زیادی از کسانی که یک نارسایی قلبی خفیف را پشت سر گذاشتند، بعد از گذر زمان به طور کامل بهبود پیدا کرده‌اند. نارسایی قلبی خفیف چندان خطرناک نیست. البته کسانی که به این نارسایی مبتلا می‌شوند، معمولا سبک زندگی ناسالمی دارند و احتمال اینکه بعدا مجددا به این مسئله گرفتار شوند وجود دارد.

نارسایی قلبی خفیف تا ۵۰٪ موارد به طور کامل برطرف می‌شود اما در مواردی که در شخص باقی می‌ماند می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باعث عوارض ماندگار در فرد گردد. کسانی که دچار عارضه می‌شوند و برایشان مشکلات جدی ایجاد می‌شود، معمولا ۵ سال، کمتر و یا بیشتر زندگی می‌کنند.

کسی که نارسایی قلبی خفیف دارد ممکن است علائم زیر را تجربه کند؛

  • اضافه وزن
  • بیماری ادم محیطی یا تجمع مایعات در بدن
  • تنگی نفس
  • کاهش تحمل در ورزش کردن و ناتوانی

خطرات و عوارض نارسایی قلب چیست؟

عوارض این بیماری به عوامل مختلفی مانند شدت بیماری، سن بیمار و سلامت کلی بدن بستگی دارد. خطرات احتمالی معمولا شامل موارد زیر است:

  • آسیب یا نارسایی کلیه: این عارضه باعث می‌شود، خون‌رسانی به کلیه‌ها کاهش پیدا کرده و در نهایت منجر به نارسایی کلیه شود. گاهی این آسیب شدید بوده و برای درمان باید دیالیز انجام شود.
  • آترواسکلروز عروق کرونر یا مسدودشدن رگ
  • مشکلات دریچه قلب: دریچه‌های قلب جریان خون را در جهت درست نگه می‌دارند. اگر قلب بزرگ شود یا فشار قلب بالا برود، این دریچه‌ها دچار اختلال می‌شوند.
  • آسیب کبدی: تجمع مایعات در اثر نارسایی باعث می‌شود به کبد فشار وارد شود. در نتیجه منجر به زخم شده و در عملکرد کبد اختلال ایجاد می‌کند.
  • مشکلات ریتم قلب
  • بزرگ شدن قلب
  • سکته
  • ترومبوآمبولی
  • علائم آریتمی قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی
خطرات و عوارض نارسایی قلب چیست؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به نارسایی قلب، گرفتگی رگ قلب است.

طول عمر بیماران نارسایی قلبی چقدر است؟

با وجود اینکه نمی‌توان گفت کسی که به نارسایی قلبی مبتلا می‌شود دقیقا چه مدت زنده خواهد ماند اما می‌توان یک میانگین از آماری که از مرگ و میر و طول عمر افرادی که به نارسایی قلبی مبتلا هستند، به شما ارائه داد.

کسانی که به نارسایی قلبی مبتلا هستند، حدود ۵۰٪ آنها حدود ۵ سال زنده خواهد ماند و مشکلی نخواهند داشت. اما ۳۰٪ کسانی که به نارسایی قلبی مبتلا هستند، تا ۱۰ سال هم زندگی می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین مواردی که در طول عمر کسانی که نارسایی قلبی دارند موثر است، سبک زندگی آنها است.

در صورتیکه فرد با وجود نارسایی قلبی که داشته‌است، سعی کند سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرد و فعالیت کند، ممکن است که جان سالم به در ببرند.

پیشگیری از نارسایی قلب، روش‌ های کنترل نارسایی قلبی چیست؟

مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از نارسایی قلب تغییر سبک زندگی و کاهش عوامل خطر است. برای جلوگیری از چنین بیماری‌هایی باید داروهای مصرفی فقط توسط پزشک تجویز شود. برخی داروها عوارض زیادی داشته و ممکن است به قلب آسیب وارد کنند. برای تغییر سبک زندگی باید اقدامات زیر را در نظر داشته باشید:

  • ترک سیگار
  • کنترل شرایط بدن مانند فشارخون بالا یا دیابت
  • فعالیت بدنی
  • رژیم غذایی سالم
  • حفظ وزن سالم
  • کاهش و مدیریت استرس
  • داشتن خواب کافی

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر علائم نارسایی قلب مانند تنگی نفس، خستگی، تورم پاها و شکم و موارد دیگر را تجربه کرده‌اید، حتماً باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. متخصص باتوجه‌به علائم و نشانه‌های بیماری، علت را تشخیص داده و آزمایش‌های لازم را توصیه می‌کند.

شما می توانید از بهترین فوق تخصص قلب و متخصص جراح قلب در تهران و سایر شهرها به صورت آنلاین نوبت رزرو کنید و زیر نظر بهترین متخصصان قلب و عروق درمان شوید. همچنین امکان دریافت مشاوره متنی و تلفنی و استفاده از سیستم مشاوره با دکتر قلب و عروق آنلاین نیز برای شما فراهم شده است.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

پرسش‌های متداول

نارسایی احتقانی قلب (که نارسایی قلبی نیز نامیده می‌شود) یک بیماری جدی است که در آن قلب خون را آن‌طور که باید به طور موثر پمپاژ نمی‌کند. البته نارسایی قلبی به این معنا نیست که قلب به معنای واقعی کلمه از کار افتاده یا در شرف توقف کار است.

بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب شیوع بالایی از مرگ ناگهانی قلبی دارند که به آریتمی‌های بطنی نسبت داده می‌شود.

با توجه به تحقیقات انجمن قلب آمریکا، اگر کسر جهشی بطن چپ (LV) حدود ۵۰٪ تا ۷۰٪ باشد طبیعی است.

ادم قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که بطن چپ (حفره تحتانی قلب) که دچار بیماری یا کار بیش از حد شده است، قادر به پمپاژ کافی خونی که از ریه‌ها دریافت می‌کند، نباشد. این اتفاق باعث می‌شود که قلب مقدار زیادی مایع را در خود نگه دارد و متورم شود.

بله، درمان‌های اولیه شامل مصرف دارو و تغییر سبک زندگی هستند و در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به پیوند قلب باشد.

نارسایی یک بیماری مزمن است و باید در تمام طول زندگی خود آن را مدیریت کنید. ممکن است نیاز باشد، برخی فعالیت‌های شما محدود شود و از خوردن برخی مواد غذایی محروم شوید. با رعایت نکاتی که پزشک مطرح کرده است، می‌توان از خطرناک شدن بیماری جلوگیری کرد. اما گاهی نارسایی خطرناک شده و عملکرد قلب به‌شدت مختل می‌شود. در این شرایط به عمل جراحی یا حتی پیوند قلب نیاز است.

معمولا نارسایی قلب پس از ابتلا به کرونا نادر است. اما اگر پس از ابتلا به کرونا دچار تنگی نفس شدید، حتما به پزشک مراجعه کرده و وضعیت قلب خود را بررسی کنید. اگر تنگی نفس ناشی از نارسایی باشد، معمولا علائم دیگری مانند خستگی، تورم پا و تکرر ادرار در شب نیز باید ایجاد شوند.

برای حل مشکل ورم پا باید سبک زندگی خود را تغییر دهید. تا جای ممکن میزان نمک را در رژیم غذایی کاهش دهید. همچنین لازم است سطح فعالیت بدنی بیشتر شود و در صورت امکان از استرس دوری کنید.

کسانی که به نارسایی قلبی خفیف مبتلا هستند هم علائمی را تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد؛

  • کسی که نارسایی قلبی خفیف دارد ممکن است که نتواند به خوبی در خواب نفس بکشد و دچار نفس تنگی شود.
  • افرادی که نارسایی قلبی خفیف دارند در هنگام فعالیت کردن و ورزش کردن احساس ناتوانی می‌کنند و نمی‌توانند فعالیت خود را ادامه بدهند و مجبور به قطع فعالیت خود می‌شوند.
  • کسانی که نارسایی قلبی خفیف دارند ممکن است که دچار ادم و یا تجمع مایعات در بدن خود شوند.
  • در مواقعی فرد با اضافه وزن مواجه می‌شود که به علت تجمع مایعات هم می‌تواند باشد.

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که می‌تواند باعث نارسا شدن قلب شود، گرفتگی رگ‌های قلبی است. هنگامی که یکی از رگ‌های قلبی به هر علتی می‌گیرد، خون به اندازه‌ی کافی به قلب نمی‌رسد و در انجام فعالیتش که پمپاژ خون است با مشکل مواجه می‌شود.
ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و یا بیماری‌های زمینه‌ای دیگر می‌توانند در ایجاد این مشکل موثر باشند. از دیگر مشکلاتی که می‌توانند منجر به نارسایی قلبی شوند.

ورم پاها ممکن است آزاردهنده باشد، از این بابت که شاید پاها درون کفش جا نشود و در راه رفتن احساس خستگی و درد بکنید. یکی از روش‌هایی که ممکن است موثر باشد این است که در طول روز پاهای خود را برای مدتی بالاتر از باقی اندام‌های بدن نگه دارید، مثلا پای خود را به دیوار بزنید در حالیکه دراز کشیده‌اید. این کار می‌تواند به برگشت مایعات از اندام‌های تحتانی شما کمک کند و ورم پاها را کاهش دهد.

امتیاز شما به مقاله:
(4.5از5)
دسته بندی:
برچسب:
منبع:
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره نارسایی قلب

  1. حمید گفت:

    سلام پدرم ۷۱سالشه وپمپاژقلبش ۱۰درصده برا پیونده رگهاش میشه کاری کرد

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      میزان نارسایی قلب بسار مهم است
      معمولا در این شرایط جراحی توصیه نمی شود
      ولی با این حال با اطلاعات جزیی با متخصص قلب تان مشورت نمایید

  2. حمید گفت:

    سلام پدرم ۷۱سالشه وپمپاژقلبش ۱۰ درصده ودوتا از رگهای گرفته چه کاری برا بهبودش انجام بدیم پیوند جواب میده؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      حمید عزیز
      میزان نارسایی قلب بسار مهم است
      معمولا در این شرایط جراحی توصیه نمی شود
      ولی با این حال با اطلاعات جزیی با متخصص قلب تان مشورت نمایید

      https://doctoreto.com/doctors/speciality/cardiologist

  3. محمدرضا گفت:

    یک مریض است که به همی مرض گرفتار است

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      سوالتان را دقیق تر بپرسید ممنونم

  4. هایدا گفت:

    سلام ایا استرس های زندگی مثل بحت و دعواهای زندگی زناشویی در طولانی مدت میتونه باعت نارسایی قلبی در افراد بشه؟ ممنون میشم اگه پاسخ بدید

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      بله بی تردید اینگونه است

  5. amin گفت:

    سلام بیمار ما بسیار مورد حادی دارد بطوری که بیمار با دستگاه تنفس میکند ایا در این شرایط میشود بالون زده شود و دریچه کمی باز شود

    1. همیار دکترِتو گفت:

      سلام دوست عزیز
      برای عمل قلب تحت نظر بیهوشی باید متخصص بیهوشی با توجه به شرایط بیمار بی خطر بودن رو برای بیهوش شدن تایید کند.

  6. ساسان نادری گفت:

    سلام چطور میتونم نوبت از دکتر امین بگیرم

    1. همیار دکترتو گفت:

      سلام
      برای گرفتن نوبت به سایت مراجعه کنین
      تخصص و شهر مورد نظر رو وارد کنین
      سایت نوبت دهی دکترتو

    2. علی رستگاری گفت:

      سلام چطور میتونیم از دکتر امین وقت بگیریم

  7. Baran گفت:

    ماهم از همدان ،میخوایم مراجعه کنیم تهران، اما آدرس مطب و شماره تماس نداریم، واقعا نمیدونیم کجا مراجعه کنیم؟؟؟ لطفا اگر کسی آدرس مطب ایشان رو داره کمک کنه…تشکر

    1. انیس سعادت گفت:

      برای دریافت نوبت اینترنتی به وبسایت دکترتو مراجعه کنید.
      لیست پزشکان قلب و عروق

  8. علی قمریان گفت:

    دوستان کسی ادرس مطب دکتر و یا تلفن دکترامین رو دارد؟
    ما شهرستانی هستطم

    1. همیار دکترتو گفت:

      سلام
      نام کامل پزشک و شهرتون رو اعلام کنین.

    2. انیس سعادت گفت:

      برای دریافت نوبت اینترنتی به وبسایت دکترتو مراجعه کنید.
      لیست پزشکان قلب و عروق

  9. مهسا م گفت:

    انسان به معنای واقعی کلمه?
    از نظر پزشکی هم فوق العاده حاذق و زبردست هستند.❤
    امیدوارم هر روز موفق تر از دیروز باشن?

    1. انیس سعادت گفت:

      ممنونم از شما دوست عزیز.
      دکترتو مراقب سلامت شماست

  10. محمدطاهری سجاسی گفت:

    سلام محمدطاهری هستم یکی ازمریضای خیلی بدحالحقیقت روبه مرگ خودم ناامیدشده بودم ولی ای اقای احمدامین نارسای قلب بمن عمر دوبار بخشید تمام عمرم رامدیون ایشان مباشم ارزوی موفقیت دارم براش تاهرچه هدفش هست برسه پایندباشی من بشما ایمان دارم

    1. محمدطاهری سجاسی گفت:

      سلام اقای دکتر احمد امین ازاینکه ..بدترین بیماری منو.که اصلا امید به بهبودیم نداشتم شما بااون تجروبیاتت واون خلاقیتیت به عمردوبار بخشیدی ممنونتم تمام خانوادم مدیون شماهستیم من به شما ایمان اوردم

      1. طاهرخانی گفت:

        سلام خدا قوت ما شنبه بیمارستان از پسرم که ۱۷ سال دارد اکو و ام آرآی قلب گرفتن تا این مراحل را انجام بدیم وقت اداری تموم شد و دکتری نبود که ویزیت بشیم البته دستور اکو و ام آر آی را دستیارای آقای دکتر حق جو دادن
        اکو را در شهر خود به دکتر متخصص قلب نشان دادیم ایشان شما را معرفی کردن خواهشمندم در خصوص نحوه نوبت دهی و روزای حضور در بیمارستان ما را راهنمایی کنید
        در خصوص ام آر آی بگویم که جواب را دستی به ما ندادن ولی گفتن دکترای بیمارستان در سیستم به جواب دسترسی دارن

      2. انیس سعادت گفت:

        ممنونم از شما دوست عزیز.
        دکترتو مراقب سلامتی شماست

    2. Sanam گفت:

      سلام پدرم من هم حال خوبی ندارن لطف میکنید بگید چه داروهایی استفاده کردید

    3. انیس سعادت گفت:

      ممنونم. زنده باشید