ادم محیطی چیست؟ شایع ترین دلایل و روش درمان آن

تا به حال نام ادم محیطی را شنیده‌اید؟ آیا تا به حال دست‌ها و پاهای شما باد کرده‌اند؟ ورم دست و پا شما را می‌ترساند؟ آیا می‌دانید ورم اندام‌ها به چه علت رخ می‌دهد؟می‌دانید درمان این علامت چیست؟ برای تشخیص علت ادم محیطی به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟ اگر این سوالات ذهن شما را درگیر کرده‌است، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

برای تشخیص علت ادم محیطی و ورم، باید به دکتر داخلی مراجعه کنید. جهت دریافت نوبت از دکتر داخلی در شهر مورد نظر، در سریع‌ترین زمان ممکن، می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی دکتر داخلی بهرمند شوید.

ادم محیطی چیست؟

ادم محیطی تورم در دست‌ها یا اندام‌های تحتانی است. دلیل تورم ممکن است نشستن طولانی‌مدت در هواپیما یا ایستادن طولانی‌مدت باشد. ادم حتی ممکن است بیماری زمینه‌ای جدی دیگری را شامل شود.

ادم زمانی اتفاق‌می‌افتد که عاملی باعث اختلال در تناسب مقدار مایعات در سلول‌های شما باشد. در نتیجه، مقادیر غیرطبیعی مایع در بافت‌های شما (فضای بین سلولی) تجمع پیدا می‌کند. جاذبه‌ی زمین مایعات را به سمت پایین در اندام‌های تحتانی (از لگن تا انگشتان پا = اندام تحتانی) و پاها (از مچ پا تا انگشتان) می‌کشاند.

ادم محیطی در بالغین با سن بالا و خانم‌های باردار طبیعی است، اما ممکن است در هر سنی دیده‌شود. همچنین، ادم محیطی ممکن است یک یا هر دو پا را درگیر کند. اگر شروع آن ناگهانی و دردناک است، سریعا به پزشک داخلی مراجعه کنید.

متن انگلیسی:
Oedema is a build-up of fluid in the body which causes the affected tissue to become swollen.
ترجمه فارسی:
ادم تجمع مایع در بدن است که باعث می‌شود بافت آسیب‌دیده و متورم شود.

به نقل از سایت nidirect

علائم ادم محیطی چیست؟

علائم ادم محیطی با‌توجه‌به علت زمینه‌ای متفاوت هستند. به‌طور کلی، پاها یا سایر بخش‌هایی که تحت تاثیر هستند ممکن است:

• به دلیل ورم روی پا ممکن است متورم و پف‌دار به نظر برسند
• سنگین، سفت و دردناک باشند
• در اثر جراحت رنگ‌پریده یا کبود باشند.

سایر علائم همراه، ممکن است این موارد را دربرگیرند:

• پوست روی ناحیه‌ی متورم گرم یا سفت به نظر برسد
• ادم گوده‌گذار باشد: وقتی روی پوست را حدود ۵ ثانیه فشار دهید، جای انگشت شما روی پوست بماند
• راه رفتن با پاهای متورم دشوار باشد
• قرار دادن پا در کفش و یا پوشیدن جوراب دشوار باشد
• وزن بدن در اثر احتباس آب در بدن افزایش یابد.

ادم محیطی در بارداری

ادم محیطی یا تورم دست‌ و پا در دوران بارداری به دلیل افزایش احتباس مایعات و فشار روی رگ‌های خونی اتفاق می‌افتد. این اتفاق یا باقی ماندن جای انگشت روی پا بعد از فشار دادن آن یک علامت طبیعی است، اما باید تحت نظر پزشک باشید.

آیا بیماری ادم محیطی در کودکان خطرناک است؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیر.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلیدکتر فوق تخصص داخلی

دلایل ادم محیطی چیست؟ (چه عواملی باعث ایجاد  بیماری ادم محیطی می‌ شوند؟)

ادم محیطی دلایل متنوع وسیعی دارد. به‌طور‌کلی، اگر ادم طی شب کمتر می شود، نشانه‌ای از علل کم‌اهمیت‌تر است. ادم محیطی پایدار در روز و شب، مطرح‌کننده‌ی علت زمینه‌ای جدی‌تری است.

۱. علل ادم محیطی موقتی چیست؟

دلایلی که باعث ایجاد ادم محیطی کوتاه مدت می‌شوند، شامل موارد زیر است:

دلایل ادم محیطی	توضیحات
جراحی	شکستگی، پیچ خوردن یا کبودی گسترده در اندام تحتانی یا دست
التهاب در اندام تحتانی	حاصل از عفونت، تاندون یا رباط پاره شده وکشیدگی عضله
نشستن یا ایستادن طولانی مدت	سفرهای هوایی یا نشستن در ماشین طولانی‌مدت، می‌تواند باعث شود پاها و مچ‌های پاها متورم شود، این تورم طبیعی است و معمولا جدی نیست. نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت که بخشی از کار شما باشد نیز می‌تواند باعث ادم محیطی شود.
بارداری	۸۰% خانم‌های باردار، معمولا در دست‌ها، پاها و صورت دچار ادم می‌شوند. خانم‌های باردار مایعات اضافه‌ای که برای جنین مورد نیاز است را نگهداری می‌کنند. در ۵۰٪ موارد، تورم در اندام‌های تحتانی دیده‌می‌شود. این ادم محیطی موقت است و بعد از زایمان از بین‌می‌رود.
تغییرات هورمونی	احتباس مایعات، هنگامی که در دوران قاعدگی هستید، طبیعی است و ممکن است باعث تورم در اندام‌های تحتانی یا پاهای شما شود. این تورم به دلیل تغییرات هورمونی ماهانه اتفاق‌می‌افتد.
مصرف بیش‌از‌حد نمک	مصرف بسیار زیاد غذاهای نمک‌دار می‌تواند باعث شود بدن مایعات را نگهداری کند و منجر به ادم شود.
تداخلات دارویی	ادم محیطی می‌تواند عارضه‌ای از داروهای بسیار زیادی باشد، معمولا به این دلیل که آنها باعث افزایش احتباس آب می‌شوند. دوز و مدت زمان مصرف این داروها ادم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
چاقی	وزن بیش از اندازه، باعث فشار روی وریدها می‌شود که می‌تواند منجر به ادم محیطی شود. همچنین چاقی می‌تواند باعث سایر علل ادم، مانند آپنه انسدادی خواب یا عدم کارایی وریدها شود.
پوشیدن لباس‌های تنگ	شلوارهای تنگ، جوراب تنگ، یا ساپورت‌ها ممکن است در پاها ادم ایجاد کنند.

۲. مشکلات وریدی

ناکارآمدی وریدها به این معناست که وریدهای اندام تحتانی آسیب دیده یا ضعیف شده‌اند و خون را به میزان کافی به سمت قلب پمپ نمی‌کنند. پس خون درون اندام تحتانی تجمع پیدا می‌کند. این مشکل ممکن است در یک یا هر دو پا وجود داشته‌باشد.

ناکارآمدی وریدی رایج‌ترین دلیل ادم محیطی است که تا ۳۰٪ از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی که افراد بالای ۵۰، ادم محیطی دارند و بیماری‌های سیستمیک ندارند، معمولا علت ادم ناکارآمدی وریدی است. خانم‌ها بیش از آقایان مستعد ابتلا به ناکارآمدی عروقی هستند. همچنین ممکن است یک شرایط ارثی مطرح باشد. وریدهای واریسی اغلب وجود دارند، اما ناکارآمدی وریدی بدون آنها نیز ممکن است وجود داشته‌باشد. بنابراین ادم ممکن است با واریس یا بدون آن بروز کند.

در ابتدا، ادم می‌تواند نرم باشد و با لمس اندام تحتانی کمی اثر به‌جا بماند. در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است تغییراتی در رنگ و انعطاف‌پذیری پوست ببینید. پوست ممکن است قطورتر و فیبروزتر شود. ادم ممکن است اگر برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، یا اگر هوا گرم باشد، بدتر شود.

۳. لخته خون

اگر ادم ناگهانی در یکی از اندام‌های تحتانی ایجاد شود و آن اندام دردناک باشد، می‌تواند به‌علت حضور لخته‌ی خون در آن اندام باشد. این حالت ترومبوز سیاهرگی عمقی نامیده‌می‌شود، که شرایطی جدی است و مراجعه به اورژانس پزشکی لازم است.

۳. نارسایی قلبی

هنگامی که سمت راست قلب به شکل موثر پمپاژ نمی‌کند، خون می‌تواند در اندام‌های تحتانی تجمع پیدا کند و باعث ایجاد علائم نارسایی قلبی و ادم محیطی شود.

۴. پریکاردیت

پریکاردیت التهاب غشاء نازک خارجی است که قلب را احاطه کرده‌است و اغلب با ویروس ایجاد می‌شود. اما ممکن است ناشی از خودایمنی و سایر بیماری‌ها باشد. علائم ادم محیطی و درد قفسه‌ی سینه را دربرمی‌گیرد. پریکاردیت معمولا خود به خود بهبود می‌یابد.

۵. پره اکلامپسی

ادم محیطی در دست‌ها و پاها نشانه‌ای از پره اکلامپسی در بارداری است. پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی می‌تواند ناگهانی یا به‌آرامی ایجاد شود. فشار خون بالا در بارداری علامت اصلی پره‌اکلامپسی است. ادم علامت قابل اعتمادی برای پره اکلامپسی نیست، چون در بارداری طبیعی نیز ادم محیطی داریم.

۶. سیروز کبدی

هنگامی‌که کبد با یک ضایعه آسیب می‌بیند، ممکن است با ایجاد فشار روی وریدهای اندام‌های تحتانی باعث ادم محیطی شود. مرحله‌ی نهایی ضایعات کبدی، سیروز کبدی نامیده می‌شود.

با‌گذشت زمان، هپاتیت، سوء‌مصرف الکل و بسیاری از عوامل دیگر می‌توانند علائم سیروز کبدی را ایجاد‌کنند. ضایعات کبدی در‌نتیجه‌ی تلاش کبد برای جبران آسیب‌های وارده به کبد، به‌وجود‌می‌آید. این ضایعات اختلال در جریان خون طبیعی کبد و میزان پروتئین‌های آن ایجاد‌می‌کنند.

۷. فشار بالای ریه

فشار خون ریوی، اغلب علت تشخیص داده‌نشده‌ی ادم محیطی است (فشار خون ریوی میزان فشاری است که قلب برای پمپاژ خون از قلب به ریه نیاز دارد). اگر سرخرگ‌های ریوی به علت بیماری‌های ریوی، نارسایی قلب چپ یا آپنه خواب باریک شوند، فشار بالاتر می‌رود.

۸. نارسایی کلیوی

نام دیگر نارسایی کلیه، بیماری مزمن کلیوی است. ادم محیطی یکی از علائم آن است. هنگامی که کلیه‌ها آسیب می‌بینند، نمی‌توانند به شکل مناسبی محصولات زائد و مایعات را از خون حذف کنند و دچار علائم کم کاری کلیه و تجمع مایعات اضافی می‌شوند.

۹. لنفادم

هنگامی‌که سیستم لنفاوی آسیب می‌بیند، مایعات در بافت‌های شما تجمع می‌یابد و باعث ادم محیطی می‌شود. لنفادم نظیر وقتی که ناشی از جراحی خارج‌کردن گره‌های لنفاوی سرطانی است، می‌تواند ثانویه باشد. عارضه لنفادم اولیه کمتر شایع است و ممکن است ارثی باشد و بازوها یا پاها را درگیر کند.

لنفادم می‌تواند پاها و انگشتان پاها را درگیر کند، اغلب بدون درد است و در مراحل آخر پوست تیره‌شده، ضخیم و زگیل‌دار به نظر می‌رسد. در کشورهای در حال توسعه، شایع‌ترین علت لنفادم فیلاریازیس است که یک عفونت انگلی است و توسط نوعی کرم حلقوی ایجاد می‌شود.

۱۰. لیپادم یا بزرگ شدن غیر طبیعی اندام ها

لیپادم به معنای بزرگ‌شدن غیرطبیعی هر دو اندام تحتانی در اثر توزیع بد چربی زیر پوست است. حدود ۱۱% خانم‌ها را درگیر می‌کند و همیشه به‌عنوان یک ادم واقعی دسته‌بندی نمی‌شود.

۱۱. التهاب و سلولیت

آرتریت، بروسیت، نقرس یا کیست بکر ممکن است باعث تورم اندام تحتانی شوند. سلولیت یک عفونت باکتریایی بافت پوست است که باعث زخم‌های دردناک قرمز و تورم می‌شود. اغلب در اندام‌های تحتانی ایجاد می‌شود، اما هر بخشی از بدن را می‌تواند درگیر کند.

۱۲. سوء تغذیه

رژیم کم‌پروتئین طی زمان بسیار طولانی می‌تواند منجر به تجمع مایع و ادم محیطی در هر دو اندام تحتانی شود.

۱۳. سرطان و روش های درمانی آن

تومورهای سرطانی لگن و سایر تومورها، ممکن است فشار روی وریدها را افزایش داده و منجر به ادم شوند. همچنین ادم محیطی می‌تواند ناشی از شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و سایر درمان‌های سرطان باشد.

۱۴. آپنه خواب

آپنه انسدادی خواب (قطع ناگهانی تنفس هنگام خواب) ممکن است حتی بدون وجود فشارخون بالای ریوی، باعث ادم محیطی شود.

بسیاری از بیماری‌های دیگر با ادم محیطی مرتبط اند، از جمله:

• سندرم کوشینگ
• بیماری گریوز
• سارکوم کاپوزی

۱۵. چه داروهایی باعث ایجاد ادم محیطی می‌ شوند؟

داروهایی که ممکن است باعث ادم محیطی شوند شامل موارد زیر هستند:

• داروهای فشارخون بالا
• کورتیکواستروئیدها
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)
• هورمون‌ها مانند استروژن و تستوسترون
• اپیوئیدها
• بلاک‌کننده‌های کانال کلسیمی
• داروهای دیابتی
• ضدتشنج‌ها
• ضدافسردگی‌ها
• بازدارنده‌های پمپ پروتونی
• وریکونازول که نوعی ضدقارچ است.

۱۶. ادم گوده گذار نشانه چیست؟

ادم گوده گذار به این معنی است که در بدن شما مایع اضافی وجود دارد و این مایع در بافت نرم بدن گیر افتاده‌است و نمی‌تواند به جای درست برگردد. تمامی موارد بالا می‌توانند این ادم را ایجاد کنند.

بی‌دلیل دچار ورم پا شدی؟ برای بررسی علت آن، از متخصص مشورت بگیر.

دکتر ورم پا

تشخیص علت ورم اندامها و ادم محیطی چگونه انجام می شود؟

برای تشخیص علت ورم اندام‌ها، ابتدا باید به دکتر مراجعه کنید. دکتر با گرفتن شرح حال و معاینه‌ی فیزیکی آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت را درخواست می‌دهد. زمانی‌که دکتر از شما شرح حال می‌گیرد، می‌تواند علت‌های خطرناک را رد کند. همچنین اگر در صحبت‌های شما به علت واضحی پی ببرد، خطر بیماری‌های خطرناک را رد می‌کند.

یکی از مهم‌ترین و اولین قدم‌هایی که دکتر در تشخیص علت ادم اندام‌ها برمی‌دارد، گرفتن فشار خون است. با سنجیدن فشار خون، می‌توان یکی از پایه‌ترین دلیل‌های ادم محیطی را رد یا تایید کرد. در صورت لزوم دکتر درخواست آزمایش خون هم می‌دهد.

درمان ادم محیطی چیست؟ (درمان خیز یا ادم)

روش بهبود ادم محیطی به علت ایجادکننده تورم آن بستگی دارد. اگر بیماری زمینه‌ای وجود دارد، درمان برای آن بیماری است که در اغلب موارد کمک‌کننده است. برای ادمی که با سبک زندگی یا شرایط موقت ایجاد می‌شود، روش‌هایی برای درمان وجود دارد:

• چند بار در روز اندام‌های تحتانی (یا بازوها) را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. با قرار‌دادن یک متکا، زیر اندام‌های تحتانی، بخوابید.
• ورزش‌هایی انجام دهید تا فعالیت ماهیچه‌ها را حفظ کنید.
• اگر مجبور هستید که زیاد بنشینید یا بایستید، استراحتی برای حرکت به اطراف داشته‌باشید.
• اگر پزشک شما موافق بود، جوراب‌های فشاردهنده در اندام‌های تحتانی درگیر استفاده‌کنید.
• مصرف نمک را کاهش دهید.
• ناحیه‌ی درگیر را ماساژ دهید.
• دو بار در روز مکمل شاه بلوط هندی (horse chestnut) مصرف کنید. مصرف شاه بلوط هندی می‌تواند به جریان خون پا کمک کند.
• اگر وزن بالایی دارید، وزن خود را کاهش دهید.
• در صورت صلاحدید پزشک می‌توانید قرص دیورتیک مصرف کنید.

در صورتی‌که دچار ادم شدید، اگر دلیل واضحی برای ادم پیدا نکردید یا علائم همراه دیگری داشتید، به پزشک مراجعه‌کنید. منظور از دلیل واضح، مواردی است که باعث ادم موقتی می‌شوند.

مثلا باردار باشید، ساعت‌های زیادی سرپا ایستاده باشید، سفر هوایی طولانی مدت داشته‌باشید و تمامی موارد بی‌خطری که بالاتر به آنها اشاره کردیم، برای شما پیش آمده‌باشند. در غیر اینصورت، باید به دکتر مراجعه کنید تا دلایل دیگر بررسی شوند. زیرا ممکن است که یک دلیل خطرناک این علامت را ایجاد کرده‌باشد. مثلا فشار خون بالا یا موارد دیگر.

انواع ادم محیطی چیست؟

چند نوع شایع از بیماری ادم محیطی شامل موارد زیر است:

• بیماری ادم حفره‌ای: هنگامی که به ناحیه متورم فشار وارد کنید، یک فرورفتگی موقت یا گودال ایجاد شده و دوباره پر می‌شود.
• ادم بدون حفره: زمان فشار تورم بدن، فرورفتگی ایجاد نمی‌کند.
• بیماری ادم چرخه‌ای: ادمی که در فواصل یا چرخه‌های منظم رخ می‌دهد و در بیشتر موارد به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود.
• ادم مزمن: تورم طولانی مدت و مداوم که از عوارض بیماری‌هایی مانند نارسایی احتقانی قلب، بیماری کلیوی یا نارسایی وریدی است.

عوارض بیماری ادم محیطی چیست؟

خطرات ادم محیطی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های پوستی
• کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت
• اختلال در ترمیم زخم
• محدودیت‌های عملکردی
• ناراحتی و درد

زندگی با ادم محیطی سخت است؟

زندگی با ادم محیطی به دلیل ناراحتی فیزیکی، محدودیت حرکتی، مشکلات لباس پوشیدن، تأثیرات عاطفی، اختلالات خواب و عوارض بالقوه درازمدت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

پیشگیری از ابتلا به ادم محیطی یا ورم بدن چیست؟

برای پیشگیری از ابتلا به ادم موقتی می‌توانید روش‌های ساده‌ای را در نظر بگیرید. یکی از اصلی‌ترین موارد این است که در فاصله‌های زمانی که سرپا می‌ایستید و به ورید‌های خود فشار وارد می‌کنید، دراز بکشید و پاها را به دیوار بزنید و بالا بگیرید.

همچنین می‌توانید ورزش کنید و ماهیچه‌ها و عضلات خود را تقویت کنید تا به پمپاژ خون به سمت بالا کمک کند. ماهیچه‌ها هم یکی دیگر از مواردی هستند که به جریان خون در جهت عکس جاذبه کمک می‌کنند.

علت ادم	علائم همراه آن
ترومبوز وریدی عمقی	درد و حساسیت زیاد در پاها
نارسایی قلبی	تنگی نفس و خستگی
فشار خون بالا	سردرد و برافروختگی صورت
ایستادن طولانی مدت	گزگز کردن پاها و گرفتگی ماهیچه‌ها
سیروز کبدی	تغییر رنگ پوست و تهوع و استفراغ
نارسایی کلیه	تغییر در اعداد و ارقام آزمایش عملکرد کلیه

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

در صورتیکه با ادم محیطی مواجه شده‌اید، بهتر است که به چند روز و چند ساعت گذشته‌ی خود نگاهی بیندازید. اگر طولانی‌مدت سرپا ایستاده‌اید یا سفر هواپیمایی و ماشینی طولانی مدت داشته‌اید، ممکن است که با ورم پاها و اندام‌های تحتانی مواجه شوید. معمولا بعد از چند روز این حالت برطرف می‌شود.

اما اگر ادم شما به علت بیماری‌های خطرناکی مانند فشار خون بالا، پره اکلامپسی، ترومبوز وریدی و موارد دیگر باشد، باید آن را به سرعت بررسی کنید. برای بررسی ادم محیطی، باید به دکتر متخصص داخلی، پزشک متخصص قلب یا فوق تخصص اورولوژی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید از بهترین دکتر داخلی در شهر خود و سراسر کشور نوبت بگیرید و از مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلی، مشاوره آنلاین دکتر قلب و عروق و مشاوره آنلاین دکتر متخصص اورولوژی هم بهرمند شوید.

دکترتو مراقب سلامت شماست!