استفراغ خونی نشانه چیست و چگونه درمان میشود؟

استفراغ خونی که به عنوان هماتمزیس نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت حاد پزشکی است و می‌تواند یک علامت نگران کننده و بالقوه جدی باشد که باید توسط متخصص ارزیابی شود. ظاهر خون در استفراغ از قرمز روشن تا خون تیره و لخته خون متغیر است. رنگ و مقدار خون می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد منبع احتمالی خونریزی ارائه دهد.

برای درمان سریع آن بهتر است به دکتر عمومی یا متخصص گوارش مراجعه کنید. در سایت دکترتو امکان مشاوره و نوبت‌دهی آنلاین با پزشکان سراسر کشور نیز برای شما فراهم شده است. در ادامه این مطلب همراه ما باشید که می‌خواهیم به بررسی علل، علائم و روش درمان این بیماری گوارشی بپردازیم.

استفراغ خونی چیست؟

استفراغ عارضه‌ی غیر طبیعی برای هیچ یک از ما نیست، اما دیدن خون در استفراغ می‌تواند کمک ترسناک باشد. استفراغ خونی به انگلیسی vomiting blood یا بالا‌آوردن خون که با نام هماتمز نیز شناخته شده‌است، شرایطی است که می‌تواند از یک خون دماغ ساده تا یک خونریزی شدید در روده متغیر باشد.

استفراغ خونی به رگه‌های خون در استفراغ اشاره نمی‌کند بلکه به معنای وجود مقدار قابل توجهی از خون قرمز روشن یا دانه‌های سیاه‌رنگ، شبیه به دانه‌های قهوه، در استفراغ است. وجود شکل ظاهری دانه‌های قهوه هنگامی رخ می‌دهد که خون برای مدت طولانی در معده مانده‌باشد.

استفراغ خونی به اصطلاح پزشکی چه نامیده میشود؟

یکی از مهم‌ترین و اورژانسی‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای بیماران گوارشی پیش بیاید، استفراغ خونی به اصطلاح پزشکی هماتمسیس یا هماتمز hematemesis گفته می‌شود.

علائم استفراغ خونی چیست؟

اگر در استفراغ خون باشد نشانه چیست؟ رنگ و قوام خون ممکن است بسته به علت و محل فیزیکی خونریزی متفاوت باشد. رنگ خون می‌تواند از قرمز روشن تا ظاهر دانه‌های قهوه متغیر باشد. با‌توجه‌به علت خونریزی، ممکن است فرد علائم دیگری را تجربه‌کند که باید با دکتر در میان بگذارد. علائمی که نشان‌دهنده شوک است شامل موارد زیر هستند:

• سرگیجه، احساس ضعف یا غش‌کردن
• گیجی
• پوست سرد، مرطوب، چسبناک و رنگ پریده
• ضربان قلب سریع، اضطراب، یا تحریک‌پذیری
• گشادی مردمک‌ها
• تاری دید
• حالت تهوع
• ضعف
• تنفس تند و سطحی
• کاهش تولید ادرار
• معده درد شدید، استفراغ مقادیر زیادی خون، استفراغ مکرر یا علائم نگران‌کننده‌ی دیگر

استفراغ خونی در سرطان معده

استفراغ خونی می‌تواند یکی از علائم سرطان معده باشد که منجر به خونریزی تیره و قیر مانند می‌شود. سرطان معده همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند درد شکم، کاهش وزن ناخواسته، حالت تهوع و کاهش اشتها را ایجاد کند. علت خون بالا اوردن در بیماران سرطانی تحریک، فرسایش یا پارگی رگ‌های خونی معده است.

۱. استفراغ خونی در کرونا نشانه چیست؟

وجود رگه های خون در استفراغ معمولا به عنوان علامت COVID-19، بیماری ناشی از کروناویروس شناخته نمی‌شود. شایع‌ترین علائم مرتبط با کرونا شامل تب، سرفه، تنگی نفس، خستگی، دردهای عضلانی، از دست دادن چشایی یا بویایی، گلودرد و سردرد است.

دچار استفراغ خونی شدی و نگرانی؟

برای درمان سریع، همین حالا از دکتر متخصص نوبت بگیر!

مشاوره آنلاین دکتر گوارشدکتر گوارش خوب

۲. اسهال و استفراغ خونی نشانه چیست؟

اسهال و استفراغ خونی می‌تواند نشان‌دهنده عفونت شدید دستگاه گوارش یا بیماری زمینه‌ای باشد. علاوه بر وجود خون، بیماران ممکن است دچار درد شکمی، گرفتگی عضلات، حالت تهوع، کم آبی بدن، تب و خستگی شوند.

۳. استفراغ خونی و خونریزی و زخم معده 

استفراغ اسید معده همراه با خون می‌تواند از علایم زخم معده باشد. زخم‌های باز که در پوشش داخلی معده ایجاد می‌شوند شایع‌ترین علامت درد معده هستند. اگر زخم شروع به خونریزی کند، منجر به استفراغ خونی (هماتمزیس) یا وجود خون در مدفوع می‌شود. در صورت بروز این علائم، به پزشک مراجعه کنید.

۴. مسمومیت غذایی و استفراغ خونی

علائم مسمومیت غذایی شامل تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال و گاهی تب شدید است. وجود خون در استفراغ (هماتمزیس) از علائم شایع مسمومیت غذایی نیست. استفراغ خونی می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری شدیدتر مانند خونریزی گوارشی یا زخم معده باشد.

۵. استفراغ خونی یا هماتمز بعد از عمل بینی

بالا اوردن خون از دهان یا هماتوم (خونریزی داخلی) پس از جراحی بینی نگران‌کننده است. در حالی که این اتفاق یک عارضه معمول یا مورد انتظار بعد از جراحی بینی نیست، اما در موارد نادر رخ می‌دهد.

۶. بالا آوردن خون از گلو

بالا اوردن خون از گلو نشانه چیست؟ این اتفاق نتیجه سرفه‌های طولانی مدت یا عفونت قفسه سینه است. اگر دچار خونریزی همراه سرفه شدید، آن را جدی بگیرید زیرا این نوع خونریزی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.

علت استفراغ خونی چیست؟

احتمالا از خود می‌پرسید که چرا استفراغ خونی کرده‌اید؟ چه چیزی باعث شده‌است که استفراغ خونی برای شما پیش بیاید؟ مهم‌ترین دلایل ایجاد این عارضه عبارتند از:

دلیل استفراغ خونی	توضیحات
زخم معده	یکی از اصلی‌ترین دلایل استفراغ خونی زخم‌های گوارشی یا اولسرهایی است که خونریزی کرده‌اند. اگر در معده‌ی شما یا مری زخمی وجود داشته‌باشد که خونریزی کند، ممکن است که استفراغ خونی برای شما پیش بیاید.
واریس مری یا معده	احتمالا رگ‌ها و ورید‌های واریسی را دیده‌اید. این رگ‌ها آماده‌ی پاره شدن و خونریزی هستند. اگر شبکه‌ی عروقی که در معده و روده قرار داد مشکلات ساختاری داشته‌باشد نیز ممکن است که بعد از مدتی بیمار را با علامت استفراغ خونی آزار دهد.
سرطان معده یا سرطان مری	تومورهایی که در معده و یا مری قرار دارند هم می‌توانند ایجاد استفراغ خونی بکنند.
التهاب معده	التهاب و عفونت‌هایی که در معده و روده و مری قرار دارند می‌توانند ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش و استفراغ خونی بکنند.
تشعشعات رادیواکتیو	اگر در معرض تشعشعات رادیواکتیو باشید ممکن است که به این علامت دچار شوید که بسیار خطرناک است. تب هموراژیک و تب کریمه کنگو هم ایجاد استفراغ خونی می‌کند.

برخی دیگر از علت‌های استفراغ خونی که تهدیدکننده‌ی حیات بیمار نیستند شامل موارد زیر هستند:

• ممکن است که فرد جراحی‌های دهانی انجام داده‌باشد و خون قورت داده‌باشد که بعدا آن را با استفراغ خونی بالا می‌آورد.
• برخی از افرادی که خون دماغ می‌شوند ممکن است که خون را به داخل لوله‌ی گوارش بفرستند و بعدا دچار استفراغ خونی شوند.
• افرادی که خیلی شدید و محکم سرفه می‌کنند و سرفه‌ها ادامه‌دار است ممکن است به استفراغ خونی دچار شوند.

۱. علل شایع استفارغ خونی در بزگسالان

استفراغ خونی ممکن است نشان‌دهنده‌ی عوارض شدید مصرف الکل بیش‌از‌حد باشد، که ممکن است با عوارض زیر همراه باشد، عوارضی از جمله:

• پارگی در دستگاه گوارش: افزایش فشار در مری، معده و روده در اثر استفراغ شدید، می‌تواند منجر به پارگی روده شود که در بعضی موارد می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. علائم همراه شامل درد ناگهانی و شدید قفسه‌ی سینه است که ممکن است به پشت انتشار یابد، عرق، تنگی نفس و درد معده است.
• سیروز: مصرف بیش‌از‌حد و منظم الکل می‌تواند باعث آسیب کبد و سایر بیماری‌های پزشکی شود و پارگی عروق خونی نیز می‌تواند موجب بروز خون‌ریزی شود. ضعف، غش و خونریزی از مقعد ممکن است همراه با استفراغ خونی دیده‌شود.
• زخم معده: اسیدی بودن الکل می‌تواند منجر به تحریک معده و ایجاد زخم شود. سایر علائم زخم معده عبارتند از؛
  • خونریزی شدید روده
  • مدفوع قرمز یا سیاه و تیره
  • درد در معده و یا درد در قسمت پایینی قفسه‌ی سینه.

۲. علت خون بالا آوردن و استفراغ خونی در کودکان

طیف وسیعی از دیگر بیماری‌هایی که می‌توانند موجب خونریزی شدید در استفراغ نوزادان و کودکان شوند، از جمله:

• ناهنجاری‌های مادرزادی
• اختلالات انعقاد خون
• کمبود ویتامین K
• آلرژی به شیر
• بلعیدن خون یا اشیای خارجی

۳. علت استفراغ خونی یا هماتمز در سالمندان

گاستریت زخم معده، سوزش قلب و رفلاکس اسید معده و بیماری کبدی مرتبط با الکل از دلایل شایع خون بالا آوردن هستند. برای تشخیص و درمان، باید به متخصص مراجعه کنید.

۴. علت خون بالا اوردن در سرماخوردگی

استفراغ خونی معمولا با سرماخوردگی همراه نیست. سرماخوردگی یک عفونت ویروسی است که دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد علائمی مانند آبریزش یا گرفتگی بینی، گلودرد، سرفه و تب خفیف می‌شود. با این حال، سرفه‌های شدید می‌تواند منجر به پارگی‌های کوچک در رگ‌های خونی گلو یا مری و خون بالا آوردن شود.

۵. علت بالا اوردن خون بعد از سرفه در خواب، آیا سرفه خونی خطرناک است؟

خون بالا آوردن در خواب بیشتر به بیماری تنفسی مربوط می‌شود. سرفه خونی در هنگام خواب می‌تواند یک علامت نگران‌کننده مانند برونشیت، ذات‌الریه، عفونت‌های ریه، آمبولی ریه یا حتی سرطان ریه باشد.

۶. علت استفراغ خونی در بارداری (کیا تو بارداری استفراغ خونی داشتن)

با وجود اینکه استفراغ خونی در دوران حاملگی از علامت‌های خوبی نیست اما از علائم بارداری شایع است و ممکن است که اتفاق بیفتد. دلایل متعددی وجود دارند که چرا زن در دوران بارداری استفراغ خونی می‌کند. بیشتر این دلایل در سه ماهه‌ی اول از بین می‌روند و مشکل شما برطرف می‌شود. در غیر اینصورت بعد از زایمان این علائم از بین می‌روند.

در بیشتر موارد وجود خون در استفراغ به علت ویار شدید و تهوع و استفراغ دوران بارداری است که در یک سوم خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد. اگر استفراغ زن حامله شدید باشد، ممکن است که به لوله‌ی گوارش آسیب بزند و در آن ایجاد زخم و خونریزی کند، بنابراین استفراغ خونی برای فرد اتفاق بیفتد. پارگی و آسیب به بافت مری از شایع‌ترین دلایل خونریزی و استفراغ خونی در بارداری است.

البته که ایجاد التهاب و دلایل دیگری که برای استفراغ خونی گفته‌شد هم می‌توانند علل استفراغ خونی باشند. مثلا ممکن است که مادر به زخم معده دچار باشد و در دوران بارداری با استفراغ خونی مواجه شود. این دو مسئله تنها همزمان بوده‌اند اما رابطه‌ی علت و معلولی با هم نداشته‌اند.

آیا استفراغ خونی در بارداری خطرناک است؟

استفراغ خونی در ماه اخر بارداری می‌تواند یک علامت جدی و خطرناک از خونریزی در دستگاه گوارش یا زخم معده باشد. حتما در چنین مواردی به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشید.

۷. چه بیماری هایی منجر به استفراغ خونی می شوند؟

بیماری‌های متعددی می‌توانند باعث استفراغ خونی شوند، از جمله:

• استفراغ شدید
• پارگی، تحریک و سوزش یا از‌دست‌دادن پوشش داخلی معده
• بزرگ‌شدن رگ‌ها در لوله گوارشی یا مری و روده
• آسیب رادیواکتیو به مسیر گوارشی فوقانی
• عفونت‌هایی مانند هپاتیت یا عفونت هلیکوباکترپیلوری (H.pylori)
• استفاده از برخی داروها، مثل آسپیرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و یا رقیق‌کننده‌های خون
• مسمومیت غذایی
• ورم روده
• ورم معده و رفلاکس معده به مری (GERD)
• اختلالات عروق خونی در روده
• التهاب مری، روده یا لوزالمعده
• سرطان پانکراس
• بیماری‌های خاص کبدی مانند نارسایی حاد کبدی و سیروز کبدی
• زخم‌های سطحی معده، بیماریی است که در آن عروق دیواره معده به سمت خارج برجسته می‌شوند
• پارگی مالوری وایس، پارگی در مری ناشی از افزایش فشار حین استفراغ یا سرفه
• فشار بالای سیاهرگ باب کبدی، بیماری‌ای است که به علت فشار خون بالا در وریدهای پورتال رخ می‌دهد
• ناهنجاری‌های خون، مانند تعداد کم پلاکت، هموفیلی، کم‌خونی یا لوسمی (سرطان خون)
• عوارض سوء‌مصرف الکل

استفراغ خونی چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص با استفاده از اطلاعاتی شامل موارد زیر میسر می‌شود. بررسی‌های رادیولوژیک می‌تواند به تیم پزشکی جهت پیدا‌کردن منبع خونریزی کمک‌کند:

• بررسی دقیق تاریخچه‌ی پزشکی فرد
• معاینه‌ی فیزیکی
• و بررسی‌های رادیولوژیک مانند:
  • سی‌تی‌اسکن
  • اسکن رادیوگرافی
  • یا آندوسکوپی

اگر علت استفراغ خونی بیماری ویروسی یا باکتریایی باشد، تست‌های تشخیصی شامل موارد زیر خواهد بود؛

• آزمایش خون
• آزمایش مدفوع

در مواردی که پزشک مشکوک به خون‌ریزی شریانی است، ممکن است آنژیوگرافی انجام دهد. آنژیوگرافی شامل وارد‌کردن یک لوله‌ی نازک و سیم از طریق شریان کشاله‌ی ران توسط جراح است. پس از تزریق رنگ حاوی ید برای تصویر‌برداری دقیق‌تر، اشعه‌ی ایکس می‌تواند جهت پیدا‌کردن عوامل انسدادی به پزشکان کمک‌کند.

متن انگلیسی:
«Often the bleeding will stop quite quickly but in some cases it can become severe and life-threatening.»
ترجمه فارسی:
«در بیشتر موارد خونریزی از گلو به سرعت متوقف می‌شود، اما در برخی موارد شدید بوده و تهدیدکننده زندگی است.»

به نقل از سایت patient

آندوسکوپی

گاهی از آندوسکوپی برای درمان زخم‌های بازی که خونریزی دارند هم استفاده می‌شود. یکی از روش‌هایی که در اندوسکوپی برای درمان استفراغ خونی کاربرد دارد، بستن زخم‌های گوارشی با گرما و یا کلیپ به یکدیگر است. اگر دو طرف زخم به هم آورده‌شود، شاید خونریزی کاهش یافته و به مرور زمان زخم بهبود پیدا کند. در این صورت استفراغ خونی هم برطرف می‌شود.

درمان استفراغ خونی چیست؟

برخی از داروها و جراحی معمولا می‌توانند استفراغ خونی را درمان کنند. در موارد شدید بالا‌آوردن خون که جریان خون شدید است، فرد ممکن است نیاز به انتقال خون داشته‌باشد. در موارد تهدیدکننده حیات نیز ممکن است احیا اضطراری و جایگزینی مایع یا خون نیاز باشد. درمان استفراغ خونی بستگی به علت بیماری دارد. بسیاری از روش‌ها برای متوقف‌کردن خونریزی شامل استفاده از آندوسکوپ و بستن زخم‌های داخلی است.

بهترین روش درمان استفراغ خونی چیه؟ با پزشک مشورت کن.

دکتر تهوع و استفراغ

۱. درمان دارویی استفراغ خونی

یکی از مواردی که ممکن است برای درمان استفراغ خونی در نظر گرفته‌شود، تجویز داروهای ضد اسید برای کاهش اسید معده است تا زخم‌های معده ترمیم شوند. اگر علت استفراغ خونی زخم‌های معده و مری تشخیص داده‌شوند. همچنین ممکن است داروهایی که جریان خون را به زخم کاهش می‌دهند هم برای شما تجویز شوند. این موارد می‌توانند در درمان استفراغ خونی کمک‌کننده باشند.

۲. درمان خون بالا اوردن با انتقال خون

اگر مقدار خونی که بیماری با استفراغ خونی از دست می‌دهد زیاد باشد، باید خون از دست رفته را با انتقال خون جایگزین کند.

۳. آنژیوگرام خون بالا آوردن

در صورتیکه خونریزی از یک سرخرگ باشد، از آنژیوگرام برای بستن محل خونریزی کمک گرفته می‌شود. این روش هم تشخیصی و هم درمانی است.

۴. جراحی استفراغ خونی

اگر خونریزی شما شدید باشد و روش‌های درمانی دیگر پاسخگو نباشند، باید جراحی انجام شود. گاهی از جراحی برای بستن زخم و گاهی برای برداشتن تومور و موانع دیگر استفاده می‌شود. به هر حال از این روش برای درمان موارد شدید کمک گرفته می‌شود.

۵. درمان خانگی استفراغ خونی

درمان حالت تهوع و استفراغ که با خون همراه باشد، در خانه توصیه نمی‌شود (به خصوص اگر درمان خانگی استفراغ خونی در بارداری باشد) زیرا می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. قبل از مراجعه به پزشک سعی کنید خود را آرام نگه‌دارید. با نوشیدن مقادیر کمی مایعات شفاف و آب هیدراته بمانید و از خوردن یا نوشیدن هر چیزی که ممکن است معده شما را تحریک کند خودداری کنید.

۶. درمان استفراغ خونی در طب سنتی

در روش درمان سنتی و گیاهی، پزشکان مصرف گیاهان دارویی زیر را برای بهبود استفراغ خونی توصیه می‌کنند:

• پونه کوهی
• سماق
• کرفس
• تخم رازیانه
• گل سرخ
• گشنیز
• زنجبیل
• زرشک
• عرق نعنا

۷. بعد از استفراغ خونی چه بخوریم؟

با رژیمی شروع کنید که برای معده ملایم باشد و هضم آن زیاد طول نکشد:

• مایعات شفاف: با نوشیدن مقادیر کمی مایعات شفاف مانند آب، محلول‌های الکترولیت (آب قند یا آب نمک) یا آبگوشت شروع کنید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید.
• غذاهای ملایم: به تدریج غذاهای ملایم مانند نان تست، کراکر، برنج ساده، مرغ آب پز یا سیب زمینی آب پز را اضافه کنید.
• وعده‌های غذایی کوچک و پشت سرهم: به جای وعده های غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچکتر را برای تسهیل هضم انتخاب کنید.

عوارض خون بالا اوردن چیست؟

عوارض همراه با استفراغ خونی به علت و شدت بیماری بستگی دارد، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شوک هیپوولمیک: خونریزی شدید منجر به کاهش قابل توجه حجم خون و در نتیجه کاهش فشار خون، ضربان قلب، سرگیجه و حتی شوک می‌شود.
• کم خونی: از دست دادن مکرر یا قابل توجه خون باعث کم خونی و کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه خستگی، ضعف و تنگی نفس می‌شود.
• ذات‌الریه آسپیراسیون: اگر هنگام استفراغ خون به ریه‌ها استنشاق شود، سبب ابتلا به ذات‌الریه آسپیراسیون می‌شود، این بیماری عفونتی در ریه‌ها است که باعث سرفه، درد قفسه سینه و مشکل در تنفس می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

استفراغ خونی یا هماتمزیس، یک علامت نگران کننده است. علائم این بیماری شامل درد شکم، حالت تهوع، سرگیجه و سبکی سر باشد. برای جلوگیری از استفراغ خون، رسیدگی به بیماری‌هایی مانند زخم معده، واریس مری یا بیماری کبدی بسیار مهم است. درمان سریع می‌تواند به سرعت عفونت را از بین ببرد و از عود آن جلوگیری کند.

جهت دریافت نوبت، به سایت دکترتو مراجعه کنید. در سایت دکترتو می‌توانید با بهترین متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش در شهر خود آشنا شوید، از مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلی و مشاوره آنلاین متخصص گوارش استفاده کنید و برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!