واریس معده چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

در حوزه اختلالات گوارشی، واریس معده به‌عنوان یک دشمن مهیب و بی‌صدا در دیواره‌های معده کمین می‌کند. این ناهنجاری‌ عروقی پیچیده و تهدیدکننده زندگی، یکی از زیرشاخه‌های واریس است که نسبت‌به واریس مری، کمتر شایع است. ولی برای پیشگیری، باید به آن توجه‌کرد. واریس معده، که با وریدهای گشاد‌شده در معده مشخص می‌شود، یک نگرانی بالینی چالش‌برانگیز ‌است که نیاز به دانش جامع و استراتژی‌های مدیریتی هدفمند دارد. این رگ‌های خونی غیرعادی و متسع، احتمال خونریزی داخلی را با خود به همراه می‌آورند و خطر قابل‌توجهی برای افراد مبتلا به این بیماری ایجاد می‌کنند.

واریس معده چیست؟

واریس معده یکی از بیماری های دستگاه گوارش است که با رگ‌های خونی غیرطبیعی و گشادشده‌ در پوشش معده شناخته می‌شود. واریس زمانی اتفاق می‌افتد که در سیستم سیاهرگ باب، که خون را از اندام‌های گوارشی به کبد می‌برد، فشار بیشتری وجود داشته‌باشد. برخلاف واریس مری که بیشتر شناخته شده‌است، واریس معده به‌طور خاص معده را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

این رگ‌های خونی متسع، نتیجه بیماری‌های کبدی مانند سیروز است که در آن بافت اسکار ایجاد می‌شود و جریان طبیعی خون را مختل می‌کند. هنگامی که جریان خون مسدود می‌شود، فشار در سیستم ورید پورتال افزایش می‌یابد و باعث ایجاد واریس معده می‌شود.

واریس معده می‌تواند یک وضعیت نگران‌کننده باشد. زیرا در مقایسه با واریس مری، خطر خونریزی بیشتری دارد. اگر رگ‌های برآمده پاره شده و شروع به خونریزی کنند، می‌توانند منجربه عوارض شدید و حتی مرگ شوند.

واریس معده می‌تواند یک وضعیت نگران‌کننده باشد. زیرا در مقایسه با واریس مری، خطر خونریزی بیشتری دارد.

علائم واریس معده

علائم واریس معده بسته‌به اندازه و وسعت آنها می‌تواند متفاوت باشد. بااین‌حال، این بیماری اغلب بدون علامت است تا زمانی که عارضه‌ای مانند خونریزی رخ دهد. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن‌است موارد زیر بروز کند:

• استفراغ خونی (هماتمزیس)
• مدفوع سیاه و قیری‌رنگ (ملنا)
• درد یا ناراحتی شکم
• احساس سیری یا نفخ
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن

برای بررسی علائم واریس معده به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

اگر علائم مرتبط با واریس معده را تجربه می‌کنید، مهم است که با یک متخصص قلب و عروق، متخصص گوارش یا یک متخصص کبد مشورت کنید. این متخصصان در تشخیص و مدیریت شرایط مربوط به سیستم گردش خون، گوارش و کبد تخصص دارند. برای ارتباط با بهترین پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر گوارش وجود دارد.

دچار درد شکم و استفراغ خونی شدی؟

همین حالا با متخصص گوارش مشورت کن.

مشاوره آنلاین بیماری گوارشیدکتر گوارش خوب

علت واریس معده چیست؟

علل ایجاد واریس معده را می‌توان به شرایط خاصی نسبت داد که منجر‌به افزایش فشار در سیستم ورید پورتال می‌شود که خون را از اندام‌های گوارشی به کبد می‌رساند. علل اولیه واریس طنابی معده عبارت‌اند از:

• فشار خون پورتال غیرسیروتیک: شرایطی مانند ترومبوز ورید باب یا ترومبوز ورید طحال می‌تواند منجربه انسداد ورید باب شود که باعث افزایش فشار در سیستم ورید پورتال و ایجاد واریس معده می‌شود.
• سیروز کبدی: سیروز کبدی یک بیماری مزمن کبدی است که با تشکیل بافت اسکار، ساختار طبیعی کبد و جریان خون را مختل می‌کند. علایم سیروز کبدی و ایجاد اسکار می‌تواند منجربه پرفشاری خون پورتال، افزایش فشار در سیستم ورید پورتال و درنتیجه تشکیل واریس معده شود.

شایع ترین علت واریس معده

سیروز کبدی شایع‌ترین علت واریس معده است. تقریباً ۸۰-۸۵٪ از همه موارد واریس معده، به‌خاطر سیروز کبدی رخ می‌دهد.

چه وریدهایی در بروز واریس معده نقش دارند؟

بروز واریس معده شامل درگیری وریدهای خاصی در معده است. وریدهای اولیه مرتبط با واریس معده عبارت‌اند از:

• ورید معده چپ: ورید معده چپ شاخه‌ای از سیاهرگ باب است که وظیفه انتقال خون از اندام‌های گوارشی به کبد را برعهده دارد. این سیاهرگ در امتداد انحنای کمتر معده قرار دارد و شایع‌ترین سیاهرگ است که در تشکیل واریس معده نقش دارد.
• وریدهای کوتاه معده: وریدهای کوتاه معده، وریدهای کوچکی هستند که ورید طحال را به قسمت فوقانی معده متصل می‌کنند. این سیاهرگ‌ها نیز در ایجاد واریس معده نقش دارند.

این سیاهرگ‌ها می‌توانند گشاد شده و متسع شوند و در صورت افزایش فشار در سیستم ورید پورتال، منجربه تشکیل واریس معده شده و مستعد خونریزی و سایر عوارض باشند.

واریس معده چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص واریس معده، چندین آزمایش و روش تشخیصی وجود دارد:

• سونوگرافی واریس معده: این تکنیک تصویربرداری غیرتهاجمی می‌تواند به تجسم رگ‌های خونی در شکم و تشخیص وجود واریس معده کمک کند.
• رادیولوژی واریس معده: روش‌های رادیولوژیکی مانند آنژیوگرافی یا سی‌تی‌اسکن ممکن‌است برای به‌دست‌آوردن تصاویر دقیق از رگ‌های خونی معده و شناسایی واریس استفاده‌شود.
• آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند به ارزیابی عملکرد کبد، تشخیص ناهنجاری‌های لخته‌شدن و تعیین شدت پرفشاری خون پورتال کمک کند.
• تصویربرداری (سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی): تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته مانند سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)  می‌توانند تصاویر مقطعی دقیقی از شکم ارائه‌دهند و به تشخیص واریس معده کمک کنند.

درمان واریس معده – واریس معده چگونه درمان می شود؟

هدف درمان واریس معده پیشگیری یا کنترل دوره‌های خونریزی است، زیرا این واریس‌ها در مقایسه با واریس مری خطر خونریزی بیشتری دارند. رویکرد درمانی خاص می‌تواند بسته‌به شدت واریس، وجود خونریزی و عوامل فردی بیمار متفاوت باشد. در اینجا برخی‌از گزینه‌های درمانی رایج گردآوری شده‌است:

• داروها: داروهایی مانند بتابلوکرها ممکن‌است برای کاهش فشار پورتال و کاهش خطر خونریزی ناشی از واریس معده تجویز شوند. این داروها با کاهش جریان خون به واریس عمل می‌کنند و می‌توانند به عنوان یک اقدام پیشگیرانه استفاده شوند.
• درمان‌های آندوسکوپی: آندوسکوپی نقش مهمی در تشخیص و درمان واریس معده ایفا می‌کند.
• گزینه‌های جراحی: در موارد نادری که سایر درمان‌ها شکست خورده یا امکان‌پذیر نیستند، ممکن‌است جراحی درنظر گرفته‌شود. برای مدیریت واریس معده می‌توان از تخلیه عروق (برداشتن یا تغییر مسیر رگ‌های خونی) استفاده کرد.

داروهایی مانند بتابلوکرها ممکن‌است برای کاهش فشار پورتال و کاهش خطر خونریزی ناشی از واریس معده تجویز شوند. ا

۱. چه دارویی برای واریس معده استفاده می شود؟

هدف اولیه دارو در مدیریت واریس معده، کاهش فشار پورتال و کاهش خطر خونریزی است. دارویی که معمولا برای واریس معده استفاده می‌شود، بتابلوکر است. بتا‌بلوکرها با مسدودکردن اثرات آدرنالین و کاهش ضربان قلب عمل می‌کنند و درنتیجه جریان خون به واریس را کاهش می‌دهند. این کار به کاهش فشار داخل واریس کمک می‌کند و خطر خونریزی را کاهش می‌دهد.

دو بتابلوکر که اغلب برای این منظور تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:

• پروپرانولول: قرص پروپرانولول ۲۰ یا ۱۰ یک بتابلوکر غیرانتخابی است که معمولا برای پیشگیری از خونریزی ناشی از واریس معده استفاده می‌شود. این دارو معمولا با دوز پایین شروع می‌شود و به‌تدریج افزایش می‌یابد تا زمانی که ضربان قلب هدف به دست آید یا عوارض جانبی، افزایش دوز بیشتر را محدود کند.
• نادولول: نادولول یکی دیگر از بتابلوکرهای غیرانتخابی است که اغلب به عنوان جایگزینی برای پروپرانولول استفاده می‌شود. نیمه عمر آن بیشتر از پروپرانولول است، به این معنی که می‌توان آن را یک بار در روز مصرف کرد.

۲. درمان های آندوسکوپی

تکنیک‌های آندوسکوپی مورد استفاده برای درمان واریس معده عبارت‌اند از:

• بستن واریس آندوسکوپی (EVL): این روش شامل قراردادن نوارهایی در اطراف واریس‌ها برای منقبض‌شدن آنها و توقف خونریزی است. این روش مشابه درمانی است که برای واریس مری استفاده می‌شود.

• تزریق آندوسکوپی سیانواکریلات: این روش که به‌عنوان چسب واریس نیز شناخته می‌شود، از یک ماده چسب‌مانند خاص به نام سیانواکریلات استفاده می‌کند. درواقع این ماده مستقیما به واریس تزریق می‌شود تا به هموستاز (قطع خونریزی) برسد و واریس‌ها را از بین ببرد.

• شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی ترانس جوگولار (TIPS): TIPS روشی است که توسط رادیولوژیست‌های مداخله‌ای انجام می‌شود. این روش شامل ایجاد یک شانت (گذرگاه) بین ورید باب و ورید کبدی در داخل کبد است. این کار به کاهش فشار پورتال و تغییر جهت جریان خون کمک می‌کند، درنتیجه فشار روی واریس معده را کاهش می‌دهد و خطر خونریزی کم می‌شود.

• انسداد وریدهای رتروگراد با بالون (BRTO): BRTO یک روش تخصصی است که توسط رادیولوژیست‌های مداخله‌ای انجام می‌شود. این روش شامل قراردادن یک کاتتر در واریس معده و بادکردن یک بالون برای مسدودکردن موقت جریان خون است. سپس یک عامل اسکلروزکننده برای بستن واریس تزریق می‌شود.

۳. چسب واریس معده

چسب سیانواکریلات که به عنوان چسب بافت نیز شناخته می‌شود، یک چسب پزشکی است که گاهی‌اوقات به‌عنوان یک گزینه درمانی برای واریس معده استفاده می‌شود. هنگامی که چسب سیانواکریلات در طی یک روش آندوسکوپی به واریس معده تزریق می‌شود، به هموستاز (توقف خونریزی) و ازبین‌بردن واریس کمک می‌کند.

روشی که با استفاده از چسب سیانواکریلات استفاده می‌شود، تزریق آندوسکوپی سیانواکریلات یا تزریق چسب نام دارد. این چسب هنگام خونریزی واریس معده و شرایط پرخطر استفاده شده و در تماس با خون به سرعت پلیمریزه می‌شود و لخته جامدی را تشکیل می‌دهد که واریس‌ها را می‌بندد و از خونریزی بیشتر جلوگیری می‌کند.

۴. درمان واریس معده در طب سنتی

در طب سنتی از داروهای گیاهی مختلفی برای مدیریت واریس معده استفاده می‌شود. اما توجه به این نکته مهم است که رویکردهای طب سنتی ممکن است مانند درمان‌های پزشکی معمولی تحت آزمایش‌های علمی و آزمایش‌های بالینی دقیق قرار نگرفته‌باشند؛ بنابراین، اثربخشی و ایمنی آنها برای درمان واریس معده ممکن است به خوبی ثابت نشده باشد. بسیار مهم است که با یک متخصص درباره آنها مشورت کنید.

۵. برای واریس معده چه بخوریم؟

رژیم غذایی برای واریس معده باید بر موارد زیر تمرکز کند:

• غذاهای پر فیبر: غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند به حفظ حرکات منظم روده و جلوگیری از یبوست کمک کنند. یبوست شدید می‌تواند واریس را بدتر کند.
• پروتئین‌های بدون چربی: منابع پروتئین‌های بدون چربی، مانند مرغ، ماهی و حبوبات، مواد مغذی ضروری را بدون بار اضافی برای کبد فراهم می‌کنند.
• مصرف محدود سدیم: سدیم بیش‌ازحد می‌تواند منجربه احتباس مایعات و افزایش فشار در رگ‌های خونی شود. برای کنترل واریس معده، به حداقل رساندن مصرف نمک توصیه می‌شود.

برای درمان واریس معده به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

برای درمان واریس معده مراجعه به متخصص گوارش یا متخصص قلب و عروق توصیه می‌شود. این متخصصان تخصص لازم برای تشخیص و مدیریت شرایط مربوط به سیستم گوارش و سیستم گردش خون را دارند. برای ارتباط حضوری، تلفنی یا آنلاین با این پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.

بهترین دارو برای درمان واریس معده چیست؟ از متخصص واریس بپرس.

دکتر واریس

عوارض جانبی واریس معده

واریس معده می‌تواند به چندین عارضه جدی منجر شود، از جمله:

• خونریزی گوارشی: پارگی واریس معده می‌تواند منجربه خونریزی شدید شود که باعث خون بالا آوردن (هماتمزیس) یا دفع مدفوع سیاه رنگ و قیری (ملنا) می‌شود.
• پارگی واریس: اگر واریس معده پاره شود، می‌تواند باعث خونریزی کُشنده شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
• آسیت: فشار خون پورتال ناشی از واریس معده می‌تواند منجربه تجمع مایع در حفره شکم و درنتیجه باعث اتساع و ناراحتی شکم شود.

متن انگلیسی:
The most serious complication of esophageal varices is bleeding. Once you’ve had a bleeding episode, your risk of another bleeding episode greatly increases. If you lose enough blood, you can go into shock, which can lead to death.
ترجمه متن:
«جدی‌ترین عارضه واریس مری، خونریزی است. اگر قبلا یک دوره خونریزی داشته‌اید، خطر خونریزی مجدد به شدت افزایش می‌یابد. اگر خون زیادی از دست بدهید، ممکن است دچار شوک شوید که می‌تواند منجربه مرگ شود.»
mayoclinic

خونریزی معده و مری

واریس معده می‌تواند باعث علایم زخم معده و مری شود. به‌طورکلی، خونریزی از واریس معده شدیدتر از واریس مری است و خطر مرگ‌ومیر بیشتری دارد.

انواع واریس معده

واریس‌های معده بر اساس موقعیت آناتومیکی و ارتباط با سایر سیستم‌های وریدی به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. دو سیستم طبقه‌بندی اصلی برای واریس معده، طبقه‌بندی سارین و طبقه‌بندی Hashizume  است.

طبقه بندی سارین

این سیستم طبقه‌بندی واریس‌های معده را براساس موقعیت آناتومیکی و ارتباط آن‌ها با واریس مری دسته‌بندی می‌کند. این طبقه‌بندی شامل انواع زیر است:

1. نوع ۱: واریس‌های معده جداشده‌ای هستند که به واریس مری متصل نیستند. آنها بیشتر به نوع ۱A و نوع ۱B تقسیم می‌شوند. نوع ۱A در فوندوس معده قرار دارند و نوع ۱B در فوندوس و سایر قسمت‌های معده قرار دارند.
2. نوع ۲: انواعی از واریس‌های معده هستند که با واریس مری همراهند. آنها به نوع ۲A، نوع ۲B و نوع ۲C تقسیم می‌شوند. نوع ۲A امتداد واریس‌های مری در امتداد منحنی کوچک معده هستند و نوع ۲B امتداد واریس‌های مری در امتداد منحنی بزرگتر معده هستند. نوع ۲C نیز هر دو انحنای کوچکتر و بزرگتر معده را درگیر می‌کنند.

طبقه بندی Hashizume

این سیستم طبقه‌بندی رابطه واریس معده را با ورید معده چپ و وریدهای کوتاه معده در نظر می‌گیرد. این دسته‌بندی شامل انواع زیر است:

• نوع ۱: این واریس‌ها عمدتا در فوندوس معده قرار دارند و با ورید معده چپ مرتبط هستند.
• نوع ۲: این واریس‎‌ها در فوندوس و همچنین بدنه معده قرار دارند و با ورید معده سمت چپ و وریدهای کوتاه معده مرتبط هستند.
• نوع ۳: این واریس‌ها در بدنه معده قرار دارند و با وریدهای کوتاه معده مرتبط هستند.

پیشگیری از واریس معده

پیشگیری از واریس معده شامل رسیدگی به علل زمینه‌ای مانند بیماری‌های کبدی و فشارخون پورتال است. برخی‌از اقدامات پیشگیرانه عبارت‌اند از:

• درمان سریع بیماری‌های کبدی، مانند هپاتیت یا سیروز، برای جلوگیری از پیشرفت فشارخون پورتال.
• اصلاح سبک زندگی، از جمله محدودکردن مصرف الکل و حفظ وزن سالم.
• معاینات پزشکی منظم برای نظارت‌بر سلامت کبد و مدیریت عوامل خطر.

تفاوت واریس معده و واریس مری

واریس مری در عین شباهت‌هایی که با واریس معده دارد، تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم:

واریس مری	واریس معده
در مری واقع شده است.	در معده قرار دارد.
می‌تواند باعث خونریزی شود، اما به‌طورکلی با شدت کمتر اتفاق می‌افتد.	می‌تواند باعث خونریزی شدید شود و خطر مرگ‌ومیر بیشتری را به همراه داشته‌باشد.
با روش‌هایی مانند بستن باند آندوسکوپی یا اسکلروتراپی درمان می‌شود.	نیاز به درمان تخصصی مانند چسب واریس معده دارد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

واریس معده رگ‌های خونی گشادشده در معده است که می‌تواند منجر‌به عوارض جدی مانند خونریزی دستگاه گوارش شود. آگاهی از علائم، مراجعه فوری به پزشک و مشورت با متخصص گوارش، متخصص قلب و عروق یا کبد برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است. با مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای کبد، پیروی از توصیه‌های پزشکی و ایجاد تغییرات در شیوه زندگی، افراد می‌توانند خطر عوارض مرتبط با واریس معده را کاهش دهند.

اگر مشکوک به واریس معده هستید یا علائمی مانند استفراغ خونی، مدفوع سیاه یا درد شکم را تجربه می‌کنید، ضروری است که فورا به پزشک مراجعه کنید. برای ارزیابی علائم، انجام آزمایشات لازم و تعیین برنامه درمانی مناسب، همین حالا از طریق سایت دکترتو اقدام کنید و از بهترین متخصصان گوارش یا کبد شهرتان نوبت بگیرید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با پزشکان وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!