معرفی شایع ترین بیماری های دستگاه گوارش

بیماری‌ های دستگاه گوارش انواع مختلفی دارند و به‌طور‌کلی بسیار شایع هستند. این بیماری‌ها قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش را درگیر می‌کنند از جمله معده، روده باریک و بزرگ و کبد و غیره. اگر دچار بیماری های دستگاه گوارش شده باشید، می‌دانید که بسیاری از علائم و نشانه‌های این بیماری‌ها شبیه به هم هستند و باید برای تشخیص دقیق آن به متخصص گوارش مراجعه کرد. در این مطلب انواع بیماری‌های دستگاه گوارش را معرفی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که هرکدام چه علائم و نشانه‌هایی دارند و کدام اندام‌ها را درگیر می‌کنند.

اگر برای درمان بیماری‌های دستگاه گوارش به دنبال بهترین دکتر گوارش هستید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

بیماری های شایع دستگاه گوارش

همه‌ی شما با دستگاه گوارش آشنا هستید. دستگاه گوارش از دهان تا مقعد ادامه دارد. این سیستم شامل مری، معده، روده بزرگ، روده کوچک، کبد، پانکراس و کیسه صفرا است. بیماری‌های دستگاه گوارش در واقع اختلالات و مشکلات مربوط به دستگاه گوارش هستند که ممکن است هر یک از این اندام‌ها یا گروهی از آنها را درگیر کنند.

در سیستم گوارشی غذا و نوشیدنی‌ها به اجزای کوچک تقسیم شده و بدن می‌تواند آنها را به‌عنوان انرژی جذب و در عملکرد سلول‌ها استفاده کند. اگر هنگام بلع، هضم مواد غذایی یا دفع مواد زائد دچار مشکل شدید، باید برای تشخیص بیماری دستگاه گوارش به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. اما دکتر گوارش کیست؟ این متخصص در مورد کلیه اندام‌ها و بافت‌های دستگاه گوارش دانش بالایی دارد و می‌تواند هرگونه بیماری و اختلال در این سیستم را تشخیص داده و درمان کند.

علائم بیماری های دستگاه گوارش

بسیاری از نشانه‌ها در کلیه مشکلات گوارشی شبیه به هم هستند و همین موضوع تشخیص آنها را از هم دشوار می‌کند. اولین علائمی که در بیماری‌های گوارشی خود را نشان می‌دهند، عبارت‌اند از:

• خونریزی
• نفخ
• یبوست
• اسهال
• سوزش سر دل
• بی‌اختیاری
• تهوع و استفراغ
• درد در ناحیه شکم
• مشکلات بلع
• افزایش یا کاهش وزن.

انواع بیماری های دستگاه گوارش

در ادامه تعدادی از مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش را معرفی می‌کنیم و توضیحاتی در مورد هر یک ارائه می‌دهیم. درصورتی‌که مشکوک به هر یک از این بیماری‌ها هستید، باید سریعا به متخصص گوارش مراجعه کنید تا علت و علائم بیماری بررسی شود. برای پیداکردن بهترین دکتر گوارش می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.

1. سرطان معده

سرطان معده به دلیل رشد سلول‌های غیرطبیعی در پوشش معده ایجاد می‌شود. افرادی که دچار مشکلات معده هستند یا رژیم غذایی ناسالمی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان معده قرار دارند. از علائم اصلی آن می‌توان به سوءهاضمه و ناراحتی یا درد معده اشاره کرد. علائم دیگری مانند سوزش سردل، ازدست‌دادن اشتها، حالت تهوع شدید و احساس نفخ پس از خوردن غذا از نشانه‌های سرطان معده هستند.

2. سرطان روده کوچک

سرطان روده کوچک شامل رشد غیرطبیعی سلول‌ها در روده کوچک است. این نوع سرطان تقریبا نادر است و در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. علائمی مانند درد شکم، کاهش وزن شدید، توده در شکم، خون در مدفوع، حالت تهوع، خستگی و زردی پوست از علائم اصلی سرطان روده کوچک هستند. برای درمان این سرطان از جراحی یا شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. داروها ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی را مسدود می‌کنند.

افرادی که دچار مشکلات معده هستند یا رژیم غذایی ناسالمی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان معده قرار دارند.

3. سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ یا سرطان کولورکتال از روده بزرگ یا رکتوم (انتهای کولون) شروع می‌شود. یکی از شایع‌ترین سرطان‌هایی که منجر به مرگ می‌شود، سرطان روده بزرگ است. اگر این سرطان به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان آن را درمان کرد. معمولا تمامی سرطان‌های روده بزرگ پولیپ‌های غیرسرطانی و خوش‌خیم هستند که به‌آرامی سرطانی شدند. ممکن است سرطان روده بزرگ با رژیم غذایی پرچرب و کم فیبر و مصرف زیاد گوشت قرمز ارتباط داشته باشد.

4. سرطان کبد

سرطان کبد انواع مختلفی دارد. شایع‌ترین آن سرطان کارسینوم هپاتوسلولار است. این سرطان در مردها بیشتر از زنان دیده می‌شود. این نوع سرطان معمولا به دلیل آسیب به کبد در طولانی‌مدت یا سیروز کبد به وجود می‌آید. مصرف زیاد الکل، بیماری‌های خودایمنی کبد، هپاتیت، التهاب طولانی‌مدت کبد و افزایش آهن در بدن از عوامل اصلی ابتلا به سرطان کبد هستند.

5. سرطان مری

زمانی که سلول‌های بدخیم در بافت مری شروع به رشد کنند، سرطان مری ایجاد می‌شود. عواملی مانند سیگار، مصرف زیاد الکل و آلودگی باعث بروز این نوع سرطان می‌شوند. نشانه اصلی این بیماری کاهش وزن شدید و بلع دردناک و دشوار است. گزینه‌های مختلفی برای درمان سرطان مری وجود دارد، از جمله جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و ایمونوتراپی.

سرطان معده، سرطان کبد، سرطان روده بزرگ و کوچک و سرطان مری از جمله شایع‌ترین سرطان‌های دستگاه گوارش هستند.

6. سندروم روده تحریک پذیر

یکی از بیماری‌های دستگاه گوارش سندروم روده تحریک پذیر است. این بیماری رایج است و باعث درد معده به طور متوالی می‌شود. اگر حداقل سه بار در ماه درد معده دارید، باید برای تشخیص این بیماری به متخصص مراجعه کنید. علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد. ممکن است فرد یک روز مدفوع خشک و سفت داشته باشد و روز دیگر دچار اسهال شود. یکی از علائم اصلی این بیماری نفخ است.

علت بروز این بیماری هنوز مشخص نیست. علائم آن را می‌توان با تغییر رژیم غذایی کاهش داد. رژیم غذایی این بیماران باید کم‌چرب و پر فیبر باشد. غذاهای محرکی مانند محصولات لبنی، الکل، کافئین، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و نوشیدنی‌های گازدار مضر هستند و باید از مصرف آنها خودداری کرد.

7. کبد چرب

کبد چرب به دودسته کبد چرب الکلی و کبد چرب غیرالکلی تقسیم می‌شود. همان‌طور که از نام آنها پیداست، نوع اول بیماری در اثر مصرف زیاد الکل ایجاد می‌شود. نوع دوم ارتباطی به مصرف الکل نداشته و معمولا رژیم غذایی ناسالم و چاقی باعث بروز این مشکل می‌شود. اگر کبد چرب درمان نشود، می‌تواند به‌مرورزمان منجر به زخم و سیروز کبدی شود.

هر فردی ممکن است به این بیماری مبتلا شود. اما در میان افراد 40 تا 50 سال بیشتر شایع است و مردان بیشتر از زنان به آن مبتلا می‌شوند. در مراحل اولیه معمولا شخص علائمی نداشته و تنها از طریق آزمایش می‌توان از وجود این بیماری مطلع شد. راه درمان آن تغییر سبک زندگی است. با قطع مصرف الکل، رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش می‌توان این مشکل را مدیریت کرد.

کبد چرب به دو دسته کبد چرب الکلی و کبد چرب غیرالکلی تقسیم می‌شود.

8. سیروز کبدی

بیماری مزمن کبد در آخرین مرحله به سیروز کبدی می‌رسد. در این شرایط کبد زخم شده و عملکرد آن ضعیف می‌شود. بیماری‌هایی مانند هپاتیت، مصرف زیاد الکل و کبد چرب غیرالکلی از عوامل اصلی ایجاد سیروز کبدی هستند. علائم اولیه آن شامل خستگی و ازدست‌دادن انرژی، کم‌اشتهایی و کاهش وزن، حالت تهوع یا درد شکم و ایجاد رگ‌های خونی کوچک روی پوست است.

مهم‌ترین اقدام برای کنترل این بیماری داشتن رژیم غذایی سالم، عدم نوشیدن الکل، ورزش و مدیریت بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا و دیابت است. برخی از داروها مانند قرص‌های ادرارآور، ویتامین K و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند در کنترل بیماری مؤثر باشند.

9. هپاتیت

هپاتیت انواع مختلفی داشته و شامل انواع هپاتیت A، B، C، D و E می‌شود. این بیماری توسط ویروس هپاتیت به وجود می‌آید. استفاده از سوزن آلوده یا تماس زخم با خون بدن شخص مبتلا می‌تواند سبب ابتلا به هپاتیت شود. در اغلب اوقات این بیماری در مراحل اولیه بدون علامت است. برخی افراد دچار زردی پوست می‌شوند. عفونت مزمن معمولا بدون علامت است و تا زمانی که شخص دچار سیروز کبدی نشود، نشانه‌ای ندارد.

هپاتیت در مراحل پیشرفته امکان دارد علائمی مانند درد در سمت راست و بالای شکم، تورم شکم، ادرار تیره، خستگی، تب، خارش و زردی ایجاد شود.

10. رفلاکس معده (بیماری اسید معده)

زمانی که اسید معده به مری بازمی‌گردد و باعث سوزش در قفسه سینه می‌شود، به آن رفلاکس معده می‌گویند. این حالت اغلب پس از خوردن غذا یا در شب ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خود با این حالت مواجه شده باشند. تمامی این موارد نشانه رفلاکس معده نیست. اگر رفلاکس در زندگی شما مشکل ایجاد کرده و حداقل دو بار در هفته این حالت را تجربه می‌کنید، نیاز به درمان دارید. در صورت مشاهده علائمی مانند سوزش معده، بوی بد دهان، پوسیدگی دندان، حالت تهوع، درد قفسه سینه یا مشکل در بلع و تنفس باید به دکتر گوارش مراجعه کنید.

در بسیاری از موارد این بیماران می‌توانند با عدم مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تحریک‌کننده و استفاده از داروهای ضد اسید این بیماری را مدیریت کنند. برخی داروها تولید اسید معده و التهاب مری را کاهش می‌دهند. ممکن است پزشک توصیه کند که شخص سبک زندگی خود را تغییر دهد. به‌عنوان‌مثال بالابردن سر هنگام خواب، دراز نکشیدن بعد از غذا، نپوشیدن لباس‌های تنگ و ترک سیگار می‌توانند به درمان رفلاکس معده کمک کنند.

معده درد، ورم معده، زخم معده، سرطان معده، رفلاکس معده، معده عصبی و سوءهاضمه از جمله شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش مربوط به معده هستند.

11. ورم معده

ورم معده یا گاستریت به دلیل ورم پوشش داخلی معده ایجاد می‌شود. این التهاب به دلیل وجود عفونت ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان ممکن است به زخم معده تبدیل شود. افرادی که مدام از مسکن استفاده می‌کنند یا مصرف الکل آنها بالا است، بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند.

ورم معده ممکن است ناگهانی ظاهر شود و حاد باشد. گاهی هم به‌مرور ایجاد شده و ورم مزمن محسوب می‌شود. در برخی افراد ممکن است ورم معده باعث افزایش خطر سرطان معده شود. اما در بیشتر موارد جای نگرانی نیست و به‌سرعت بهبود پیدا می‌کند.

12. زخم معده

بیماری زخم معده یا زخم پپتیک نوعی عفونت است که توسط هلیکوباکترپیلوری ایجاد می‌شود. در این بیماری زخم‌هایی باز در پوشش داخلی معده یا دوازدهه (ابتدای روده کوچک) به وجود می‌آید. در معده شیره گوارشی به شکل یک‌لایه مخاطی از پوشش معده محافظت می‌کند. زمانی که این لایه مخاطی کاهش پیدا کند، احتمال ایجاد زخم معده وجود دارد.

علاوه بر هلیکوباکترپیلوری عوامل دیگری مانند مصرف بیش‌ازحد الکل، برخی داروها و افزایش سن باعث بروز این مشکل می‌شوند. علائم خفیف این بیماری شامل رفلاکس اسید، استفراغ و حالت تهوع، نفخ و احساس سوزش در قسمت بالایی شکم است. زمانی که علائم شدید شود، احتمال استفراغ شدید وجود دارد. گاهی ممکن است استفراغ خونی باشد و شخص دچار کاهش وزن شود.

پزشک ممکن است از داروهای مختلفی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها یا پروبیوتیک‌ها برای درمان زخم معده استفاده کند. مصرف داروها اجباری است و باید به رژیم غذایی توجه شود.

13. سنگ کیسه صفرا

کیسه صفرا کیسه‌ای کوچک و گلابی‌شکل است که صفرا ذخیره و ترشح می‌کند. سنگ کیسه صفرا رسوبات سختی است که در این کیسه ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی مانند افزایش کلسترول یا ضایعات در صفرا یا عدم تخلیه کیسه صفرا باعث بروز این بیماری می‌شود. گاهی ممکن است این سنگ‌ها مجرای کیسه صفرا به سمت روده را مسدود کنند. در این شرایط در قسمت راست و بالای شکم درد شدیدی ایجاد می‌شود. پزشک ممکن است برای رفع سنگ کیسه صفرا از دارو استفاده کند. اما برخی مواقع دارو کارساز نیست و باید جراحی برای برداشتن کیسه صفرا انجام شود.

14. هموروئید

اگر هنگام مدفوع خون مشاهده کردید و دردی در این ناحیه داشتید، احتمالا دچار هموروئید یا بواسیر هستید. جالب است بدانید که طبق تحقیقاتی در آمریکا حدود 75% از افراد بالای 45 سال با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. زمانی که رگ‌های خونی در انتهای دستگاه گوارش دچار التهاب می‌شوند، هموروئید به وجود می‌آید. بواسیر می‌تواند دردناک باشد و گاهی خارش ایجاد کند. افرادی که یبوست مزمن دارند، در هنگام اجابت مزاج زور می‌زنند یا در رژیم غذایی آنها فیبر کمی وجود دارد، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

پمادها و شیاف‌های بدون نسخه می‌توانند علائم بواسیر را به طور موقت کاهش دهند. راه درمان این بیماری خوردن فیبر بیشتر، نوشیدن آب و ورزش است. گاهی اوقات نیاز است که برای درمان از روش جراحی به نام هموروئیدکتومی استفاده شود.

15. شقاق

زمانی که پارگی‌های ریز و بیضی شکلی در انتهای روده یعنی در مقعد ایجاد شود، به آن شقاق مقعد می‌گویند. علائم شقاق شبیه به علائم هموروئید است و همان عوامل می‌توانند باعث بروز آن شوند. اما دررابطه‌با شقاق مدفوع نرم و اسهال هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

بهترین درمان برای این بیماری رژیم غذایی با فیبر بالا است. برای تسکین درد پزشک داروهایی تجویز می‌کند. داروهای مخصوص شل‌کردن عضلات اسفنکتر مقعد و داروهای بی‌حس‌کننده موضعی می‌توانند درد را کاهش دهند. اگر شقاق مزمن باشد، احتمال دارد به جراحی نیاز باشد.

16. سلیاک

افراد مبتلا به بیماری سلیاک نسبت به گلوتن حساسیت شدیدی دارند. گلوتن نوعی پروتئین است که در گندم و جو یافت می‌شود. این بیماران زمانی که گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدنشان فعال شده و باعث آسیب به دستگاه گوارش می‌شوند. در روده کوچک پرزهایی وجود دارد که به جذب مواد غذایی کمک می‌کنند. در بیماری سلیاک سیستم ایمنی به این پرزها آسیب جدی وارد می‌کند.

کودکانی که مبتلا به این بیماری هستند معمولا با علائمی مانند درد و نفخ شکم، اسهال، یبوست، استفراغ و کاهش وزن روبرو می‌شوند. علائم در بزرگسالان متفاوت است و بیشتر شامل کم‌خونی، خستگی، تحلیل استخوان، افسردگی و تشنج می‌شود. برخی از بیماران هم هیچ علائمی نداشته و تا مدت‌ها متوجه بیماری خود نمی‌شوند. تنها راه درمان بیماری سلیاک پرهیز از خوردن گلوتن است.

17. آپاندیسیت

آپاندیس کیسه‌ای انگشتی‌شکل است که در انتهای روده بزرگ در سمت راست و پایین شکم قرار دارد. زمانی که این کیسه دچار التهاب می‌شود، به آن آپاندیسیت می‌گویند. آپاندیسیت باعث درد شدید در این ناحیه شکم می‌شود. در بسیاری از افراد درد از ناف شروع شده و سپس به آن سمت حرکت می‌کند. هرچه التهاب بیشتر شود، این درد افزایش‌یافته و به شدیدترین حالت خود می‌رسد. این بیماری ممکن است هر فردی را درگیر کند. اما معمولا افراد 10 تا 30 سال به آن دچار می‌شوند و درمان آن جراحی است.

18. کولیت اولسراتیو

کولیت اولسراتیو نوعی بیماری التهابی روده محسوب می‌شود. علائم آن بسیار شبیه به بیماری کرون است. اما این بیماری تنها روده بزرگ را که به آن کولون می‌گویند، درگیر می‌کند. اگر بدن یک نوع غذا یا هر ماده دیگری را به‌عنوان مهاجم شناسایی کند، باعث بروز زخم‌هایی در پوشش روده می‌شوند.

در صورت بروز علائمی مانند مدفوع مکرر، درد همراه با اسهال، خون در مدفوع یا گرفتگی شکم حتما باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. برخی داروها می‌توانند التهاب روده را کاهش دهند. برای کاهش علائم باید غذاهای محرک را هم حذف کرد. در برخی موارد شدید باید برای درمان کولیت اولسراتیو جراحی انجام شود.

علائم شقاق شبیه به علائم هموروئید است و همان عوامل می‌توانند باعث بروز آن شوند. اما دررابطه‌با شقاق مدفوع نرم و اسهال هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

19. یبوست

زمانی که اجابت مزاج سخت باشد و تعداد دفعات مدفوع به کمتر از سه بار در هفته برسد، به این حالت یبوست می‌گویند. یبوست به دلایل مختلفی مانند خوردن غذاهای سفت، فیبر ناکافی در غذا یا اختلال در برنامه معمول غذایی ایجاد می‌شود. یبوست باعث ایجاد فشار هنگام اجابت مزاج می‌شود. در این شرایط ممکن است شخص دچار بیماری‌هایی مانند شقاق یا هموروئید شود. در مواقع بسیار نادری یبوست نشانه‌ی وجود بیماری جدی است. اما در بیشتر مواقع نباید برای آن نگران بود.

در بسیاری از مواقع می‌توان با افزایش آب و فیبر در رژیم غذایی این مشکل را حل کرد. سعی کنید به طور منظم ورزش کنید. فعالیت، سیستم گوارش را به حرکت می‌اندازد.

20. سو هاضمه

سوءهاضمه یا ناراحتی معده حالتی است که در بسیاری از بیماری‌های معده مشاهده می‌شود. در این حالت فرد در شکم خود دردی احساس کرده و بلافاصله پس از شروع غذا خوردن احساس سیری می‌کند. هر فردی ممکن است سوءهاضمه را تجربه کند. علائم آن ممکن است به طور ممتد ادامه داشته باشد یا گاهی ایجاد شود. اغلب با تغییر شیوه زندگی و استفاده از برخی داروها مشکل سوءهاضمه برطرف می‌شود. اگر این مشکل باعث کاهش وزن شدید، استفراغ مکرر، مدفوع سیاه و مشکل در بلع شد، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

21. اسهال

همه ما در طول زندگی خود دچار اسهال شده‌ایم. این عارضه در مواقعی می‌تواند نشان‌دهنده بیماری دیگری باشد و با درمان بیماری این حالت هم برطرف می‌شود. بیماری‌هایی مانند سلیاک، عدم تحمل غذایی، آلرژی، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و عفونت‌های روده‌ای با اسهال و علائم دیگر خود را نشان می‌دهند.

اسهال گاهی مزمن استو ممکن است بیش از 4 هفته طول بکشد. دلیل ایجاد اسهال مزمن می‌تواند مصرف قند زیاد، اضافه‌وزن، احساس افسردگی و بالارفتن سن باشد. این عارضه در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. ممکن است پزشک برای درمان اسهال از استروئیدها، آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها، سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی، ضد اسهال و سایر داروهای تجویزی استفاده کند.

22. مشکلات هضم

گاهی ممکن است در هنگام غذا خوردن با مشکلات هضم مواجه شوید. علائمی مانند خستگی بعد از خوردن غذا، آروغ زدن، باد شکم، درد شکم، استفراغ، اسهال، عدم تحمل غذا و یبوست نشان‌دهنده مشکلات در هضم غذا هستند. در بسیاری از مواقع با تغییر سبک زندگی مانند افزایش مصرف فیبر، افزایش مصرف آب و خوردن سبزی‌های پخته می‌توان مشکل را حل کرد. اگر با وجود رعایت این موارد مشکلات هضم برطرف نشد، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید.

23. معده عصبی

بیماری معده عصبی با وضعیت عاطفی و سلامت روان، سلامت دستگاه گوارش و یا ترکیبی از همه اینها در ارتباط است. در زمان استرس و نگرانی ممکن است، این عارضه ایجاد شود. علائمی مانند دل‌شوره، گرفتگی و سفتی معده، احساس اضطراب، انقباض عضلات، نفخ مکرر، ناراحتی معده، حالت تهوع و سوءهاضمه از نشانه‌های معده درد عصبی هستند. گاهی با داروهای گیاهی، مدیتیشن و استراحت می‌توان علائم را کاهش داد. اما در صورت عدم درمان با این روش‌ها باید به متخصص گوارش مراجعه کنید.

یبوست، اسهال، بیماری التهابی روده، کرون، کولیت، آپاندیسیت، شقاق، هموروئید و سرطان‌ روده جزء شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش مربوط به روده‌ها هستند.

24. دیورتیکولیت

در نوعی از بیماری‌های دستگاه گوارش کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکولا در قسمت‌های مختلف این دستگاه ایجاد می‌شوند. اما در بیشتر مواقع این کیسه‌ها را می‌تواند در روده بزرگ مشاهده کرد. درصورتی‌که چنین کیسه‌هایی در دستگاه گوارش ایجاد شود، اما شخص هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد، به آن دیورتیکولاز می‌گویند. این بیماری در میان افراد مسن شایع است و در بیشتر مواقع مشکلی ایجاد نمی‌کند.

در موارد بسیار کمی این کیسه‌ها ملتهب و عفونی می‌شوند که به آن دیورتیکولیت می‌گویند. اگر علائمی مانند تب و لرز، حالت تهوع و درد شکم داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید. یکی از عوامل اصلی که باعث ایجاد این بیماری می‌شود، چاقی است. دیورتیکولیت در حالت خفیف با آنتی‌بیوتیک و رژیم غذایی مایع درمان می‌شود. اما اگر بیماری شدید باشد و به طور مکرر عود کند، ممکن است پزشک جراحی را برای برداشتن قسمت آسیب‌دیده روده مناسب بداند.

25. معده درد

معده درد می‌تواند نشانه انواع بیماری‌های زمینه‌ای مربوط به معده باشد. زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، باتوجه‌به علائم دیگر و شدت درد نوع بیماری شما را تشخیص می‌دهد. بیماری‌هایی مانند رفلاکس معده، ورم معده، زخم معده و سرطان معده همگی با درد معده همراه هستند. گاهی هم معده درد می‌تواند نشانه سوءهاضمه باشد. اگر پس از چند روز درد معده فروکش نکرد، باید سریعا به دکتر گوارش مراجعه کنید.

26. بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده شامل مشکلاتی می‌شود که همگی با التهاب مزمن دستگاه گوارش همراه هستند. کرون و کولیت جزء بیماری‌های التهابی روده محسوب می‌شوند. این بیماری‌ها معمولا با اسهال، خونریزی مقعدی، درد شکم، خستگی و کاهش وزن همراه هستند. درصورتی‌که هر یک از علائم بیماری‌های التهابی روده را دارید یا عادات روده شما مدام تغییر می‌کند، باید به پزشک مراجعه کنید.

27. کرون

کرون نوعی بیماری التهابی روده محسوب می‌شود. البته کرون می‌تواند هر قسمت از دستگاه گوارش را درگیر کند. اما بیشتر در ایلئون انتهایی (انتهای روده کوچک و ابتدای کرون را به هم وصل می‌کند) دیده می‌شود. هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نیست. اما پزشکان احتمال می‌دهند ژنتیک و سابقه خانوادگی در این مورد نقش پررنگی داشته باشند.

علائم کرون شامل درد شکم، اسهال، خونریزی مقعدی، کاهش وزن و تب می‌شود. درمان‌های مختلفی برای آن وجود دارد و پزشک باتوجه‌به علائم بهترین درمان را انتخاب می‌کند. ممکن است درمان شامل استفاده از مسکن‌های موضعی باشد یا از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده شود. در برخی مواقع هم جراحی لازم است.

برای جلوگیری از عود بیماری باید از مصرف غذاهای محرک مانند نوشابه گازدار، محصولات لبنی، قهوه، الکل، میوه و سبزیجات خام، گوشت قرمز و غذاهای چرب خودداری کرد.

28. عدم تحمل لاکتوز

یکی از بیماری‌های دستگاه گوارش بیماری عدم تحمل غذایی یا عدم تحمل لاکتوز است. در این بیماری فرد نمی‌تواند لاکتوز، کربوهیدرات ساده موجود در شیر پستانداران و سایر مشتقات آن را به طور کامل هضم کند. علت آن سطح پایین آنزیمی به نام لاکتاز است. لاکتاز مسئول هضم لاکتوز در بدن است. این بیماری شایع است و بسیاری از افراد را درگیر می‌کند.

عدم تحمل لاکتوز باعث می‌شود شخص پس از خوردن لبنیات علائمی مانند اسهال، گرفتگی شکم و نفخ داشته باشد. علائم از خفیف تا شدید متغیر است و به مقدار مصرف لاکتوز بستگی دارد. این بیماران باید از شیر بدون لاکتوز استفاده کنند. ممکن است پزشک مکمل‌های آنزیمی تجویز کند که به تجزیه لاکتوز کمک می‌کنند.

30. سوزش سر دل

سوزش سردل سوزشی است که در قفسه سینه احساس می‌شود. معمولا این حالت بعد از غذا خوردن یا هنگام درازکشیدن و خم‌شدن بدتر می‌شود. گاهی ممکن است بیمار همراه با سوزش، دل‌درد هم داشته باشد. معمولا با تغییر شیوه زندگی و استفاده از داروهای بدون نسخه می‌توان سوزش را برطرف کرد. اگر بیش از دو بار در هفته سوزش دارید، با وجود استفاده از دارو هنوز علائم ادامه دارد و بلعیدن غذا مشکل است، باید به پزشک مراجعه کنید.

بسیاری از این بیماری‌های دستگاه گوارش می‌تواند در کودکان هم ایجاد شوند و شایع‌ترین آنها یبوست، اسهال، رفلاکس معده و غیره است.

31. سرطان مجاری صفراوی

سرطان مجرای صفراوی یا کلانژیو کارسینوما سرطانی است که از لوله‌های باریک مجرای صفراوی شروع می‌شود. مجاری صفراوی مجراهای کوچکی هستند که کبد را به روده کوچک متصل می‌کنند. صفرا ماده‌ای است که از طریق این مجاری از کبد و کیسه صفرا به روده کوچک ریخته می‌شود. از صفرا برای هضم چربی‌هایی که خورده می‌شوند استفاده می‌شود و اگر نباشد هضم چربی با اختلال مواجه می‌شود.

سرطان مجاری صفراوی ممکن است در هر بخش مجاری صفراوی دیده شود. بر اساس محل شروع سرطان این بیماری به سه دسته تقسیم می‌شود؛

• کلانژیوکارسینومای خارج کبدی
• کلانژیوکارسینومای هیلار
• کلانژیوکارسینومای درون کبدی

برخی از علائمی که در سرطان مجاری صفراوی دیده می‌شود، در پایین آورده‌شده‌اند؛

• یرقان
• درد شکم در سمت راست و زیر دنده‌ها
• خارش شدید پوست
• کاهش وزن بدون تلاش
• ادرار تیره
• تب
• ازدست‌دادن اشتها
• مدفوع سفیدرنگ
• خستگی
• عرق شبانه
• ناراحتی معده
• حالت تهوع و استفراغ
• ازدست‌دادن اشتها

32. پولیپ معده و روده

پولیپ‌ها غدد سلولی هستند که رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند و معمولا خوش‌خیم هستند. زمانی به این پولیپ‌ها پولیپ روده (colon polyp) می‌گویند که در جدار روده رشد کنند و محل ایجاد آنها در کولون باشد. پولیپ معده هم در معده رشد می‌کند. گفتیم که پولیپ‌ها بی‌خطر و خوش‌خیم هستند، اما آیا ممکن است که خطرناک شوند؟ اگر این پولیپ‌ها برداشته نشوند، ممکن است که به مرور زمان به سرطان روده تبدیل شوند و برای فرد ایجاد مشکل کنند. پولیپ‌ روده شکل‌های مختلفی دارد و معمولاً مسطح و صاف هستند یا توده‌های برجسته قارچ مانندی که پایه دارند. این بیماری هر سنی را می تواند درگیر کند اما موارد زیر از ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به پولیپ هستند؛

• چاقی یا اضافه وزن
• داشتن سابقه خانوادگی
• سابقه قبلی پولیپ
• سن بالای ۵۰
• بیماری‌های التهابی مثل کولیت اولسراتیو یا کرون
• سرطان رحم یا تخمدان پیش از ۵۰ سالگی
• دیابت کنترل نشده نوع ۲
• اختلالات ژنتیکی مثل؛
  • سندروم گاردنر
  • سندروم پولیپوز دندانه‌دار
  • سندروم پوتز-جگرز
  • پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی

شایع‌ترین علائم پولیپ در افراد شامل موارد زیر هستند؛

• خون در مدفوع
• درد شکم
• تغییر رنگ مدفوع
• کم‌خونی
• یبوست یا اسهال

33. التهاب مری

این بیماری که به آن ازوفاژیت هم می‌گویند، یکی از انواع شایع بیماری های گوارشی است که باعث تحریک و ورم جداره‌های مری می‌شود. التهاب مری می‌تواند به بافت مری آسیب جدی برساند.هنگامی که مری آسیب می‌بیند، درد شدیدی در قفسه سینه احساس می‌شود و بلع دردناک شروع می‌شود. اگر درمان مناسب و به‌ موقع انجام نشود به بیماری‌های معده، اختلال در بلع، زخم مری و اسکار مری تبدیل می‌شود.

التهاب مری مراحل و انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند؛

• التهاب مری گرید a
• التهاب مری گرید b
• التهاب مری گرید c
• التهاب مری گرید d

به نقل از mayoclinic؛

التهاب مری چندان بیماری خطرناکی نیست، اما اگر در طولانی مدت جدی گرفته نشود یا به‌موقع درمان نشود، ممکن است که بیماری پیشروی کند و ریسک ابتلا به سرطان مری افزایش پیدا کند. نوع روش درمان بسته به علت بروز التهاب مری متفاوت است.

علائم التهاب مری شامل موارد زیر هستند؛

• دیسفاژی
• بلع دردناک
• تغییر تن صدا و خشن شدن صدا
• سوزش سر دل
• دردهای مزمن شکمی
• کاهش اشتها
• درد عضلانی
• سرفه و تنگی نفس
• حالت تهوع و استفراغ
• درد در قفسه سینه به‌ خصوص بعد از غذا
• سر درد و تب
• زخم دهانی
• درد در گل

التهاب مری چندان بیماری خطرناکی نیست، اما اگر در طولانی مدت جدی گرفته نشود یا به‌موقع درمان نشود، ممکن است که بیماری پیشروی کند و ریسک ابتلا به سرطان مری افزایش پیدا کند. نوع روش درمان بسته به علت بروز التهاب مری متفاوت است.

34. تومور استرومال دستگاه گوارش (GIST)

تومور استرومال دستگاه گوارش از دیگر بیماری‌های گوارشی است که به آن GIST هم می‌گویند. البته ممکن است GIST خوش خیم باشد ولی کم پیش می‌آید و معمولا در بیشتر مواقع GIST بدخیم است. GIST خوش خیم و بدخیم در تمامی بخش‌های لوله‌ی گوارش ممکن است دیده شوند اما بیشترین جایی که حضور دارند در روده و معده است.

این سرطان از نوع خاصی از سلول‌های عصبی شروع می‌شود که به این سلول‌ها، سلول‌های بینابینی می‌گویند. البته ممکن است که سرطان از پیش ساز این سلول‌ها ایجاد شود.

ممکن است در دستگاه گوارش یک تومور استرومال یا چندین تومور ظاهر شود. معمولا این بیماری در افراد بین ۴۰ تا ۷۰ سال شایع است. در کودکان و جوانان این سرطان کمتر دیده می‌شود.

علائم بیماری تومورهای استرومال دستگاه گوارش شامل موارد زیر هستند؛

• عدم احساس گرسنگی بدون خوردن غذا
• احساس رشد ضایعه‌ای در شکم
• حالت تهوع
• مدفوع تیره به دلیل خونریزی در دستگاه گوارش
• درد شکم
• خستگی
• استفراغ
• احساس سیری با خوردن مقدار کمی غذا
• درد و گرفتگی شکم بعد از خوردن غذا

از عوامل خطری که ممکن است این بیماری را در فرد ایجاد کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛

• سن بالا
• سابقه خانوادگی
• سندرم کارنی استراتاکیس

بیماری های دستگاه گوارش کودکان

بسیاری از بیماری‌های ذکر شده در این مطلب ممکن است کودکان را هم درگیر کنند. بیماری‌های زیر جزء رایج‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش در کودکان هستند.

• بیماری التهابی روده
• سندرم روده تحریک‌پذیر
• رفلاکس معده
• بیماری سلیاک
• درد شکم
• یبوست
• اسهال
• مشکلات تغذیه و سوءهاضمه
• بیماری‌های کبدی.

برای تشخیص و درمان این بیماری‌ها به متخصص کودکان و فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه کنید.

برای درمان بیماری های دستگاه گوارش چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

همان‌طور که در این مطلب ذکر کردیم، بیماری های دستگاه گوارش انواع مختلفی دارند و هرکدام بخشی از این سیستم را درگیر می‌کنند. درصورتی‌که علائم و نشانه‌های این بیماری‌ها را دارید یا در بلع و هضم غذا با مشکل مواجه هستید، باید به دکتر متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. متخصص باتوجه‌به علائم شما و شدت بیماری بهترین درمان را انتخاب کرده و در مدیریت بیماری به شما کمک می‌کند.

برای پیداکردن بهترین متخصص گوارش می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

برای دریافت نوبت مطب بهترین دکترهای متخصص گوارش و کبد در شهرهای ایران می توانید از لینک های زیر استفاده کنید:

دکتر گوارش و کبد تهران

دکتر گوارش و کبد شیراز

دکتر گوارش و کبد اصفهان

دکتر گوارش و کبد مشهد

دکتر گوارش و کبد کرج

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

سوالات متداول درباره بیماری های دستگاه گوارش

در ادامه به برخی از سوالات پرتکرار در زمینه بیماری‌های گوارشی پاسخ داده شده‌است که ممکن است سوالات شما هم باشند.

منابع

https://www.imaware.health/blog/most-common-gastrointestinal-conditions
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/7040-gastrointestinal-diseases
https://www.everydayhealth.com/digestive-health/common-digestive-conditions-from-top-bottom/
https://www.schoen-clinic.com/gastrointestinal-diseases
https://medlineplus.gov/ency/article/007447.htm