آزمایش کشت مدفوع چیست و چه بیماری را مشخص می کند؟

آزمایش کشت مدفوع برای بررسی انواع باکتری، ویروس یا سایر میکروب‌ها در مدفوع انجام می‌شود. اگر مشکلی در دستگاه گوارش دارید، ممکن است پزشک این آزمایش را تجویز کند. اگر قرار است این آزمایش را انجام دهید، در این مطلب همراه ما باشید تا توضیح دهیم، کشت مدفوع چیست؟ چه کاربردی دارد؟ چه چیزهایی در این آزمایش مشخص می‌شود؟ چگونه می‌توان نتیجه آزمایش را تفسیر کرد؟ قبل از این آزمایش چه‌کارهایی باید انجام داد؟

برای معاینه و بررسی مشکلات دستگاه گوارش یا تجویز آزمایش کشت مدفوع باید به دکتر گوارش یا دکتر داخلی مراجعه کنید. برای مراجعه به پزشک می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کرده و مشاوره حضوری، تلفنی یا آنلاین با متخصص داشته باشید.

مشاوره با متخصصان
گوارش و کبد
دکترِتو

شروع نوبت‌گیری

آزمایش کشت مدفوع چیست؟

آزمایش کشت مدفوع یکی از روش‌های تشخیصی است که برای تعیین نوع باکتری، ویروس یا هر میکروب دیگری در مدفوع انجام می‌شود. معمولا در چکاپ کامل بدن این آزمایش تجویز نشده و وجود باکتری‌ها بررسی نمی‌شود. اما اگر علائم مربوط به عفونت وجود داشته باشد، باید کشت مدفوع انجام شود. این آزمایش سریع و بدون درد است. به آن کشت پاتوژن روده نیز می‌گویند. از آنجایی که انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند عفونت یا هر نوع بیماری دیگری ایجاد کنند، پزشک این آزمایش را تجویز کرده تا نوع میکروب مشخص شود.

در این آزمایش بین باکتری‌های بیماری‌زا و باکتری‌هایی که به طور طبیعی در دستگاه گوارش قرار دارند، تمایز ایجاد می‌شود. زمانی که شخصی علائم بیماری گوارشی دارد، این آزمایش انجام می‌شود تا مشخص شود، یک باکتری باعث آن بوده یا علت آن مشکل دیگری است.

آزمایش کشت مدفوع چه کاربردی دارد؟

معمولا در افرادی که مشکلات گوارشی مزمن یا مداوم دارند، این آزمایش توصیه می‌شود. علائمی مانند اسهال، مدفوع خونی، درد یا گرفتگی معده، حالت تهوع، تب دل پیچه و درد شکم از نشانه‌هایی هستند که احتمال وجود باکتری بیماری‌زا در دستگاه گوارش را بالا می‌برند.

منابع غذایی آلوده‌ای مانند تخم‌مرغ خام یا نیم‌پز، گوشت خام، شیر پاستوریزه نشده و آب تصفیه نشده باعث واردشدن باکتری‌های بیماری‌زا به دستگاه گوارش می‌شوند. باکتری‌های مختلفی می‌توانند دستگاه گوارش را آلوده کنند. با استفاده از آزمایش کشت مدفوع نوع باکتری مشخص شده و پزشک باتوجه‌به آن، درمان مناسب را انتخاب می‌کند.  

به نقل از testing دررابطه‌با علائم عفونت باکتریایی و لزوم کشت مدفوع:

شایع‌ترین علائم عفونت باکتریایی بیماری‌زا اسهال طولانی‌مدت، اسهال خونی، مخاط در مدفوع، درد و گرفتگی شکم و حالت تهوع است. اگر اسهال بیش از چند روز طول بکشد، ممکن است منجر به عوارضی مانند کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت شود. این عارضه می‌تواند شرایط خطرناکی به‌خصوص برای کودکان و افراد مسن ایجاد کند. کم‌آبی باعث بروز علائمی مانند خشکی پوست، خستگی و سبکی سر می‌شود.

آمادگی برای انجام آزمایش کشت مدفوع

برای انجام این آزمایش نیاز به آمادگی خاصی نیست. ظرف نمونه آزمایش به شما داده می‌شود تا مدفوع را داخل آن بریزید. اگر در تهیه نمونه مشکل دارید، غذاهای پر فیبر بیشتر استفاده کنید تا به حرکت روده کمک کنند. نمونه نباید با ادرار یا آب آلوده ترکیب شود. بعد از مدفوع باید نمونه ظرف دو ساعت تحویل آزمایشگاه شود.

دقت داشته باشید، مدفوع را از سطح توالت برندارید. زیرا ممکن است میکروب‌های دیگر به آن منتقل شده و نتیجه آزمایش اشتباه شود. همچنین در مورد داروهای مصرفی خود به پزشک اطلاع دهید. زیرا برخی داروها می‌توانند در نتیجه آزمایش تاثیر داشته باشند.

در آزمایش کشت مدفوع چه چیزهایی مشخص می شود؟

در آزمایش کشت مدفوع نوع باکتری یا هر نوع میکروب دیگری مشخص می‌شود. معمولا آزمایشگاه برای تشخیص شایع‌ترین باکتری‌های عامل بیماری‌های روده این کشت را انجام می‌دهد. این باکتری‌ها عبارتند از:

• گونه کمپیلوباکتر: این باکتری در گوشت خام یا نیم‌پز و شیر غیرپاستوریزه یافت می‌شود. اگر باکتری به خون سرایت کند، خطرناک است. ممکن است باعث عوارض طولانی‌مدت مانند آرتریت شود.
• گونه‌های سالمونلا: در تخم‌مرغ خام، گوشت مرغ خام و سبزیجات نپخته یافت می‌شود. در روده برخی از حیوانات مانند مارمولک و لاک‌پشت ممکن است، بدون علامت وجود داشته باشد. این باکتری می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
• گونه شیگلا: در غذا و آب آلوده به مدفوع یافت می‌شود. امکان انتقال از فردی به فرد دیگر وجود دارد. به همین دلیل در مراکزی مانند مهدکودک یا خانه سالمندان بیشتر شایع است.

برخی از باکتری‌ها با تولید سموم باعث ایجاد بیماری می‌شوند. برای تشخیص این باکتری‌ها نیز می‌توان از روش کشت مدفوع استفاده کرد. اما معمولا برای شناسایی آنها از تشخیص مستقیم سموم مانند روش PCR یا آزمایش آنتی‌ژن استفاده می‌شود. باکتری‌های اشریشیا کلی و کلستریدیوم دیفیسیل جز این دسته از باکتری‌ها هستند.

گاهی ممکن است باتوجه‌به سابقه پزشکی فرد یا مسافرتی که اخیرا داشته است، در کشت مدفوع موارد دیگری هم بررسی شوند. از جمله:

• آئروموناس
• پلسیوموناس
• یرسینیا انتروکولیتیکا
• گونه‌های ویبریو

اگر در این آزمایش هیچ یک از باکتری‌ها یافت نشوند، اما علائم بیماری ادامه داشته باشد، باید موارد دیگر بررسی شوند. ممکن است شخص دچار عفونت معده شده باشد و عامل آن نوعی ویروس باشد. همچنین بیماری‌های التهابی روده می‌توانند این علائم را ایجاد کنند.

آزمایش کشت مدفوع چگونه انجام می شود؟

برای انجام این آزمایش، تکنسین‌های آزمایشگاه نمونه‌ای از مدفوع را روی صفحه‌ای حاوی ژل قرار می‌دهند. این صفحه محیط رشد باکتری‌ها بوده و باعث رشد سریع آنها می‌شود. ممکن است برای تشخیص بهتر باکتری‌ها، از روش رنگ‌آمیزی استفاده شود. با این روش نوع باکتری مشخص می‌شود. پس از رشد باکتری‌ها، آنها را می‌توان زیر میکروسکوپ بررسی کرد. حتی گاهی باکتری‌ها را در معرض داروهای مختلف قرار می‌دهند تا متوجه شوند، چه دارویی آنها را از بین می‌برد.

اگر جواب آزمایش مثبت باشد و نوع باکتری مشخص شود، پزشک آنتی‌بیوتیک یا هر داروی دیگری را برای درمان تجویز می‌کند. اما اگر جواب منفی باشد، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای تشخیص دیگر باکتری‌ها یا بیماری‌های دیگری مانند سندروم روده تحریک‌پذیر و عفونت انگلی تجویز شود.

کشت مدفوع در محیط  ss

محیط کشت اس اس اگار یک نوع محیط انتخابی و افتراقی است. معمولا برای تشخیص باسیل‌های پاتوژن از جمله گونه سالمونلا از این محیط استفاده می‌شود. در این محیط، لاکتوز وارد شده و تمایز از این طریق ایجاد می‌شود. ارگانیسم‌هایی که باعث تخمیر لاکتوز می‌شوند، اسید تولید کرده و کلونی‌های قرمز تشکیل می‌دهند. اما ارگانیسم‌هایی که لاکتوز را تخمیر نمی‌کنند، بی‌رنگ می‌مانند.

کشت مدفوع در محیط xld

محیط کشت XLD آگار نوعی محیط انتخابی است که گونه‌های سالمونلا و شیگلا را از مواد غذایی و نمونه‌های بالینی جدا می‌کند. در این محیط برای جداسازی باکتری‌ها از تخمیر قند استفاده می‌شود. گونه سالمونلا می‌تواند قند را تخمیر کرده و محیط را اسیدی کند. در نتیجه رنگ کلونی زرد می‌شود. اما گونه شیگلا توانایی این کار را نداشته و محیط قرمز باقی می‌ماند.

کشت مدفوع در سه نوبت (کشت سه مرحله ای)

گاهی برای بررسی دقیق‌تر نمونه لازم است کشت مدفوع در سه نوبت انجام شود. در این شرایط از شخص خواسته می‌شود در سه روز متوالی یا یک روز در میان آزمایش مدفوع بدهد. اگر شخص دچار یبوست باشد، حداکثر باید سه نوبت آزمایش در ۱۰ روز تکمیل شود.

به نقل از racgp در رابطه با فایده ارسال بیش از یک نمونه به آزمایشگاه:

معمولا برای تشخیص بیشتر پاتوژن‌های باکتریایی یک نمونه کافی است. بااین‌حال آمار نشان می‌دهد که ارسال نمونه دوم حساسیت آزمایش را تا 20% افزایش می‌دهد. برای شناسایی 99% عوامل باکتریایی ارسال دو نمونه متوالی کافی است.

تفسیر نتیجه آزمایش کشت مدفوع

نتیجه این آزمایش باتوجه‌به سن، جنسیت، سابقه بیماری و موارد دیگر می‌تواند متفاوت باشد. به همین دلیل بهترین راه این است که برای تفسیر جواب آزمایش به پزشک مراجعه کنید. اما به‌طورکلی اگر نتیجه منفی باشد، نشانه این است که هیچ باکتری یا میکروب دیگری در نمونه مدفوع یافت نشده است. اما اگر جواب آزمایش مثبت باشد، به معنای این است که باکتری یا ارگانیسم غیرطبیعی دیگری در مدفوع پیدا شده است.

احتمالا در جواب آزمایش شما اسامی باکتری‌های مورد بررسی ذکر می‌شود. زمانی که در کنار آنها نوشته شده باشد، Not isolated به معنای یافت نشدن این باکتری‌ها است.

پس از دریافت جواب آزمایش باید به دکتر گوارش یا دکتر داخلی مراجعه کنید. پزشک نتیجه را به دقت بررسی کرده و پس از آن درمانی را پیشنهاد داده یا آزمایش‌های دیگری تجویز می‌کند. برای مراجعه به متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

مشاوره با متخصصان
داخلی دکترِتو

شروع نوبت‌گیری

تفسیر آزمایش کشت مدفوع کودک

در آزمایش کشت مدفوع کودک نیز تفاوتی وجود ندارد. برای کودکان هم معمولا چند باکتری شایع بررسی شده و در جواب آزمایش ذکر می‌شوند. اگر هرکدام از باکتری‌ها در محیط نمونه رشد کنند، نشانه وجود آن گونه در روده کودک است.

هزینه آزمایش کشت مدفوع

هزینه آزمایش کشت مدفوع باتوجه‌به تعداد گونه‌هایی که باید بررسی شوند، تعیین می‌شود. قیمت این آزمایش از حدود ۸۰۰۰۰ تومان شروع می‌شود. با افزایش تعداد گونه‌های باکتری مورد بررسی قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. بیمه مقداری از هزینه‌های این آزمایش را پوشش می‌دهد. اگر تحت پوشش بیمه هستید، از هزینه شما کاسته می‌شود.

سوالات متداول شما

اگر پزشک برای شما آزمایش کشت مدفوع را تجویز کرده است، احتمالا با سوالاتی در مورد علت انجام آزمایش، نتیجه مثبت آن و آمادگی برای آن روبرو شده‌اید. به همین دلیل در ادامه تعدادی از سوالات پرتکرار شما را مطرح کرده و پاسخ آنها را ارائه داده‌ایم.

مشاوره با متخصصان
گوارش و کبد
دکترِتو

شروع نوبت‌گیری

برای تجویز آزمایش کشت مدفوع به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

آزمایش کشت مدفوع برای تعیین نوع باکتری یا دیگر میکروب‌ها در دستگاه گوارش تجویز می‌شود. اگر مشکلات گوارشی دارید و علائم شما به عفونت باکتریایی نزدیک باشد، پزشک این آزمایش را توصیه می‌کند. برای تجویز این آزمایش و بررسی علائم مربوط به مشکلات گوارشی باید به دکتر گوارش یا متخصص داخلی مراجعه کنید. پزشک ابتدا در مورد علائمی مانند اسهال طولانی‌مدت، مدفوع خونی، دل‌درد، تب و حالت تهوع از شما سوال می‌کند. درصورتی‌که یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشید، احتمالا کشت مدفوع پیشنهاد می‌شود.

برای پیداکردن بهترین متخصص گوارش یا دکتر داخلی می‌توانید از سایت دکترتو استفاده کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!