آب سیاه یا گلوکوم چشم چیست؟
آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشم است که باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. عصب بینایی اطلاعات بصری چشم را به مغز منتقل می‌کند. آب سیاه معمولا، نه همیشه، نتیجه‌ی فشار غیر طبیعی داخل چشم است. با گذشت زمان، افزایش فشار می‌تواند باعث از بین رفتن بافت عصب بینایی و در نتیجه منجر به از بین رفتن بینایی یا حتی کوری می‌شود. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشم است که باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. … آب سیاه معمولا، نه همیشه، نتیجه‌ی فشار غیر طبیعی داخل چشم است.
انواع آب سیاه
آب سیاه به ۵ دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود:
- آب سیاه زاویه باز (مزمن): نوعی آب سیاه که تنها علامت آن، از دست رفتن تدریجی بینایی است. از دست دادن بینایی ممکن است به قدری کند باشد که قبل از آشکار شدن علائم، آسیب جبران ناپذیری به بینایی وارد شده باشد. از سوی موسسه‌ی ملی چشم، شایع ترین نوع آب سیاه اعلام شده است.
- آب سیاه زاویه‌ی بسته (حاد): اگر جریان مایع زلالیه به طور ناگهانی مسدود شود،ساخت سریع مایع باعث افزایش شدید، سریع و دردناک فشار داخل چشم می‌شود.
- آب سیاه مادرزادی: کودکان مبتلا به آب سیاه مادرزادی دچار نقص در زاویه چشم خود هستند، که مانع از تخلیه‌ی نرمال مایعات می‌شود. آب سیاه مادرزادی معمولا علائمی مانند کدورت سفیدی چشم، آبریزش بیش از حد چشم یا حساسیت به نور دارد. آب سیاه مادرزادی می‌تواند در خانواده‌ها اجرا شود.آب سیاه مادرزادی می‌تواند ارثی باشد.
- آب سیاه ثانویه: آب سیاه ثانویه اغلب یک عارضه جانبی ناشی از آسیب یا مشکلات دیگر چشم مانند آب مروارید یا تومورهای چشم است. داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها نیز می‌توانند این نوع آب سیاه را ایجاد کنند. جراحی چشم به ندرت ممکن است باعث آب سیاه ثانویه شود.
- آب سیاه با فشار طبیعی: در برخی موارد،عصب بینایی بدون افزایش فشار چشم دچار آسیب می‌شود، که علت آن ناشناخته است. با این وجود، حساسیت شدید یا کاهش جریان خون به عصب بینایی ممکن است علت این نوع آب سیاه باشد.
علائم بالینیگلوکوم چیست؟
گلوکوما (آب سیاه) اولیه‌ی زاویه‌ی باز، شایعترین نوع آب سیاه است، که نشانه‌ای به جز از دست دادن تدریجی بینایی ندارد. وجود نقطه‌های کور در زاویه‌ی دید طرفی یا به وجود آمدن دید مستقیم در هر دو چشم و یا زاویه‌ی دید تونل مانند در مراحل پیشرفته می‌تواند از علائم آن باشد.
- سردرد شدید
- درد شدید چشم
- حالت تهوع
- استفراغ
- قرمزی چشم
- اختلالات دید ناگهانی
- دیدن حلقه‌های رنگی در اطراف چراغ ها
- تاری دید ناگهانی
دلایل آب سیاه چیست؟
در پشت چشم ما مایع شفافی به اسم زلالیه ساخته می‌شود، که قسمت جلویی چشم را در بر می‌گیرد سپس از طریق مجاری موجود در قرنیه و عنبیه چشم را ترک می‌کند.حال اگر این مجراها دچار انسداد یا تنگی شوند، فشار طبیعی داخل چشم افزایش می‌یابد، که این افزایش فشار باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. هر چه این آسیب دیدگی افزایش یابد،میزان بینایی شما رفته رفته کاهش می‌یابد. آنچه باعث افزایش فشار در چشم می‌شود، همیشه شناخته شده نیست. با این حال، پزشکان معتقدند که یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است نقش داشته باشد:
- مسدود یا محصور شدن ترشحات در چشم
- داروها، مانند کورتیکواستروئیدها
- فقدان یا کاهش جریان خون به عصب بینایی
- فشار خون بالا یا افزایش آن
- مشکلات دوربینی یا نزدیک بینی شدید چشم
با توجه به آمار سازمان جهانی بهداشت، آب سیاه دومین عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است. عوامل خطر آب سیاه عبارتند از:
سن: شانس ابتلا به آب سیاه در افراد بالای ۶۰ سال افزایش می‌یابد،موسسه‌ی ملی چشم هشدار می‌دهد که شانس ابتلا به آب سیاه هر ساله به میزان کمی افزایش می‌یابد. در نژاد آمریکایی آفریقایی ، سن افزایش خطر به ۴۰ سالگی کاهش یافته است.
نژاد: آفریقایی-آمریکایی‌ها یا نژاد آفریقایی شانس ابتلای بیشتری نسبت به نژاد قفقازی دارند.خطر آب سیاه زاویه بسته در نژاد آسیایی بیشتر است و آب سیاه با فشار طبیعی در نژاد ژاپنی شیوع بیشتری دارد.
مشکلات چشم: التهاب مزمن چشم و نازکی قرنیه می‌تواند منجر به افزایش فشار در چشم شود. آسیب جسمی و یا تروما به چشم، مانند ضربه در چشم، می‌تواند باعث افزایش فشار چشم شود.
سابقه‌ی خانوادگی: برخی از انواع آب سیاه ممکن است ارثی باشد. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما دچار آب سیاه زاویه باز هستند، شما در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید.
تاریخچه‌ی پزشکی: خطر ابتلا به آب سیاه در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا و بیماری قلبی افزایش می‌یابد.
استفاده از برخی داروها: استفاده‌ی طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها خطر ابتلا به آب سیاه ثانویه را افزایش دهد.
درمان آب سیاه چیست؟
پیشگیری از آب سیاه امکان پذیر نیست، اما با درمان به موقع می‌توان از عوارض مخرب آن پیشگیری کرد. بهترین روش جهت تشخیص به موقع، انجام معاینات سالانه‌ی چشم است. چشم پزشک با انجام معاینات ساده توانایی تشخیص آسیب‌های ناشی از آب سیاه را دارد و قبل از پیشرفت و بدتر شدن بیماری و از دست رفتن بینایی به شما کمک می‌کند. ورزش منظم و معتدل می‌تواند با کاهش فشار چشم، از بروز آب سیاه جلوگیری کند. در مورد یک برنامه‌ی ورزشی مناسب با پزشک خود صحبت کنید. آسیب‌های شدید چشم می‌تواند منجر به آب سیاه شود.
هنگام استفاده از ابزار قدرت و یا ورزش‌های راکتی با سرعت بالا در محیط‌های محصور، از چشم خود محافظت کنید. هدف از درمان آب سیاه کاهش فشار داخلی چشم و توقف از دست رفتن بیش از حد بینایی است. پزشک درمان شما را با تجویز قطره‌های چشمی شروع می‌کند. همچنین اگر قطره‌های چشمی موثر واقع نشوند یا نیاز به درمان‌های پیشرفته تری داشته باشید،پزشک یکی از درمان‌های زیر را به شما پیشنهاد خواهد کرد:
داروها: داروهای زیادی برای کاهش فشار داخل چشم در دسترس هستند. این داروها به صورت قطره چشم یا قرص در دسترس هستند اما استفاده از قطره‌ها شایع تر است. پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از اینها را تجویز کند.
عمل جراحی: اگر انسداد یا تنگی مجاری چشم باعث افزایش فشار داخل چشم شده باشد، پزشک عمل جراحی برای ایجاد راه خروجی مایعات جمع شده یا زدودن بافت‌های افزایش دهنده‌ی مایع را پیشنهاد خواهد داد.
درمان آب سیاه زاویه بسته متفاوت است. چون این نوع آب سیاه یک اورژانس است بنابراین باید در اولین فرصت فشار چشم را پایین آورد. داروها اولین خط درمان هستند اما ممکن است،درمان ناموفق باشد. یک روش لیزری به نام برش محیطی عنبیه وجود دارد، که ممکن است انجام شود. این روش با ایجاد حفره‌های کوچک در عنبیه باعث افزایش حرکات مایع می‌شود.
چه موقع برای درمان گلوکوم به پزشک مراجعه کنیم؟
آب سیاه زاویه‌ی بسته یک وضعیت اورژانسی است. در صورت شروع علائمی مانند درد شدید، حالت تهوع و تاری دید، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
مهم است که معاینه‌ی چشم را جزو چکاپ سالانه‌ی خود قرار دهید بروید تا چشم پزشک بتواند هر گونه تغییر در دید شما را بررسی کند.
آب سیاه زاویه بسته، یک اورژانس پزشکی است.
اگر یکی از علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید:
- سردرد شدید
- درد شدید چشم
- حالت تهوع
- استفراغ
- قرمزی چشم
- اختلالات دید ناگهانی
- دیدن حلقه‌های رنگی در اطراف چراغ‌ها
- تاری دید ناگهانی
منابع: healthline ، mayoclinic
