همه چیز درباره کم شنوایی؛ علل و درمان کاهش شنوایی

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید

کاهش شنوایی یا کم‌ شنوایی یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد و دلایل متعددی مانند افزایش سن، عفونت‌های گوش، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند یا مشکلات ژنتیکی داشته باشد. این اختلال نه‌تنها بر توانایی شنیدن صداها اثر می‌گذارد، بلکه کیفیت زندگی، روابط اجتماعی و حتی سلامت روان فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر شما یا اطرافیانتان با علائم کم‌شنوایی مواجه هستید، شناخت علائم، دلایل و روش‌های درمانی اهمیت زیادی دارد. در ادامه این مقاله از دکترتو به بررسی جامع کم‌شنوایی، انواع، علائم و راه‌های درمان آن می‌پردازیم تا بتوانید با آگاهی بیشتر بهترین تصمیم را برای سلامت شنوایی خود بگیرید.

کاهش شنوایی یا کم شنوایی چیست؟

کاهش شنوایی یا کم‌شنوایی به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد توانایی شنیدن صداها را به‌طور کامل یا جزئی از دست می‌دهد. این مشکل می‌تواند یک یا هر دو گوش را درگیر کند و شدت آن از خفیف تا عمیق متغیر باشد. کم‌شنوایی ممکن است به‌صورت تدریجی یا ناگهانی بروز کند و دلایل مختلفی مانند افزایش سن، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند، عفونت‌های گوش، تجمع موم، آسیب به گوش داخلی یا مشکلات ژنتیکی داشته باشد. این اختلال نه‌تنها بر ارتباطات روزمره تأثیر می‌گذارد بلکه می‌تواند کیفیت زندگی فرد را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد.

متن انگلیسی:
A person who is not able to hear as well as someone with normal hearing – hearing thresholds of 20 dB or better in both ears – is said to have hearing loss. Hearing loss may be mild, moderate, moderately severe, severe or profound.
ترجمه فارسی:
فردی که توانایی شنیدن او کمتر از فردی با شنوایی طبیعی باشد – یعنی آستانه شنوایی ۲۰ دسی‌بل یا بهتر در هر دو گوش – دچار کم‌شنوایی محسوب می‌شود. کم‌شنوایی می‌تواند خفیف، متوسط، نسبتاً شدید، شدید یا عمیق باشد.

به نقل از WHO

علائم کم شنوایی چیست؟

علائم کم‌شنوایی بسته به شدت و علت آن متفاوت است، اما معمولاً شامل نشانه‌هایی می‌شود که در زندگی روزمره به‌خوبی قابل مشاهده هستند. مهم‌ترین علائم کم‌شنوایی عبارت‌اند از:

• سختی در درک گفت‌وگو، به‌ویژه در محیط‌های شلوغ یا پر سر و صدا
• نیاز به زیاد کردن صدای تلویزیون یا تلفن
• درخواست مکرر از دیگران برای تکرار صحبت‌هایشان
• شنیدن صداها به‌صورت مبهم یا خفه
• مشکل در تشخیص صداهای زیر یا بلند
• احساس زنگ زدن یا وزوز در گوش (تینیتوس)
• کناره‌گیری از گفت‌وگوهای اجتماعی به دلیل دشواری در شنیدن

علائم کم شنوایی در کودکان

کم‌شنوایی در کودکان می‌تواند روند یادگیری، گفتار و حتی روابط اجتماعی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص به‌موقع علائم بسیار مهم است تا درمان سریع‌تر آغاز شود و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری گردد. مهم‌ترین علائم کم‌شنوایی در کودکان عبارت‌اند از:

• بی‌توجهی به صداهای اطراف یا واکنش نشان ندادن به صداهای بلند
• تأخیر در شروع تکلم یا استفاده از کلمات بسیار محدود
• مشکل در دنبال کردن مکالمات یا نادیده گرفتن افراد هنگام صحبت
• زیاد کردن صدای تلویزیون یا موبایل بیش از حد معمول
• اشتباه گرفتن یا تکرار نادرست کلمات و جملات
• کاهش تمرکز در کلاس یا افت تحصیلی به دلیل نشنیدن درست
• خواندن لب‌ها یا دقت بیش از حد به چهره دیگران هنگام مکالمه

دلیل کاهش شنوایی چیست؟

کاهش شنوایی می‌تواند به‌تدریج یا به‌صورت ناگهانی ایجاد شود و دلایل مختلفی دارد. در حالت کم‌شنوایی ناگهانی که معمولاً در یک گوش رخ می‌دهد و طی چند ساعت تا چند روز پیشرفت می‌کند، عوامل زیر شایع‌تر هستند:

• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی گوش
• مشکلات گردش خون در گوش داخلی
• پارگی پرده گوش یا آسیب به ساختارهای گوش
• قرار گرفتن در معرض صدای بسیار بلند یا ضربه صوتی
• واکنش خودایمنی که به سلول‌های شنوایی آسیب می‌زند
• تومورها یا ضایعات در عصب شنوایی (مثل نوروم آکوستیک)
• مصرف برخی داروهای اتوتوکسیک (آسیب‌زننده به گوش)

کم‌شنوایی ناگهانی یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به مراجعه فوری به پزشک گوش، حلق و بینی دارد تا با درمان سریع (مثل داروهای ضدالتهاب یا درمان‌های دیگر) شانس بهبود شنوایی افزایش یابد.

در این ویدئو دکتر یلدا ایزدپرست متخصص گوش، حلق و بینی و فوق تخصص گوش درباره پاک‌کردن گوش، خشک‌کردن گوش و کاهش شنوایی با شما صحبت‌می‌کند.

علت کاهش شنوایی ناگهانی چیست؟

علت دقیق کم‌شنوایی یا ناشنوایی ناگهانی مشخص نیست. اما در برخی از افراد که با این مشکل مواجه شده‌اند، یکی از علل زیر شناسایی شده‌است:

• عفونت باکتریایی
• عفونت ویروسی
• اختلالات گوش داخلی به‌ویژه بیماری منیر
• میگرن
• تومور
• آسیب یا ضربه به سر

علت ناشنوایی یک گوش چیست؟ علل کاهش شنوایی یک طرفه

گاهی تنها یک گوش دچار کاهش شنوایی یا ناشنوایی می‌شود. معمولا بیماری‌ها و اختلالات زیر یک گوش را درگیر کرده و متخصص باید باتوجه‌به دیگر علائم از میان این بیماری‌ها، تشخیص دهد که کدام مورد احتمال بیشتری دارد.

• بیماری منیر
• نوروم آکوستیک
• عفونت ویروسی یا باکتریایی
• آسیب فیزیکی به گوش
• ضربه به سر
• اختلالات سیستم گردش خون
• اختلالات ژنتیکی یا ارثی.

علت کم شدن شنوایی گوش راست

کم شدن شنوایی گوش راست می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که بسته به سن، شرایط سلامتی و ناگهانی یا تدریجی بودن آن متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علت‌ها عبارت‌اند از:

• جرم گوش (سراومن): تجمع موم گوش می‌تواند مسیر صدا را مسدود کرده و باعث کم‌شنوایی موقت شود.
• عفونت گوش میانی یا داخلی: التهاب و عفونت باعث تورم و اختلال در انتقال صدا می‌شود.
• پرفوراسیون پرده گوش: پارگی یا سوراخ شدن پرده گوش بر اثر عفونت یا ضربه.
• اختلالات گوش داخلی: مشکلاتی مانند منییر یا نوروما (تومور عصب شنوایی) می‌تواند کم‌شنوایی یک‌طرفه ایجاد کند.
• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند: آسیب به سلول‌های مویی حلزون گوش که ممکن است دائمی باشد.
• کاهش شنوایی ناگهانی حسی‌عصبی: که به‌طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و علت دقیق آن همیشه مشخص نیست، اما می‌تواند ناشی از ویروس، مشکلات عروقی یا خودایمنی باشد.

آیا عفونت گوش باعث کم شنوایی می شود؟

بله، عفونت گوش می‌تواند یکی از دلایل اصلی بروز کم‌شنوایی باشد. در این وضعیت، التهاب یا تجمع مایع در گوش میانی مانع از انتقال درست امواج صوتی به پرده گوش و گوش داخلی می‌شود و فرد صداها را مبهم یا کم‌قدرت می‌شنود. اگر عفونت به‌موقع درمان نشود، ممکن است به پرده گوش یا عصب شنوایی آسیب برساند و حتی باعث کم‌شنوایی دائمی شود. به همین دلیل درمان سریع عفونت گوش و پیگیری پزشکی اهمیت زیادی دارد.

سریع‌تزین روش برای درمان کم شنوایی چیست؟

همین حالا مشاوره بگیرید

متخصص گوش و حلق و بینی

تشخیص کاهش شنوایی و یا کم شنوایی چگونه است؟

تشخیص کاهش شنوایی یا کم‌شنوایی معمولاً با مراجعه به پزشک گوش، حلق و بینی و انجام آزمایش‌های تخصصی صورت می‌گیرد. در مرحله اول، پزشک شرح‌حال دقیق می‌گیرد و گوش را از نظر وجود عفونت، جرم یا آسیب بررسی می‌کند. سپس برای سنجش میزان و نوع کم‌شنوایی از تست‌های شنوایی‌سنجی (ادیومتری) استفاده می‌شود که شدت و محدوده فرکانس‌های شنیده‌شده توسط فرد را مشخص می‌کند. تست‌های تکمیلی مانند تیمپانومتری (برای بررسی پرده گوش و گوش میانی)، آزمون هدایت استخوانی و هوایی، و در برخی موارد تصویربرداری (MRI یا CT اسکن) نیز برای شناسایی علت دقیق به کار می‌روند. این ارزیابی‌ها به پزشک کمک می‌کنند نوع کم‌شنوایی (حسی‌عصبی، انتقالی یا ترکیبی) و بهترین روش درمان را تعیین کند.

درمان کاهش شنوایی چگونه انجام می شود؟

درمان کاهش شنوایی بسته به علت و شدت آن متفاوت است و می‌تواند شامل روش‌های دارویی، جراحی یا استفاده از تجهیزات کمکی باشد. در مواردی که عفونت گوش یا تجمع موم علت کم‌شنوایی باشد، با دارو یا شست‌وشوی گوش برطرف می‌شود. اگر مشکل ناشی از آسیب پرده گوش یا استخوانچه‌ها باشد، جراحی ترمیمی می‌تواند مؤثر باشد. در کم‌شنوایی حسی‌عصبی، سمعک یا کاشت حلزون شنوایی از رایج‌ترین درمان‌ها هستند. همچنین در برخی موارد نوین، لیزر و درمان‌های توانبخشی شنوایی نیز به‌عنوان روش‌های مکمل استفاده می‌شوند. مشاوره با متخصص گوش و حلق و بینی برای انتخاب بهترین درمان ضروری است.

درمان کم شنوایی گوش چپ

درمان کم شنوایی گوش چپ به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و تفاوتی با درمان کم‌شنوایی در گوش راست ندارد. اگر کاهش شنوایی به دلیل عفونت یا انسداد مجرای گوش باشد، شست‌وشو، داروهای ضدعفونت یا خارج کردن جرم گوش می‌تواند مشکل را برطرف کند. در صورت آسیب به پرده گوش یا استخوانچه‌ها، جراحی ترمیمی توصیه می‌شود. برای کم‌شنوایی حسی‌عصبی، استفاده از سمعک یا در موارد شدید کاشت حلزون راهکار اصلی است. همچنین انجام آزمایش شنوایی و معاینه تخصصی توسط پزشک گوش و حلق و بینی برای تشخیص دقیق علت و انتخاب بهترین درمان ضروری است.

درمان کاهش شنوایی در اثر عفونت گوش

درمان کم شنوایی گوش چپ به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و تفاوتی با درمان کم‌شنوایی در گوش راست ندارد. اگر کاهش شنوایی به دلیل عفونت یا انسداد مجرای گوش باشد، شست‌وشو، داروهای ضدعفونت یا خارج کردن جرم گوش می‌تواند مشکل را برطرف کند. در صورت آسیب به پرده گوش یا استخوانچه‌ها، جراحی ترمیمی توصیه می‌شود. برای کم‌شنوایی حسی‌عصبی، استفاده از سمعک یا در موارد شدید کاشت حلزون راهکار اصلی است. همچنین انجام آزمایش شنوایی و معاینه تخصصی توسط پزشک گوش و حلق و بینی برای تشخیص دقیق علت و انتخاب بهترین درمان ضروری است.

درمان کم شنوایی بدون سمعک

درمان کم‌شنوایی بدون استفاده از سمعک به علت و شدت مشکل بستگی دارد و در بسیاری از موارد با روش‌های پزشکی یا جراحی امکان‌پذیر است. اگر کاهش شنوایی به دلیل تجمع جرم گوش باشد، شست‌وشوی گوش یا برداشت جرم می‌تواند شنوایی را به حالت طبیعی بازگرداند. در مواردی که عفونت گوش میانی یا داخلی عامل کم‌شنوایی است، داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضدالتهاب تجویز می‌شوند. برای افرادی که دچار پارگی پرده گوش یا مشکلات ساختاری در گوش میانی هستند، جراحی‌هایی مانند تیمپانوپلاستی یا قرار دادن لوله تهویه در گوش می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین در کم‌شنوایی‌های شدید حسی‌عصبی، کاشت حلزون شنوایی یا سایر وسایل کمک‌شنوایی کاشتنی جایگزین مناسبی به‌جای سمعک محسوب می‌شوند. در نهایت، انتخاب روش درمان باید بر اساس بررسی تخصصی پزشک و نوع کم‌شنوایی انجام شود.

درمان کم شنوایی با لیزر

درمان کم‌شنوایی با لیزر یکی از روش‌های نوین و در حال بررسی است که با استفاده از لیزرهای کم‌توان (Low-Level Laser Therapy) انجام می‌شود. این روش با هدف تحریک سلول‌های شنوایی، بهبود جریان خون در گوش داخلی و کاهش التهاب به‌کار می‌رود و می‌تواند در برخی موارد به کاهش وزوز گوش و بهبود کم‌شنوایی خفیف تا متوسط کمک کند. با این حال، شواهد علمی موجود هنوز قطعی نیستند و لیزر به‌عنوان یک درمان تکمیلی در کنار روش‌هایی مانند سمعک یا کاشت حلزون در نظر گرفته می‌شود. مشاوره با متخصص گوش و حلق و بینی پیش از انتخاب این روش ضروری است.

درمان کاهش شنوایی با طب سنتی چگونه است؟ (درمان کم شنوایی بدون سمعک)

در طب سنتی برای بهبود سلامت گوش و افزایش شنوایی برخی داروهای گیاهی توصیه‌می‌شوند. گیاهانی مانند ریحان، رزماری، نعنا، زنجبیل و سیر در شنوایی تاثیر خوبی دارند. در درمان کاهش شنوایی عصبی استفاده از گیاه نعنا توصیه‌می‌شود. یکی از مواردی که برای درمان مشکلات گوش توصیه‌می‌شود، چکاندن چند قطره آب مرزه تازه در گوش است. آب پیاز نیز در درمان عفونت‌ها مفید بوده و برای درمان کم شنوایی استفاده می‌شود.

شما هم علائم کاهش شنوایی دارید؟

همین حالا مشاوره بگیرید

دکتر ارزیابی شنوایی

پیشگیری از کم شنوایی امکان پذیر است؟

برخی اقدامات می‌توانند در جلوگیری از کم شنوایی در اثر افزایش سن موثر باشند. این اقدامات عبارتند از:

• از گوش‌های خود محافظت کنید. هر چه کمتر در معرض صداهای بلند باشید و به طریقی شدت صداها را کاهش دهید، می‌تواند در جلوگیری از کم شنوایی موثر باشد. به‌عنوان‌مثال از گوش‌گیرهای پلاستیکی در محل کار استفاده‌کنید.
• آزمایش‌های مربوط به شنوایی را انجام دهید. اگر در محیط‌هایی با صدای بلند کار می‌کنید، هرچند وقت یک‌بار تست‌های شنوایی را نزد متخصص انجام دهید. اگر مشکلی داشته‌باشید، متخصص با برخی اقدامات از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند.
• از تفریحات خطرناک دوری کنید. برخی از فعالیت‌ها مانند شکار، تیراندازی یا گوش‌دادن به کنسرت‌هایی با صدای خیلی بلند به گوش آسیب می‌زنند.

درجات کم شنوایی

درجات کم‌شنوایی بر اساس شدت افت شنوایی (بر حسب دسی‌بل) دسته‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی کمک می‌کند نوع درمان و نیاز به سمعک یا مداخلات دیگر بهتر مشخص شود.

کم‌شنوایی به چهار سطح اصلی تقسیم می‌شود: خفیف، متوسط، شدید و عمیق. در کم‌شنوایی خفیف، فرد صداهای آهسته یا مکالمه در محیط شلوغ را به سختی می‌شنود. در نوع متوسط، شنیدن گفتار معمولی دشوار می‌شود. در نوع شدید، فقط صداهای بلند قابل تشخیص هستند و در کم‌شنوایی عمیق، فرد تقریباً هیچ صدایی را نمی‌شنود یا تنها ارتعاشات را حس می‌کند.

درجه کم‌شنوایی	محدوده دسی‌بل (dB HL)	توضیح
خفیف	۲۵ تا ۴۰	شنیدن صداهای آهسته و مکالمه در محیط شلوغ دشوار است
متوسط	۴۱ تا ۷۰	شنیدن مکالمه معمولی سخت بوده و نیاز به صدای بلندتر وجود دارد
شدید	۷۱ تا ۹۰	فقط صداهای خیلی بلند شنیده می‌شود
عمیق	بیش از ۹۰	فرد تقریباً هیچ صدایی نمی‌شنود و معمولاً به کاشت حلزون نیاز است

عوارض کم شنوایی چیست؟

کم‌شنوایی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی کیفیت زندگی داشته‌باشد. در برخی افراد مسن مبتلا به کم‌شنوایی افسردگی گزارش شده‌است. ازآنجایی‌که این مشکل مکالمه را دشوار می‌کند، این افراد به‌مرور منزوی می‌شوند. همچنین گاهی کاهش شنوایی با اختلالات شناختی و زوال همراه است. مطالعات نشان‌می‌دهند که درمان کم‌شنوایی می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی روی عملکرد شناختی و حافظه داشته‌باشد.

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۵۲۴۱ نظر)

دکتر بهروز مقدادی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۹ (۴۹۶۸ نظر)

دکتر بهنام مقدادی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۴۴۴ نظر)

دکتر مهدی قاضی

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۳۱۸۶ نظر)

دکتر حمیدرضا معظم

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۵ (۲۷۶۸ نظر)

دکتر حمیدرضا شرکت العباسیه

فوق تخصص عفونی کودکان

نوبت بگیرید

۴.۹ (۲۴۱۴ نظر)

دکتر رامین اسدی

فوق تخصص غدد و رشد کودکان

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

کاهش شنوایی یکی از معضلاتی است که برخی افراد در سنین بالا با آن مواجه می‌شوند. در سنین پایین هم برخی مشکلات باعث کاهش شنوایی دائمی یا موقت می‌شوند. کاهش شنوایی یکی از حواس اصلی ما را در خطر می‌اندازد. حسی که تضعیف و یا ازدست‌دادن آن می‌تواند زندگی شما را به کل عوض کند. از‌این‌رو باید علائم آن را نادیده گرفت.

کاهش شنوایی انواع مختلفی دارد، مانند کاهش شنوایی حسی-عصبی، کاهش شنوایی هدایتی و مختلط. عوامل زیادی باعث کاهش شنوایی می‌شوند، مانند آسیب به گوش داخلی، آسیب به پرده صماخ، عفونت گوش، رشد غیرطبیعی استخوان، برخی تومورها و غیره. درمان این مشکل به نوع آسیب شنوایی و شدت آسیب بستگی دارد. پزشک متخصص گوش و حلق و بینی بعد از تشخیص علت مشکل شما به درمان می‌پردازد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!