فهرست مطالب
سیستم عصبی، مرکز فرماندهی بدن بوده و از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است. این سیستم با ارسال پیام‌ها و سیگنال‌های الکتریکی بین مغز و سایر قسمت‌های بدن عمل می‌کند و به شما می‌گوید که نفس بکشید، حرکت کنید، صحبت کنید یا ببینید. دستگاه عصبی اتفاقات درون و بیرون بدن را رصد می‌کند و تصمیم می‌گیرد چگونه به هر موقعیت پاسخ دهید. علاوه بر تنظیم فرآیندهای پیچیده‌ای مانند افکار و حافظه، نقش مهمی در انجام کارهایی دارد که بدن بدون فکر کردن انجام می‌دهد؛ مانند تعریق و پلک زدن. در ادامه این مقاله از دکترتو شما را با این سیستم شگفت‌انگیز و البته پیچیده بیشتر آشنا می‌کنیم. شناخت بیشتر سیستم عصبی شما را به وجد خواهد آورد.
سیستم عصبی چیست؟
دستگاه عصبی انسان شبکه‌ای است که کنترل و هماهنگی بدن را بر عهده دارد و از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است. این سیستم به شما امکان می‌دهد کارهایی مانند راه رفتن، صحبت کردن، بلعیدن، تنفس و یادگیری را انجام دهید. دستگاه عصبی همچنین نحوه واکنش بدن به موقعیت‌های استرس‌زا را مدیریت می‌کند. سیستم عصبی اطلاعات جمع‌آوری‌شده از طریق حواس را تفسیر و به آنها پاسخ می‌دهد. به زبان ساده، عملکرد اصلی آن ایجاد یک شبکه ارتباطی بین بدن و محیط داخلی و خارجی است تا پیام‌ها به‌طور دقیق ارسال و دریافت شوند.
تقسیم بندی سیستم عصبی
سیستم عصبی به دو بخش اصلی تقسیم میشود: سیستم عصبی مرکزی (CNS) و سیستم عصبی محیطی (PNS). CNS شامل مغز و نخاع بوده و مسئول دریافت، پردازش و پاسخ به اطلاعات حسی است. در حالی که سیستم عصبی محیطی شامل تمام اعصابی است که مغز و نخاع را به سایر قسمت‌های بدن متصل می‌کنند.
۱. سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است و مرکز پردازش اطلاعات بدن محسوب میشود. این بخش مسئول کنترل و هماهنگی عملکردهای بدن است و به عنوان بخش فرمانده سیستم عصبی عمل می‌کند. مغز فرمانده اصلی کنترل تمام عملکردهای بدن بوده و نخاع پیام‌ها را بین مغز و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند. در کل، CNS نقش حیاتی در هماهنگی و کنترل فعالیت‌های بدنی و ذهنی دارد.
۲. سیستم عصبی محیطی
سیستم عصبی محیطی خارج از مغز و نخاع قرار دارد و نقش آن ارسال اطلاعات از نواحی مختلف بدن به مغز و اجرای دستورات مغز در سراسر بدن است. به زبان ساده، PNS پیام‌رسان سیستم عصبی است و اجازه می‌دهد بدن شما با محیط و وضعیت داخلی خود هماهنگ عمل کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت kidshealth
The nervous system includes the brain, spinal cord, and a complex network of nerves. This system sends messages back and forth between the brain and the body. The brain is what controls all the body’s functions.
ترجمه فارسی:
سیستم عصبی شامل مغز، نخاع و شبکه پیچیده‌ای از اعصاب است. این سیستم پیام‌ها را بین مغز و بدن رد و بدل می‌کند. مغز بخشی است که تمام عملکردهای بدن را کنترل می‌کند.
۳. سیستم عصبی پاراسمپاتیک
سیستم عصبی پاراسمپاتیک بخشی از سیستم خودکار بدن است و نقش متعادل‌کننده سیستم عصبی سمپاتیک را دارد. در حالی که سیستم سمپاتیک پاسخ «جنگ یا گریز» بدن را فعال می‌کند، سیستم پاراسمپاتیک عملکرد بدن را در زمان استراحت و بازیابی انرژی تنظیم می‌کند.
۴. سیستم عصبی سمپاتیک
سیستم عصبی سمپاتیک بخشی از سیستم عصبی خودکار است که اعمال ناخودآگاه بدن را مدیریت می‌کند. وظیفه اصلی آن فعال کردن پاسخ جنگ یا گریز در مواجهه با استرس یا تهدید است. با این حال، این سیستم به طور مداوم در سطح پایه برای حفظ تعادل بدن (هموستاز) فعال است و عملکردهای حیاتی بدن را پایدار نگه می‌دارد.
| بخش سیستم عصبی | نوع فعالیت و عملکرد |
|---|---|
| سیستم عصبی مرکزی | مرکز پردازش اطلاعات و کنترل عملکردهای بدن |
| سیستم عصبی محیطی | پیام‌رسان بین بدن و مغز |
| سیستم عصبی سمپاتیک | فعال‌کننده پاسخ جنگ یا گریز و حفظ تعادل پایه بدن |
| سیستم عصبی پاراسمپاتیک | تنظیم عملکرد بدن در زمان استراحت و بازیابی انرژی |
اجزای اصلی دستگاه عصبی چه هستند؟
سیستم عصبی از مغز، نخاع و شبکه‌ای پیچیده از اعصاب تشکیل شده است و پیام‌ها را بین مغز و سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند. این اجزا با هم امکان کنترل عملکردهای بدن و هماهنگی فعالیت‌ها را فراهم می‌کنند. این اجزا با همکاری هم، عملکردهای پیچیده بدن را تنظیم و هماهنگ می‌کنند.
به دنبال راه ارزیابی سیستم عصبیت هستی؟
از متخصص راهنمایی بگیر.
۱. نورون ها (Neurons)
نورون‌ها، یا سلول‌های عصبی، واحدهای اصلی دستگاه عصبی هستند که پیام‌ها را به سراسر بدن ارسال می‌کنند. این سلول‌ها به شما اجازه می‌دهند تنفس کنید، صحبت کنید، غذا بخورید، راه بروید و فکر کنید. هر نورون شامل بدنه سلولی، دندریت‌ها (دریافت‌کننده پیام) و آکسون (انتقال‌دهنده پیام) است. این سلول‌ها از طریق سیناپس‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را سریع و دقیق بین بخش‌های مختلف سیستم عصبی منتقل می‌کنند. نورون‌ها نقش کلیدی در کنترل حرکات، احساسات و فعالیت‌های ذهنی دارند.
۲. سلول های گلیال (Neuroglia)
سلول‌های گلیال (که به آنها گلیوسیت‌ها یا نوروگلیا نیز گفته میشود.) سلول‌های غیرنورونی سیستم عصبی هستند. این سلول‌ها تکانه‌های الکتریکی تولید نمی‌کنند، اما نقش مهمی در حمایت، تغذیه و محافظت از نورون‌ها و حفظ عملکرد سالم سیستم عصبی دارند و در هر دو بخش CNS و PNS حضور دارند.
وظایف سیستم عصبی در بدن
وظیفه اصلی سیستم عصبی، ارسال پیام بین مغز و سایر قسمت‌های بدن است تا بدن بداند چه کاری انجام دهد. این پیام‌ها نه تنها حرکات و تعادل بدن را تنظیم می‌کنند، بلکه افکار، حافظه، یادگیری و احساسات را نیز مدیریت می‌کنند. سیستم عصبی با دریافت اطلاعات از محیط و بدن، پردازش آنها و پاسخ مناسب، سلامت و هماهنگی بدن را حفظ می‌کند. وظایف اصلی سیستم عصبی شامل موارد زیر است:
- دریافت و انتقال اطلاعات: سیستم عصبی از طریق حواس اطلاعات محیط و بدن را دریافت می‌کند، آنها را پردازش و واکنش‌های مناسب ایجاد می‌کند؛ مانند حرکت دادن عضلات یا احساس درد.
- پردازش و تفسیر اطلاعات: مغز اطلاعات حسی را دریافت و پردازش و پاسخ‌های مناسب مانند حرکت، احساس، ارتباط و تفکر را تولید می‌کند.
- پاسخ به محرک‌ها: سیستم عصبی به محرک‌ها واکنش نشان می‌دهد. برای مثال، وقتی یک بشقاب داغ را لمس می‌کنید، دست شما به طور خودکار عقب می‌رود و همزمان سیگنال درد به مغز ارسال میشود.
- کنترل اعمال بدن: سیستم عصبی از نورون‌ها برای ارسال پیام‌ها از مغز به نخاع و سپس به اعصاب بدن استفاده می‌کند. میلیاردها نورون با هم یک شبکه ارتباطی ایجاد می‌کنند.
- حرکت و هماهنگی: سیستم عصبی و هورمون‌ها با هم کار می‌کنند تا حرکات ارادی و غیرارادی بدن هماهنگ باشند. پیام‌ها از طریق تکانه‌های الکتریکی منتقل می‌شوند.
- تفکر و احساسات: سیستم عصبی فعالیت‌های روزمره، فرآیندهای خودکار مانند تنفس و فرآیندهای پیچیده مانند تفکر، حافظه، خواندن و احساسات را هدایت می‌کند و رشد و نمو مغز را نیز کنترل می‌کند.
- تنظیم هومئوستاز بدن: سیستم عصبی با استفاده از مکانیسم‌های بازخورد، تعادل داخلی بدن مانند دمای بدن و ضربان قلب را حفظ می‌کند. برای مثال، گیرنده‌های دما تغییرات را شناسایی کرده و سیگنال‌ها را به هیپوتالاموس ارسال می‌کنند تا بدن واکنش مناسب نشان دهد.
سیستم عصبی چگونه کار می کند؟
سیستم عصبی با دریافت اطلاعات از حواس، پردازش آنها و ایجاد پاسخ‌های مناسب، عملکرد بدن را کنترل می‌کند. به عنوان مثال، وقتی یک بشقاب داغ را لمس می‌کنید، سیستم عصبی به طور ناخودآگاه دست شما را عقب می‌کشد و همزمان سیگنال‌های درد را به مغز می‌فرستد. این فرآیند نشان می‌دهد که سیستم عصبی چگونه اطلاعات محیطی و داخلی را منتقل و مدیریت می‌کند تا بدن واکنش مناسبی نشان دهد.
اختلالات مرتبط با دستگاه عصبی
به طور کلی اختلالات سیستم عصبی را می‌توان به پنج دسته اصلی عروقی، عفونت‌ها، ساختاری، عملکردی و دژنراسیون تقسیم کرد. اختلالات عروقی شامل مشکلات رگ‌های مغزی مانند سکته مغزی، حمله ایسکمیک گذرا و خونریزی‌های مغزی است. عفونت‌ها می‌توانند ناشی از باکتری، ویروس، قارچ یا انگل باشند و بیماری‌هایی مانند مننژیت، آنسفالیت و آبسه اپیدورال را ایجاد کنند. اختلالات ساختاری شامل آسیب یا ضربه به مغز و نخاع مانند فلج بل، سندرم تونل کارپال و تومورهای مغز یا نخاع است.
اختلالات عملکردی ناشی از مشکلات در نحوه ارتباط سیگنال‌ها در مغز هستند و شامل سردرد، صرع، گیجی و نورالژی می‌شوند. دژنراسیون ناشی از تخریب اعصاب در طول زمان است و بیماری‌هایی مانند پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس، آلزایمر و بیماری هانتینگتون را به دنبال دارد.
۱. افسردگی و اختلالات روانی
اختلالات روانی با مغز مرتبطند اما از نظر بالینی عمدتاً در حوزهٔ روان‌پزشکی و سلامت روان طبقه‌بندی می‌شوند. علائم این اختلالات می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره را مختل کند. به همین دلیل اهمیت تشخیص و مدیریت به موقع آنها بسیار بالا است.
۴.۷ (۵۳۶۲ نظر)۴.۹ (۵۱۲۰ نظر)۴.۸ (۴۷۶۷ نظر)۴.۹ (۳۲۹۹ نظر)۵ (۲۸۶۰ نظر)۴.۹ (۲۵۶۲ نظر)۲. بیماری های نورولوژیک (مانند پارکینسون، آلزایمر، ام اس)
بیماری‌های نورودژنراتیو مانند بیماری آلزایمر، ام‌اس و پارکینسون به تدریج باعث تخریب سلول‌های عصبی می‌شوند و توانایی‌های حرکتی، شناختی و حافظه فرد را کاهش می‌دهند. این بیماری‌ها روند طبیعی عملکرد سیستم عصبی را مختل کرده و نیازمند درمان و مراقبت طولانی‌مدت هستند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت healthdirect
The nervous system is made up of the brain, spinal cord and nerves. It controls many aspects of what you think, how you feel and what your body does. It allows you to do things such as walk, speak, swallow, breathe and learn. It also controls how the body reacts in stressful situations.
ترجمه فارسی:
سیستم عصبی از مغز، نخاع و اعصاب تشکیل شده است. این سیستم بسیاری از جنبه‌های تفکر، احساس و عملکرد بدن شما را کنترل می‌کند. این سیستم به شما امکان می‌دهد کارهایی مانند راه رفتن، صحبت کردن، بلعیدن، نفس کشیدن و یادگیری را انجام دهید. همچنین نحوه واکنش بدن در موقعیت‌های استرس‌زا را کنترل می‌کند.
۳. صدمات و آسیب های مغزی و نخاعی
آسیب‌های مغزی و نخاعی می‌توانند ناشی از عفونت‌ها یا اختلالات ساختاری باشند. برای مثال، مننژیت، آنسفالیت یا آبسه اپیدورال، آسیب‌های ناشی از ضربه به مغز یا نخاع، اسپوندیلوز گردنی، سندرم تونل کارپال و تومورهای مغزی یا نخاعی و همچنین اختلالات تشنجی مانند صرع، نمونه‌هایی از این آسیب‌ها هستند که عملکرد سیستم عصبی را مختل می‌کنند.
برای بررسی مشکلات سیستم عصبی همین حالا نوبت بگیر.
چگونه سیستم عصبی را تقویت کنیم؟
تغذیه و سبک زندگی سالم نقش مهمی در تقویت سیستم عصبی دارند. انجام منظم فعالیت بدنی، مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا، جریان خون را بهبود می‌بخشد و مواد مغذی و اکسیژن را به سلول‌های عصبی می‌رساند. رژیم‌های غذایی سالم شامل اسیدهای چرب امگا ۳ (در ماهی سالمون) و کورکومین (در زردچوبه) می‌توانند عملکرد عصبی و انعطاف‌پذیری مغز و نخاع را تقویت کنند اما شواهد در این باره هنوز قطعی نیستند. ویتامین‌های گروه B، به ویژه B1، B6 و B12، نقش حیاتی در سلامت نورون‌ها دارند و به صورت تیمی برای حفظ عملکرد کلی سیستم عصبی عمل می‌کنند.
نتیجه گیری
سیستم عصبی مرکز فرماندهی بدن است که اطلاعات را دریافت، پردازش و پاسخ می‌دهد تا حرکات، احساسات و عملکردهای حیاتی بدن به درستی انجام شوند. آگاهی از اختلالات عصبی و روش‌های تقویت سیستم عصبی، مانند تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم، به حفظ سلامت مغز و نخاع کمک می‌کند و خطر مشکلات عصبی را کاهش می‌دهد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!