نگاهی دقیق و جزئی به دستگاه تناسلی زن و اجزای آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

ادامه پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:

شناخت آناتومی بدن، به‌ویژه دستگاه تولید مثل و اندام‌های تناسلی، برای هر فرد ضروری است، چرا که این بخش‌ها مسئول تولید مثل و تکامل انسان هستند. آگاهی از ساختارها و عملکردهای مختلف دستگاه تناسلی نه تنها به حفظ سلامت جنسی کمک می‌کند بلکه در پیشگیری از بیماری‌ها و مدیریت مشکلات مرتبط نیز نقش بسزایی دارد. دستگاه تناسلی زنان به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: بخش خارجی که شامل فرج است و بخش داخلی که شامل اندام‌های تولید مثلی مانند تخمدان‌ها و رحم می‌باشد. این شناخت می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود بهداشت جنسی و سلامت عمومی زنان داشته باشد.

خدمات زیبایی زنان

از کلینیک های معتبر با هزینه مناسب

زیبایی واژنافتادگی رحمپاپ اسمیر و تمامی خدمات پزشکی زنان

با بهترین کیفیت از پزشکان برتر

مشاهده همه

بخش های خارجی آلت تناسلی زن کدامند؟ (آناتومی آلت تناسلی زن)

برای درک بهتر اتفاقاتی که درون بدن یک زن رخ می‌دهد، باید یک درک پایه‌ای از آناتومی بدن زن و قسمت‌های مختلف دستگاه تناسلی زنان داشته باشید. در ادامه‌ی این مطلب، ابتدا بخش خارجی دستگاه تناسلی زنان را توضیح خواهیم داد. آناتومی خارجی دستگاه تناسلی زنان شامل پابلیس و فرج است که خود فرج بخش‌های مختلفی دارد:

آیا با پریود و سیکل قاعدگی آشنایی داری؟

برای آشنایی با دستگاه تناسلی زنان، مشاوره بگیرید!

نوبت دکتر زنان

۱. مونس پوبیس

مونس پوبیس یا برجستگی تناسلی یک بافت چربی است که بالای فرج و دقیقا در جلوی استخوان شرمگاهی قرار گرفته است. این بافت در زنان برجسته است و بعد از بلوغ جنسی دختران عموما با موی شرمگاهی پوشانده می‌شود. عمکلرد مونس پوبیس حفاظت از استخوان شرمگاهی در طی رابطه جنسی است. مونس پوبیس همچنین دارای غده‌های چربی است.

۲. فرج یا وولوا

بخشی از آلت تناسلی زن است که در خارج از بدن قرار دارد. وولوا یا فرج یک اصطلاح عمومی برای توصیف همه‌ی بخش‌هایی است که اندام جنسی خارجی زن را تشکیل می‌دهند. فرج شامل لب‌های داخلی و خارجی، کلیتوریس، مدخل واژن و میزراه (مجرای دفع ادرار) است. در حالیکه واژن تنها بخشی از فرج است، اما در واقع به اشتباه به جای فرج از واژه واژن استفاده می‌شود. در حالیکه فرج دارای جزئیات و بخش‌های زیادی به جز واژن است.

۳. لب های بزرگ (لیبا ماژور)

عبارت labia majora به عنوان لب‌های بزرگ یا لب خارجی تعریف می‌شود. لب بزرگ یا خارجی در واقع دو تاخوردگی پوستی بزرگ است که اطراف ورودی آلت تناسلی زن قرار دارند. بخش جلویی لب‌های بزرگ دقیقا در زیر مونس پوبیس بهم می پیوندند. در طی رابطه جنسی جریان خون در لب‌های بزرگ زیاد می‌شود و حالتی متورم به خود می‌گیرد. لب‌های بزرگ بافتی تقریبا گوشتی دارند و قسمت بیرونی آن موی شرمگاهی رشد می‌کند. این قسمت حدودا ۷ تا ۸ سانتی‌متر طول و ۲ الی ۳ سانتی‌متر عمق دارند ضخامت لب‌های خارجی می‌توانند متفاوت باشد و بین ۱.۵ تا ۳ سانتی‌متر متغیر است.

۴. لب های داخلی (لیبا مینور)

لب‌های داخلی یا لب‌های کوچک، هم مانند لب‌های بزرگ یک تاخوردگی پوستی هستند و از کلیتوریس شروع می‌شوند و به سمت پایین ادامه دارند. البته لب‌های کوچک نسبت به لب‌های بزرگ موقعیت داخلی‌تری دارد. قسمت قدامی لب‌های کوچک دور کلیتوریس را احاطه می‌کند و کلاهک کلیتوریسی و فرنوم کیتوریس را به وجود می‌آورد.

از نظر فرم ظاهری لب‌های داخلی می‌توانند کوتاه یا بلند، چروکیده یا صاف باشند. همچنین اغلب یک لب از لب دیگر بلندتر است. از نظر رنگ هم ممکن است رنگی در بازه‌ی صورتی تا قهوه‌ای تیره داشته باشند. با افزایش سن ممکن است رنگ لب‌ها تغییر کند. در برخی افراد ممکن است لب خارجی بزرگ‌تر باشد و در برخی افراد لب داخلی بزرگ‌تر است. در هر حال هر دو لب حساس هستند و با تحریک جنسی حالتی متورم به خود می‌گیرند.

۵. کلیتوریس

کلیتوریس، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین اعضای بخش خارجی دستگاه تناسلی زنانه است که نقش کلیدی در تجربه لذت جنسی دارد. نوک کلیتوریس در بالای آلت تناسلی زنانه و جایی که لب‌های داخلی به هم می‌رسند، قرار دارد. اندازه کلیتوریس در افراد مختلف می‌تواند متغیر باشد، از اندازه‌ای کوچک مانند نخود تا بزرگی شبیه انگشت شست. این نوک توسط کلاهک کلیتوریسی پوشانده می‌شود که وظیفه حفاظت از کلیتوریس در برابر سایش و آسیب را دارد. درون کلیتوریس که از بافت اسفنجی تشکیل شده، قسمت‌های زیرین آن به نام ریشه و پا وجود دارند که در پشت و زیر واژن قرار دارند. این بخش‌ها به کلیتوریس در هنگام برانگیختگی جنسی کمک می‌کنند تا متورم و برجسته شود. تعداد بالای پایانه‌های عصبی در کلیتوریس، آن را به حساس‌ترین قسمت بدن در زمینه لذت جنسی تبدیل می‌کند. در واقع، کلیتوریس به‌طور خاص برای فراهم کردن لذت جنسی طراحی شده و هیچ عملکردی جز این ندارد.

متن انگلیسی:
«Having a healthy reproductive system requires knowing when to ask for help from your doctor.»
ترجمه متن:
«لازمه‌ی سلامت دستگاه تناسلی زنان، مراجعه به موقع به دکتر است.»

به نقل از healthdirect

۶. پرینه

پرینه ناحیه‌ای است که بین مقعد و ناحیه تناسلی قرار دارد و نقش مهمی در ساختار دستگاه تناسلی زنان و مردان دارد. در زنان، پرینه به‌ویژه در طول بارداری و زایمان اهمیت پیدا می‌کند، زیرا این ناحیه به‌طور مستقیم درگیر فرآیند تولد نوزاد است. در هنگام زایمان، کشیدگی و کشش پرینه به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتد و در برخی موارد ممکن است نیاز به بخیه برای ترمیم داشته باشد. این ناحیه در مردان نیز اهمیت دارد، زیرا در سلامت جنسی و عملکرد مثانه نقش دارد. به‌طور کلی، پرینه بخش حساسی از بدن است که به مراقبت‌های بهداشتی و توجه ویژه نیاز دارد تا از بروز آسیب‌ها و عوارض مختلف جلوگیری شود.

اگر یک ساله که رابطه جنسی داری و هنوز چکاپ نکردی، کلیک کن!

دکتر پاپ اسمیر

آناتومی و بخش های داخلی دستگاه تناسلی زنان

آناتومی آلت تناسلی زن از واژن شروع می‌شود، که کانالی است که از فرج شروع می‌شود و به رحم می‌رسد. سرویکس واژن را از رحم جدا می‌کند و لوله فالوپ تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کند. در ادامه این بخش‌ها را به صورت مفصل‌تر توضیح می‌دهیم.

۱. واژن

واژن یک لوله الاستیک و ماهیچه‌ای است که رحم را به دنیای بیرون متصل می‌کند و نقش حیاتی در سیستم تناسلی زنانه دارد. این عضو بافتی بسیار منعطف و کشسان دارد و در هنگام برانگیختگی جنسی، طول آن افزایش می‌یابد. طول واژن به‌طور معمول حدود ۲.۶ تا ۸ سانتی‌متر است، اما می‌تواند بسته به فرد متفاوت باشد. واژن شامل غدد بارتولین است که در دو طرف ورودی آلت تناسلی زن قرار دارند و مسئول ترشح مایعاتی هستند که مانع خشکی بافت واژن می‌شوند. ورودی واژن معمولاً توسط پرده بکارت یا هایمن پوشانده می‌شود، که در بسیاری از افراد با اولین رابطه جنسی ممکن است دچار آسیب و پاره شدن شود. علاوه بر این، واژن شامل نقطه جی است که در قسمت جلویی واژن، حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر از ورودی آن قرار دارد و در صورت تحریک می‌تواند باعث تجربه احساسات جنسی شدیدتر و حتی ارگاسم شود. عملکرد اصلی واژن شامل تسهیل رابطه جنسی، جمع‌آوری منی و انتقال اسپرم به سمت دهانه رحم، و همچنین فراهم آوردن خروجی برای خون قاعدگی است. برخی افراد ممکن است برای ترمیم یا زیباسازی واژن به جراحی‌های زیبایی روی آورند.

۲. دهانه رحم یا سرویکس یا گردن رحم

دهانه رحم یا سرویکس، قسمت میانی بین واژن و رحم است و وظیفه جداسازی این دو بخش را بر عهده دارد. این ناحیه شبیه به یک حلقه با سوراخی کوچک در وسط است که راه ارتباطی بین واژن و رحم را فراهم می‌کند. خون پریود از این سوراخ باریک خارج می‌شود و اسپرم‌ها نیز برای رسیدن به رحم از همین مسیر عبور می‌کنند. دهانه رحم را می‌توان در انتهای واژن لمس کرد و به همین دلیل است که محصولات بهداشتی مانند تامپون در بدن گم نمی‌شوند. در طول زایمان، دهانه رحم گشاد می‌شود تا نوزاد بتواند از واژن عبور کند. آزمایش پاپ اسمیر که برای شناسایی زودهنگام سرطان دهانه رحم انجام می‌شود، از سطح گردن رحم یا سرویکس نمونه‌برداری می‌کند. این آزمایش از سن ۲۱ سال به‌بعد توصیه می‌شود و به‌ویژه برای زنان پس از آغاز فعالیت‌های جنسی ضروری است. حتی زنانی که فعالیت جنسی ندارند، باید طبق نظر پزشک این تست را انجام دهند.

۳. رحم

رحم یک کیسه ماهیچه‌ای گلابی‌شکل است که در حفره لگن قرار دارد و در طول بارداری، خانه جنین محسوب می‌شود. اندازه آن تقریباً به اندازه یک مشت کوچک است و در هنگام برانگیختگی جنسی، قسمت پایینی رحم به سمت ناف بالا می‌آید، به همین دلیل واژن در زمان تحریک جنسی می‌تواند بزرگ‌تر شود. رحم توسط غشای خاصی به نام اندومتریوم پوشیده شده است که در طول دوره قاعدگی ریزش می‌کند. در این دوران، لایه اندومتریوم ضخیم شده و برای آزادسازی تخمک از تخمدان‌ها آماده می‌شود، تا محیطی مناسب برای پرورش جنین فراهم کند. اگر بارداری رخ ندهد، این لایه ریزش کرده و پریود آغاز می‌شود. این فرایند معمولاً هر ۲۸ روز یک‌بار تکرار می‌شود، اگرچه ممکن است طول دوره قاعدگی در زنان مختلف متفاوت باشد.

۴. تخمدان ها

تخمدان‌ها اندام‌های تخم‌مرغی شکلی هستند که در دو طرف بدن، در کنار رحم، قرار دارند و وظیفه تولید تخمک و هورمون‌های جنسی را بر عهده دارند. این اندام‌ها به اندازه یک بادام بوده و از نظر عملکرد مشابه بیضه‌ها در مردان هستند. تخمدان‌ها در دوران جنینی ذخیره‌ای از تخمک‌ها دارند و هر ماه در دوره قاعدگی، یکی از این تخمک‌ها بالغ شده و آزاد می‌شود. تخمدان‌ها علاوه بر تولید تخمک، هورمون‌های استروژنی و پروژستروژن تولید می‌کنند که نقش مهمی در تنظیم قاعدگی و بارداری ایفا می‌کنند. فعالیت تخمدان‌ها از زمان بلوغ آغاز شده و با یائسگی پایان می‌یابد. ترشح این هورمون‌ها تحت تأثیر هورمون‌های FSH و LH است که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند. در برخی مواقع، ممکن است بیش از یک تخمک از تخمدان‌ها آزاد شده و منجر به چندقلو زایی شود.

۵. لوله فالوپ

لوله‌های فالوپ دو لوله نازک با طول تقریبی ۱۰ تا ۱۴ سانتی‌متر هستند. تخمدان‌ها از طریق لوله فالوپ به رحم متصل می‌شوند. وظیفه لوله فالوپ، بردن تخم تلقیح شده به حفره رحمی برای جایگزینی در دیواره رحم است. زمانی که تخمدان‌ها تخمک را آزاد می‌کنند، تخمک از طریق لوله فالوپ به سمت رحم می‌رود. مقصد اسپرم‌ها نیز لوله فالوپ است. اسپرم‌ها از طریق واژن و سپس رحم مسیر خود را به سمت لوله‌های فالوپ ادامه می‌دهند تا به تخمک برسند. لقاح در لوله فالوپ انجام می‌شود و سپس تخمک لقاح یافته یا همان زیگوت از طریق لوله فالوپ خود را به رحم می‌رساند.

۶. فیمبریا

فیمبریا مانند یک انگشت کوچک در انتهای هر یک از لوله‌های فالوپ است. زمانی که تخمک از تخمدان‌ها آزاد می‌شود، فیمبریا تخمک را به درون لوله فالوپ می‌کشد.

۷. غدد بارتولین

غدد بارتولن یا غدد بارتولین در نزدیکی ورودی واژن قرار دارند. وظیفه غدد بارتولین ترشح مایعاتی است که در زمان برانگیختگی جنسی تولید می‌شوند و واژن را روان می‌کنند.

بخش‌های دستگاه تناسلی داخلی زنانه	بخش‌های دستگاه تناسلی خارجی زنانه
واژن	لب‌های بزرگ
سرویکس	لب‌های کوچک
رحم	پوبیس
لوله‌های فالوپ	کلیتوریس
تخمدان‌ها	فرج یا وولو
غدد بارتولن	—–
فیمبریاها	—–
هایمن	—–

۸. هایمن یا پرده بکارت

هایمن، که به‌ عنوان پرده بکارت شناخته می‌شود، یک غشای نازک گوشتی است که در ورودی واژن قرار دارد. این بافت ممکن است اشکال مختلفی داشته باشد و لزوماً پیوسته و کامل نیست. در بسیاری از افراد، این پرده دارای سوراخ‌هایی است که به‌اندازه کافی بزرگ هستند تا خون پریود به راحتی از بدن خارج شود، به طوری که در برخی موارد، استفاده از تامپون امکان‌پذیر است. در موارد نادری، پرده بکارت به‌طور کامل ورودی واژن را پوشانده یا سوراخ‌های آن به‌قدری کوچک است که خون پریود نمی‌تواند از واژن خارج شود. هایمن معمولاً در اولین دخول آلت تناسلی مرد پاره می‌شود که ممکن است همراه با درد و خونریزی باشد، هرچند این اتفاق برای همه افراد رخ نمی‌دهد. علاوه بر دخول، دلایل دیگری مانند معاینه واژینال، استفاده از اجسام خارجی یا ورزش‌های سنگین (مانند ژیمناستیک) می‌توانند باعث آسیب به پرده بکارت شوند، هرچند این موارد نادر هستند.

پزشکان پیشنهادی

۴.۱ (۲۰۹۹ نظر)

دکتر الهام آذین مهر

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۵۹۰ نظر)

دکتر شیوا طالبی خرزوقی

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۴۴۹ نظر)

زهرا عسکری سرطاوسی

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

۴.۲ (۱۶۱۵ نظر)

دکتر نصرت نقاب

فلوشیپ نازایی و آی وی اف

نوبت بگیرید

۵ (۱۰۹۶ نظر)

زهرا مهربان

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

۴.۱ (۱۱۴۰ نظر)

دکتر ویدا مدرس نژاد

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

عملکرد دستگاه تناسلی زنان چگونه است؟

دستگاه تولید مثل زنان برای چندین عملکرد طراحی شده است. دستگاه تولید مثل زنان سلول‌های تخمک را تولید می‌کند که برای تولید مثل ضروری هستند. این سیستم برای انتقال سلول تخمک یا اووسیت به محل لقاح طراحی شده است. وظیفه مهم دیگر دستگاه تناسلی زنان، لقاح است. تلقیح تخمک با اسپرم عموما در لوله‌های فالوپ اتفاق می‌افتد.

مرحله بعد فراهم کردن یک خانه امن و راحت برای تخمک تلقیح شده برای نُه ماه آینده است. اینکار وظیفه اصلی رحم است. لانه گزینی در زحم اتفاق می‌افتد. اما اگر لقاح و لانه گزینی اتفاق نیفتد، دیواره رحم که ضخیم و آماده پذیرش جنین است، ریزش می‌کند و قاعدگی یا پریود رخ می‌دهد. علاوه بر این دستگاه تولید مثلی زنان هورمون‌های جنسی زنانه را تولید می‌کند که برای حفظ چرخه تولید مثلی لازم هستند.

متن انگلیسی:
«The female reproductive system consists of internal and external organs. It creates hormones and is responsible for fertility, menstruation and sexual activity.»
ترجمه متن:
«دستگاه تولید مثلی زنانه از اندام‌های داخلی و خارجی تشکیل شده است و مسئول تولید هورمون‌ها، باروری، قاعدگی و فعالیت جنسی است.»

به نقل از clevelandclinic

تفاوت آلت تناسلی زن و مرد

تفاوت عمده بین زنان و دستگاه تناسلی مردان در اندام‌های تولید مثلی آنهاست. آناتومی دستگاه تناسلی زنان عموما مربوط به عملکرد جنسی، تولید مثل و کنترل هورمونی است. زنان و مردان آناتومی جنسی فیزیکی متفاوتی دارند. اما تمامی اندام‌های جنسی هر دو جنس از یک رده سلولی مشابه در طول تکامل جنینی شکل گرفته‌اند.

دستگاه تناسلی مردان تنها از اندام‌های خارجی تشکیل شده است. بیضه‌ها در کیسه بیضه، سلول جنسی مردانه یعنی اسپرم‌ها را تولید می‌کنند. این اسپرم‌ها از طریق آلت تناسلی مردانه و همراه با مایع منی از بدن خارج می‌شود. در حالیکه دستگاه تناسلی زنانه عمدتا از اندام‌های داخلی تشکیل شده‌اند. سلول جنسی زنانه یا همان تخمک در تخمدان‌ها تولید می‌شوند و رحم وظیفه نگهداری از جنین را خواهد داشت. بقیه قسمت‌ها از جمله رحم هم نقش هدایت اسپرم به سمت تخمک را دارند.

تفاوت عمکلردی و قابل توجه بین آلت تناسلی زن و مرد در این است که سیستم تولید مثلی مردان فقط سلول‌های جنسی را تولید می‌کند و آن را به دستگاه تناسلی زنان تحویل می‌دهد. از سویی دیگر، دستگاه تناسلی زنان برای پرورش جنین و تبدیل آن به یک انسان کامل طراحی شده است.

تفاوت دستگاه تناسلی زن و دختر

این نوع دسته‌بندی‌ها بیشتر ریشه فرهنگی دارند و لقبی است که بعد از ازدواج به خانم‌ها در جامعه داده می‌شود. وگرنه از نظر فیزیولوژیکی و آناتومیک تفاوتی در بدن خانم‌ها با ازدواج و رابطه‌ی جنسی ایجاد نمی‌شود. هرچند باورهای عمومی در هر جامعه مبنی بر تغییرات بعد از ازدواج و تفاوت‌های بین بدن زن و دختر وجود دارد. مانند سفت‌تر شدن و بزرگ شدن سینه‌ها، درخشندگی بیشتر پوست و غیره.

تا قبل از شروع فعالیت‌های جنسی واژن فعالیتی نداشته است و طبیعتا بعد از شروع فعالیت‌های جنسی انعطاف‌پذیری واژن بیشتر می‌شود. همینطور تغییراتی در پاسخ دهی بخش‌های مختلف اندام تناسلی مانند واژن، کلیتوریس و غیره به تحریکات جنسی خواهیم داشت.

همانطور که گفتیم تغییر آناتومی بعد از داشتن رابطه جنسی در بدن خانم‌ها اتفاق نمی‌افتد. بلکه واکنش‌های فیزیولوژیکی خاصی مربوط به برانگیختگی جنسی و ارگاسم یا رضایت جنسی در بدن اتفاق می‌افتد، از جمله:

• تورم فرج
• تنفس سریع
• تعریق
• سرخ شدن پوست

این موارد مربوط به برانگیختگی جنسی و موقتی است. در حقیقت بدن شما تغییر نمی‌کند، بلکه به تحرکات و تغییر وضعیت فعالیت‌های جنسی شما پاسخ می‌دهد.

رنگ طبیعی دستگاه تناسلی زنان چیست؟

رنگ دستگاه تناسلی زنان می‌تواند متنوع باشد و بستگی به عواملی مانند پوست فرد، سن، هورمون‌ها و وضعیت سلامتی دارد. به طور کلی، رنگ پوست ناحیه تناسلی زنان می‌تواند از صورتی روشن تا قهوه‌ای مایل به تیره متغیر باشد. این تغییرات ممکن است به دلیل هورمون‌ها (مانند تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی) و عواملی مانند تحریکات فیزیکی، ژنتیک و حتی بهداشت فردی باشد. به‌طور کلی، نگران تفاوت‌های جزئی در رنگ پوست ناحیه تناسلی نباشید مگر اینکه تغییرات غیرعادی، درد یا علائم دیگری مانند خارش یا ترشحات غیرعادی مشاهده شود. در چنین مواردی، مشاوره با پزشک ضروری است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

برای اینکه در آلت تناسلی زنانه یا در دستگاه تناسلی زنان مشکلی ایجاد نشود، باید غربالگری‌ها و معاینات دوره‌ای و منظم انجام شوند تا اگر مشکلی وجود دارد، قبل از موعد شناسایی شده و برای درمان آن اقدامات لازم صورت گیرد. برخی از چکاپ‌های روتین یا خاص زنانه شامل معاینه واژن و لگن، پاپ اسمیر، تست HPV، آزمایش آنالیز و کشت ادرار و آزمایش‌های چکاپ زنان (آزمایش‌های هورمونی، آزمایش خون و موارد دیگر) هستند. برای انجام هر کدام باید به دکتر زنان یا دکتر مامایی مراجعه کنید.

دکترتو مراقب سلامت شماست!