فهرست مطالب
سیستم غدد درون ریز یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین سیستم‌های بدن است که با ترشح هورمون‌ها، پیام‌های شیمیایی مهمی را به اندام‌ها و سلول‌ها ارسال می‌کند. این پیام‌ها مسئول تنظیم بسیاری از فرآیندهای اساسی بدن مانند رشد و نمو، متابولیسم، چرخه خواب، باروری و حتی واکنش به استرس هستند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که کوچک‌ترین اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز میتواند تعادل بدن را بر هم بزند و زمینه‌ساز بیماری‌هایی مثل دیابت، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و مشکلات هورمونی شود. به همین دلیل شناخت این سیستم و آگاهی از نقش غدد و هورمون‌ها اهمیت زیادی دارد. در این مقاله قصد داریم با نگاهی جامع، اجزای اصلی سیستم غدد درون‌ریز، عملکرد هر غده، هورمون‌های ترشح‌شده و بیماری‌های شایع آن را بررسی کنیم. اگر به دنبال درک بهتر بدن خود هستید یا با مشکلات هورمونی مواجه شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله از دکترتو همراه ما باشید.
سیستم غدد درون ریز چیست؟
سیستم غدد درون‌ریز شبکه‌ای از غدد تخصصی در بدن است که وظیفه اصلی آن ترشح هورمون‌ها به جریان خون برای تنظیم فعالیت اندام‌ها و سلول‌هاست. این سیستم در فرآیندهای حیاتی مانند رشد و نمو، تولیدمثل، سوخت‌وساز، تنظیم قند خون، تعادل مایعات و واکنش بدن به استرس نقش کلیدی دارد. غدد مهم این سیستم شامل هیپوفیز، تیروئید، پاراتیروئید، فوق کلیوی، لوزالمعده و غدد جنسی هستند. هرگونه اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز میتواند باعث بیماری‌هایی مانند دیابت، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و اختلالات هورمونی شود.
متن انگلیسی:
به نقل از hopkinsmedicine
The endocrine system is a complex network of glands and organs. It uses hormones to control and coordinate your body’s metabolism, energy level, reproduction, growth and development, and response to injury, stress, and mood.
ترجمه فارسی:
سیستم غدد درون‌ریز شبکه‌ای پیچیده از غده‌ها و اندام‌هاست که با ترشح هورمون‌ها، متابولیسم، سطح انرژی، تولیدمثل، رشد و تکامل بدن و همچنین واکنش به آسیب، استرس و تغییرات خلق‌وخو را کنترل و هماهنگ می‌کند.
اصلی ترین عملکردهای سیستم غدد درون ریز چیست؟
سیستم غدد درون‌ریز با ترشح هورمون‌ها وظیفه تنظیم بسیاری از فعالیت‌های حیاتی بدن را بر عهده دارد. این سیستم پیام‌های شیمیایی را از طریق خون به اندام‌ها و بافت‌ها منتقل می‌کند تا تعادل بدن حفظ شود. اصلی‌ترین عملکردهای سیستم غدد درون‌ریز عبارت‌اند از:
- تنظیم رشد و تکامل بدن از کودکی تا بزرگسالی
- کنترل متابولیسم و مصرف انرژی
- تنظیم سطح قند خون و ذخیره‌سازی یا آزادسازی انرژی
- مدیریت چرخه قاعدگی، باروری و عملکرد جنسی
- کنترل واکنش بدن به استرس و شرایط اضطراری
- حفظ تعادل آب، نمک‌ها و مواد معدنی در بدن
- کمک به تنظیم دمای بدن و عملکرد طبیعی اندام‌ها
تغییر وزن ناگهانی یا ریزش مو میتونه نشونه مشکل هورمونی باشه.
با یک کلیک از بهترین دکتر غدد نوبت بگیر!
انواع غدد درون ریز کدامند؟
غدد درون ریز انواع مختلفی دارند که هرکدام هورمون‌های خاصی ترشح می‌کنند و نقش ویژه‌ای در تنظیم عملکردهای بدن بر عهده دارند. این غدد در بخش‌های مختلف بدن پراکنده‌اند و با همکاری یکدیگر سیستم هورمونی را شکل می‌دهند. انواع اصلی غدد درون‌ریز عبارتند از:
- هیپوتالاموس: مرکز کنترل پیام‌های عصبی، هورمونی و تنظیم‌کننده عملکرد هیپوفیز.
- غده هیپوفیز (Pituitary gland): غده مادر که فعالیت بیشتر غدد دیگر را کنترل می‌کند.
- غده صنوبری (Pineal gland): ترشح ملاتونین و تنظیم چرخه خواب و بیداری.
- غده تیروئید: کنترل متابولیسم، رشد و انرژی بدن.
- پاراتیروئید: تنظیم تعادل کلسیم و فسفر خون.
- غدد فوق‌کلیوی (Adrenal glands): مدیریت استرس، فشار خون و تعادل آب و الکترولیت‌ها.
- لوزالمعده (Pancreas): تنظیم قند خون از طریق انسولین و گلوکاگون.
- تخمدان‌ها (Ovaries) در زنان: ترشح استروژن و پروژسترون برای باروری و چرخه قاعدگی.
- بیضه‌ها (Testes) در مردان: تولید تستوسترون برای رشد جنسی و باروری.
| نام غده | محل قرارگیری | عملکرد اصلی |
|---|---|---|
| هیپوتالاموس | مغز (زیر تالاموس) | کنترل غدد دیگر از طریق هیپوفیز و تنظیم دما، خواب و گرسنگی |
| هیپوفیز | قاعده مغز | غده اصلی کنترل‌کننده؛ تنظیم رشد، تولیدمثل و فعالیت سایر غدد |
| تیروئید | جلوی گردن | تنظیم متابولیسم، ضربان قلب و رشد |
| پاراتیروئید | پشت غده تیروئید | تنظیم سطح کلسیم و فسفر در بدن |
| غده فوق‌کلیوی (آدرنال) | بالای کلیه‌ها | تولید هورمون‌های استرس (آدرنالین و کورتیزول) و تنظیم فشار خون |
| لوزالمعده (پانکراس) | پشت معده | تنظیم قند خون از طریق انسولین و گلوکاگون |
| غدد جنسی (تخمدان‌ها و بیضه‌ها) | تخمدان در لگن، بیضه‌ها در کیسه بیضه | تولید هورمون‌های جنسی (استروژن، پروژسترون، تستوسترون) و تنظیم باروری |
| غده صنوبری (پینه‌آل) | وسط مغز | ترشح ملاتونین و تنظیم چرخه خواب و بیداری |
| تیموس | پشت استخوان سینه | رشد و بلوغ سلول‌های ایمنی (T سل‌ها) در کودکی |
تفاوت غدد درون ریز و برون ریز
غدد درون ریز و برون ریز هر دو نقش اساسی در عملکرد بدن دارند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در نوع ترشحات و نحوه انتقال آن‌هاست. غدد درون‌ریز هورمون‌ها را مستقیماً وارد جریان خون می‌کنند تا فعالیت اندام‌ها و فرآیندهای حیاتی بدن مانند رشد، متابولیسم و تولیدمثل را تنظیم کنند. در مقابل، غدد برون‌ریز ترشحات خود را از طریق مجاری به سطح پوست یا اندام‌های داخلی منتقل می‌کنند و بیشتر در فرآیندهای گوارشی، دفعی و محافظتی نقش دارند. شناخت این تفاوت‌ها به درک بهتر عملکرد سیستم بدن و ارتباط میان هورمون‌ها و ترشحات غدد کمک می‌کند.
برای درمان مشکلات هورمونی سراغ دارو بریم یا تغییر سبک زندگی؟ همین الان بهترین متخصص رو پیدا کن
هورمون های سیستم غدد درون ریز
هورمون‌های سیستم غدد درون‌ریز مواد شیمیایی فعالی هستند که توسط غدد مختلف ترشح می‌شوند و از طریق جریان خون به اندام‌ها و بافت‌های هدف می‌رسند. این هورمون‌ها وظایف متنوعی دارند؛ از تنظیم متابولیسم و رشد گرفته تا کنترل چرخه خواب، مدیریت استرس و حفظ تعادل جنسی و باروری. هر غده درون‌ریز هورمون‌های خاصی تولید می‌کند و اختلال در ترشح آن‌ها میتواند باعث بروز بیماری‌های متابولیک، هورمونی و حتی مشکلات روانی شود. مهم‌ترین هورمون‌های سیستم غدد درون‌ریز عبارتند از:
- هیپوتالاموس: هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین (CRH)، هورمون آزادکننده تیروتروپین (TRH)، هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH)
- غده هیپوفیز: هورمون رشد (GH)، پرولاکتین، هورمون محرک تیروئید (TSH)، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)، هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئینه‌کننده (LH)
- غده صنوبری: ملاتونین
- تیروئید: تیروکسین (T4)، تری‌یدوتیرونین (T3)، کلسی‌تونین
- پاراتیروئید: هورمون پاراتیروئید (PTH)
- غدد فوق کلیوی: کورتیزول، آلدوسترون، آدرنالین، نورآدرنالین
- لوزالمعده: انسولین، گلوکاگون، سوماتوستاتین
- تخمدان‌ها: استروژن، پروژسترون
- بیضه‌ها: تستوسترون
بیماری های سیستم غدد درون ریز
بیماری‌های غدد درون‌ریز به مجموعه‌ای از اختلالات گفته می‌شود که در اثر کم‌کاری، پرکاری یا عدم تعادل در ترشح هورمون‌ها ایجاد می‌شوند. از آن‌جایی که هورمون‌ها وظیفه تنظیم بسیاری از فرآیندهای حیاتی بدن مانند رشد، متابولیسم، تولیدمثل و تعادل انرژی را بر عهده دارند، هرگونه تغییر در عملکرد غدد میتواند منجر به بروز مشکلات جدی شود. این بیماری‌ها ممکن است به‌صورت ارثی، خودایمنی، تومور یا عوامل محیطی ایجاد شوند و شدت آن‌ها از مشکلات خفیف تا بیماری‌های مزمن و تهدیدکننده زندگی متغیر است. مهم‌ترین بیماری‌های غدد درون‌ریز عبارتند از:
- دیابت نوع ۱ و ۲ (اختلال در ترشح یا عملکرد انسولین)
- کم‌کاری یا پرکاری تیروئید
- گواتر و ندول‌های تیروئید
- پرکاری یا کم‌کاری پاراتیروئید
- بیماری آدیسون (کم‌کاری غده فوق کلیوی)
- سندرم کوشینگ (افزایش بیش از حد کورتیزول)
- آکرومگالی و ژیگانتیسم (افزایش هورمون رشد)
- اختلالات غدد جنسی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا کاهش تستوسترون
- تومورهای هیپوفیز و غدد درون‌ریز
علائم بیماری غدد درون ریز چیست؟
بیماری‌های غدد درون‌ریز به دلیل اختلال در ترشح زیاد یا کم هورمون‌ها ایجاد می‌شوند و علائم آن‌ها بسته به نوع غده درگیر متفاوت است، اما برخی نشانه‌های کلی وجود دارد که می‌توانند هشداردهنده باشند. این علائم معمولاً روی متابولیسم، رشد، خلق‌وخو و عملکرد کلی بدن تأثیر می‌گذارند. مهم‌ترین علائم بیماری‌های غدد درون‌ریز عبارتند از:
- تغییرات ناگهانی وزن (کاهش یا افزایش بدون دلیل مشخص)
- خستگی و بی‌انرژی بودن مداوم
- تعریق بیش از حد یا عدم تحمل گرما و سرما
- تغییرات خلقی مثل اضطراب، افسردگی یا تحریک‌پذیری
- مشکلات خواب و بی‌خوابی
- تپش قلب یا ضربان نامنظم
- ریزش یا نازک شدن موها
- مشکلات پوستی مثل خشکی یا چربی بیش از حد
- اختلال در قاعدگی یا باروری
- تشنگی و ادرار بیش از حد (نشانه دیابت)
- رشد غیرطبیعی قد یا اندام‌ها در کودکان و نوجوانان
۴.۶ (۱۶۸۵ نظر)۳.۹ (۱۴۷۸ نظر)۴.۶ (۱۰۱۸ نظر)۴.۶ (۹۸۹ نظر)۴.۷ (۷۱۹ نظر)۴.۸ (۶۳۳ نظر)سخن پایانی دکترتو درباره سیستم غدد درون ریز
سیستم غدد درون‌ریز یکی از حیاتی‌ترین شبکه‌های بدن است که با ترشح هورمون‌ها تعادل و هماهنگی میان اندام‌ها و فرآیندهای حیاتی را حفظ می‌کند. این سیستم در کنترل رشد، متابولیسم، باروری، خواب و واکنش به استرس نقش اساسی دارد و اختلال در آن میتواند منجر به بیماری‌های مهمی مانند دیابت، مشکلات تیروئید و اختلالات هورمونی شود. شناخت عملکرد غدد، هورمون‌ها و بیماری‌های مرتبط با آن‌ها به ما کمک می‌کند اهمیت مراجعه به موقع به متخصص غدد و پیگیری درمان‌های لازم را درک کنیم و با مراقبت مناسب، سلامت عمومی بدن را ارتقا دهیم.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام .وقت بخیر .من چندسال پیش عمل ماموپلاستی انجام دادم حالا بعد از چندسال رو خط بخیه باز شده و عفونت داره .آیا لازم به مراجعه به دکتر غدد هست یا خیر؟
سلام وقت بخیر، باز شدن بخیه و عفونت در محل عمل ماموپلاستی نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد. بهتر است سریعاً به جراح پلاستیک یا متخصص جراحی مراجعه کنید تا وضعیت عفونت و زخم بررسی شود و درمان مناسب شروع گردد. مراجعه به دکتر غدد معمولاً لازم نیست مگر اینکه مشکل هورمونی یا توده مشکوکی وجود داشته باشد. سلامتتان را جدی بگیرید.
سلام
مشکلات غدد آیا میتونه باعث ایجاد غلظت در خون بشه
سلام
بله
سلام وقت بخیر.من مدت سه ماه میشه که خشکی واژن دارم که البته بعداز ازمایش متوجه شدم که تیروئدم کم کاراست که خیلی به دکترزنان زایمان مراجعه کردم که مشکلم حل نشدایابامراجعه به دکترغدد احتمال هست درمان بشم واین مشکل امکان دارد ازکم کاریه تیروئد باشه؟ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام
بله احتمالش بالاست
شکلات تیروئید بخصوص از نوع کم کاری تیروئید منجر به خشکی واژن در زنان می‌گردد که درنتیجه رابطه جنسی ناخوشایند و کاهش میل جنسی را به دنبال دارد
متخصص غدد