وقتی از حالت نشسته یا دراز کشیده بلند میشویم، ممکن است به دلیل تغییری که در وضعیت بدن ایجاد میشود، احساس سرگیجه داشته باشیم. سرگیجه در زمان بلند شدن از موقعیت نشسته، در اکثر موارد امری طبیعی است. اما گاهی ممکن است چنین شرایطی به یک مشکل پزشکی یا یک بیماری زمینهای هم ربط داشته باشد. در این مقاله از دکترتو به صورت کامل در مورد علت سرگیجه هنگام بلند شدن صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشد.
چرا هنگام بلند شدن دچار سرگیجه میشویم؟
در تغییر وضعیت از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده، رگهای خونی ما با تنگ شدن به جاذبه زمین واکنش نشان میدهند تا به این ترتیب از افت فشار خون در زمان بلند شدن جلوگیری کنند. این امر، تامین مداوم خون اکسیژندار به مغز را تضمین میکند.
در واقع، در یک فرد سالم، سیستم قلبی عروقی و سیستم عصبی خودکار به سرعت با افزایش ضربان قلب و هدایت رگهای خونی در پاها و شکم، به انقباض (سفت شدن) واکنش نشان میدهند. این اقدامات فشار خون کافی را به مغز حفظ میکنند. با این حال گاهی در این چرخه اختلالاتی رخ میدهد که باعث میشود در هنگام بلند شدن، دچار سرگیجه شویم.
به چنین شرایطی، افت فشار خون وضعیتی میگویند. افت فشار خون وضعیتی در برخی از افراد خفیفتر است و در برخی هم شدت زیادتری دارد. عوامل مختلفی ممکن است باعث افت فشار خون وضعیتی حاد یا مزمن شوند که مهمترین آنها عبارت است از:
- به هم خوردن سیستم تعادل بدن در زمان بلند شدن
- بیماریها و مشکلات قلبی و عروقی
- کمآبی شدید بدن یا گرمازدگی
- عوارض جانبی مصرف برخی از داروها
- کم خونی و فقر آهن
- بیماریهای زمینهای مانند دیابت یا پارکینسون
- بارداری
- بیتحرک بودن برای مدت زمانی طولانی
در ادامه به صورت کامل توضیح میدهیم که هر یک از این شرایط چطور میتوانند باعث احساس سرگیجه در زمان بلند شدن و ایستادن شوند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت betterhealth
Orthostatic hypotension is a form of low blood pressure. It happens when the blood vessels do not constrict (tighten) as you stand up. It is usually a symptom of an underlying disorder rather than a disease in itself.
ترجمه فارسی:
افت فشار خون وضعیتی نوعی فشار خون پایین است. این اتفاق زمانی میافتد که رگهای خونی هنگام ایستادن منقبض (سفت) نمیشوند. این شرایط معمولاً نشانهای از یک اختلال زمینهای است تا یک بیماری.
۱. افت فشار خون و سرگیجه هنگام بلند شدن
بسیاری از افراد زمانی که وضعیت خود را از حالت نشسته به حالت ایستاده تغییر میدهند، دچار افت فشار خون میشوند. گاهی خود این افراد سابقه علائم فشار خون پایین دارند و گاهی هم به دلیل مشکلات سلامتی موجود، در زمان بلند شدن و ایستادن افت فشار خون را تجربه میکنند.
گاهی هم فرد ممکن است دچار افت فشار خون پس از غذا شود – زمانی که فشار خون پس از غذا کاهش مییابد. این مورد در میان افراد مسن بیشتر دیده میشود.
۲. اختلالات در سیستم تعادلی بدن و سرگیجه هنگام بلند شدن
گاهی اوقات علت سرگیجه هنگام بلند شدن، اختلالاتی است که در سیستم تعادلی بدن ایجاد میشود. مشکلات تعادل زمانی اتفاق میافتد که مغز نمیتواند سیگنالهای دریافتی از چشمها، گوشها و بدن را به درستی پردازش کند. همین شرایط میتواند باعث شود که فرد هنگام بلند شدن و ایستادن، دچار سرگیجه و عدم تعادل شود.
همچنین مشکلاتی که بر سیستم اسکلتی و بینایی تاثیر میگذارند، مانند آرتروز یا عدم تعادل عضلات چشم هم میتوانند علت اختلالات تعادلی بدن باشند و باعث سرگیجه شوند.
۳. مشکلات قلبی و سرگیجه هنگام بلند شدن
ارتباط قوی بین بیماریهای قلبی عروقی و افت فشار خون وضعیتی وجود دارد و خطر ابتلا به هر دو با افزایش سن بیشتر میشود. آریتمی، نارسایی قلبی، بیماری دریچه قلب و مصرف داروهای فشار خون بالا از مهمترین بیماریهای قلبی عروقی هستند که میتوان آنها را علت سرگیجه هنگام بلند شدن در نظر گرفت.
نمیدونی علت سرگیجهات چیه؟
برای ارزیابی فوری نوبت بگیر.
۴. کم آبی بدن یا تعریق بیش از حد
یکی از مهمترین دلایل سرگیجه هنگام بلند شدن، کم آبی بدن است. وقتی بدن کم آب میشود، حجم خون بدن هم کاهش مییابد. چنین حالتی منجر به افت فشار خون شده که میتواند هنگام ایستادن احتمال سرگیجه یا سبکی سر را بیشتر کند.
تعریق زیاد، عدم مصرف مایعات کافی در طول روز، بیماری (خصوصا اگر با اسهال و استفراغ همراه باشد) و گرمازدگی میتوانند باعث کم آبی بدن شوند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت houstonmethodist
Dehydration impairs your body’s ability to regulate its temperature and reduces your blood volume, which can lower your blood pressure. This makes dizziness or lightheadedness when standing more likely.
ترجمه فارسی:
کمآبی بدن توانایی بدن در تنظیم دمای خود را مختل کرده و حجم خون را کاهش میدهد که باعث افت فشار خون میشود. این امر احتمال سرگیجه یا سبکی سر هنگام ایستادن را بیشتر میکند.
۵. مصرف داروهای دیورتیک، ضد افسردگی یا ضد فشارخون
اگر مرتباً بعد از ایستادن دچار سرگیجه یا سبکی سر میشوید، یکی از اولین سؤالاتی که پزشک ممکن است بپرسد این است که چه داروهایی مصرف میکنید؟ چرا که برخی از داروها شرایطی را ایجاد میکنند که باعث افت فشار خون و سرگیجه میشوند.
داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون اصلیترین داروهایی هستند که میتوانند علت سرگیجه هنگام بلند شدن باشند. علاوه بر این، برخی از داروها که اثر دیورتیک دارند، به دلیل این که باعث کمآبی بدن میشوند، ممکن است باعث سرگیجه شوند.
۶. کم خونی (به ویژه فقر آهن)
انواع کم خونی، خصوصا کم خونی فقر آهن میتواند هنگام ایستادن باعث سرگیجه شود. کمبود آهن میتواند باعث کمخونی فقر آهن شود. خون شما فاقد گلبولهای قرمز سالمی (هموگلوبین) است که اکسیژن را به دیگر اندامها – از جمله مغز – منتقل میکنند. مشخصه کم خونی خستگی است، اما میتواند علت سرگیجه هنگام بلند شدن هم باشد.
سرگیجه و کم خونی چه ارتباطی با هم دارند؟
۷. دیابت طولانی یا پارکینسون
بیماریهای زمینهای مانند دیابت طولانی یا بیماریهای نورودژنراتیو مثل علائم پارکینسون و زوال عقل هم میتوانند توانایی بدن در کنترل فشار خون را مختل کنند. به همین دلیل هم بسیاری از افرادی که سابقه چنین بیماریهایی را دارند، در زمان بلند شدن، دچار سرگیجههای شدید و سبکی سر میشوند.
گاهی سرگیجه از علائم دیابت است. اصلیترین علت سرگیجه هنگام بلند شدن، افت ناگهانی قند خون و فشار خون است. در دیابت، اگر سرگیجه هنگام بلند شدن تکرارشونده باشد، باید احتمال افت فشار خون وضعیتی مرتبط با نوروپاتی خودکار را هم در نظر گرفت.
۴.۶ (۳۶۳ نظر)۴.۸ (۳۰۲ نظر)۴.۶ (۲۹۴ نظر)۴.۸ (۲۵۶ نظر)۴.۷ (۲۲۸ نظر)۴.۸ (۱۹۹ نظر)۸. بارداری
تا ۲۴ هفته اول بارداری، اکثر زنان افت فشار خون را تجربه میکنند، چرا که بدن در حال ایجاد تغییراتی در گردش خون برای حمایت از مادر و جنین است. چنین تغییراتی میتواند باعث افت شدید فشار خون و احساس سرگیجه در بارداری، خصوصا در حالت ایستاده شود. در نتیجه میتوان بارداری را هم علت سرگیجه هنگام بلند شدن در نظر گرفت.
۹. بی تحرکی طولانی
بیتحرکی، نشستن و دراز کشیدن برای مدت زمانی طولانی یکی دیگر از دلایل سرگیجه هنگام بلند شدن است. وضعیت بدن میتواند بر فشار خون تأثیر بگذارد و تغییرات جزئی، هنگام تغییر از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده رخ میدهد.
قرار گرفتن در حالت ایستاده بعد از بیتحرکی طولانیمدت، باعث میشود خون به طور موقت در قسمت تحتانی بدن جمع شود که نتیجه آن افت فشار خون است. به همین دلیل هم بسیاری از افراد بعد از خوابیدن یا نشستن طولانی، هنگام بلند شدن دچار سرگیجه میشوند.
| علت | مهمترین علائم |
|---|---|
| افت فشار خون وضعیتی (عدم انقباض رگها هنگام ایستادن) | سرگیجه یا سبکی سر بهدلیل کاهش لحظهای جریان خون به مغز |
| اختلال در سیستم تعادل بدن | سرگیجه و عدم تعادل هنگام بلند شدن |
| مشکلات قلبی و عروقی | سرگیجه هنگام ایستادن بهدلیل اختلال در حفظ فشار خون |
| کمآبی شدید بدن یا گرمازدگی | سرگیجه یا سبکی سر ناشی از کاهش حجم خون |
| عوارض جانبی داروها (ضدافسردگی، ضد فشار خون، دیورتیکها) | سرگیجه پس از ایستادن بهعلت افت فشار خون |
| کمخونی بهویژه فقر آهن | سرگیجه بهعلت کاهش انتقال اکسیژن به مغز |
| بیماریهای زمینهای مانند دیابت یا پارکینسون | سرگیجه شدید یا سبکی سر هنگام تغییر وضعیت |
| بارداری | سرگیجه بهدلیل افت فشار خون بهخصوص در حالت ایستاده |
| بیتحرکی طولانیمدت | سرگیجه هنگام بلند شدن بهعلت تجمع خون در اندامهای تحتانی |
آیا سرگیجه هنگام بلند شدن خطرناک است؟
معمولا احساس سرگیجه هنگام بلند شدن طبیعی است و بسیاری از افراد تنها به دلیل کاهش ناگهانی فشار خون و تغییر وضعیت بدن آن را تجربه میکنند. اما این شرایط میتواند در برخی از افراد، خصوصا افراد مسن یک سری عوارض جدیتر را ایجاد کند که مهمترین آن، زمینخوردن است. از طرفی زمانی که علت سرگیجه ناگهانی هنگام بلند شدن، افت فشار خون وضعیتی است، تکرار این شرایط میتواند خطر سکته مغزی یا بیماریهای قلبی و عروقی را افزایش دهد.
نگرانی سرگیجههات علت خطرناکی داشته باشه؟ مشاوره بگیر.
نتیجه گیری
علت سرگیجه هنگام بلند شدن در اکثر موارد افت فشار خون وضعیتی یا ناشی از هضم غذاست. این شرایط برای اکثر افراد اتفاق میافتد و معمولا جای نگرانی نیست. اما اگر تعداد و شدت سرگیجهها در زمان تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده زیاد باشد و خصوصا اگر علائم نگرانکننده دیگری مانند حالت تهوع، تاری دید و افزایش ضربان قلب را تجربه کردید، بهتر است حتما برای ارزیابی علت و علائمی که دارید به یک پزشک مراجعه کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!