خون در ادرار یا هماچوری نشانه چیست و چگونه درمان میشود؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

خون در ادرار یا هماچوری به معنی مشاهده رگه‌ یا لخته‌های خون در ادرار است. این اتفاق معمولا به ۲ شکل رخ می‌دهد: زمانی که می‌توانید تکه‌هایی خون را در ادرار ببینید (هماچوری ماکروسکوپی) و زمانی که نمی‌توانید اثری از خون در ادرار ببینید اما گلبول‌های قرمز در آن وجود دارند و با معاینات آزمایشگاهی مشخص می‌شوند (هماچوری میکروسکوپی). این اتفاق معمولا به دلیل عفونت ادراری، مشکلات پروستات در مردان یا عفونت کلیوی رخ می‌دهد. برای درمان ادرار خونی باید ابتدا علت آن را پیدا کرد. اگر دچار هماچوری هستید و می‌خواهید بیشتر با این بیماری آشنا شوید، در ادامه همراه ما باشید. همچنین می‌توانید برای دریافت نوبت ویزیت حضوری از پزشک متخصص یا مشاوره با متخصصان از سایت دکترتو اقدام کنید.

خون در ادرار یا هماچوری چیست؟

ادرار خونی یا هماچوری (hematuria) اصطلاحی است که از کلمات یونانی haima (خون) و uron (ادرار) گرفته شده است و به وجود خون در ادرار اشاره دارد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز خون به دلیل آسیب، التهاب، یا بیماری‌های دستگاه ادراری وارد ادرار می‌شوند. تشخیص هماچوری از طریق آزمایش ادرار، تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن)، و معاینه بالینی انجام می‌شود. درمان آن بسته به علت زمینه‌ای شامل مصرف دارو، تغییر رژیم غذایی، یا جراحی است.

متن انگلیسی:
Normal urine colour is light yellow. Blood in your urine may make your urine appear a different colour (red to brown) or you may see blood. If there is only a very small amount of blood, you might not see it at all.
ترجمه فارسی:
رنگ ادرار طبیعی زرد روشن است. وجود خون در ادرار ممکن است رنگ ادرار را به قرمز یا قهوه‌ای تغییر دهد. اگر مقدار خون کم باشد، ممکن است بدون آزمایش قابل مشاهده نباشد.

به نقل از سایت healthdirect

عکس ادرار خونی

خون در ادرار یک عارضه رایج است که حدود ۲ تا ۱۰ درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد (بسته به مطالعات مختلف). عفونت‌های ادراری، سنگ کلیه، یا بیماری‌های سیستم ایمنی از علل شایع هماچوری هستند.

علائم خون در ادرار یا ادرار خونی

ادرار خونی به‌ندرت باعث ایجاد علائم می‌شود (برای موارد هماچوری میکروسکوپی). اما یک استثنا وجود دارد آن هم زمانی است که حجم خون موجود در مثانه آنقدر زیاد باشد که لخته (معمولاً در موارد شدیدتر و هماچوری ماکروسکوپی) ایجاد شود و جریان ادرار را مسدود کند. این موضوع می‌تواند باعث درد لگنی شود. اگر میزان خون در ادرار کم باشد، رنگ ادرار تغییر نمی‌کند.

• انسداد ادرار و درد لگنی:
  • در مواردی که لخته خون جریان ادرار را مسدود کند، درد شدید در ناحیه لگن یا مثانه احساس می‌شود.
• عفونت ادراری:
  • هماچوری ناشی از عفونت دستگاه ادراری ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
    • تکرر ادرار
    • احساس سوزش هنگام ادرار کردن
    • نیاز فوری به دفع ادرار
    • درد در ناحیه زیر شکم یا مثانه
    • تب و لرز (در موارد عفونت کلیوی یا پیلونفریت)
• سنگ کلیه یا انسداد ادراری:
  • در موارد هماچوری ناشی از سنگ کلیه یا حالب، علائم زیر مشاهده می‌شود:
    • درد شدید در پهلو یا کمر که ممکن است به کشاله ران انتشار یابد
    • حالت تهوع و استفراغ
    • وجود شن‌ریزه یا سنگ کوچک در ادرار
• علائم کلی:
  • در برخی موارد، علائمی مانند رنگ غیرطبیعی ادرار (قرمز روشن یا قهوه‌ای)، خستگی، یا ضعف ممکن است همراه با هماچوری دیده شود.

اگر با علائم فوق یا تغییر رنگ ادرار مواجه شدید، توصیه می‌شود برای تشخیص علت و درمان مناسب به متخصص اورولوژی یا نفرولوژی مراجعه کنید. علائم تب، درد شدید، یا انسداد ادرار نیاز به بررسی فوری پزشکی دارند.

انواع هماچوری یا خون در ادرار

هماچوری یا وجود خون در ادرار به ۲ نوع هماچوری ماکروسکوپی (ناخالص) و هماچوری میکروسکوپی طبقه‌بندی می‌شود. هر کدام از آنها نشان‌دهنده بیماری خاصی هستند و نیاز به ارزیابی بالینی و درمان مناسب دارند:

انواع ادرار خونی	مشخصات آنها
خون در ادرار ماکروسکوپی و قابل مشاهده	معمولا با رگه‌ها یا لخته‌های خون در ادرار مشخص می‌شود. این نوع هماچوری رنگ ادرار را قرمز یا قهوه‌ای می‌کند و می‌تواند نشان‌دهنده آسیب کلیوی یا دستگاه ادراری باشد.
ادرار خونی میکروسکوپی یا غیرقابل مشاهده	معمولا با انجام آنالیز ادرار و کشت ادرار تشخیص داده می‌شود و خونی در ادرار مشخص نیست. این اتفاق معمولا به دلیل عفونت دستگاه ادراری، بیماری خوش‌خیم پروستات و بیماری‌های گلومرولی کلیه ایجاد می‌شود.

هماچوری در کودکان

هماچوری در کودکان کمتر شایع است، اما می‌تواند به دلیل مشکلات مختلفی رخ دهد، از جمله:

• عفونت دستگاه ادراری
• سنگ کلیه یا مثانه
• بیماری‌های ارثی مانند سندرم آلپورت
• گلومرولونفریت (التهاب در سیستم فیلتر کلیه‌ها)
• وجود تومورهای مجرای ادراری یا کلیوی
• آسیب‌های ناشی از تروما یا فعالیت‌های ورزشی شدید

در صورت مشاهده خون در ادرار کودکان، مراجعه سریع به متخصص اورولوژی یا نفرولوژی برای بررسی علت و شروع درمان ضروری است.

آیا شما هم علائم هماچوری را دارید؟

برای تشخیص علت آن همین الان نوبت بگیرید.

متخصص اورولوژیست

هماچوری یا خون در ادرار در بارداری

اگر باردار هستید و خون در ادرار خود مشاهده می‌کنید یا پزشک در آزمایش ادرار وجود خون را تشخیص داده است، باید علت آن به‌دقت بررسی شود. دلایل شایع هماچوری در بارداری عبارتند از:

• عفونت دستگاه ادراری (UTI): یکی از شایع‌ترین دلایل هماچوری که معمولاً به دلیل رشد باکتری‌ها در دستگاه ادراری ایجاد می‌شود.
• سنگ کلیه: بارداری می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد که ممکن است باعث هماچوری و درد شدید شود.
• فشار رحم: رحم در حال رشد ممکن است به مجاری ادراری فشار وارد کرده و باعث آسیب یا خونریزی شود.
• اختلالات کلیوی: هماچوری می‌تواند نشانه بیماری‌های کلیوی مانند گلومرولونفریت باشد.

برای جلوگیری از عوارض احتمالی، ارزیابی و درمان سریع توسط متخصص اورولوژی یا نفرولوژی ضروری است. هماچوری در بارداری می‌تواند با عوارضی مانند پره‌اکلامپسی یا اختلالات کلیوی همراه باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.

علت ادرار خونی: خون در ادرار نشانه چیست؟

هماچوری می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. گاهی علت آن مشخص نیست (هماچوری ایدیوپاتیک)، اما در بیشتر موارد، یک بیماری یا وضعیت زمینه‌ای علت آن است. این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت ادراری یا کلیوی (پیلونفریت): یکی از شایع‌ترین دلایل، همراه با تب، درد پهلو، و تکرر ادرار.
• سنگ‌های کلیه یا مثانه: سنگ‌ها می‌توانند دیواره دستگاه ادراری را خراش دهند و باعث خونریزی شوند.
• بزرگ‌شدن پروستات (هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات): در مردان مسن شایع است و ممکن است باعث انسداد و هماچوری شود.

مصرف زیاد غذاهایی مانند چغندر یا ریواس ممکن است رنگ ادرار را تغییر دهد، اما این موارد خون واقعی نیستند. در موارد نادر ممکن است هماچوری ناشی از هر یک از علت‌های زیر باشد:

• بیماری‌های خودایمنی: مانند لوپوس یا واسکولیت.
• بیماری‌های ارثی: مانند سندرم آلپورت یا کم‌خونی سلول داسی شکل.
• تومورهای دستگاه ادراری: شامل سرطان مثانه، کلیه، یا پروستات.
• آسیب‌های فیزیکی یا ورزشی شدید: مانند آسیب به کلیه‌ها یا مثانه.
• داروها: برخی داروهای ضدانعقاد (مانند وارفارین) یا داروهای خاص ممکن است باعث خونریزی در دستگاه ادراری شوند.

خون در ادرار زنان نشانه چیست؟

خون در ادرار زنان می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود. این اتفاق معمولا به‌صورت ادرار قرمز، صورتی یا قهوه‌ای ایجاد می‌شود که می‌تواند نگران‌کننده باشد. معمولا سنگ کلیه و دفع آن، عفونت ادراری و سنگ مثانه از علل ایجاد هماچوری در زنان هستند.

لخته خون در ادرار مردان نشانه چیست؟

لخته شدن خون در ادرار مردان ممکن است به دلیل تشکیل لخته خون در مثانه یا مجرای ادرار ناشی از تومورها، سنگ کلیه، یا تروما ایجاد شود. این وضعیت به‌طور کلی ناشی از خونریزی در دستگاه ادراری است. اگر خون در مجرای ادرار باقی بماند، لخته شده و در ادرار ظاهر می‌شود. وجود لخته‌های خونی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات اساسی مانند عفونت ادراری یا مشکلات پروستات (بزرگ شدن پروستات یا سرطان پروستات) باشد.

علت تکرر ادرار و خون در ادرار

ادرار مکرر همراه با هماچوری معمولا به دلیل عفونت دستگاه ادراری ایجاد می‌شود. بیماری‌هایی مانند دیابت و مثانه بیش فعال نیز می‌توانند به افزایش دفعات ادرار کمک کنند اما اینها دلایل مستقیم وجود خون در ادرار نیستند. اما وجود خون در ادرار می‌تواند با مشکلات اساسی دیگری مانند بیماری کلیه یا حتی سرطان مثانه همراه باشد. سنگ‌های کلیه، عفونت کلیه و سرطان دستگاه ادراری از عوامل احتمالی ایجاد خون در ادرار هستند.

حالت تهوع و خون در ادرار نشانه چیست؟

وجود حالت تهوع همراه با خون در ادرار می‌تواند به علل زیر مرتبط باشد:

• عفونت کلیوی (پیلونفریت): که علاوه بر حالت تهوع، علائمی مانند تب، لرز، و درد پهلو ایجاد می‌کند.
• سنگ کلیه یا حالب: که ممکن است باعث درد شدید، تهوع، و خون در ادرار شود.
• انسداد مجاری ادراری: ناشی از لخته خون یا سنگ که می‌تواند سیستم ادراری را تحت فشار قرار دهد.

این علائم نشان‌دهنده شرایط جدی هستند و نیاز به بررسی فوری دارند.

درد زیر شکم و خون در ادرار (ادرار خونی بعد از رابطه جنسی)

درد زیر شکم همراه با خون در ادرار بعد از رابطه جنسی می‌تواند به علل زیر مرتبط باشد:

• عفونت مثانه (سیستیت): که ممکن است به دلیل تحریک مثانه در حین رابطه ایجاد شود.
• سنگ مثانه یا کلیه: که ممکن است باعث درد و خونریزی شوند.
• تروما یا آسیب به مجاری ادراری: ناشی از فعالیت جنسی.

برای بررسی دقیق علت، مراجعه به متخصص زنان یا اورولوژی توصیه می‌شود.

علت درد کلیه و خون در ادرار

معمولا علت شایع درد کلیه و دفع خون از ادرار، دفع شن‌ریزه از کلیه یا وجود سنگ کلیه است. عفونت یا ضربه شدید هم می‌توانند دلیل این اتفاق باشند. سنگ کلیه و ادرار خونی یک عارضه دردناک را رقم می‌زند و ممکن است فرد را دچار انسداد ادرار کند. عفونت‌های کلیوی هم می‌توانند درد شکمی و خونریزی ادراری را ایجاد کنند که معمولا با تب و لرز و حالت تهوع همراه هستند.

چه داروهایی باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز می‌ شوند؟

برخی داروها می‌توانند رنگ ادرار را تغییر دهند، اما رنگ قرمز واقعی معمولاً به دلیل وجود خون در ادرار (هماچوری) است. بااین‌حال، برخی داروها می‌توانند ظاهر ادرار را به رنگ قرمز، نارنجی یا قهوه‌ای تغییر دهند. این داروها عبارت‌اند از:

• برخی داروهای ضد انعقاد و رقیق کننده‌ی خون مانند آسپرین، وارفارین، هپارین و کلوپیدوگرل
• برخی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
• برخی داروهای کاهنده فشار خون مانند متیل دوپا
• برخی ملین‌ها
• داروهای سولفونامید مانند سولفامتوکسازول و سولفاستامید
• برخی داروهای ضد ویروسی
• برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند پنی سیلین، مترونیدازول و نیتروفورانتوئین
• برخی داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین
• سیکلوفسفامید
• ریفامپین
• فنازوپریدین
• کلروکین
• دفروکسامین
• لوودوپا
• فنوتیازین
• متوکاربامول

راه‌ های تشخیص ادرار خونی 

انجام آزمایش می‌تواند وجود خون در ادرار را مشخص کند. ارزیابی خون در ادرار، شامل گرفتن شرح حال، انجام معاینه‌ی فیزیکی و انجام آزمایش‌هایی برای بررسی علت زمینه‌ای است. پزشک معمولا مراحل زیر را دنبال می‌کند؛

۱. شرح حال: پزشک برای تعیین علت هماچوری، سوالاتی درباره علائم و سابقه بیمار می‌پرسد. نکات مهم در شرح حال شامل:

• تکرر یا سوزش ادرار
• درد هنگام ادرار کردن
• وجود تب یا لرز
• درد شکم یا پهلو (به‌ویژه اگر به کشاله ران منتشر شود، که می‌تواند نشان‌دهنده سنگ کلیه یا انسداد حالب باشد).
• سابقه عفونت‌های دستگاه ادراری یا تروما.

۲. معاینه فیزیکی: پزشک معاینه کامل انجام می‌دهد تا علل احتمالی را بررسی کند:

• کبودی در پشت یا شکم که ممکن است نشان‌دهنده ضربه به کلیه‌ها باشد.
• در مردان، معاینه پروستات از طریق مقعد برای بررسی بزرگ‌شدن یا التهاب پروستات انجام می‌شود.
• معاینه ناحیه تناسلی برای بررسی وجود عفونت‌ها، تومورها یا سایر علائم غیرطبیعی.

۳. آزمایشات آزمایشگاهی: برای بررسی وجود خون در ادرار، آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:

• آزمایش ادرار (Urinalysis): برای شناسایی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پروتئین، یا گلوکز در ادرار.
  • وجود گلبول‌های سفید نشان‌دهنده عفونت است.
  • وجود پروتئین در ادرار ممکن است نشان‌دهنده بیماری کلیوی باشد.
• کشت ادرار (Urine culture): برای شناسایی عفونت‌های باکتریایی.

۴. آزمایشات تصویربرداری: در صورت مشکوک بودن به سنگ، تومور، یا انسداد، آزمایشات تصویربرداری انجام می‌شود:

• سی‌تی اوروگرافی (CT Urography): یک روش مدرن که جایگزین IVP شده است و تصاویری دقیق از کلیه‌ها، حالب‌ها، و مثانه ارائه می‌دهد.
• سونوگرافی: روش غیرتهاجمی برای بررسی سنگ کلیه یا سایر ناهنجاری‌ها.
• سیستوسکوپی: یک لوله نازک و منعطف که به دوربین مجهز است از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود تا منبع خونریزی یا تومورهای مثانه مشاهده شود. این روش معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
• ام‌آر‌آی (MRI): برای بررسی دقیق‌تر در موارد خاص.

سی‌تی اوروگرافی به دلیل دقت بالا و کاهش نیاز به استفاده از اشعه، جایگزین روش‌های قدیمی‌تر مانند IVP شده است. بااین‌حال، روش مناسب بر اساس شرایط بیمار توسط پزشک انتخاب می‌شود.

همین الان بهترین دکتر برای درمان خون در ادرار را پیدا کن.

دکتر خون در ادرار

درمان خون در ادرار زنان و مردان

درمان‌ هماچوری بسیار متفاوت است و به علت زمینه‌ای خونریزی بستگی دارد.  اگر هماچوری به علت عفونت ادراری ایجاد شده باشد، لازم است برای از بین‌بردن باکتری‌های عامل عفونت، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.

خون در ادرار ناشی از سنگ‌های بزرگ کلیه، اگر درمان نشود می‌تواند دردناک باشد. داروهای تجویز شده و روش‌های درمانی مانند سنگ شکن از خارج بدن (ESWL)، می‌توانند به دفع سنگ کمک کنند. ESWL شامل استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ کلیه به قطعات ریزی است که این قطعات می‌توانند از طریق مجاری ادرار از بدن خارج شوند. این روش معمولا حدود ۱ساعت طول می‌کشد و تحت بیهوشی انجام می‌شود.

قرص و دارو برای ادرار خونی

اگر بزرگی پروستات باعث هماچوری شده باشد، داروهایی مانند فیناستراید، دوتاستراید و تامسولوسین تجویز می‌شوند. در برخی موارد، جراحی نیز ممکن است یک گزینه‌ی درمانی مناسب باشد.

درمان خانگی ادرار خونی یا هماچوری

برای کسانی که خونریزی خفیف ادراری دارند، برخی از درمان‌های خانگی ممکن است به کاهش علائم یا جلوگیری از افزایش آن کمک کنند. نوشیدن مایعات زیاد بهترین راه برای کاهش علائم عفونت ادراری در خانه است. آب می‌تواند باکتری‌های ایجادکننده بیماری را از دستگاه ادراری خارج کند و باعث رقیق‌تر شدن ادرار شود.

آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟

وجود خون در ادرار (هماچوری) همیشه غیرطبیعی است و می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل زمینه‌ای در دستگاه ادراری یا سایر سیستم‌های بدن باشد. خطرناک بودن آن به علت ایجادکننده، میزان خونریزی، و علائم همراه بستگی دارد. در برخی موارد، هماچوری بی‌خطر و موقتی است، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی باشد.

وجود هر مقدار خون در ادرار، چه قابل مشاهده باشد و چه فقط در آزمایش مشخص شود، باید توسط پزشک ارزیابی شود. تشخیص علت هماچوری اهمیت زیادی دارد، زیرا حتی شرایط خطرناک نیز در صورت تشخیص زودهنگام به‌خوبی قابل درمان هستند.

چه مقدار خون در ادرار خطرناک است؟

وجود هر مقدار خون در ادرار غیرطبیعی است و باید مورد ارزیابی قرار گیرد. اگر ادرار به رنگ قرمز روشن، صورتی، یا قهوه‌ای تغییر کند، معمولاً نشان‌دهنده خونریزی واضح است. این حالت ممکن است به دلیل موارد زیر خطرناک باشد:

• سنگ کلیه یا مثانه: می‌تواند باعث انسداد و آسیب به مجاری ادراری شود.
• تومورهای کلیه یا مثانه: مانند سرطان، که ممکن است با خونریزی همراه باشد.
• عفونت‌های شدید کلیوی (پیلونفریت): که می‌تواند به کلیه آسیب برساند.
• لخته‌های خون: ممکن است باعث انسداد جریان ادرار شوند.

هماچوری میکروسکوپی (غیرقابل مشاهده) که در این حالت، خون فقط در آزمایش ادرار مشخص می‌شود. اگرچه معمولاً علائم دیگری ندارد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مزمن کلیوی، عفونت‌های مکرر، یا بیماری‌های سیستم ایمنی باشد.

چگونه میتوان از خون در ادرار یا ادرار خونی جلوگیری کرد؟

جلوگیری از هماچوری به معنای جلوگیری از علت اصلی بروز آن است.برای پیشگیری از عفونت ادراری، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید. بلافاصله پس از مقاربت جنسی ادرار کنید و بهداشت را رعایت کنید.

برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه، مقدار زیادی آب بنوشید و از مصرف نمک اضافی و برخی غذاهای خاص که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند، پرهیز کنید. برای پیشگیری از سرطان مثانه نیز از استعمال دخانیات خودداری کنید و تماس با مواد شیمیایی را محدود کنید.

علائم	علت
تکرر ادرار	عفونت ادراری یا کلیوی
درد هنگام ادرار کردن	وجود سنگ در مجاری ادرار (مثانه یا کلیه)
حالت تهوع	برخی بیماری‌های کلیوی
احساس نیاز فوری برای دفع ادرار	بزرگ‌شدن پروستات

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

هماچوری یا خون در ادرار به شرایطی گفته می‌شود که در آن فرد در ادرار یا آزمایش ادرار خود لخته خونی یا رگه‌هایی از خون می‌بیند. این اتفاق معمولا به دلیل عفونت دستگاه ادراری، عفونت کلیه، مشکلات پروستات یا اختلالات عروقی رخ می‌دهد. برای درمان هماچوری، پزشک متخصص باید علت آن را پیدا کند. اگر دچار ادرار خونی شدید و به درمان مناسب نیاز دارید، حتما به دکتر اورولوژیست یا دکتر متخصص داخلی مراجعه کنید. در سایت دکترتو امکان دریافت نوبت ویزیت حضوری یا مشاوره با بهترین پزشکان برای شما فراهم شده است.

 دکترتو مراقب سلامتی شماست!