آلرژی چیست؟

آلرژی یا حساسیت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به یک ماده‌ی خارجی مانند گرده، نیش زنبور، غذا، موی حیوانات خانگی و دیگر موادی که در بیشتر افراد باعث واکنش نمی‌شود، واکنش نشان می‌دهد. هنگامی که آلرژی دارید، سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که آلرژن (ماده‌ی خارجی و حساسیت زا) را به عنوان ماده‌ی مضر خارجی شناسایی می‌کند، حتی اگر مضر نباشد.

هنگامی که بدن با آلرژن در تماس قرار می‌گیرد، واکنش سیستم ایمنی باعث التهاب پوست، سینوس‌ها، راه‌های هوایی و دستگاه گوارش می‌شود. شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند از تحریک جزئی تا شوک آنافیلاکسی که تهدید کننده‌ی حیات است، متغیر باشد. با اینکه آلرژی را نمی‌توان درمان کرد، اما می‌توان علائم آن را کاهش داد. آلرژی زمانی شروع می‌شود که فرد، محرک یا آلرژن را تنفس کند، ببلعد و یا در تماس با پوست وی قرار گیرد. در پاسخ به آلرژن، بدن شروع به ساخت پروتئینی به نام IgE می‌کند که بر روی آلرژن‌ها قرار می‌گیرد. سپس هیستامین و سایر مواد شیمیایی به خون آزاد می‌شوند که باعث بروز علائم آلرژی می‌شوند.

آلرژی یا حساسیت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به یک ماده‌ی خارجی مانند گرده، نیش زنبور، غذا، موی حیوانات خانگی و دیگر موادی که در بیشتر افراد باعث واکنش نمی‌شود، واکنش نشان می‌دهد.

عوارض 

ممکن است تصور شما از آلرژی، گرفتگی بینی و سرفه‌هایی باشد که در شروع هر فصل جدید اتفاق می‌افتند، اما برخی از این واکنش‌های آلرژیک می‌توانند تهدید کننده‌ی زندگی باشند. حساسیت باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های دیگری می‌شود، که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• شوک آنافیلاکسی: واکنش شدید به آلرژن‌ها است. غذاها، داروها و نیش حشرات شایع ترین عواملی که موجب بروز آنافیلاکسی هستند.
• آسم: آلرژی احتمال ابتلا به آسم را افزایش می‌دهد. آسم بر راه‌های هوایی تاثیر می‌گذارد. در بسیاری موارد، آسم ناشی از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های محیطی (آسم ناشی از آلرژی) است.
• سینوزیت و عفونت گوش و ریه: خطر ابتلا به این بیماری‌ها در صورت داشتن تب یونجه یا آسم، بیشتر است.

علائم و نشانه‌های آلرژی

علائم آلرژی تحت تاثیر عوامل مختلفی شامل نوع حساسیت و شدت حساسیت و همچنین چگونگی قرارگیری در معرض آلرژن‌ها است. مصرف دارو قبل از شروع واکنش آلرژیک، علائم را کاهش می‌دهد. برای بررسی نشانه‌های حساسیت باید ابتدا انواع و محرک‌های مربوط به هرکدام را بشناسیم که در زیر به ترتیب انواع آنها را بررسی می‌کنیم:

آلرژی‌های تنفسی

علائم حساسیت تنفسی

حساسیت تنفسی می‌تواند علائم سرماخوردگی را تقلید کند که شامل عطسه، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، خارش بینی، خارش سقف دهان، خارش چشم، آبریزش چشم، قرمزی و تورم چشم است.

انواع آلرژی تنفسی:

• بهاری: هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما می‌توانید اقداماتی را برای جلوگیری از آن انجام دهید.
• تابستانی: آلرژی تابستانی معمولا توسط گرده‌ی گیاهان ایجاد می‌شود.
• پاییزی: گرد و غبار بزرگترین عامل ایجاد آلرژی در پاییز است.
• زمستانی: علائم آلرژی در زمستان افزایش می‌یابند و فرد مجبور می‌شود زمان بیشتری را در منزل سپری کند.
• فصلی یا تب یونجه: به عنوان رینیت آلرژیک یا آبریزش بینی آلرژیک نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال ایمنی است که باعث پاسخ حساسیتی به گرده و دیگر مواد می‌شود. دو نوع تب یونجه وجود دارد: نوع فصلی که فقط در طی فصولی گرده افشانی گیاهان رخ می‌دهد و نوع پایدار که در کل طول سال وجود دارد.
• آلرژی به گرده
• آلرژی به هاگ گیاهان و کپک ها
• آلرژی به گرد و غبار
• آلرژی به سگ
• آلرژی به گربه: آلرژی به گربه دو برابر شایع‌تر از آلرژی به سگ است.

آلرژی غذایی

علائم حساسیت غذایی

آلرژی غذایی می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن در دهان، تورم لب‌ها و زبان و صورت و گلو، کهیر، درد معده، تهوع، اسهال، خستگی و شوک آنافیلاکسی شود. اگر پس از غذا دچار واکنش جدی شدید بلافاصله به متخصص آلرژی مراجعه کنید.

انواع آلرژی غذایی:

• آلرژی به شیر: علائم آن شامل خس خس سینه، استفراغ و کهیر است. اگر از حساسیت به شیر رنج می‌برید، اجتناب از محصولات شیری و مواد غذایی حاوی شیر تنها راه جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک است.
• آلرژی به کازئین: اگر خوردن یک لیوان شیر و یا یک تکه پیتزا باعث تورم لب‌ها، کهیر یا نشانه های دیگر می‌شود ممکن است به پروتئین کازئین موجود در شیر آلرژی داشته باشید. یکی دیگر از پروتئین‌های موجود در شیر، پروتئین وی (Whey Protein) است. برخی از افراد به کازئین و پروتئین حساسیت دارند.
• آلرژی به تخم مرغ: در کودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شود.
• آلرژی به گندم: پیشگیری از این آلرژی می‌تواند مشکل باشد زیرا گندم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد.
• آلرژی به مغزها و آجیل: تنها راه جلوگیری از واکنش‌های حساسیتی، اجتناب از آجیل‌هایی مانند بادام زمینی، گردو، بادام هندی و سایر غذاهای حاوی آجیل است.
• آلرژی به صدف دارها: اگر به یک نوع از سخت پوستان آلرژی دارید، ممکن است با دیگر صدف دارها نیز حساسیت داشته باشد.
• آلرژی به سولفید: سولفیدها گروهی از ترکیبات گوگردی هستند که ممکن است به طور طبیعی در غذاها وجود داشته باشند یا به عنوان نگهدارنده به غذا اضافه شوند. سازمان FDA تخمین می‌زند که یک نفر از هر ۱۰۰ نفر به این ترکیبات حساسیت دارند.
• آلرژی به سویا: سویا، سس سویا و Tofu (پنیر سویا) بخش بزرگی از غذاهای فرآوری شده است که می‌تواند حساسیت‌زا باشد.
• عدم تحمل غذا
• آلرژی به ماهی

آلرژی پوستی

علائم آلرژی پوستی:

• بثورات: بثورات یکی از علائم شایع آلرژی پوستی هستند. نواحی پوستی تحریک شده، قرمزو متورم می‌گردد که می‌تواند دردناک یا خارش دار باشد.
• اگزما: تکه‌هایی از پوست ملتهب می‌شود و می‌تواند خارش و خونریزی بدهد.
• درماتیت تماسی: بلافاصله پس از تماس با آلرژن، پوست قرمز شده و ممکن است خارش دار باشد.
• گلو درد: حلق یا گلو ملتهب می‌شود.
• کهیر: قرمزی، خارش و تاول که با اندازه و شکل‌های مختلف بر روی سطح پوست ایجاد می‌شود.
• تورم چشم‌ها: آبریزش و خارش چشم باعث پف کردن چشم‌ها می‌شود.
• خارش: به علت تحریک و التهاب در پوست ایجاد می‌شود.
• سوزش: التهاب پوست منجر به ناراحتی و احساس سوزش پوست می‌شود.

آلرژی پوستی:

• درماتیت تماسی: زمانی که ماده‌ای حساسیت‌زا با پوست تماس می‌یابد، سیستم ایمنی بدن آن را مورد حمله قرار می‌دهد و آنتی‌بادی تولید می‌کند که نتیجه‌ی آن بثورات خارش دار و قرمز در محل تماس آن ماده است.
• کهیر و آنژیوادم: تاول و کهیر قرمز رنگ و متورم به شکل تکه ای، به‌طور ناگهانی بر روی پوست ظاهر می‌شوند. در آنژیوادما، تورم در زیر پوست، نه بر روی سطح پوست، اتفاق می‌افتد.
• آلرژی به سم پیچک، بلوط، و سماق: پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی گیاهانی هستند که حاوی روغن تحریک کننده‌ای به نام اوروشیول هستند. اوروشیول باعث ایجاد واکنش آلرژیک هنگام تماس با پوست می‌شود و باعث بروز خارش می‌شود که در عرض چند ساعت یا چند روز پس از قرار گرفتن در معرض سم، ظاهر می‌شود.
• آلرژی به نیش حشرات: نیش زنبور عسل، زنبور زرد، زنبور سرخ و مورچه آتشین اغلب آلرژی‌زا است. علائم آن شامل تورم(ادم) در محل نیش، خارش و کهیر در سراسر بدن، سرفه، تنگی قفسه‌ی سینه، خس خس سینه، تنگی نفس و آنافیلاکسی است.
• آلرژی به نور خورشید: قرار گیری بیش از حد در معرض اشعه‌ی ماوراء بنفش باعث سوختن پوست می‌شود.
• آلرژی به لوازم آرایشی و بهداشتی: مواد خاص استفاده شده در لوازم آرایشی، مانند رایحه و مواد نگهدارنده، می‌تواند به عنوان آلرژن عمل کرده و باعث واکنش‌های آلرژیک شوند.
• آلرژی به نیکل

سایر آلرژی‌ها

ملتحمه‌ای (چشم صورتی): ورم ملتحمه بیماری رایج و قابل درمان در کودکان و بزرگسالان است.

آلرژی به داروها: بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی هستند که می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک  شامل: کهیر، خارش پوست، بثورات پوستی، تورم صورت، خس خس سینه و آنافیلاکسی شوند.

آلرژی به آسپرین (سالیسیلات): اگر به سالیسیلات حساسیت دارید، از مصرف غذاها، داروها و سایر محصولات حاوی سالسیلات خودداری کنید.

آلرژی به پنی سیلین

آنافیلاکسی: نشانه‌هایی که آنافیلاکسی ایجاد می‌کند شامل تنگی نفس ناگهانی، خس خس سینه، خشونت صدا، تورم زبان و دهان، کهیر و خارش در تمام بدن، سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها و لب‌ها و پوست سر، تهوع و استفراغ، افزایش ضربان قلب، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری است.

آلرژی در کودکان: آلرژی پوستی با رشد کودک کاهش می‌یابد اما آلرژی‌های تنفسی و آلرژی به مواد غذایی با افزایش سن کودک بیشتر می‌شوند.

عوامل موثر در ابتلا به آلرژی و ریسک فاکتورها

ابتلا به آلرژی غالبا ارثی است، به این معنا که والدین می‌توانند آن را به فرزندان‌شان منتقل کنند. ریسک فاکتورهای ابتلا به آن شامل سابقه‌ی خانوادگی آسم و آلرژی است. سن کودکی، داشتن سابقه‌ی آسم یا بیماری آلرژیک دیگر نیز ریسک فاکتورهای دیگری برای ابتلا به آن هستند. انواع مختلف آلرژن‌ها عبارتند از:

• آلرژن‌های هوایی: مانند گرده‌ی گیاهان، موی بدن حیوانات، گرد و غبار و سوسک
• برخی غذاها: به خصوص بادام زمینی، آجیل، گندم، سویا، ماهی، صدف، تخم مرغ و شیر
• گزش حشرات: حشراتی مانند زنبور عسل و پشه ها
• داروها: به ویژه پنی سیلین یا آنتی بیوتیک‌های مبتنی بر پنی سیلین
• لاتکس: لاتکس که اغلب در دستکش‌های لاتکس و کاندوم و مواد دیگری که با آن‌ها در تماس هستید وجود دارد، می‌تواند واکنش‌های پوستی آلرژیک ایجاد کند.

تشخیص بررسی‌های آزمایشگاهی

ابتدا دکتر آلرژی درباره نشانه‌ها از شما سوال می‌کند و معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد. سپس درباره‌ی هر غذای غیرمعمولی که ممکن است اخیرا خورده باشید و هر ماده‌ای که با آن تماس داشته باشید می‌پرسد. در نهایت، آزمایش خون و آزمایش پوستی می‌تواند آلرژن‌هایی را که پزشک به آن‌ها مشکوک است را تایید کند یا تشخیص دهد. با این حال آگاه باشید که این آزمایش‌ها می‌توانند مثبت کاذب یا منفی کاذب باشند.

تست پوستی: پزشک پس از خراشیدن پوست مقدار کمی آلرژن پروتئینی را در تماس با محل خراش قرار می‌دهد. اگر حساسیت داشته باشید در محل خراش ضایعات پوستی و کهیر ایجاد خواهد شد.

آزمایش خون: آنتی‌بادی ای  که هنگام حساسیت در خون آزاد می‌شود، تحت عنوان ایمونوگلوبولین (IgE) شناخته می‌شود. در آزمایش خون IgE خاصی (sIgE) در خون اندازه‌گیری می‌شود.

تشخیص‌های افتراقی 

سرماخوردگی: آبریزش بینی، عطسه و سرفه از علائم شایع آنها هستند که در سرماخوردگی و عفونت سینوس نیز اتفاق می‌افتند. علایم همراه می‌تواند در افتراق بین بیماری‌ها کمک کند. به عنوان مثال، آلرژی می‌تواند باعث خارش پوست و چشم شود. سرماخوردگی می‌تواند باعث بدن درد و تب شود. عفونت سینوس معمولا با ترشحات غلیظ و زرد از بینی همراه است. آن می‌تواند در طولانی مدت سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و مستعد ابتلا به عفونت‌های ویروسی کند که ویروس سرماخوردگی یکی از آن هاست.

سرفه آلرژیک: هنگامی که فردی مبتلا به آلرژی فصلی در معرض آلرژن قرار گیرد، راه‌های هوایی تنگ شده و منجر به سرفه می‌شود. تب یونجه می‌تواند نشانه‌هایی مانند عطسه، سرفه‌ی مزمن و تنگی نفس ایجاد کند. تب یونجه مسری نیست، اما می‌تواند ناراحت کننده باشد. بر خلاف سرفه‌های مزمن، سرفه‌ی ناشی از آن و تب یونجه موقتی است و تنها در زمان‌های خاصی از سال که گیاهان گل می‌دهند علائم آن را تجربه می‌کنید. علاوه بر این، آلرژی فصلی می‌تواند باعث آسم شود، و آسم می‌تواند موجب سرفه شود.

برونشیت: برونشیت می‌تواند ناشی از ویروس و باکتری و یا آلرژی باشد که دو نوع دارد. نوع اول، برونشیت حاد، معمولا پس از چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابد. برونشیت مزمن می‌تواند به مدت چندین ماه، پایدار باشد و اغلب عود می‌کند. سرفه تنها علامت مشترک بین برونشیت مزمن و حاد است. قرار گرفتن در معرض آلرژن‌هایی که در محیط خانه یا کار یافت می‌شوند مانند دود سیگار، آلودگی هوا، گرد و خاک، گرده‌ی گیاهان و گازهای شیمیایی، شایع‌ترین علت برونشیت مزمن هستند.

مدیریت و درمان آلرژی

بیشتر آلرژی‌ها با اجتناب از آلرژن‌ها، داروها و تغییرات شیوه‌ی زندگی قابل کنترل هستند. درمان‌های آلرژی شامل موارد زیر است:

اجتناب از آلرژن‌ها: به طور کلی بهترین و مهم‌ترین گام در جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک و کاهش علائم، دوری از مواد حساسیت‌زا و آلرژن‎‌ها است.

داروها: بسته به آلرژی، داروها می‌توانند به کاهش واکنش سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم کمک کنند که به شکل قرص، شربت و اسپری بینی استفاده می‌شود. داروهای ضد آلرژیک عبارتند از:

• آنتی هیستامین‌ها مانند دیفن هیدرامین (Benadryl)
• کورتیکواستروئیدها
• سیتریزین (Zyrtec)
• لوراتادین (Claritin)
• کرومولین سدیم (Gastrocrom)
• ضد احتقان (Afrin, Suphedrine PE, Sudafed)
• تعدیل کننده‌های لوکوترین (Singular, Zyflo)

ایمونوتراپی: برای درمان آلرژی‌های شدید یا آلرژی‌هایی که هیچگاه به طور کامل از بین نمی‌روند، ایمونوتراپی با آلرژن توصیه می‌شود. این درمان شامل تزریق عصاره‌ی آلرژن تخلیص شده است که طی دوره‌ی چند ساله داده می‌شود. شکل دیگر ایمونوتراپی قرصی است که زیر زبان قرار می‌گیرد. داروهای زیر زبانی برای درمان آلرژی به گرده‌ی گیاهان استفاده می‌شود.

اپی نفرین: اگر حساسیت شدید دارید، ممکن است لازم باشد همیشه اپی نفرین همراه خود داشته باشید. در زمان حساسیت شدید که تهدید کننده‌ی حیات است، تا زمانی که کمک پزشکی برسد تزریق اپی‌نفرین می‌تواند نشانه‌ها را کاهش دهد.

درمان‌های خانگی و تغییر شیوه‌ی زندگی: کاهش رطوبت در مناطق مرطوب مانند حمام و آشپزخانه با استفاده از فن تهویه‌ی هوا و رطوبت گیر، جایگزینی فرش و موکت با کف پوش سخت، شستن ملحفه‌ها و اسباب بازی‌ها، استفاده از فیلتر هوا

پیشگیری از آلرژی

جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک به نوع آلرژی بستگی دارد. بهترین اقدام، خودداری از تماس با آلرژن است. اقدامات عمومی برای پیشگیری از حساسیت عبارتند از:

اجتناب از محرک‌های شناخته شده: حتی اگر در حال درمان علائم هستید، سعی کنید از محرک‌ها دوری کنید. به عنوان مثال، اگر به گرده‌ی گیاهان حساسیت دارید، زمانی که تجمع گرده‌ها در هوا بالا است، پنجره‌ها و درها را ببندید و درون خانه بمانید. اگر به گرد و غبار و خاک حساسیت دارید، گردگیری و شستن ملحفه‌ها و استفاده از فیلتر هوا به کاهش علائم کمک می‌کند.

ثبت مواد محرک: به هنگام بروز علائم، بررسی و پیگیری آنچه که خورده‌اید یا با آن در تماس بوده‌اید، به شناسایی آلرژن‌هایی که باعث علائم آلرژیک می‌شوند کمک می‌کند.

استفاده از دستبند هشدار پزشکی: اگر به ماده‌ای واکنش آلرژیک شدید نشان می‌دهید، پوشیدن دستبند یا گردنبند هشدار پزشکی کمک می‌کند زمانی که قادر به صحبت نیستید، دیگران از حساسیت شدید در مورد ماده‌ی خاصی آگاهی داشته باشند.

منابع: Mayoclinic ، webMD ، healthline