فهرست مطالب
- هدف انجام آزمایش پروتئین فعال C
- چه زمانی باید آزمایش پروتئین فعال C یا CRP خون انجام داد؟
- نحوه انجام آزمایش CRP
- راهنمای خواندن نتیجه آزمایش
- تفسیر آزمایش پروتئین فعال C
- عواملی که سطح CRP خون را تغییر می دهند
- ارتباط CRP و سکته قلبی
- ارتباط CRP و ویروس کرونا
- چگونه سطح CRP را کاهش دهیم؟
- نتیجهگیری و راهنمای مراجعه به پزشک
آزمایش پروتئین فعال سی (CRP) یکی از آیتمهای آزمایش چکاپ کامل بدن است و سطح پروتئین فعال C را در خون شما اندازه گیری میکند و برای بررسی وجود التهاب و عفونت در بدن انجام میشود.
پروتئین C پروتئینی است که توسط کبد هنگام مواجهه با التهاب ساخته و وارد جریان خون میشود. زمانیکه زخمی میشود یا عفونتی وارد بدنتان میشود، بدن برای محافظت از بافتها یک پاسخ التهابی به راه میاندازد. التهاب میتواند باعث درد، قرمزی و تورم در ناحیهی آسیبدیده شود. برخی از اختلالات خودایمنی و بیماریهای مزمن و ویروس کرونا هم میتوانند باعث التهاب شوند و سطح پروتئین C فعال خون را افزایش دهند. التهاب یکی از قدرتمندترین ابزارهای بدن شما برای مبارزه با آسیب و عفونت است.
درحالت طبیعی سطوح پایینی از پروتئین فعال C در خون وجود دارد. هنگامی که سطح پروتئین فعال C خون افزایش یابد، نشان میدهد بدن دچار یک عفونت جدی یا اختلال دیگری شدهاست. در این مطلب از دکترتو در مورد این آزمایش، نحوهی انجام آن، محدوده مرجع و تفسیر این آزمایش با شما صحبت میکنیم.
هدف انجام آزمایش پروتئین فعال C
هدف انجام آزمایش CRP بررسی وجود التهاب در بدن است. التهاب بخشی از فرایند مبارزه بدن در برابر بیماری یا آسیبها است. پزشک ممکن است آزمایش CRP را برای موارد زیر تجویز کند:
- درصورت داشتن علائم التهاب مانند تب، لرز، قرمزی یا برافروختگی، تهوع، استفراغ، تنفس سریع یا ضربان قلب بالا.
- تشخیص بیماری سپسیس یا عفونت خون، یک عارضه خطرناک و جدی که در آن پاسخ بدن به عفونت باکتریایی باعث التهاب در سراسر بدن میشود.
- نظارت بر یک بیماری خودایمنی التهابی مزمن مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
آزمایش CRP چه چیزی را اندازهگیری میکند؟
آزمایش CRP، سطح پروتئین فعال C خون را اندازهگیری میکند. سطح بالای CRP میتواند منعکسکنندهی وجود و شدت التهاب در بدن شما باشد. پروتئین C توسط کبد تولید میشود. هنگامیکه باکتریها یا سایر مهاجمان سلولی بدن را تهدید میکنند، کبد پروتئین C را وارد جریان خون میکند تا به سازماندهی دفاعی بدن کمک کند. به این پاسخ بدن التهاب یا پاسخ التهابی گفته میشود. این پاسخ میتواند در برابر برخی بیماریهای خودایمنی هم رخ دهد.
توجه کنید که سطح CRP به پزشک نمیگوید که التهاب در کجای بدن شما قرار دارد یا چه چیزی باعث آن شدهاست فقط نشان میدهد که در بدن التهاب وجود دارد.
چه زمانی باید آزمایش پروتئین فعال C یا CRP خون انجام داد؟
آزمایش CRP اساسا برای تشخیص التهاب انجام میشود. برای مثال، اگر علائم و نشانههای زیر را دارید، ممکن است آزمایش پروتئین فعال c توصیه شود:
- عفونت باکتریایی یا ویروسی
- بیماری خود ایمنی، از جمله آرتریت روماتوئید و لوپوس
- التهاب جزئی مرتبط با طیف وسیعی از مسائل مانند سیگار کشیدن، دیابت، و ضربه فیزیکی
دستورالعملهای دقیقی برای زمان تجویز آزمایش CRP وجود ندارد، بنابراین مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا تعیین کنید آیا آزمایش CRP برای شما مناسب است یا خیر.
پروتئین C توسط کبد برای ایجاد پاسخ التهابی تولید میشود. اندازهگیری سطح این پروتئین یعنی آزمایش CRP برای بررسی وجود التهاب در بدن انجام میشود.
نحوه انجام آزمایش CRP
پس از اینکه پزشک آزمایش CRP را برای شما تجویز کرد، میتوانید آزمایش CRP خون را در آزمایشگاه یا کلینیک یا در بیمارستان، انجام دهید. این آزمایش یکی از آزمایشهای سرولوژی است. تکنسین آزمایشگاه بعد از خونگیری، نمونه را به آزمایشگاه میفرستد تا سرم نمونه جدا شود. برای انجام این آزمایش سرم بیمار با استفاده از کیتهای آزمایشگاهی CRP آزمایش میشود.
شرایط انجام آزمایش CRP
قبل از تجویر این آزمایش ممکن است پزشک داروهای شما را قبل از آزمایش بررسی کند. برخی از داروها، از جمله داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و استاتینها و استامینافن، میتوانند بر سطح CRP تأثیر بگذارند. مکملهای منیزیم هم میتوانند بر سطح پروتئین C خون شما تأثیر بگذارند. بههمیندلیل، حتما پزشک خود را در مورد هر دارو یا مکملی که مصرف میکنید مطلع کنید و بپرسید که آیا باید داروهای خود را قبل از آزمایش تنظیم کنید یا خیر.
برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتابودن نیست. اما اگر آزمایش CRP را همراه با آزمایشهای دیگر انجام دهید، ممکن است بهطورکلی نیاز به ناشتایی داشته باشید. رد این رابطه بهتر از تکنسین آزمایشگاه سؤال بپرسید.
نمونهی مورد نیاز برای آزمایش CRP
برای انجام این آزمایش به نمونه خون نیاز است. نمونهی مورد نیاز طی یک نمونهگیری خون ساده از ورید بازویی یا دیگر وردیدهای بدن گرفته میشود. روند نمونهگیری مانند هر آزمایش خون دیگری است که احتمالا تا بهحال انجام دادهاید.
خطرات آزمایش پروتئین فعال C
خونگیری برای این آزمایش یک روش معمول و کمخطر است. ممکن است درد خفیف یا کبودی در محل خونگیری داشته باشید، اما این علائم به سرعت ناپدید میشوند. وقتی از آزمایشگاه خارج میشوید، میتوانید به فعالیتهای روزانه و عادی خود ادامه دهید.
پس از انجام آزمایش به ندرت، ممکن است عوارض جدی تری مانند سبکی سر یا عفونت داشته باشید.این عوارض بسیار بعید است، اما اگر بعد از آزمایش متوجه چنین عوارضی شدید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
راهنمای خواندن نتیجه آزمایش
نتایج آزمایش پروتئین فعال C شما ظرف یک یا دو روز کاری در دسترس است. بسته به آزمایشگاهی که آزمایش پروتئین فعال c را در آنجا انجام میدهید، ممکن است نتایج را از طریق پست الکترونیکی یا مستقیما از آزمایشگاه دریافت کنید.این آزمایش بهصورت کیفی و کمی انجام میشود. در روش کمی یک نتیجهی عددی به شما داده میشود. در حالیکه در آزمایش کیفی نتیجه آزمایش بهصورت منفی یا مثبت و درصورت مثبتبودن بر اساس شدت واکنش بهصورت (+۱، +۲، +۳، +۴) گزارش میشود.
محدوده نرمال آزمایش CRP
در حال حاضر هیچ استاندارد مشخصی برای سطح CRP خون وجود ندارد و دستورالعملها متفاوت است.
بسته به استانداردهای آزمایشگاه، نتیجه بر حسب میلیگرم در دسیلیتر (mg/dL) یا میلیگرم در لیتر (mg/L) بیان میشود. این گزارش نشان میدهد که پروتئین فعال c سطح بالا، پایین یا نرمال است.
محدوده نرمال سطح پروتئین فعال C از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است اما بهطورکلی مقدار ۰.۸ تا ۱.۰ میلیگرم در دسیلیتر یا ۸ تا ۱۰ گرم در لیتر (یا کمتر) بهعنوان محدوده طبیعی پروتئین c فعال در نظر گرفته میشود. اکثر بزرگسالان سالم سطح CRP کمتر از ۰.۳ میلیگرم در دسی لیتر دارند.
تفسیر آزمایش پروتئین فعال C
بهدلیل تفاوت در روشهای آزمایشگاهی و محدوده مرجع، بهتر است برای شفافسازی نتایج خود با پزشکتان مشورت کنید. علاوهبراین نتیجهی آزمایش CRP عموما در منار فاکتورهای آزمایش خون و آزمایشی به نام ESR بررسی میشود. پزشک با بررسی این آزمایشها و شرتیط بالینی شما در کنار هم به یک نتیجهگیری کلی در مود شرایط شما میرسد.
افزایش جزئی در سطح CRP لزوما به معنای عفونت نیست و نیاز به درمان ندارد. سطح پروتئین C فعال ممکن است در زنان، بیماران تحت درمان هورمون مصنوعی و افراد چاق بیشتر باشد.
افزایش خفیف CRP میتواند بخاطر بیخوابی و افسردگی هم باشد. پزشک شما این عوامل را هنگام تفسیر نتیجه آزمایش CRP در نظر میگیرد.
سطح پروتئین فعال C بالاتر از ۱.۰ میلیگرم در دسیلیتر معمولا نشان میدهد که التهاب در بدن شما وجود دارد، اما علت یا محل آن التهاب را مشخص نمیکند. سطوح بسیار بالای پروتئین فعال C میتواند با انواع مختلف عفونتها، بیماریهای خودایمنی، برخی سرطانها و شرایطی که بر ریهها یا پانکراس تأثیر میگذارند، مرتبط باشد. اگر سطح CRP شما خارج از این محدوده باشد، ممکن است پزشک آزمایشهای بیشتری را برای دریافت اطلاعات بیشتر قبل از تشخیص تجویز کند.
مقادیر پایین CRP معنای پزشکی ندارد؛ بنابراین در این قسمت فقط بالابودن CRP را بررسی میکنیم.
اگر نتیجهی آزمایش CRP بالا باشد، نشاندهندهی وجود التهاب در بدن است و این التهاب میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش دهد.
بالا بودن سطح پروتئین فعال C
همه پزشکان در مورد نتایج سطوح بالای پروتئین فعالC موافق نیستند اما برخی معتقدند بین سطوح بالای CRP و افزایش احتمال سکته قلبی یا سکته ارتباط وجود دارد.
در مردان بالغی که سابقه بیماری قلبی نداشتند، افرادی که سطح CRP بالایی دارند، سه برابر بیشتر از آنهایی که سطح CRP پایینی دارند، در معرض حمله قلبی قرار میگیرند. مطالعات نشان داده است که زنانی که سطح CRP بالایی دارند بیشتر از زنانی که سطح کلسترول بالایی دارند، درمعرض سکته قلبی و سکته مغزی قرار دارند.
علائم افزایش سطح پروتئین فعال C
علائم افزایش سطح CRP کاملا به شرایط زمینهای که باعث افزایش آن شدهاست بستگی دارد. بسیاری از افرادی که دارای عفونت یا جراحات متوسط هستند یا شرایطی که باعث التهاب مزمن میشوند، ممکن است علائم مشابهی را تجربه کنند. این موارد عبارتاند از:
- خستگی غیرقابلتوضیح
- درد
- سفتی عضلات، درد و ضعف
- تب با درجه پایین
- لرز
- سردرد
- حالت تهوع، بیاشتهایی و سوء هاضمه
- اختلال در خواب و بیخوابی
- کاهش وزن.
افرادی که سطح CRP بسیار بالایی دارند، به احتمال زیاد به عفونت باکتریایی حاد مبتلا هستند. علائم عفونت حاد عبارتاند از:
- تب شدید
- ضربان قلب سریع
- تعریق غیرقابل کنترل
- لرز
- استفراغ غیرقابل کنترل یا مداوم
- اسهال
- مشکل در تنفس
- کهیر
- لب، دهان و پوست خشکشده
- سرگیجه یا سبکی سر
- سردرد شدید، بدندرد، سفتی یا درد عضلات
- ازدستدادن هوشیاری.
عواملی که سطح CRP خون را تغییر می دهند
برخی داروها یا شرایط خاص بدن میتوانند بر سطح CRP خون تأثیر بگذارند. این عوامل عبارتاند از:
عواملی که سطح CRP خون را تغییر میدهند | اعمال آنها |
---|---|
داروها | داروهایی که التهاب را در بدن کاهش میدهند، مانند برخی از داروهای کاهنده کلسترول (استاتینها) و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خاص، ممکن است سطح CRP را کاهش دهند. |
صدمات جزئی یا عفونت | این شرایط ممکن است بهطور موقت سطح CRP را افزایش دهند و برخی بیماریها مانند دیابت یا IBS را پنهان کند. |
شرایط مزمن | شرایطی که باعث التهاب مداوم میشوند، از جمله بیماریهای خودایمنی، سطح CRP را افزایش میدهد. |
سطح استروژن | داروهایی که اساس استروژنی دارند، مانند قرص کنترل بارداری و داروهای جایگزین هورمونی میتواند سطح CRP را بالا ببرد. |
بارداری | بارداری یکی از عواملی است که میتواند سطح پروتئین فعال C را افزایش دهد. |
صرف نظر از هر عامل خارجی دیگر، سطوح CRP بالای ۱۰ میلیگرم در لیتر معمولا نشاندهندهی یک مسئله التهابی زمینهای است. برای تشخیص علت التهاب نیاز به آزمایش بیشتر برای تعیین علت التهاب در بدن شما است. سطوح بالای ۱۰ میلیگرم در لیتر ممکن است نشاندهنده موارد زیر باشد:
- عفونت استخوان یا استئومیلیت
- آرتریت خودایمنی
- IBD
- بیماری سل
- لوپوس، بیماری بافت همبند یا سایر بیماریهای خود ایمنی
- سرطان، به ویژه لنفوم
- پنومونی یا سایرعفونتهای مهم.
ارتباط CRP و سکته قلبی
افرادی که سطح CRP خونشان بیشتر یا مساوی ۲ میلیگرم در لیتر (mg/L) است، احتمالا به مدیریت و درمان حساستری برای بیماری قلبی نیاز دارند. متخصص قلب و عروق برای شناسایی افرادی که در معرض خطر بیماریهای قلبی قرار دارند یا قبلا دچار حمله قلبی شدهاند و اقدامات درمانی قلبی روی آنها صورت گرفته است از آزمایش پروتئین فعال C استفاده میکند.
بررسی سطح کلسترول به تنهایی برای شناسایی افرادی که در معرض سکته قلبی هستند کافی نیست. بررسی سطح CRP ممکن است برای کشف افرادی که در معرض خطر سکته قلبی هستند کمککننده باشد.
- سطح پروتئین فعال C کمتر از ۱ میلیگرم در لیتر نشان میدهد که شما در خطر کم ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی هستید.
- سطح پروتئین فعال C بین ۱ تا ۲.۹ میلیگرم در لیتر به این معنی است که شما در معرض خطر متوسطی برای سکته قلبی هستید.
- سطح پروتئین فعال C بیش از ۳ میلیگرم در لیتر به این معنی است که شما در معرض خطر بالایی برای حمله قلبی هستید.
ارتباط CRP و ویروس کرونا
مطالعات اخیر گزارش دادهاست که سطح CRP ارتباط مستقیمی با ویروس کرونا دارد. افزایش پروتئین فعال C مانند لختهشدن خون در کرونا در بیمارانی که به این بیماری مبتلا شدهاند، شایع است.
در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ سطح پروتئین فعال C افزایش مییابد، چون بدن درگیر التهاب است. این افزایش سطح با توجه به وخامت وضعیت بیمار و پیشرفت بیماری متغیر است.
با این حال این آزمایش بهتنهایی برای تشخیص بیماری کرونا کافی نیست. همانطور که قبلا اشاره کردیم آزمایش پروتئین فعال C صرفا نشاندهندهی التهاب در بدن است و دلیل التهاب را مشخص نمیکند. ممکن است التهاب به هر دلیلی ایجاد شده باشد و نمیتوان بهطور قطع و تنها با تکیه به نتیجه آزمایش CRP از ابتلا به بیماری کرونا اطمینان حاصل کرد.
چگونه سطح CRP را کاهش دهیم؟
کاهش CRP یک راه تضمینی برای کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی یا خود ایمنی نیست.
- تحقیقات نشان میدهد که یک الگوی غذایی سالم میتواند پروتئین فعال C را کاهش دهد. اگر در معرض خطر بیماری قلبی هستید، پیروی از یک رژیم غذایی سالم که متناسب با شرایط شما است، باید بخشی از سبک زندگی شما باشد.
- اگر در معرض خطر بالای بیماری قلبی عروقی هستید و نتایج آزمایش شما پروتئین فعال C بالا را نشان میدهد، پزشک ممکن است استاتین یا سایر داروهای کاهشدهنده کلسترول را پیشنهاد کند. ممکن است یک رژیم آسپرین هم برای بیمار توصیه شود.
- ویتامین C هم بهعنوان راهی برای کاهش سطح CRP برای افرادی که در معرض خطر بالای بیماریهای قلبی عروقی هستندریال مورد استفاده قرار میگیرد.
- پروبیوتیکها همچنین ممکن است تأثیر مثبتی در کاهش CRP داشته باشند.
نتیجهگیری و راهنمای مراجعه به پزشک
زمانیکه بدن در مقابل مهاجمان خارجی یا داخلی قرار میگیرد، کبد برای محافظت از بدن پروتئین فعال C را به خون آزاد میکند. به این ترتیب سطح نرمال CRP افزایش مییابد. آزمایش پروتئین فعال C به پزشک این امکان را میدهد التهاب بدن ناشی از بیماریهای ویروسی، باکتریایی یا اختلالات خودایمنی و زمینهای را بررسی کند، اما این آزمایش دلیل التهاب را مشخص نمیکند و صرفا نشاندهندهی وجود التهاب در بدن است. برای اطلاع از دلیل التهاب نیاز به انجام آزمایشات دیگری است که پزشک باتوجه به شرایط شما این آزمایشات را تعیین و تجویز میکند.
یکی از شایعترین دلایلی که در دو سال اخیر سطح پروتئین فعال C را افزایش دادهاست، بیماری کرونا است. بالابودن سطح CRP الزاما به معنی ابتلا به کرونا نیست، اما بیش از هشتاد درصد از بیماران مبتلا به ویروس کووید-۱۹ دارای سطح بسیار بالایی از پروتئین فعال C هستند. به همین دلیل معمولا این آزمایش را در کنار سایر آزمایشات مرتبط با ویروس کرونا انجام میدهند.
از طرفی افرادی که سطوح بالایی از پروتئین فعال C دارند بیشتر از افراد با سطوح طبیعی پروتئین C در خطر بیماریهای قلبی از جمله سکته قلبی قرار دارند.
اگر در مورد آزمایش CRP سؤالی دارید که در این مطلب به جواب آن نرسیدهاید یا اگر نیاز به راهنمایی و مشورت در مورد این تست دارید، میتوانید از خدمات مشاوره آنلاین و تلفنی با بهترین پزشکان عمومی کشور در دکترتو استفاده کنید.
دکترتو، مراقب سلامتی شماست!