فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
اندومتریوز یکی از بیماریهای زنان است که در آن بافت اندومتر رحم به بخشهای دیگر بدن (هر جایی) مهاجرت میکند و در زمان پریود خونریزی میکند. این بیماری به سختی تشخیص داده میشود و درمان آن نیز دشوار است. اگر به این بیماری مبتلا شدهباشید، میتوانید به دکتر زنان مراجعه کنید. برای دریافت نوبت حضوری از دکتر زنان میتوانید از سایت نوبتدهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین برای مشاوره تلفنی دکتر زنان هم از همین لینک کمک بگیرید.
بیماری اندومتریوز یا آندومتریوز چیست؟
بیماری اندومتریوز به انگلیسی endometriosis، اختلالی است که در آن بافتی که سطح داخلی رحم را میپوشاند (اندومتریوم)، در جایی خارج از رحم رشد میکند. بافت اندومتریوم از غدد، سلولهای خونی و بافت پیوندی تشکیل شدهاست و به شکل طبیعی در رحم رشد میکند و سطح پوششی رحم را برای تخمکگذاری آماده میکند. اندومتریوز اغلب دردناک است و تخمدانها، لولههای فالوپ و بافت پوشاننده سطح درون لگن را درگیر میکند و گسترش به خارج از ارگانهای لگن نادر است.
در فردی که مبتلا به اندومتریوز است، بافت اندومتریوم نابجا از نظر عملکرد همانند بافت طبیعی ضخیم میشود، ریزش میکند و با هر چرخه قاعدگی خونریزی میکند و چون راهی برای خروج از بدن ندارد، گیر میافتد. اگر اندومتریوز تخمدانها را درگیر کرده باشد، کیستهایی به نام اندومتریوما شکل میگیرند، بافت احاطهکننده آن آسیب میبیند و در نهایت بافت اسکار (بافت ترمیمشده پس از یک زخم) و چسبندگی (از طریق تشکیل باندهای غیرطبیعی از بافت فیبروز ارگانهای داخل لگن به یکدیگر میچسبند) به جا میگذارد.
تقریبا ۶ تا ۱۰ درصد خانمها در جهان دچار اندومتریوز هستند که میتواند باعث دردی شود که گاهی، مخصوصا حین قاعدگی، بسیار شدید است. در نتیجهی این بیماری مشکلات باروری نیز ممکن است ایجاد شود.
اندومتریوز بیماری رایج در دوران باروری خانمهاست و علائم اغلب پس از یائسگی برطرف میشوند. برای خانمهایی که علائم را تجربه میکنند درمانهای موثری برای مدیریت آنها موجود است. همچنین برای نازایی مرتبط با اندومتریوز نیز درمانهایی برای افزایش احتمال باروری وجود دارد.
کیست شکلاتی یا کیست اندومتریوز چیست؟ (فرق کیست اندومتریوما با اندومتریوز)
کیست اندومتریوما یا کیست شکلاتی از جمله مواردی هستند که در روند بیماری اندومتریوز ایجاد میشوند. در کیست اندومتریوز برخی از کیستهای حاوی خون و بافت که رنگ شکلاتی هم دارند و به آنها کیست شکلاتی هم گفته میشود، تشکیل میشوند که بیشتر هم در تخمدان دیدهمیشوند.
تصاویری از اندومتریوز
آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافت آندومتر، که به طور معمول در رحم یافت میشود، در خارج از رحم رشد کرده و میتواند باعث درد شدید، خونریزی شدید قاعدگی و ناباروری شود. در ادامه به چند تصویر از اندومتریوز توجه کنید.
علائم اندومتریوز چیست؟
اغلب افرادی که دچار اندومتریوز هستند علامتی ندارند. در بین افرادی که علائم و نشانهها را بروز میدهند، علامت اولیه درد لگن است که اغلب با دوران قاعدگی مرتبط است.
گرچه بسیاری از افراد دردهای کرامپی (دردهای عضلانی) را حین دوره قاعدگی تجربه میکنند، اما افرادی که دچار اندومتریوز هستند دردهای بسیار بدتری را توصیف میکنند. همچنین این درد طی زمان بدتر میشود. شدت درد لزوما تعیینکننده میزان گسترش بیماری نیست.
حتی ممکن است فردی با اندومتریوز وسیع درد کمی داشتهباشد یا درد نداشتهباشد. اندومتریوز معمولا چندین سال بعد از اولین قاعدگی ظاهر میشود و ممکن است موقتا با حاملگی بهبود یابد و با یائسگی به طور کامل برطرف شود، مگر اینکه فرد استروژن مصرف کند.
علائم سرطان آندومتریوز چیست؟ ایا اندومتریوز سرطان است؟
اندومتریوز سرطان نیست اما میتواند مشکلات جدی ایجاد کند. تشابهاتی که این بیماری با سرطان دارد، مهاجرت بافت به جای دیگر بدن است. در سرطان نیز مرحلهای وجود دارد به نام متاستاز که در آن بافت سرطانی به بخشهای دیگر بدن مهاجرت میکند.
نشانه های اندومتریوز شدید چیست؟
گاهی ممکن است که اندومتریوز شدید باشد. این بدان معنی است که بافتی که در اثر مهاجرت در بخش مورد نظر و اشتباه قرار گرفتهاست، بزرگ است و خونریزی که میکند زیاد است. در این مورد درد زیادی در فرد بروز میکند و حتی میتواند در روند سلامت اختلال ایجاد کند و باعث علائم چسبندگی روده در اندومتریوز و سرطان خوش خیم شود . از طرفی در موارد شدید ممکن است که فرد بعد از سکس درد شدید داشتهباشید و یا بارداری برای او اتفاق نیفتد.
علت بیماری اندومتریوز چیست؟
علت دقیق اندومتریوز هنوز مشخص نیست، اما ممکن است که بازگشت قاعدگی، تمايز سلولهای پریتوئن و جنینی، جانشینی اسکار جراحی و اختلالات سیستم ایمنی در آن دخیل باشند. در جدول زیر این احتمالات مطرح شدهاند:
دلایل آندومتریوز | توضیحات |
---|---|
قاعدگی عقب گرد | در قاعدگی عقب گرد، خون قاعدگی که شامل سلولهای اندومتریوم است از طریق لولههای فالوپ به سمت عقب جریان پیدا میکند و به جای اینکه از بدن خارج شود به درون حفره شکم میریزد. این سلولهای اندومتریوم نابجا، به سطح و دیوارههای ارگانهای لگن میچسبند و در آنجا رشد کرده و مانند بافت طبیعی عمل میکنند. |
تمایز سلولهای پریتوئن | در یک تئوری که با نام «تئوری القا» شناخته میشود، متخصصین بیان میکنند که هورمونها و فاکتورهای ایمنی باعث تمایز سلولهای پریتوئن (سلولهایی که سطح داخلی شکم را میپوشانند) به سلولهای اندومتریوم میشوند. |
تمایز سلولهای جنینی | طی بلوغ هورمونهایی مانند استروژن میتوانند باعث تمایز سلولهای جنینی (سلولهایی که در ابتداییترین مراحل رشد هستند) به سلولهای اندومتریوم نابجا شوند. |
جانشینی روی اسکار جراحی | بعد از اعمال جراحی نظیر هیسترکتومی (خارج کردن رحم از بدن) یا سزارین، سلولهای اندومتریوم ممکن است به محل برش جراحی بچسبند. |
انتقال سلولهای اندومتریوم | رگهای خونی یا سیستم مایعات بافتی (لنفاتیک) ممکن است سلولهای اندومتریوم را به قسمتهای دیگر بدن منتقل کنند. |
اختلالات سیستم ایمنی | مشکل در سیستم ایمنی ممکن است بدن را در تشخیص و از بین بردن بافت اندومتریوم نابجا ناتوان کند. |
عوامل خطر و عوامل تشدید کننده آندومتریوز چیست؟
فاکتورهایی که فرد را مستعد ابتلا به اندومتریوز میکنند شامل موارد زیر میشوند:
- سن بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی
- بچهدار نشدن
- شروع قاعدگی در سن کم
- یائسگی دیررس
- چرخههای قاعدگی کوتاه (برای مثال کمتر از ۲۷ روز)
- قاعدگی دردناک با خونریزی شدید که بیش از ۷ روز طول بکشد
- سطوح بالای استروژن در بدن یا مدت زمان طولانی در معرض استروژن بودن
- شاخص توده بدنی کم
- ابتلا یکی از اقوام (مادر، خواهر، خاله، عمه) یا بیشتر به اندومتریوز
- هر بیماری که مانع از جریان طبیعی خون قاعدگی به بیرون از بدن شود.
- اختلالات ساختاری دستگاه تناسلی و عفونت لگنی.
تشخیص اندومتریوز چگونه انجام می شود؟
در تشخیص اندومتریوز ۴ مرحله وجود دارد:
- مرحله ۱: ضایعات کوچک و محدود
- مرحله ۲: ضایعات خفیف که ممکن است متعدد باشند و احتمال چسبندگی وجود دارد.
- مرحله۳: ضایعات متوسط عمیق یا سطحی با چسبندگی واضح
- مرحله۴: ضایعات متعدد و شدید که هم سطحی هستند و هم عمیق، با چسبندگیهای زیاد
اگر به این بیماری مبتلا شدهباشید، میتوانید به دکتر زنان مراجعه کنید. برای دریافت نوبت حضوری از دکتر زنان میتوانید از سایت نوبتدهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین برای مشاوره تلفنی دکتر زنان هم از همین لینک کمک بگیرید.
۱. معاینه رحم
طی معاینه لگن پزشک با دست ارگانهای داخل لگن را از نظر ساختارهای غیرطبیعی مانند کیست تخمدان یا اسکارهای پشت رحم لمس میکند. اغلب لمس نواحی کوچک حاوی اندومتریوز ممکن نیست مگر اینکه باعث ایجاد کیست شدهباشند.
۲. تشخیص اندومتریوز در سونوگرافی
این تست برای ایجاد تصاویر درون بدن از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده میکند. برای گرفتن این تصاویر وسیلهای که مبدل نامیده میشود یا روی شکم یا درون واژن (سونوگرافی درون واژن) قرار داده میشود.
ممکن است برای ایجاد بهترین تصویر از دستگاه تناسلی هر دو نوع سونوگرافی مورد استفاده قرار گیرند. تصاویر یک سونوگرافی استاندارد وجود یا عدم وجود اندومتریوز را به طور قطع مشخص نمیکند، اما میتواند کیستهای مرتبط با اندومتریوز (اندومتریوما) را مشخص کند.
اگر قاعدگی منظمی دارید، بهترین زمان برای سونوگرافی شکمی از روز ۵ تا ۱۱ سیکل قاعدگی است (که سیکل از روز اول پریود حساب میشود).
۳. ام آر آی MRI
ام آر آی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دارای جزئیات از ارگانها و بافتهای درون بدن استفاده میکند. برای برخی از بیماران که برنامه درمانیشان جراحی است، ام آر آی کمک میکند که جراح اطلاعات با جزئیات درمورد محل و اندازه بافتهای نابجای اندومتریوم به دست آورد.
۴. لاپاراسکوپی آندومتریوز
پزشک برخی از بیماران را برای انجام عملی که به کمک آن میتوان درون شکم را دید (لاپاراسکوپی) به جراح ارجاع میدهد، در این عمل تحت بیهوشی عمومی، پزشک یک شکاف کوچک نزدیک ناف ایجاد میکند و لاپاراسکوپ را که وسیلهای بلند و باریک دارای دوربین کوچکی است وارد میکند و علائم بافتهای اندومتریوم خارج از رحم را جستجو میکند.
همچنین به کمک لاپاراسکوپی میتوان اطلاعاتی در مورد محل، میزان گسترش و ابعاد بافتهای جایگزین شده اندومتریوم جمعآوری کرد و میتوان نمونه بافتی برای آزمایشات برداشت کرد.
۵. تشخیص اندومتریوز با آزمایش خون ممکن است؟
اندومتریوز را نمیتوان با آزمایش خون تشخیص داد اما برای بررسی سرطانی شدن این بیماری ممکن است که آزمایشهای خون انجام شوند.
۶. تشخیص افتراقی های اندومتریوز چیست و چگونه انجام می شود؟
اندومتریوز گاهی با سایر بیماریهایی که باعث درد مفصل لگن میشوند از جمله بیماریهای التهابی لگن (PID) یا کیستهای تخمدان اشتباه میشود. همچنین ممکن است با سندرم روده تحریکپذیر (IBS)، بیماری که باعث دورههای اسهال و یبوست و درد شکمی میشود، اشتباه گرفته شود. البته ممکن است بیمار هم دچار اندومتریوز و هم IBS باشد و این تشخیص را بسیار پیچیده میکند.
درمان اندومتریوز چگونه انجام می شود؟
درمان اندومتریوز معمولا دارویی یا جراحی است. انتخاب درمان مناسب به شدت علائم و نشانهها و تمایل بیمار به باردارشدن بستگی دارد. معمولا پزشک ابتدا درمانهای دارویی را پیشنهاد میکند و اگر این درمانها شکست خوردند، روشهای جراحی انجام میشوند. هدف از درمان اندومتریوز برطرف شدن علائم و درصورت تمایل بیمار افزایش احتمال باروری است.
۱. بهترین دارو برای درمان اندومتریوز چیست؟
معمولا برای درمان اندومتریوز از داروهای مسکن و کنترلکنندهی درد استفاده میشود. مسکنهای بدون نسخه از جمله ضدالتهابهای غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای کاهش درد کرامپی قاعدگی و درد هنگام رابطه جنسی مفید هستند. اما درمانهای دیگری هم برای بهبود این بیماری و درمان عارضههای آن مانند ناباروری مورد استفاده قرار میگیرند:
- درمان هورمونی: در مورد افرادی که تمایلی به بارداری ندارند، مکملهای هورمونی میتوانند با کاهش رشد بافت اندومتریوم نابجا و جلوگیری از ایجاد بافت نابجای جدید باعث کاهش یا قطع درد و کوچک شدن آندومتریوز شوند اما درمان دائمی نیستند.
- هورمونهای پیشگیری از بارداری: قرصها، پچها و حلقههای واژنی کنترل بارداری میتوانند باعث کاهش یا قطع درد شوند. از عوارض این داروها میتوان به تهوع، خونریزی نامنظم، دردناک شدن پستانها و افزایش وزن اشاره کرد.
- آگونیستها و آنتاگونیستهای هورمون آزادکننده گنادوتروپین (Gn-RH): منجر به قطع تولید هورمونهای تحریککننده تخمدان، کاهش سطح استروژن و جلوگیری از قاعدگی میشوند.
- درمان با پروژستین: انواع مختلفی از درمانهای پروژستین وجود دارد از جمله ابزارهای داخل رحمی حاوی لوونورژسترل، ایمپلنتهای ضدبارداری، آمپولهای ضدبارداری یا قرصهای پروژستین، میتوانند قاعدگی و رشد بافت اندومتریوم نابجا که باعث علائم اندومتریوز میشود، را متوقف کنند.
- مهارکنندههای آروماتاز: تولید استروژن درون بدن توسط تخمدانها، بافت چربی و بافت اندومتریوز را کاهش میدهند و ممکن است در کنار پروژستین یا داروهای ضدبارداری هورمونی مورد استفاده قرار گیرند.
- درمان ناباروری: بررسی دقیق علت ناباروری زنان تحت نظر متخصص، از تحریک تخمدانها برای تولید تخمکهای بیشتر و لقاح خارج رحمی جلوگیری میکند.
آمپول درمان اندومتریوز
گاهی داروهای معرفیشده برای درمان اندومتریوز از طریق آمپول دیفرلین و آندومتریوز هستند و شکل تزریقی دارند. هورمون درمانی و روشهای درمانی سرکوبگر یا قرص ال دی برای اندومتریوز نیز در مواردی مصرف شده است.
عمل جراحی اندومتریوز
در مورد بیمارانی که علائم شدید دارند و یا بیمارانی که دچار انسداد لولهها، رودهها یا مثانه شده باشند و همچنین در مورد بیمارانی که اختلال ساختاری در سیستم تناسلی دارند، عمل جراحی اندومتریوز میتواند درمان انتخابی باشد. جراحی به دو دسته، محافظتی (که در آن رحم و تخمدانها حفظ میشوند) و جراحی مطلق (که در آن رحم با یا بدون تخمدانها برداشته میشود)، تقسیم میشوند.
درمان خانگی اندومتریوز چیست؟
روشهای درمان خانگی شامل درمانهای علامتی و ملاحظات تغذیهای هستند. در حالی که رژیم غذایی آندومتریوز به طور خاص وجود ندارد، برخی تغییرات رژیم غذایی به مدیریت علائم آن کمک میکنند. غذاهای کامل مانند میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئینهای بدون چربی و غذاهایی با خواص ضد التهابی مانند ماهی چرب، زردچوبه و زنجبیل توصیه میشوند. اگر دردهای دائمی داشتید و یا تا ظاهر شدن اثرات درمان به زمان نیاز است، میتوانید در منزل کارهایی انجام دهید تا احساس بهتری داشتهباشید:
- حمام گرم و حوله گرم میتواند به ریلکس شدن عضلات لگن و کاهش کرامپ و درد کمک کند.
- استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه که پیشتر اشاره شد.
- کاهش مصرف کافئین و الکل که میتوانند باعث بدتر شدن علائم شوند.
- ورزشهایی مانند پیادهروی میتواند باعث کاهش درد شده و با کاهش استروژن باعث بهبود شرایط شوند.
- به دلیل عوارض درازمدت اندومتریوز بهتر است علائم را تحت نظر داشتهباشید و در صورت وجود درد غیرقابل تحمل یا خونریزی بیشازحد زیاد به پزشک اطلاع دهید.
- با اینکه مطالعات کمی بر روی درمانهای کمکی اندومتریوز وجود دارد، برخی بیماران کاهش درد را پس از استفاده از طب سوزنی گزارش کردهاند.
درمان گیاهی آندومتریوز: قویترین داروی گیاهی برای درمان اندومتریوز چیست؟
یکی از اصلیترین داروهای گیاهی، داروهای حاوی کورکومین هستند. این ماده در زردچوبه دیدهمیشود و میتواند خاصیت درمانی داشتهباشد. کورکومین یک مادهی ضدالتهابی است و کاربرد آن در درمان اندومتریوز قابل توجه است. اما ممکن است که داروهای گیاهی زیر هم برای درمان اندومتریوز موثر باشند:
- گیاه پنج انگشت: در کاهش درد اندومتریوز و همچنین از بین بردن التهاب در این بیماری موثر است.
- پوست کاج: برای کاهش درد در این بیماری تاثیر دارد. میگویند این گیاه میتواند مسکن بسیار قوی باشد.
- از دیگر آرامبخشهایی که برای درمان درد در اندومتریوز کاربرد دارد، بابونه است.
- اسطخودوس: از گیاهانی است برای کاهش درد در عادت ماهیانه هم استفاده میشود. بنابراین در درمان این بیماری هم موثر است.
درمان اندومتریوزیس در طب سنتی
در طب سنتی، دفع کیست و درمان آندومتریوز با روغن سیاه دانه، عنبر نسارا، ژل رویال، سیب زمینی، زردچوبه و پیاز درمانی برای آندومتریوز توصیه شده است که به عنوان معجزه درمان اندومتریوز تعبیر میشوند. در ادامه به دو مورد از درمانهای طب سنتی اندومتریوز اشاره شده است که به عنوان درمان قطعی در نظر گرفته نمیشوند:
- درمان اندومتریوز با سیر ممکن است؟
نمیتوان گفت که میتوان اندومتریوز را با سیر یا داروهای گیاهی دیگر به طور کامل درمان کرد. اما این مواد غذایی میتوانند در تسکین این بیماری موثر باشند.
- عسل درمانی اندومتریوز
گفته شدهاست که عسل حاوی کریسین است و میتواند برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که این بیماری درمان قطعی ندارد، بهتر است که برای بهبود آن از روشهای درمانی خانگی و درمانهای علامتی استفاده کنید.
عوارض آندومتریوز چیست؟
اصلیترین عارضه اندومتریوز اختلال در باروری و نازایی است. تقریبا یک سوم تا نیمی از زنانی که دچار آندومتریوز رحمی هستند، به سختی حامله میشوند. برای حاملگی لازم است سلول تخمک از تخمدان آزاد شده و از طریق لوله فالوپ مجاور به سمت رحم حرکت کرده و در مسیر توسط یک اسپرم، بارور شده و به دیواره رحم اتصال پیدا کند. اما این بیماری عوارض دیگری هم دارد. موارد زیر از اصلیترین خطرات این بیماری هستند:
- آندومتریوز و سرطان تخمدان: سرطان تخمدان با شیوع بیشتری در افراد دچار اندومتریوز اتفاق میافتد. اما ریسک سرطان تخمدان در طول عمر، باز هم نسبتا پایین است. نوع دیگری از سرطان (آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز) نیز میتواند در افرادی که دچار اندومتریوز هستند اتفاق بیفتد، اما نادر است. گاهی نیز ممکن است اندومتریوز باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شود.
- کیست تخمدان و خونریزی آندومتریوز
- التهاب آندومتر و دل درد بعد از رابطه
- ایجاد بافت اسکار و چسبندگی رحم
- عوارض رودهای و مثانهای.
آیا اندومتریوز باعث مرگ میشود؟
ممکن است که اندومتریوزیس باعث ایجاد سرطان در تخمدان شود. سرطان تخمدان در موارد نادر متاستاز میدهد و باعث مرگ میشود. تمامی این موارد در صورتی اتفاق میافتند که فرد اصلا به سلامتی خود اهمیت ندهد و غربالگریها را پیگیری نکند.
پیشگیری از ابتلا به اندومتریوز ممکن است؟
بیماری آندومتریوز در زنان را نمیتوان پیشگیری نمود. اما جالب است بدانید که ترک مصرف سیگار یکی از مواردی است که احتمال ابتلا به اندومتریوز را کم میکند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت womenshealth
You can’t prevent endometriosis. But you can reduce your chances of developing it by lowering the levels of the hormone estrogen in your body.
ترجمه فارسی:
شما نمیتوانید از آندومتریوز جلوگیری کنید. اما میتوانید با کاهش سطح هورمون استروژن در بدن، شانس ابتلا به آن را کاهش دهید.
ورزش و اندومتریوز
یکی از مواردی که میتواند احتمال ابتلا به غده اندومتریوز یا مشکل اندومتریوز را کاهش دهد، ورزش سنگین است. توجه داشتهباشید که این موارد یائسگی کاذب ایجاد میکنند زیرا میزان هورمونهای بدن را به طرز جدی بالا و پایین میکنند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اندومتریوز یک بیماری زنانه است که در آن بافت اندومتر در بخشهای دیگر بدن جای گرفتهاست و زندگی میکند. زمانیکه پریود میشوید، این بافت شروع به خونریزی میکند و درد در جاهای دیگر بدن ایجاد میشود. برای درمان این بیماری باید به دکتر زنان مراجعه کنید. روشهای درمانی متفاوت هستند و متناسب با شدت بیماری و شرایط بیمار، بهترین روش انتخاب میشود.
برای دریافت نوبت از بهترین دکتر برای درمان آندومتریوز یعنی پزشک متخصص زنان یا دکتر مامایی میتوانید از سایت نوبتدهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
من دکتر رفتم و به من گفت کیست دارم و باید قرصی بخورم که باعث میشه دیگه پریود نشم هیچ وقت و این کار درست هست و عوارض نداره آیا؟
سلام
پیشنهاد پزشک به شما برای مصرف دارویی که باعث توقف پریودها میشود، ممکن است به دلایل مختلفی باشد، از جمله درمان کیست تخمدانی یا سایر مشکلات هورمونی. معمولاً داروهایی مانند قرصهای ضد بارداری یا پروژسترون برای کنترل کیستها و تنظیم هورمونها تجویز میشوند.
با این حال، مصرف دارویی که باعث توقف دائمی پریودها میشود ممکن است عوارضی مانند تغییرات هورمونی، مشکلات مربوط به باروری در آینده، یا مشکلاتی در سلامت استخوانها به همراه داشته باشد.