پروستات چیست و در کدام قسمت قرار دارد؟

پروستات چیست؟ کلمه پروستات با ریشه یونانی (προστάτης، prostátēs) به معنای «کسی که در مقابل ایستاده» و «محافظ و نگهبان» است که در ابتدا برای توصیف وزیکول‌های تولیدکننده مایع منی و عملکرد محافظتی آن از اسپرم برای سالم رسیدن به تخمک استفاده شد. وزیکول‌های منی ساختارهایی مانند گوش خرگوش هستند و در دو طرف و بالای پروستات قرار می‌گیرند. نقش آن‌ها ذخیره و ترشح  بخش بزرگی از مایع انزال است که در نهایت همراه اسپرم از مجاری ادراری به خارج بدن فرستاده می‌شوند. در ادامه این مقاله با ساختار دقیق غده پروستات، نقش و تغییرات آن در طول زندگی آقایان بیشتر آشنا می‌شویم.

پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچک به‌اندازه توپ پینگ‌پنگ (با حدود ۳۰ گرم وزن) متصل در زیر مثانه و در عمق کشاله ران، بین قاعده آلت تناسلی و راست روده است که از بافت همبند کششی و ماهیچه تشکیل شده و مجرای ادراری از درون آن می‌گذرد. این اندام بخشی از آناتومی جنسی مردانه را در کنار آلت تناسلی، کیسه بیضه و بیضه‌ها تشکیل می‌دهد.

ماهیچه‌های غده پروستات با انقباض خود در زمان انزال (بیرون راندن منی از مجرای ادرار)، منفذ ورود ادرار به مثانه را می‌بندند تا امکان انزال و ادرار هم‌زمان وجود نداشته باشد و از اسپرم‌ها محافظت شود.

در حین زمان انزال مردان، وازا دفرنتیا (مفرد: vas deferens) اسپرم را از بیضه‌ها به وزیکول‌های منی (محل ساخت و ترشح مایع منی) می‌آورد تا فروکتور (قند) یا تغذیه اسپرم‌ها را تأمین کند و به مجرای ادراری بروند. هم‌زمان، ماهیچه‌های غده پروستات منقبض می‌شوند و ترشحات خود را به مجرای ادرار می‌ریزند. انقباضات ماهیچه‌های پروستات به خروج مایع منی و اسپرم از طریق مجرای ادرار در زمان ارگاسم کمک می‌کنند.

پروستات یک غده کوچک لاستیکی به‌اندازه گردو است که در زیر مثانه و جلوی راست‌روده قرار دارد. این غده برای تولیدمثل مهم است زیرا وظیفه تأمین بخشی از مایع منی که به حرکت و زنده ماندن اسپرم کمک می‌کند را دارد.

ساختار غده پروستات چگونه است؟

در تقسیم‌بندی غدد بدن، دو دسته درون‌ریز و برون‌ریز وجود دارد. غدد درون‌ریز ترشحات خود را به خون می‌ریزند و ترشحات غدد برون‌ریز وارد ساختارهای لوله مانند می‌شود. پروستات یکی از غدد برون‌ریز بدن با خاصیت ارتجاعی است که مجرای ادرار را مانند لایه‌های پیاز احاطه می‌کند.

مجموعه‌ای از اعصاب و عروق خونی در امتداد هر طرف پروستات قرار دارند و به کنترل عملکرد نعوظ کمک می‌کنند. در برخی از مردان، این اعصاب به فاصله کمی از پروستات قرار دارند، اما در برخی دیگر به خود پروستات متصل می‌شوند. محل دقیق آن‌ها بر عملکرد پروستات تأثیر نمی‌گذارد.

دانشمندان پروستات را به چهار ناحیه (از خارج به داخل) تقسیم می‌کنند:

1. ناحیه قدامی: ساخته‌شده از بافت فیبری و ماهیچه‌ای که پزشکان آن را ناحیه فیبرومیسکولار قدامی نیز می‌نامند.
2. ناحیه محیطی: بیشتر در قسمت پشت غده، جایی که بیشتر بافت غده پروستات در آن قرار دارد، تشکیل‌شده است.
3. ناحیه مرکزی: مجاری انزالی را احاطه کرده و حدود ۲۵ درصد از کل توده پروستات را تشکیل می‌دهد.
4. منطقه انتقال: قسمتی از پروستات است که مجرای ادرار را احاطه می‌کند. مجرای ادرار از مرکز پروستات، از مثانه به آلت تناسلی می‌رود و اجازه می‌دهد ادرار از بدن خارج شود. منطقه انتقال، تنها بخش از پروستات است که در طول زندگی به رشد خود ادامه می‌دهد.

به نقل از سایت pcf.org:

پروستات معمولاً در دوران نوجوانی و تحت کنترل هورمون مردانه تستوسترون (و محصول جانبی آن دی هیدروتستوسترون -DHT) رشد می‌کند. بیشتر هورمون تستوسترون در بیضه و مقدار کمتری نیز در غدد فوق کلیوی ساخته می‌شود.

مایع پروستات چیست؟

برای اطلاع از اینکه مایع پروستات چیست، بهتر است با عملکرد آن آشنا شویم. غده پروستات، در زمان انزال به‌عنوان بخشی از پاسخ جنسی مردانه، مایعی شیری‌رنگ و رقیق تولید می‌کند. این مایع شامل آنزیم، یون کلسیم و فسفات است که به مایع منی در مجاری ادراری اضافه می‌شود.

مایع پروستات کمی اسیدی است، اما سایر اجزای منی آن را به‌طورکلی قلیایی می‌کنند. این برای مقابله با اسیدیته واژن و محافظت و افزایش طول عمر اسپرم‌ها مهم است. زیرا اسپرم برای اینکه بتواند حرکت کند، باید در محیطی با ph بالای ۶ قرار بگیرد. اگر تولید مایع منی توسط پروستات اتفاق نمی‌افتاد، تحرک و بقای اسپرم و ژن‌های درون هسته آن، دچار مشکل می‌شد.

غده پروستات در کجا واقع شده است؟

پروستات در لگن قرار دارد. زیر مثانه می‌نشیند و مجرای ادرار را احاطه می‌کند. اطراف آن با کپسول پروستات یا فاسیای پروستاتی پوشیده شده و قسمتی از مجرای ادرار از آن عبور می‌کند که مجرای ادرار پروستاتی نام دارد و به دو مجرای انزالی متصل می‌شود.

نقش غده پروستات در بدن چیست؟

وظیفه اصلی پروستات کمک‌کردن به مایع منی است. مایع ترشح‌شده از پروستات ۲۰ تا ۳۰ از مایع منی را تشکیل می‌دهند و باقی‌مانده آن از وزیکول‌های منی (۵۰-۶۵٪) و بیضه‌ها (۵٪) به مجرای ادرار می‌ریزند.

انقباض ماهیچه‌های پروستات در حین ارگاسم مرد، به حرکت سریع مایع منی در مجرای ادراری کمک می‌کنند تا به‌راحتی به سمت خارج بدن حرکت کنند.

تغییرات غده پروستات در طول زندگی

غده پروستات با افزایش سن به‌مرور رشد می‌کند. در این حالت با منبسط‌شدن عضلات آن، مجرای ادراری مسدود می‌شود و مشکلات دفع ادرار به وجود می‌آید. این اتفاق بیشتر در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد، اما می‌تواند در ۳۰ سالگی هم بروز کند.

بهترین راه حفظ غده پروستات، انجام آزمایش پروستات است تا در زمان مناسب مراقبت‌های پزشکی را انجام دهید و از بروز بیماری‌هایی مانند التهاب پروستات جلوگیری کنید. در این موارد می‌توانید به متخصص اورولوژی که در درمان بیماری‌های دستگاه تناسلی مهارت دارد، مراجعه کنید. برای راحتی بیشتر شما، در وب‌سایت دکترتو امکان تعیین وقت حضوری و مشاوره تلفنی با دکتر اورولوژی قرارگرفته است.

ترشحات پروستات

مایعی که از غده پروستات ترشح می‌شود، شامل آنزیم‌های پروتئولیتیک، اسید فسفاتاز، فیبرینولیزین، روی و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات است. این ترکیبات برای عملکرد مناسب سلول‌های اسپرم و باروری در مردان بسیار مهم هستند.

جدیدترین روش برای درمان دارویی و عمل پروستات چیست؟ 

همین الان مشاوره بگیر!

مشاوره آنلاین دکتر متخصص اورولوژیمتخصص اورولوژیست

نقش پروستات در دستگاه ادراری

غده پروستات در زیر مثانه قرار دارد و مجرای ادراری، لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی منتقل می‌کند، از داخل غده پروستات عبور می‌کند. سلامت پروستات در کارکرد مثانه و مجرای ادراری بسیار مهم است. درصورتی‌که فرد با بزرگ شدن پروستات مواجه شود، به‌مرور مجرای ادراری بسته‌شده و در عملکرد دستگاه ادراری او مشکل ایجاد می‌شود.

آنتی ژن مخصوص پروستات چیست؟

یکی از ترکیبات مهم مایع پروستات، آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) است. این آنتی‌ژن مخصوص، یک پروتئین انزالی از جنس اسید فسفاتاز است و به رقیق‌تر شدن مایع منی کمک می‌کند.

در آزمایش‌های غربالگری بیماری پروستات، PSA نقش مهمی دارد. زیرا مقدار آن در پروستاتیت، سرطان خوش‌خیم و بدخیم و بزرگی پروستات بالا می‌رود. اگرچه اکتفا به میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات به‌تنهایی کافی نیست اما می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های غده پروستات داشته باشد.

ماساژ پروستات

ماساژ پروستات که معمولاً توسط شخص دیگری انجام می‌شود، با واردکردن انگشت به داخل مقعد (جایی که برجستگی احساس شود) و ایجاد فشار ملایم و حرکات دایره‌ای انجام می‌شود.

تئوری دیرینه‌ برای انجام ماساژ غده پروستات این است که به تسکین علائم اختلال نعوظ، انزال دردناک، پروستاتیت و درد در ناحیه لگن کمک می‌کند. همچنین برای برخی از مردان ممکن است ارگاسم با تحریک غده پروستات، از راه ماساژ پروستات صورت بگیرد.به همین دلیل آن‌ را«نقطه G مردانه» نامیده‌اند. اما باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود، زیرا هنوز شواهد کافی برای اثبات آن وجود ندارد.

مدرکی مبنی بر اینکه ماساژ پروستات فواید پزشکی دارد، وجود ندارد. درواقع، برای ترشح مایع پروستات و درمان بیماری، نیازی به فشار دستی روی پروستات نیست.

انواع بیماری های غده پروستات

انواع بیماری های پروستات که بر این غده تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:

• سرطان پروستات: سرطان پروستات دومین سرطان شایع در مردان است که معمولاً میان‌سالان را مبتلا می‌کند.
• التهاب (پروستاتیت): چهار وضعیت مختلف پروستاتیت که باعث التهاب در غده پروستات شما می‌شوند؛ پروستاتیت حاد باکتریایی، پروستاتیت باکتریایی مزمن، سندرم درد مزمن لگن (CPPS) و پروستاتیت التهابی بدون علامت هستند. التهاب پروستات، شایع‌ترین مشکل دستگاه ادراری در مردان کمتر از ۵۰ سال است.
• هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات: این بیماری باعث بزرگی پروستات و انسداد مجرای ادراری می‌شود. تقریباً همه مردان با افزایش سن دچار بزرگی پروستات می‌شوند.

پروستات خوش ‌خیم و پروستات بدخیم

سرطان پروستات، با نام پروستات بدخیم هم شناخته می‌شود؛ به این معنی که می‌تواند رشد کند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. پروستات خوش‌خیم نیز می‌تواند رشد کند اما گسترش نمی‌یابد. سرطان پروستات در مقایسه با سایر انواع سرطان تا حدودی متفاوت و غیرمعمولی است. زیرا بسیاری از تومورهای سرطانی پروستات به سایر بخش‌های بدن منتقل نمی‌شوند و متاستاز نمی‌کنند.

بهترین روش درمان سرطان پروستات رو می‌دونی؟

دکتر سرطان پروستات

چه کسانی در معرض بیماری های پروستات قرار می گیرند؟

حدود ۶۰ درصد از بیماری‌های پروستات در افراد ۶۵ سال یا بالاتر تشخیص داده می‌شود. افزایش سن، سابقه خانوادگی و عفونت‌های دستگاه ادراری از دلایلی هستند که افراد را بیشتر در معرض خطر بیماری پروستات قرار می‌دهند. مهم‌ترین راه پیشگیری، انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی سالم در کنار انجام آزمایش‌های دوره‌ای تشخیص بیماری پروستات است.

آیا بیماری پروستات در سن خاصی ایجاد می شود؟

یکی از موارد ابتلا به بیماری‌های پروستات، افزایش سن است. همان‌طور که سن بالا می‌رود، سلول‌های غده پروستات هم ممکن است تحت تأثیر هورمون تستوسترون بزرگ‌تر شوند. افراد بالای ۵۰ سال نیاز به مراقبت بیشتری دارند اما ممکن است بیماری در جوانان ۳۰ ساله نیز رخ دهد.

چه زمانی برای بررسی بیماری پروستات به پزشک مراجعه کنیم؟

درصورتی‌که در طول شب بارها از خواب بیدار شده و به دستشویی می‌روید، احساس سوزش می‌کنید یا در ادرار شما خون وجود دارد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کرده تا برای تشخیص و درمان پروستات اقدام کنید.

آزمایش بیماری پروستات

آزمایش‌های رایج برای بررسی سلامت پروستات عبارت‌اند از:

• معاینه دیجیتال رکتوم: پزشک متخصص با ورود انگشت به رکتوم (راست روده منتهی به مقعد) غده پروستات شما را احساس می‌کند. درصورتی‌که برجستگی یا نواحی سخت وجود داشته باشد، ممکن است سلول‌ها سرطانی شده باشند.
• آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات: پروستات شما پروتئینی به نام آنتی‌ژن اختصاصی پروتئین (PSA) می‌سازد. افزایش سطح PSA یک فاکتور مهم در آزمایش بیماری پروستات است که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های پروستات باشد.
• بیوپسی: در این آزمایش، پزشک از یک سوزن بلند برای گرفتن نمونه بافت پروستات استفاده می‌کند تا آن را در آزمایشگاه، زیر میکروسکوپ بررسی کند.

عوارض برداشتن پروستات

عمل جراحی و برداشتن غده پروستات می‌تواند با عوارض جانبی زیر همراه باشد:

• خون‌ریزی ادرار
• عفونت مجاری ادراری
• بی‌اختیاری ادرار
• ارگاسم خشک
• اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی (شایع‌ترین عارضه جانبی)
• باریک شدن (فشرده شدن) مجرای ادرار یا گردن مثانه

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک متخصص

غده پروستات اندامی کوچک و گردویی شکل در زیر مثانه و جلوی راست روده است که نقش مهمی در سلامت دستگاه تناسلی و ادراری مردان ایفا می‌کند. نقش اصلی آن بهبود ترکیبات مایع منی و محافظت از سلامت اسپرم است و با انقباض غیرارادی خود در زمان ارگاسم، به حرکت روان مایع منی در مجرای ادراری کمک می‌کند.

با افزایش سن، غده پروستات ممکن است بزرگ‌تر شود و زمینه ابتلا بیماری را ایجاد کند. متأسفانه سرطان پروستات دومین سرطان شایعی است که مردان را درگیر می‌کند. بنابراین برای حفظ سلامتی‌تان، بعد از ۵۰ سالگی به‌طور منظم غربالگری و آزمایش پروستات را انجام دهید. حال که به طور کامل متوجه شدیم پروستات چیست و در کجای بدن قرار دارد، اگر متوجه علائم نشان‌دهنده بیماری پروستات شدید، به متخصص اورولوژی مراجعه کنید تا زودتر درمان شود. همچنین می‌توانید به وب‌سایت دکترتو سر بزنید و از تعیین وقت حضوری و مشاوره تلفنی با متخصص اورولوژی استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!