نمونه برداری کبد چیست و چه زمانی انجام می شود؟

نمونه برداری از کبد یا بیوپسی کبد (liver biopsy) روشی است که طی آن تکه کوچکی از بافت کبد برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود. این نمونه در آزمایشگاه از نظر وجود علائم آسیب یا بیماری کبدی بررسی می‌شود. اگر نتایج آزمایش خون یا عکسبرداری از کبد نشان‌دهنده‌ وجود مشکلی در کبد باشند پزشک دستور نمونه برداری از کبد را می‌دهد. همچنین از این روش برای تعیین شدت بیماری کبدی هم استفاده می‌کنند. پزشک براساس اطلاعات حاصل از بیوپسی کبد می‌تواند درباره نوع درمان تصمیم بگیرد.

نمونه برداری از کبد چیست؟

بیوپسی یا نمونه‌برداری کبد یک روش پزشکی متداول و حیاتی است که در آن تکه‌ای کوچک از بافت کبد برداشته می‌شود تا در آزمایشگاه بررسی شود. این فرآیند اطلاعات مهمی در مورد وضعیت سلامت کبد و عملکرد آن در اختیار پزشک قرار می‌دهد. نمونه برداری از کبد یکی از روش‌های تهاجمی است که با استفاده از سوزن بیوپسی باریک، بخشی از بافت کبد برای تحلیل و تشخیص بیماری‌های کبدی برداشته می‌شود. این آزمایش پس از انجام، به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا پزشک با بررسی نتایج آن، هرگونه اختلال یا بیماری کبدی را تشخیص دهد.

رایج‌ترین نوع بیوپسی کبد، بیوپسی از طریق پوست است که در آن سوزن نازکی از ناحیه شکم به کبد وارد می‌شود و تکه‌ای کوچک از بافت کبد برداشته می‌شود. نوع دیگری از نمونه برداری از طریق رگ گردن انجام می‌شود که به آن بیوپسی ترانس‌جوگولار می‌گویند. یکی از انواع دیگر بیوپسی شامل استفاده از ابزارهای خاص از طریق برش کوچکی در ناحیه شکم است که به آن روش لاپاروسکوپیک گفته می‌شود.

چه زمانی نمونه برداری از کبد انجام میشود؟

زمانی که نتایج  آزمایش‌های خون یا تصویربرداری‌ها نشان‌دهنده‌ی احتمال وجود مشکل در کبد باشد، دکتر متخصص داخلی یا گوارش و کبد ممکن است انجام بیوپسی کبد را توصیه کند. این روش، به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی دقیق، به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند درمان‌های مناسب‌تری برای بیماران تجویز کنند و از پیشرفت بیماری‌های کبدی جلوگیری نمایند. 

بیوپسی کبد همچنین برای بررسی وضعیت بیماری کبدی فرد استفاده می‌شود. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تصمیمات درمانی مناسبی اتخاذ کند. درد شکم، ورم و زردی رنگ پوست، استفراغ و تغییر رنگ ادرار از علائمی هستند که پزشک را مجاب می‌کند که دستور نمونه برداری از کبد بدهد. این علائم همراه با علائم دیگر می‌توانند نشانه سرطان، سیروز یا مشکلات گوارشی جدی باشند.

نمونه برداری از کبد برای چیست؟

علت نمونه برداری از کبد می‌تواند تشخیص یکی از موارد زیر باشد:

• شناسایی علت مشکل کبدی که نتوان با معاینه پزشک، آزمایش‌های خون یا تصویربرداری‌ها آن را پیدا کرد.
• نمونه برداری از بافت ناهنجاری‌هایی که در نتایج تصویربرداری مشاهده شده
• ارزیابی شدت بیماری کبدی یا مرحله‌بندی (staging) بیماری
• کمک به ایجاد برنامه‌های درمانی بر اساس وضعیت کبد
• بررسی کارایی درمان بیماری کبدی
• بررسی وضعیت کبد پس از پیوند کبد
• تومور یا ناهنجاری‌های دیگر در کبد که در نتایج تصویربرداری مشاهده شده‌اند

بیوپسی کبد معمولاً برای کمک به تشخیص و مرحله‌بندی بیماری‌های خاص کبدی نیز انجام می‌شود، از جمله:

• بیماری کبد چرب غیرالکلی
• هپاتیت مزمن نوع B یا C
• هپاتیت خودایمنی
• سیروز کبدی
• کلانژیت صفراوی اولیه و اسکلروز دهنده اولیه
• فیبروز کبدی
• هموکروماتوز
• بیماری ویلسون.

برا مشاوره نمونه برداری از کبد

از متخصص وقت مشاوره بگیر

مشاوره آنلاین دکتر گوارش

تفسیر جواب نمونه برداری کبد

بعد از آماده شدن جواب نمونه برداری کبد، پزشک در جلسه پیگیری نتایج را به شما توضیح می‌دهد. دلیل علائم شما ممکن است بیماری کبدی باشد. پس از مشاهده نمونه کبدی در آزمایشگاه پاتوبیولوژی، تفسیر جواب بیوپسی کبد به شکل زیر است:

• نتایج نرمال: اگر نشانه‌ای از التهاب، عفونت، سیروز کبد یا سرطان کبد نباشد، بافت کبد سالم است و نتیجه نمونه برداری از کبد طبیعی خواهد بود.
• نتایج غیر نرمال: وجود هپاتیت، بیماری‌های کبدی و سرطان کبد در نتیجه بیوپسی کبدی باعث شده که نتیجه آزمایش غیر نرمال باشد و نوع بیماری و شدت پیشرفت و درجه سرطان تعیین می‌شود. 
• در برخی موارد، نتایج بیوپسی ممکن است نتیجه‌گیری قطعی نداشته باشد و فرد ممکن است نیاز به انجام بیوپسی کبد دیگری داشته باشد.

جواب نمونه برداری کبد چند روز طول میکشد؟

گزارش نمونه‌برداری از آزمایشگاه پاتولوژی طی چند روز تا یک هفته آماده می‌شود. برای آماده شدن جواب بیوپسی کبد، بافت کبد شما به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا توسط متخصص پاتولوژیست بررسی شود. پاتولوژیست به دنبال نشانه‌هایی از بیماری و آسیب به کبد می‌گردد. اگر نتیجه بیوپسی نتیجه‌گیری قطعی نداشته باشند، پزشک ممکن است بیوپسی دیگری درخواست کند. در این صورت، جواب نمونه برداری کبد بیشتر طول خواهد کشید.

متن انگلیسی:
Your liver tissue goes to a laboratory to be examined by a healthcare professional who specializes in diagnosing disease, called a pathologist. The pathologist looks for signs of disease and damage to theliver. The biopsy report comes back from the pathology lab within a few days to a week.
ترجمه فارسی:
بافت کبد شما به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا توسط یک متخصص به نام پاتولوژیست که در تشخیص بیماری‌ها تخصص دارد، مورد بررسی قرار گیرد. پاتولوژیست به دنبال نشانه‌هایی از بیماری و آسیب به کبد می‌گردد. گزارش بیوپسی از آزمایشگاه پاتولوژی طی چند روز تا یک هفته باز می‌گردد.

به نقل از mayoclinic

نمونه برداری از کبد چگونه است؟

بیوپسی کبد در بیمارستان یا مرکز درمانی به صورت سرپایی انجام می‌شود. مراحل انجام بیوپسی کبد بسته به روش آن متفاوت است. روش‌ های نمونه برداری از کبد به شرح زیر است:

روش نمونه برداری از کبد از طریق پوست

به این روش پرکوتانوس نیز می‌گویند که به معنای از طریق پوست است. برای شروع عمل، متخصص محل کبد شما را با ضربه به شکم یا استفاده از تصاویر اولتراسوند مشخص می‌کند. در برخی موارد، ممکن است از اولتراسوند در طول بیوپسی برای هدایت سوزن به سمت کبد استفاده شود. شما به پشت دراز می‌کشید و دست راست خود را بالای سر روی میز قرار می‌دهید.

سپس متخصص دارویی بی‌حسی را روی ناحیه‌ی سوزن می‌زند. بعد یک برش کوچک در نزدیکی پایین قفسه سینه شما در سمت راست ایجاد کرده و سوزن بیوپسی کبد را وارد می‌کند. عمل بیوپسی تنها چند ثانیه طول می‌کشد. هنگامی که سوزن سریعاً وارد و خارج می‌شود، متخصص از شما می‌خواهد که نفس خود را حبس کنید. این روش کم‌تهاجمی‌ترین روش بیوپسی است.

بیوپسی کبد وریدی (ترانس‌ونوس)

“ترانس‌ونوس” یا ترانس‌جوگولار به معنای “از طریق یک رگ” است. در این روش بیمار به پشت بر روی تخت اشعه ایکس دراز می‌کشد. متخصص داروی بی‌حسی را بر روی یک طرف گردن می‌زند. سپس یک برش کوچک ایجاد شده و یک لوله پلاستیکی انعطاف‌پذیر وارد رگ گردن بیمار می‌شود. لوله از طریق رگ گردنی به رگ بزرگ کبد که به آن رگ هپاتیک گفته می‌شود، هدایت می‌شود.

سپس متخصص رنگ کنتراست را در لوله تزریق کرده و چند عکس اشعه ایکس می‌گیرد. تصاویر رنگی شده و رگ هپاتیک نمایان می‌شود. سپس سوزن بیوپسی کبد از طریق لوله وارد شده و یک یا چند نمونه برداشته می‌شود. در نهایت پزشک کاتتر را با دقت خارج می‌کند و برش گردن با بانداژ را می‌پوشاند. این روش برای افرادی تجویز می‌شود که مشکل لخته خون یا تجمع مایع در شکم دارند.

بیوپسی لاپاراسکوپی

در این روش بیمار کاملا بیهوش می‌شود و بر  روی تخت به پشت دارزکش می‌شود و متخصص یک یا چند برش کوچک در شکم شما ایجاد می‌کند. لوله نازک و سبکی (لاپاروسکوپ) از طریق برش کوچکی وارد پوست می‌شود. دوربین فیلمبرداری کوچکی در سر این لوله وجود دارد که تصویر داخل شکم را روی مانیتور کامپیوتر پزشک نشان می‌دهد. سوزن نمونه‌برداری از طریق لوله دیگری وارد می‌شود. متخصص از تصاویر ویدیویی برای هدایت ابزارها به سمت کبد برای برداشتن نمونه‌های بافت استفاده می‌کند. سپس ابزارها خارج شده و برش‌ها با بخیه بسته می‌شوند.

بیوپسی کبد تحت گاید سونوگرافی

در این روش تکنسین ژل را بر روی شکم شما می‌زند تا امواج اولتراسوند به راحتی به کبد منتقل شوند. سپس یک دستگاه کوچک شبیه میکروفون (ترانسدیوسر) را بر روی قسمت مورد نظر کبد قرار می‌دهد. ممکن است کمی احساس فشار کنید، ولی دردی نخواهید داشت. پزشک شما تصاویر اولتراسوند را بر روی صفحه نمایش مشاهده کرده و ناحیه مشکوک را شناسایی می‌کند. سپس پرستار شکم شما را تمیز کرده و ناحیه‌ای که قرار است سوزن وارد شود را بی‌حس می‌کند.

بعد از این مراحل، پزشک یک سوزن کوچک را وارد شکم شما کرده و به محل دقیق مشخص‌شده توسط اولتراسوند می‌برد. هنگامی که سوزن به بافت مشکوک رسید، یک دستگاه ویژه در انتهای سوزن یک قطعه کوچک از بافت کبد را برداشته و شما ممکن است صدایی بشنوید. پس از برداشتن نمونه، پزشک سوزن را خارج کرده و پرستار محل تزریق را تمیز کرده و بانداژ می‌زند. این روند برای تشخیص مشکلات کبدی مانند سرطان یا بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود و معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود.

نمونه برداری از کبد چقدر طول میکشد؟

بیوپسی کبد معمولا حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. نمونه برداری از کبد به روش ترانس‌ونوس پرکوتانوس نیز حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. بعد از نمونه برداری نیز شما برای چند ساعت در بیمارستان تحت نظر پزشک بستری خواهید بود.

می‌خوای زود مشکل کبدت رو متوجه بشی؟ همین حالا مشاوره بگیر

دکتر جراحی کبد

مراقبت های قبل از نمونه برداری کبد

پزشک یا پرستار باید پیش از شروع نمونه‌برداری مراحل بیوپسی را برای بیمار توضیح دهد و به تمام سؤالات بیمار درباره آمادگی و مراقبت‌های قبل از نمونه برداری کبد پاسخ دهد. همچنین بیمار باید رضایت‌نامه‌ای را امضا کند. حتما تمام بندهای رضایت‌نامه را به‌ دقت بخوانید و اگر قسمتی مبهم بود حتما از متخصص داخلی یا دکتر گوارش و کبد بپرسید. 

قبل از بیوپسی، یک آزمایش خون برای بررسی توانایی لخته شدن خون انجام می‌شود. اگر مشکلی در این زمینه داشته باشید، دارویی برای کاهش خطر خونریزی به شما داده می‌شود. ممکن است قبل از نمونه برداری از کبد برای شما داروی آرام بخش تجویز شود. در این صورت، باید حتما همراه داشته باشید تا شما را پس از عمل به خانه برساند و در شب اول کنار شما بماند. 

پیش از انجام نمونه برداری، پزشک سوالاتی درباره سابقه بیماری فرد می‌پرسد و شاید هم معاینه بدنی انجام دهد تا مطمئن شود که بیمار از نظر جسمی در سلامت به ‌سر می‌برد و آمادگی جراحی هم دارد. بیمار حتما باید آزمایش خون و سایر آزمایش‌های تشخیصی را پیش از بیوپسی انجام دهد. اگر هر گونه حساسیت یا آلرژی خاصی به دارو، لاتکس، چسب یا ماده بی‌هوشی دارید حتما دکترتان را در جریان بگذارید. در مورد تمام داروهای مصرفی با نسخه یا بدون نسخه‌، ویتامین، داروهای گیاهی و مکمل‌های مصرفی حتما به دکترتان اطلاع بدهید.

قبل از نمونه برداری از کبد چه داروهایی نباید بخوریم؟ 

قبل از بیوپسی کبد، احتمالاً دکتر از شما می‌خواهد که مصرف داروها و مکمل‌هایی که ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند، قطع کنید. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و دیگران) و برخی مسکن‌های دیگر
• داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین
• برخی مکمل‌های غذایی که ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.
  همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که ه ۶ تا ۸ ساعت قبل از بیوپسی کبد چیزی نخورید یا ننوشید. 

مراقبت بعد از بیوپسی کبد

روند بهبودی و دوره نقاهت پس از بیوپسی کبد بسته به نوع عمل و شیوه بیوپسی کبد متفاوت است. احتمالا بعد از انجام عمل، بیمار مدتی در اتاق ریکاوری تحت نظر بماند. بعد از اینکه فشار خون، نبض و تنفس بیمار ثابت و پایدار شد و بیمار هوشیاری‌اش را به دست بیاورد، به بخش منتقل شده یا مرخص می‌شود. 

یک تا دو ساعت بعد از عمل بیمار باید بدون حرکت به سمت راستش بخوابد. این کار باعث فشار به ناحیه بیوپسی می‌شود. بسته به شرایط بیمار و نظر پزشک، ممکن است بیمار ۴ تا ۲۴ ساعت دیگر هم نیاز به استراحت داشته باشد. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که شب اول را در فاصله یک ساعته از بیمارستان بگذرانید تا در صورت بروز مشکل، بتوانید به سرعت به بیمارستان بازگردید.

بیمارانی که چند ساعت بعد از عمل مرخص می‌شوند حتما باید چند ساعتی در منزل استراحت کنند. پانسمان روی محل نمونه برداری باید تا روز بعد بماند. انجام فعالیت‌های شدید و سنگین مثل بلند کردن اجسام سنگین تا چند روز یا یک هفته (شاید هم بیشتر) مجاز نیست. تا چند ساعت بعد از نمونه برداری بهتر است سرفه شدید نکنید یا حرکات کششی شدید انجام ندهید.

بعد از بیوپسی کبد چه بخوریم؟

شما می‌توانید رژیم غذایی معمول خود را داشته باشید. اگر معده شما اذیت است، سعی کنید غذاهای ساده و کم‌چرب مانند برنج ساده، مرغ گریل شده، تست و ماست مصرف کنید. همچنین، مایعات زیادی بنوشید (مگر اینکه پزشک شما خلاف آن را توصیه کند).

عوارض بعد از نمونه برداری کبد

بیوپسی کبد یک روش ایمن است. با این حال خطرات بیوپسی کبد عبارت است از:

• درد
• خونریزی (نادر)
• عفونت
• آسیب تصادفی سوزن بیوپسی کبد به اندام‌های نزدیک

عوارض نمونه برداری از کبد از رگ گردن

در روش ترانس‌جوگولار، یک لوله نازک از طریق رگ بزرگی در گردن وارد شده و به رگ عبوری از کبد می‌رود. اگر بیوپسی کبد ترانس‌جوگولار انجام شود، خطرات نادری نیز وجود دارد:

• جمع شدن خون در گردن و درد و تورم (هماتوم)
• مشکلات موقتی در اعصاب صورت (مانند افتادگی پلک)
• مشکلات موقتی صدا
• سوراخ شدن ریه.

در بیوپسی کبدی با استفاده از اشعه ایکس، میزان تشعشات کم هستند و ریسک زیادی بیمار را تهدید نمی‌کند. گاهی نیز نمونه‌برداری تجویز نمی‌شود، چیزهایی مثل:

• شرایطی که روی قابلیت انعقاد خون تاثیر می‌گذارد.
• تجمع آب و مایعات داخل شکم (آسیت شدید).
• عفونت مجاری صفراوی یا بخش‌هایی از شکم اطراف کبد.

البته ممکن است واکنش بدن افراد باهم متفاوت باشد در نتیجه هر فردی عوارض خاص خودش را تجربه می‌کند. حتما پیش از انجام عمل با دکتر گوارش در دکترتو مشورت کنید و او را در جریان تمام امور قرار دهید.

آیا نمونه برداری از کبد درد دارد؟

محل بیوپسی احتمالا تا چند روز درد دارد، این درد معمولاً خفیف است. طبق تجویز پزشک می‌توانید برای دردتان مسکن بخورید. آسپرین یا سایر مسکن‌ها ریسک خون‌ریزی را بیشتر می‌کنند. فقط مسکن‌هایی را مصرف کنید که دکتر کبد یا متخصص گوارش تجویز کرده است. در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر حتما به پزشکتان اطلاع دهید:

• تب و لرز
• قرمزی، ورم، احساس گرما یا خون‌ریزی و ترشح از محل بیوپسی
• درد زیاد در اطراف ناحیه نمونه برداری یا سایر قسمت‌ها
• تنگی نفس یا سخت نفس کشیدن
• خون‌ریزی مقعدی.

عوارض بسیار خطرناک بیوپسی کبدی	عوارض بیوپسی کبدی
خون‌ریزی مقعدی	آسیب و جراحت تصادفی به سایر اندام‌ها
قرمزی، ورم، احساس گرما یا خون‌ریزی و ترشح از محل بیوپسی	خون‌ریزی طولانی‌مدت داخلی یا خارجی از ناحیه نمونه‌برداری‌شده
درد زیاد در اطراف ناحیه نمونه برداری یا سایر قسمت‌ها	عفونت در نزدیکی ناحیه بیوپسی
تنگی نفس یا سخت نفس کشیدن	درد و کبودی در محل نمونه‌برداری
تب و لرز	—–

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

از روش بیوپسی کبد برای تشخیص سیروز کبد، انواع خاص هپاتیت، بیماری کبد چرب، فیبروز کبدی و سایر بیماری‌های کبدی استفاده می‌شود. پس از انجام عمل نمونه برداری، نمونه بافت را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستند. شاید چند هفته‌ای طول بکشد تا نتایج معلوم شوند. پزشک بعد از بررسی پزشک درباره نتایج با بیمار صحبت کرده و بهترین تصمیم را اتخاذ می‌کند. بیوپسی کبد جزء روش‌های تهاجمی با عوارض نسبتا پایین برای بررسی آسیب‌های موجود در کبد به ‌شمار می‌رود که جزئیات بیشتری از کبد را نشان می‌دهد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!