بیماری یرقان چیست؟ تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید!

آنچه در این مقاله می‌خوانید

۱. یرقان نوعی اختلال کبدی است که باعث افزایش بیلی روبین در خون می‌شود. ۲. علامت اصلی این بیماری زردشدن پوست و چشم و خارش پوست است. ۳. این اختلال واگیردار نیست و قابل درمان است. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

jaundice

بیماری یرقان یا زردی، اصطلاح پزشکی است که برای زرد شدن رنگ پوست و چشم به‌ کار می‌رود. هپاتیت، تومورها و سنگ صفرا می‌توانند از دلایل بیماری زردی باشند. بیماری یرقان در بزرگسالان می‌تواند نشانه وجود بیماری‌های زمینه‌ای باشد که معمولاً کبد یا صفرا را درگیر می‌کند. در کودکان هم رایج است به خصوص نوزادان در بدو تولد. عموماً زردی بدو تولد طی چند روز برطرف می‌شود، اما در برخی نوزادان هم باید از فتوتراپی استفاده کرد که بیلی روبین‌های اضافی را با کمک چراغ‌های خاصی تجزیه می‌کند.

در ادامه با ما همراه باشید تا با بیماری یرقان یا زردی بیشتر آشنا شوید و علائم یرقان، علت ابتلا به آن و روش‌های درمان خانگی زردی را بشناسید. به یاد داشته باشید که دکترتو با فراهم کردن شرایطی برای مشاوره آنلاین و تلفنی یا بهترین پزشکان متخصص گوارش و کبد و همین طور مراجعه حضوری، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا زردی خود را با سرعت بیشتری بهبود دهید.


بیماری زردی یا یرقان چیست؟

بیماری زردی یا یرقان یکی از انواع بیماری های کبد و حالتی است که به ‌خاطر بالا رفتن میزان بیلی روبین باعث زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم و غشاهای مخاطی می‌شود. بیلی روبین نوعی رنگدانه صفراوی زرد متمایل به نارنجی است که از تجزیه سلول‌های قرمز خون به ‌وجود می‌آید و همراه صفرا از کبد دفع می‌شود. تغییر رنگ پوست در مبتلایان به زردی به میزان بیلی روبین بستگی دارد، به این ترتیب که اگر تعداد بیلی روبین‌ها در حد متوسط باشد، باعث ایجاد رنگ زرد شده و هر چقدر میزان آن‌ها بیشتر شود رنگ به سمت قهوه‌ای تغییر می‌کند. بیماری زردی به سن خاصی محدود نمی‌شود، اما به‌ طور کلی زردی در بزرگسالان نشانه وجود مشکلات کبدی یا صفراوی است.

زردی یا یرقان در اثر افزایش بیلی روبین در خون ایجاد می‌شود و علت این بیملاری در بزرگسالان مشکلات کبدی یا صفراوی است.

علائم یرقان چیست؟

گاهی بیماری یرقان بدون علائم و نشانه است و به ‌صورت ناگهانی سروکله‌اش پیدا می‌شود. سرعت رشد بیماری و دلایل زمینه‌ای روی شدت نشانه‌های بیماری تأثیر می‌گذارند. زردی کوتاه‌مدت عمدتاً به ‌خاطر عفونت است و علائم زیر را در فرد ایجاد می‌کند:

  • تب و لرز
  • درد شکم
  • علائم شبه آنفولانزا
  • تغییر در رنگ پوست
  • ادرار تیره رنگ و یا مدفوع به رنگ روشن یا خاک رسی
  • درد شکم (معمولاً در قسمت فوقانی سمت راست بدن)
  • اسهال
  • خونریزی یا کبودی آسان
  • خارش پوست
  • بی‌اشتهایی
  • مریضی یا بی‌حالی
  • لاغری ناخواسته
  • زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم.

اگر زردی به‌ خاطر عفونت نباشد بیمار با علائمی مثل خارش و کاهش وزن روبه‌رو می‌شود. گاهی شدت پیشروی بیماری زیاد است و می‌تواند تهدیدکننده جان فرد باشد. در صورت مشاهده هر کدام از علائم جدی زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

  • تب بالا
  • حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ
  • درد شکمی شدید
  • تورم، نفخ و اتساع شکم.
علائم یرقان
بیماری یرقان معمولا با علائم نسبتا مشخصی بروز پیدا می‌کند.

علت بیماری یرقان چیست؟

کار کبد این است که گلبول‌های قرمز ناکارآمد و قدیمی را از طریق فرایند همولیز تجزیه کند که نتیجه آن تولید میزان زیادی بیلی روبین است. کبد مایع زرد مایل به سبزرنگی هم ترشح می‌کند که حاوی نمک صفراوی، کلسترول و بیلی روبین است. بیلی روبین از طریق مجاری صفراوی وارد کیسه صفرا شده و از آنجا به سمت روده می‌رود، وارد فرایند هضم غذا در روده شده و در نهایت از طریق مدفوع دفع می‌شود. اگر میزان بیلی روبین زیاد از حد باشد سمی و خطرناک شده و باعث زردی می‌شود. سه علت اصلی که باعث افزایش بیلی روبین در بدن و علت زردی هستند شامل این موارد می‌شوند:

  • انسداد کیسه صفرا یا مجاری صفراوی
  • آسیب موقت یا دائمی کبد
  • شدت یافتن تخریب گلبول‌های قرمز خون

گاهی هم خود کبد دچار مشکل شده و علت بیماری یرقان، اختلالات کبدی یا عملکرد ضعیف کبد است:

  • هپاتیت ویروسی: انواع هپاتیت از جمله هپاتیت‌های A، B، C، D و E باعث التهاب موقتی کبد و هپاتیت‌های B و C هم موجب التهاب دائمی و مزمن کبد می‌شوند.
  • هپاتیت خود ایمنی: احتمال هپاتیت خود ایمنی بیشتر در مبتلایان به بیماری‌های خود ایمنی مثل تیروئید، دیابت، کولیت اولسراتیو، یا لوپوس مشاهده می‌شود. هپاتیت خود ایمنی باعث می‌شود که بدن خودش به سلول‌های کبد حمل کند.
  • بیماری کبدی الکلی: مصرف زیاد و طولانی‌مدت الکل به کبد آسیب می‌زند و باعث اختلال کبد می‌شود.
  • سندرم گیلبرت: بیماری ارثی بی‌خطری است که باعث اختلال در متابولیسم بیلی روبین کبد می‌شود.

موارد زیر را می‌توان علت بیماری یرقان در بزرگسالان دانست:

  • سرطان کبد
  • سیروز و زخم کبدی ناشی از مصرف الکل
  • تالاسمی
  • سرطان پانکراس
  • کم‌خونی سلول‌های داسی شکل
  • کم‌خونی همولیتیک ایمنی ناشی از مواد مخدر
  • تب زرد
  • پانکراتیت حاد.
زردی در نوزادان
بروز زردی در میان نوزادان بسیار رایج است.

علل زردی در نوزادان چیست؟

زردی نوزاد بیماری شایعی میان نوزادان تازه متولد است و معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود، گاهی برخی مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای باعث زردی در نوزادان می‌شود:

  • کم‌کاری غدد تیروئید
  • ناسازگاری گروه خونی، زمانی که خون مادر و نوزاد در رحم یا در طول زایمان با هم ادغام می‌شود.
  • بیماری ریزوس (rhesus): بیماری که آنتی‌بادی‌های موجود در بدن مادر باعث از بین رفتن سلول‌های خونی نوزاد می‌شوند.
  • عفونت دستگاه ادراری.

علت بیماری یرقان در بزرگسالان چیست؟

مشکل کبدی مهم‌ترین علت بروز بیماری زردی در بزرگسالان است. بیلی روبین حاصل از تخریب روزانه گلبول‌های قرمز خون، به کبد وارد شده و در آنجا با مواد شیمیایی دیگری ادغام می‌شود. اگر بیلی روبین برای دفع از طریق مدفوع به روده نرسد دوباره به کبد برگشته و تعدادش زیاد می‌شود. افزایش بیش از حد بیلی روبین باعث پدیده‌ای به‌ نام hyperbilirubinemia و زرد شدن رنگ پوست و چشم می‌شود. به ‌عبارت دیگر، زمانی که کبد نتواند فرایند متابولیسم بیلی روبین را به ‌درستی انجام دهد با زردی در بزرگسالان روبه‌رو هستیم.

علت بیماری یرقان در کودکان چیست؟

یرقان یا زردی، بیماری شایعی میان کودکان و نوزادان است، به خصوص نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند یا نوزادان نارس (نوزادانی که پیش از هفته ۳۸ بارداری به ‌دنیا آمده باشند) بیشتر در معرض ابتلا به زردی هستند. بر اساس آماری که مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها اعلام کرده است نزدیک به ۶۰ درصد نوزادان پس از تولد به زردی مبتلا می‌شوند که نشانه‌های آن طی ۴۸ ساعت پس از تولد بروز پیدا می‌کنند. پزشک باید نوزاد را بین سه تا پنج روزگی معاینه کند، چراکه میزان بیلی روبین در این فاصله در بالاترین حد ممکن است. سلول‌های قرمز خون در بدن نوزاد معمولاً تجزیه شده و گلبول‌های قرمز جدید جایگزین آن‌ها می‌شوند. این اتفاق باعث شده که بیلی روبین بیشتری تولید شود. به ‌علاوه اینکه، کبد نوزاد هنوز به رشد و بلوغ کافی نرسیده است به ‌همین خاطر خیلی خوب نمی‌تواند بیلی روبین اضافی را از بدن دفع کند.

در حالت زردی خفیف تا متوسط، نشانه‌های بیماری معمولاً بدون درمان برطرف می‌شوند، اما نوزادانی که سطح بیلی روبین بسیار بالایی دارند حتماً باید از یکی از دو روش انتقال خون یا فتوتراپی درمان را شروع کنند. زردی شدید در نوزادان باید حتماً درمان شود، چراکه احتمال آسیب‌های مغزی مثل کرن‌ایکتروس را افزایش می‌دهد.

آیا تو هم علائم یرقان داری؟ پوستت زرد شده؟

همین حالا از دکتر مشاوره بگیر!

انواع یرقان

به‌ طور کلی بیماری یرقان به سه نوع اصلی زیر تقسیم می‌شود:

۱. یرقان انسدادی یا یرقان ناشی از صفرا

یرقان انسدادی (Obstructive jaundice) از مسدود شدن مجرای صفرا به ‌وجود می‌آید. انسداد کیسه صفرا یا مجاری صفراوی باعث می‌شود که بیلی روبین به روده نرسد و دوباره به کبد و جریان خون برگردد. که به آن زردی انسدادی می‌گویند. سنگ صفرا، تشکیل تومور در کبد، پانکراس و صفرا و کلستاز بارداری از جمله علل بیماری زردی انسدادی هستند.

۲. یرقان کبدی یا هپاتوسلولار

نوع دوم بیماری زردی که به آن زردی هپاتوسلولار (Hepatocellular jaundice) می‌گویند به درگیری کبد مربوط می‌شود و از انواع هپاتیت کبد، آسیب‌دیدگی‌ و زخم کبدی و سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل به‌ وجود می‌آید. آسیب موقت یا دائمی کبد باعث اختلال در تجزیه بیلی روبین در کبد شده و در نتیجه بیلی روبین در کبد انباشته شده و میزان کمتری وارد کیسه صفرا می‌شوند.

۳. یرقان همولیتیک

زردی همولاتیک (Hemolytic jaundice) یا یرقان ناشی از کم خونی از همولیز سریع گلبول‌های قرمز به ‌وجود می‌آید که باعث بالا رفتن تعداد بیلی روبین‌ می‌شود. تخریب و تجزیه پیش از موعد گلبول‌های قرمز خون باعث بیماری کم‌خونی همولیتیک می‌شود. پس از ابتلا به این نوع کم‌خونی، مغزاستخوان فرد دیگر سرعت مناسب برای تولید گلبول قرمز جدید و جایگزین سلول‌های خونی مرده ندارد.

در شرایطی که تجزیه سلول‌های قرمز خون افزایش پیدا کند، بدن با تولید سلول خونی بیشتر این حالت را جبران می‌کند. هموگلوبین پس از تجزیه باعث تولید ترکیبی به ‌نام بیلی روبین می‌شود. شدت یافتن تخریب گلبول‌های قرمز خون (به هر دلیلی مانند مالاریا، و کم‌خونی همولیتیک) باعث می‌شود که میزان بیلی روبین افزایش پیدا کند. افزایش تعداد بیلی روبین در جریان خون و تجمع آن می‌تواند نشانه آنمی همولیتیک، بیماری کبدی یا صفرا باشد.

دیگر انواع یرقان عبارت‌اند از:

۴. یرقان ناشی از دارو

گاهی داروهایی که برای درمان برخی بیماری‌ها تجویز می‌شوند تغییراتی در کبد ایجاد کرده و متابولیت‌های خطرناکی ایجاد می‌کنند. اگر آنزیم‌های کبدی نتوانند از پس آن‌ها بربیایند احتمال آسیب‌دیدگی حاد و مزمن کبدی بیشتر می‌شود. هپاتیت‌های حاد و مزمن، کلستاز، سیروز، درگیری‌های عروقی و بدخیمی‌ها از جمله بیماری‌های کبد ناشی از عوارض برخی داروها هستند که زمینه را برای ابتلا به یرقان ناشی از دارو آماده می‌کنند. مصرف داروهایی مثل آریترومایسین، آمیودارون، متوترکسات، ستوسترون، نیتروفورانتوئین، استاتین‌ها، داروهای ضدبارداری، استامینوفن‌ها باعث ایجاد زردی ناشی از دارو می‌شود.

بیماری یرقان انواع مختلفی دارد که سه نوع اصلی آن در اثر انسداد مجاری صفراوی، مشکلات کبدی و یا همولیز سریع rbcها ایجاد می‌شود. نوع دیگر این بیماری در اثر مصرف برخی داروها ایجاد می‌شود.

عوارض یرقان چیست؟

بالا رفتن میزان بیلی روبین در خون باعث زردی شدید می‌شود و اگر درمان مناسب صورت نگیرد با عوارض جدی مواجه خواهید شد. از عوارض شایع زردی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اسهال یا یبوست
  • درد و نفخ شکم
  • استفراغ.

عوارض خطرناک و جدی‌تر زردی عبارت‌اند:

  • آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد: بالا رفتن تعداد بیلی روبین برای سلول‌های مغز خطرناک و سمی است. اگر شدت زردی در کودک زیاد باشد ممکن است بیلی روبین به مغز برسد و آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد ایجاد شود. بی‌اشتهایی، گریه بلند، تغذیه ضعیف، قوس به پشت گردن و بدن و تب از نشانه‌های آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد در کودکان هستند.
  • کرن ایکتروس: در صورتی که آنسفالوپاتی بیلی روبین حاد به مغز آسیب دائمی بزند با سندروم کرن‌ایکتروس روبه‌رو خواهیم شد. از دست دادن شنوایی، فلج مغزی آتروئید، رشد نادرست مینای دندان از عوارض کرن‌ایکتروس هستند.

زردی انسدادی نیز عوارض جانبی به‌ دنبال دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:

  • سیروز کبدی
  • اختلال لخته شدن خون
  • مشکلات گوارشی
  • گسترش سرطان
  • اختلال در جذب مواد مغذی
  • نارسایی کبدی.
تشخیص بیماری یرقان
برای تشخیص بیماری یرقان بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.

تشخیص بیماری یرقان

در صورت مشاهده علائم زردی باید به پزشک مراجعه کنید، چراکه این زردی علت‌های مختلفی دارد و باید درست تشخیص داده شود، چراکه درمان و چشم‌انداز بیماری بسته به علت آن فرق می‌کند. پزشک علاوه بر انجام معاینات بالینی، آزمایشات مختلف خون را هم تجویز می‌کند. در این آزمایش‌ها مشخص می‌شود که میزان افزایش بیلی روبین از نوع کونژوگه است یا غیرکونژوگه. در آزمایش عملکرد کبد، آنزیم‌های کبدی اندازه‌گیری می‌شوند تا مشخص شود که آیا التهابی در کبد وجود دارد یا خیر. وجود ویروس‌ها یا نشانه‌های عفونت تأثیرگذار روی کبد هم در آزمایش خون بررسی می‌شود. آزمایش دیگری که برای تشخیص زردی تجویز می‌شود آزمایش ادرار است که تغییر میزان مواد شیمیایی مختلف در خون را نشان می‌دهد.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص بیماری زردی، سونوگرافی کبد، پانکراس و مجرای صفراوی مشترک است تا علت انسداد مجرای صفرا مشخص شود. معمولاً هم سنگ صفرا یا سرطان لوزالمعده از علل زردی انسدادی هستند. ام آر آی (MRI) کبدی و نمونه‌برداری کبدی هم از دیگر آزمایش‌هایی هستند که پزشک برای تشخیص زردی تجویز می‌کنند.


درمان یرقان بزرگسالان

از آنجایی که زردی بیشتر نشانه بیماری است تا خود بیماری، درمانی هم ندارد. بسته به علت بیماری یرقان، درمان آن هم متفاوت است. زردی ناشی از مالاریا و تالاسمی قابل درمان هستند. زردی در نوزادان، کلستاز بارداری و زردی ناشی از هپاتیت به خصوص هپاتیت A درمانی ندارند، اما به ‌صورت خودبه‌خود برطرف می‌شوند. سیروز کبدی و هپاتیت مزمن هم باعث زردی دائم می‌شوند. معمولاً بیماری زردی در کودکان باعث ایجاد مشکلات جدی‌تر و شدیدتری می‌شود و عمدتاً در بزرگسالان نیازی به درمان ندارد.

برخی عوارض ناشی از زردی مثل خارش پوست را می‌توان با مصرف داروهایی مثل کلستیرامین برطرف کرد. پزشک برای درمان یرقان ناشی از کم‌خونی، مصرف غذاهای حاوی آهن و مکمل‌های آهن را تجویز می‌کند. برای درمان زردی بزرگسالان ناشی از هپاتیت هم بهترین گزینه، داروهای ضدویروسی یا استروئیدی هستند. زردی انسدادی را هم با جراحی برطرف می‌کنند و یرقان ناشی از دارو هم معمولاً با تجویز داروی جایگزین درمان می‌شود. به یاد داشته باشید که دکترتو با فراهم کردن شرایطی برای مشاوره آنلاین از متخصصین و همین طور مراجعه حضوری، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا یرقان خود را با سرعت بیشتری بهبود دهید.

اگر زردی داری، تا دیر نشده نوبت بگیر!

درمان خانگی یرقان

اگر بیماری یرقان درست تشخیص داده نشود و یا اقدامی برای درمان صورت نگیرد، بیلی روبین‌ها در سیستم مغز و اعصاب رسوب کرده و مشکلاتی مثل کری، کاهش بینایی و عقب‌ماندگی ذهنی ایجاد می‌کنند. از نظر طب سنتی مصرف غذاهای پرچرب، سرخ‌کردنی‌ها، شیرینی‌جات و غذاهای پرادویه باید کاهش پیدا کند و باید غذاهایی مصرف شوند که باعث بهبود عمل گوارش می‌شوند تا صفرا بهتر دفع شود.

یکی از روش‌های درمان خانگی زردی مصرف عسل همراه با آب لیموترش تازه و آب است. طب سنتی بر مصرف میوه‌هایی مثل شاه‌توت برای پاکسازی صفرا و کبد تأکید دارد که نقش مهمی در تسریع درمان بیماری یرقان دارند. مصرف آب میوه‌های طبیعی مثل آلبالو، انار، هندوانه، خیار و کاهو در کنار مصرف روزانه آب از جمله توصیه‌های طب سنتی برای درمان خانگی زردی هستند. در ادامه برخی از روش‌های متداول برای درمان خانگی یرقان را آورده‌ایم:

۱. سیر

آلیسین موجود در سیر خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد که باعث پاکسازی کبد شده و با دفع سموم و مواد زائد از کبد به درمان زردی کمک می‌کند. سیر را می‌توانید به‌ صورت خام بجوید یا خرد کرده و داخل غذا مصرف کنید.

۲. زنجبیل

زنجبیل دومین روش درمان خانگی یرقان است که به ‌خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی و کاهنده لیپیدی باعث بهبود عملکرد کبد می‌شود. مقداری زنجبیل تازه خردشده را با یک لیوان آب داغ مخلوط کنید و ۵ دقیقه منتظر بمانید. سپس ترکیب را صاف کرده و میل نمایید.

۳. آب نیشکر

مصرف آب نیشکر باعث تقویت کبد شده تا بتواند سطح بیلی روبین کبد را کنترل کند. مصرف روزی یک تا دو لیوان آب نیشکر، تأثیر بسزایی در درمان زردی دارد.

۴. آب لیمو

خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالای لیمو باعث باز شدن مجاری صفراوی می‌شود و سلامت کبد را بهبود می‌دهد. به‌ علاوه اینکه خاصیت محافظتی دارد. آب نصف لیمو تازه را با یک لیوان آب و یک قاشق عسل ترکیب کرده و روزانه میل نمایید.

۵. ماست

مصرف ماست‌های پروبیوتیک باعث ارتقای سطح ایمنی بدن شده و میزان بیلی روبین را کاهش می‌دهد. مصرف ماست‌های پروبیوتیک به خصوص برای مادران شیردهی که نوزادشان مبتلا به زردی است هم تجویز می‌شود.

۶. گوجه فرنگی

لیکوپن موجود در گوجه فرنگی نوعی آنتی‌اکسیدان قوی است که باعث سم‌زدایی کبد شده و از روش‌های محبوب درمان خانگی کبد محسوب می‌گردد. دو یا سه عدد گوجه فرنگی را بجوشانید، سپس پوستشان را جدا کرده و از صافی رد کنید. آن را با یک لیوان آب ترکیب و دو هفته هر روز صبح مصرف کنید.

۷. ماءالشعیر

یکی از روش‌های ساده درمان خانگی یرقان مصرف ماءالشعیر است که به ‌خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ادرارآور بودن جو به دفع مواد سمی و بیلی روبین از بدن از طریق ادرار کمک می‌کند. کافی است یک قاشق چای‌خوری پودر دانه جو بو داده شده را با یک لیوان آب ترکیب کنید و روزانه همراه با یک قاشق چای‌خوری عسل میل نمایید.

home remedies for jaundice
عسل، آب لیمو، زنجبیل و میوه‌های سرشار از ویتامین سی از بهترین درمان‌های خانگی زردی و یرقان در مراحل اولیه هستند.

۸. پونه کوهی

خاصیت آنتی‌اکسیدانی پونه باعث تجزیه بیلی روبین شده و سلامت کبد را بهبود می‌دهد. دو قاشق چای‌خوری پودر پونه کوهی را با یک لیوان آب به مدت ۵ دقیقه بجوشانید. سپس مخلوط را صاف کرده و پس از سرد شدن روزی سه بار همراه با یک قاشق عسل میل نمایید.

۹. آب انگور سبز

انگور باعث بهبود عملکرد کبد شده و میزان بیلی روبین را کاهش می‌دهد. مصرف روزی یک لیوان یا فنجان آب انگور برای درمان خانگی یرقان توصیه می‌شود.

۱۰. شیر بز

شیر بز حاوی مواد مغذی و پادتن‌هایی است که برای درمان یرقان مفید هستند. می‌توانید روزی یک لیوان شیر بز میل کنید.

۱۱. ویتامین D

معمولاً کمبود ویتامین D یکی از علائم زردی در نوزادان است، چراکه به ‌ندرت در معرض آفتاب هستند. نتایج مطالعات پزشکی نشان می‌دهند که نوزادان مبتلا به یرقان نسبت به نوزادان سالم، کمبود ویتامین D داشتند.برای تأمین ویتامین D نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند می‌توان از قطره ویتامین D استفاده کرد یا اینکه مادران خوراکی‌های حاوی ویتامین D بیشتر مصرف کنند. بزرگسالان هم می‌توانند ویتامین D موردنیاز را از طریق خوراکی و یا قرص‌های مکمل تأمین کنند.

۱۲. پاپایا

وجود آنزیم‌های چیپاپائین و پاپئین در برگ‌های پاپایا به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک کرده و مشکلات کبدی و زردی را برطرف می‌کند. مقداری برگ پاپایا را آسیاب کرده تا به شکل خمیر در بیاید. حال خمیر را صاف کنید. نصف قاشق غذاخوری از عصاره این خمیر را با یک قاشق عسل ترکیب کرده و روی دو تا سه بار میل کنید. 

۱۳. آملا یا انگور فرنگی هندی

میوه‌ای سرشار از مواد مغذی و ویتامین C که به‌ خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مؤثری در سلامت کبد دارد. سه عدد آملا را با آب بجوشانید تا به ‌صورت پالپ دربیاید. سپس آن را صاف کنید و روزی دو تا سه بار همراه عسل میل کنید.

۱۴. ریحان مقدس یا تولسی

خاصیت آنتی هپاتیتی گیاه تولسی نقش بسزایی در درمان زردی دارد. می‌توانید برگ ریحان مقدس را به ‌صورت خام بجوید. اما ممکن است طعم تلخ آن را دوست نداشته باشید. بنابراین می‌توانید برگ‌ها را آسیاب کرده و به ‌شکل خمیر در بیاورید. سپس آن را با آب میوه محبوبتان ترکیب کرده و روزی سه بار میل کنید.

۱۵. روغن رزماری

اثرات سم‌زدایی و ضدهپاتیتی روغن رزماری آن را به داروی فوق‌العاده‌ای برای درمان خانگی یرقان تبدیل کرده است. ۱۲ قطره روغن رزماری را با ۳۰ میلی‌لیتر روغن حامل یا روغن پایه ترکیب کنید و روی شکم و کبد به آرامی ماساژ دهید. روزی یک‌بار این کار را تکرار کنید.

۱۶. روغن معطر لیمو

ویژگی محافظتی روغن معطر لیمو و خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن باعث بهبود سلامت کبد و درمان زردی می‌شود. ۱۲ قطره روغن لیمو را با مقداری روغن حامل ترکیب کنید و روی شکم و بالای کبد بمالید تا کاملاً جذب بدن شود.

درست است که بیشتر روش‌های درمان خانگی یرقان منشأ گیاهی داشته و خطرناک به‌ نظر نمی‌رسند، اما بهتر است پیش از امتحان هر روش درمان خانگی حتماً با پزشک مشورت کنید. 

یکی از روش‌های درمان خانگی زردی مصرف عسل همراه با آب لیموترش تازه و آب است. سیر، زنجبیل و میوه‌های سرشار از ویتامین سی هم بسیار مفید هستند.

راهی برای پیشگیری از یرقان وجود دارد؟

طبیعتاً قبل از آنکه بخواهیم با راه‌های درمان یک بیماری روبه‌رو شویم و آن را تجربه کنیم بهتر است که با شناخت روش‌های پیشگیری، از ابتلا به آن جلوگیری کنیم. این موضوع در رابطه با زردی نیز صدق می‌کند. معمولاً توصیه می‌شود که با مصرف خنکی جات و نخوردن غذاهای گرمی از ابتلا به یرقان جلوگیری کنید.

بر اساس طب سنتی سردی‌هایی که می‌توانند غلبه صفرا را رفع کرده و حرارت کبد را نیز کم کنند، بهترین انتخاب برای پیشگیری از این بیماری هستند. در کنار این نیز بهتر است در مصرف گوشت‌هایی به جز پرندگان هم احتیاط کنید. بد نیست بگوییم که بسیاری از افراد و متخصصین نیز معتقدند که حجامت می‌تواند از ابتلا به زردی جلوگیری کند، با این حال این موضوع هنوز به شکل رسمی تائید نشده است.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

بیماری یرقان به معنای زرد شدن رنگ پوست، سایر اعضای بدن و سفیدی چشم‌ها است. در صورتی که زرد شدن رنگ پوست ادامه‌دار شد حتماً باید به پزشک مراجعه کنید چراکه بیماری یرقان نشانه وجود مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای جدی است و باید علت آن تشخیص داده شود. زردی خفیف در نوزادان معمولاً نیازی به درمان ندارد و خود به‌ خود برطرف می‌شود و مشکل کبدی ایجاد نمی‌کند. بیماری یرقان دلایل مختلفی دارد، اما همیشه بهترین کار پیشگیری است. به یاد داشته باشید که دکترتو با فراهم کردن شرایطی برای مشاوره آنلاین از متخصصین و همین طور مراجعه حضوری به دکتر گوارش و کبد و فوق تخصص گوارش و کبد، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا یرقان خود را با سرعت بیشتری بهبود دهید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

پرسش‌های متداول

اگر تغییر رنگ ادرار به رنگ قهوه‌ای همراه با زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم‌ها، کف دست و پاها و مشاهده علائمی مثل اسهال و استفراغ باشد نشانه یرقان است.

گاهی بیماری یرقان به خاطر تجزیه تعداد زیاد گلبول‌های قرمز خون در نوزادان و بزرگسالان ایجاد می‌شود و معمولاً نخستین نشانه و گاهی تنها نشانه بیماری‌های کبدی است.

هپاتیت A می‌تواند باعث ابتلا به یرقان شود. تشدید هپاتیت B مزمن به سیروز کبدی تبدیل می‌شود و زخم و التهاب شدیدی در کبد به ‌وجود می‌آید، آنگاه بیمار نشانه‌هایی از اختلال کبدی از جمله یرقان نشان می‌دهد.

مشکلات کبدی، صفراوی یا سرطان پانکراس، هپاتیت‌ها و سنگ کیسه صفرا از جمله بیماری‌هایی هستند که موجب یرقان می‌شوند.

خارش پوست ناشی از مشکلات کبدی معمولاً عصرها و شب‌ها شدت پیدا می‌کند و معمولاً فقط یک قسمت مثل کف دست یا کف پا را درگیر می‌کنند. نکته دیگر این است که خارش‌های ناشی از بیماری‌های کبدی و یرقان معمولاً جوش و ضایعات پوستی ایجاد نمی‌کنند.

زردی بیشتر نشانه وجود بیماری و مشکل زمینه‌ای در بدن است. زردی کبدی می‌تواند نشانه وجود سرطان کبد باشد.

زردی انسدادی می‌تواند نشانه وجود بیماری‌های صفراوی مثل سرطان کیسه صفرا باشد نه اینکه باعث ابتلا به این بیماری شود.

بیماری یرقان در حالت معمول خطری برای سلامت بدن نیست، اما نشانه وجود بیماری خاص دیگری است که باید درمان شود. اگر زردی برای مدت طولانی بدون درمان به حال خود رها شود باعث به ‌وجود آمدن عارضه‌ای به‌ نام کرن‌ایکتروس شده که نوعی آسیب مغزی است که از افزایش میزان بیلی روبین در خون نوزاد و بزرگسالان به ‌وجود می‌آید.

اگر یرقان را برای مدت طولانی بدون درمان رها کنید به ‌شدت مهلک و خطرناک خواهد بود. در مواردی هم ممکن است به مرگ منجر شود.

یرقان بیشتر از اینکه بیماری باشد، اختلالی است که کبد را درگیر می‌کند و باعث تغییر رنگ و زرد شدن پوست، سفیدی چشم‌ها می‌شود. هر چند که یکی از علت‌های ابتلا به زردی، ویروس است، اما نمی‌توان آن را واگیردار دانست. بالا رفتن تعداد بیلی روبین باعث زرد شدن سایر اندام‌ها، شکم و کدر شدن رنگ ادرار می‌شود. در واقع، زردی نوعی زنگ خطر است که می‌تواند نشانه بروز بیماری‌های کبدی باشد.

برای اینکه علت زردی مشخص شود باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید تا بسته به علت و نوع زردی که دارید درمان مناسب را برایتان تجویز کند. نادیده گرفتن این مشکل صرفاً علت بیماری را بدتر کرده و باعث تشدید علائم و یا حتی مرگ خواهد شد.

یرقان معمولاً در نوزادان خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما زردی در بزرگسالان معمولاً خودش درمان نمی‌شود و پزشک اقدام به درمان علتی که باعث بروز این علائم شده می‌کند.

سریع‌ترین روش برای درمان زردی در نوزادان فتوتراپی است که با استفاده از لامپ‌های خاصی انجام می‌شود و به کبد نوزاد کمک کرده تا بیلی روبین را سریع‌تر تجزیه و از خون دفع کند. زردی معمولاً در بزرگسالان نیازی به درمان ندارد و بیشتر علل و عوارض آن هستند که باید درمان شوند.

افزایش میزان بیلی روبین در بدن باعث تغییر رنگ بدن و زرد شدن سفیدی چشم می‌شود. این یعنی می‌توان زردی چشم را نشانه یرقان دانست.

از علائم و نشانه‌های رایج یرقان زرد شدن پوست، دست و پاها و اطراف شکم است.

زرد شدن کف دست‌ها هم از نشانه‌های یرقان است که می‌تواند به‌ خاطر نارسایی کبدی باشد.

زرد شدن زبان عمدتاً نشانه مشکل موقتی است که چندان خطرناک نیست، اما می‌توان گفت که زردی زبان چندان ربطی به بیماری یرقان ندارد و به شکل قطعی نمی‌توان این بیماری را از جمله دلایل زرد شدن زبان دانست.

یرقان یا زردی یکی از اختلالات کبدی است که در اثر افزایش میزان بیلی روبین در خون ایجاد می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد و می‌تواند در اثر انسداد مجرای صفروای، تجزیه سریع گلبول‌های سفید خون، یا اختلال در عملکرد کبد و یا در اثر مصرف برخی داروها ایجاد شود.

اصلی‌ترین علائم این بیماری زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها، خارش پوست، درد شکمی (بالا سمت راست)، کاهش وزن و تب است. البته این بیماری می‌تواند در مراحل اولیه بدون علامت هم باشد.

بله؛ یرقان معمولاً در نوزادان خودبه‌خود برطرف می‌شود؛ البته در موارد شدید می‌تواند باعث آسیب به مغز شود. زردی در بزرگسالان معمولاً خودبه‌خود درمان نمی‌شود و متخصص گوارش و فوق تخصص کبد اقدام به درمان علت ایجاد این بیماری می‌کند.

اگر یرقان را برای مدت طولانی بدون درمان رها کنید به ‌شدت مهلک و خطرناک خواهد بود. در مواردی هم ممکن است به مرگ منجر شود.

متخصص گوارش و کبد بعد از معاینه فیزیکی، برای انجام آزمایش عملکرد کبد و در صورت نیاز برای انجام سونوگرافی، ام‌آرآی و یا بیوپسی اقدام می‌کند.

امتیاز شما به مقاله:
(3.8از5)
دسته بندی:
منبع:
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره بیماری یرقان

  1. دریا گفت:

    سلام ی سوال داشتم من همسرم زردی داره ما میتونیم رابطه برقرار کنیم مشکلی نداره؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      بله
      ولی اولویت را در درمان ایشان بگذارید

  2. ناشناس گفت:

    یرقان فیزیولوژیک

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      سوالتان را دقیق تر مطرح کنید
      ممنونم

  3. منوچهر گفت:

    مطالب برای عموم، مفید است اما قسمت طب سنتی را بهتر است حذف کنید. هیچ از داروهای گیاهی، ترکیب خالص نیست بلکه مقدار زیادی از انواد مواد هستند که اغلب بسیار خطرنک هستند. برای مثال، سیر با وجود اینکه آلیسین همراه دارد، اما مصرف متوالی سیر، باعث مسمومیت شدید می گردد. بسیاری از مطالب منتشر شده در باب داروهای گیاهی و طب سنتی، بی پایه و اساس بوده بیشتر توسط افراد سودجو و به جهت بازار گرمی و فروش اجناس، می باشد. توصیه اکید دارم، قبل از انتشار هر گونه مطلب درباره گیاهان دارویی، با یک متخصص فارماکوگنوزی مشورت کنید و یا اینکه نیم نگاهی به کتاب فارکوپه ایران بیاندازید. در غیر اینصورت از خیر انتشار مطالب طب سنتی و گیاهان دارویی بگذرید.

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      ممنون از تذکر کاملا متین و علمی تان
      حتمن بررسی و اصلاح می گردد
      تندرست باشید