بیرون زدگی چشم از حدقه یا پروپتو؛ علت، درمان و پیشگیری – مجله سلامت دکترتو

بیرون زدگی چشم از حدقه یا پروپتو؛ علت، درمان و پیشگیری

آنچه در این مقاله می‌خوانید

بیرون‌زدگی چشم از حدقه حالتی است که در آن چشم از موقعیت طبیعی خود جلوتر می‌آید و ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند تیروئید چشمی، تومور یا عفونت باشد. این وضعیت معمولاً با تغییر ظاهر چشم، دوبینی یا خشکی همراه است. درمان به علت زمینه‌ای بستگی دارد و ممکن است شامل دارو، جراحی یا پیگیری تخصصی باشد. تشخیص زودهنگام از آسیب بینایی جلوگیری می‌کند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 6 دقیقه
بیرون زدگی چشم از حدقه یا پروپتو؛ علت، درمان و پیشگیری

بیرون‌ زدگی چشم از حدقه یا پروپتوز، حالتی غیرطبیعی است که در آن یک یا هر دو چشم به‌طور قابل توجهی به سمت خارج از حدقه (کاسه چشم) کشیده می‌شوند. این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات جدی مانند بیماری‌های تیروئیدی، عفونت‌ها، ضربه، یا تومورهای چشمی باشد و معمولاً با تغییر در ظاهر چشم، تاری دید یا دوبینی همراه است. تشخیص زودهنگام و بررسی دقیق علت زمینه‌ای، برای جلوگیری از آسیب دائمی به چشم و بینایی اهمیت بالایی دارد.

بیرون زدگی چشم از حدقه یا پروپتوز چیست؟

بیرون زدگی چشم از حدقه که به آن پروپتوز یا ایزوپتوز نیز گفته می‌شود، به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن یکی یا هر دو چشم از جایگاه طبیعی خود در حدقه (حفره چشم در استخوان جمجمه) بیرون می‌آید. این حالت معمولاً به دلیل افزایش فشار چشم یا مشکلاتی مانند بیماری‌های تیروئیدی (مانند بیماری گریوز)، تومورهای چشمی، عفونت‌ها یا آسیب‌های وارد شده به چشم ایجاد می‌شود. بیرون زدگی چشم می‌تواند باعث تغییر در ظاهر چشم‌ها، تاری دید، درد و حساسیت به نور شود و در موارد شدیدتر، نیاز به درمان پزشکی فوری دارد.

ویژگیتوضیحات
نام بیماریبیرون‌زدگی چشم از حدقه (Proptosis / Exophthalmos)
علائمجلو آمدن چشم، درد، دوبینی، خشکی چشم، تاری دید، حساسیت به نور
علل شایعبیماری گریوز، تومورهای حدقه، عفونت، ضربه، اختلالات عروقی
انواعحاد، مزمن، یک‌طرفه، دوطرفه، ضربانی
روش‌های تشخیصمعاینه چشم، سی‌تی اسکن، MRI، آزمایش خون
درمانداروهای ضد التهاب، ضد عفونت، جراحی، درمان بیماری زمینه‌ای
عوارض احتمالیآسیب عصب بینایی، زخم قرنیه، عفونت، اختلال بینایی، تغییر ظاهر چشم
راه‌های پیشگیریدرمان سریع بیماری‌های زمینه‌ای، جلوگیری از آسیب، چکاپ‌های دوره‌ای
تخصص‌های مرتبطچشم‌پزشک، فوق تخصص اربیت، متخصص غدد، جراح مغز و اعصاب
بیرون زدگی چشم از حدقه

علائم بیرون زدگی چشم از حدقه چیست؟

بیرون زدگی چشم از حدقه ممکن است با علائم مختلفی همراه باشد که بسته به شدت و علت آن متفاوت است. این علائم می‌توانند به‌طور ناگهانی یا تدریجی بروز کنند و معمولاً بر ظاهر و عملکرد چشم تأثیر می‌گذارند. در صورت عدم درمان مناسب، علائم ممکن است بدتر شوند و مشکلات بینایی و سلامت چشم را به همراه داشته باشند. علائم بیرون زدگی چشم از حدقه عبارتند از:

  • مشکل در حرکت چشم: محدود شدن حرکت چشم یا احساس خستگی در هنگام حرکت دادن چشم‌ها ممکن است رخ دهد.
  • تورم و درد در اطراف چشم: معمولاً احساس درد و ناراحتی در ناحیه اطراف چشم و حدقه وجود دارد.
  • تغییرات در ظاهر چشم: چشم به سمت جلو یا بیرون از حدقه حرکت می‌کند و ممکن است به وضوح قابل مشاهده باشد.
  • مشکلات بینایی: تاری دید یا دو بینی ممکن است به دلیل فشار زیاد بر روی چشم‌ها ایجاد شود.
  • خشکی چشم: عدم توانایی در بسته شدن کامل پلک‌ها می‌تواند منجر به خشکی و سوزش چشم شود.
  • حساسیت به نور: فرد ممکن است نسبت به نور حساس‌تر شده و در معرض آسیب بیشتری قرار گیرد.
  • ورم و التهاب: التهاب و قرمزی در ناحیه چشم و اطراف آن دیده می‌شود.

شما هم دچار علائم بیرون زدگی چشم هستید؟

همین حالا مشاوره بگیرید

علت بیرون زدگی چشم چیست؟

بیرون زدگی چشم از حدقه می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها مربوط به اختلالات تیروئیدی هستند و برخی دیگر به بیماری‌های التهابی، عفونی یا تومورهای چشمی مرتبط‌اند. علت دقیق این وضعیت معمولاً با معاینه و بررسی‌های تخصصی توسط پزشک مشخص می‌شود. علل شایع بیرون زدگی چشم از حدقه شامل موارد زیر است:

  • تیروئید چشمی (بیماری گریوز)
  • تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در حدقه چشم
  • آبسه یا عفونت حدقه (نظیر سلولیت اربیتال)
  • آسیب یا ضربه مستقیم به چشم و حدقه
  • اختلالات عروقی مانند آنوریسم یا واریس‌های چشمی
  • بیماری‌های التهابی مانند سارکوئیدوز یا واسکولیت
  • کیست یا هماتوم در ناحیه اطراف چشم
  • ناهنجاری‌های مادرزادی نادر در ساختار حدقه چشم

متن انگلیسی:
Bulging eyes, also called exophthalmos or proptosis, is when one or both of your eyes protrude from their natural position. Thyroid issues, such as Graves’ disease or hyperthyroidism, are the most common causes of the condition.
ترجمه فارسی:
برآمدگی چشم یا بیرون‌زدگی چشم، که به آن پروپتوز یا اگزوفتالموس نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن یک یا هر دو چشم از موقعیت طبیعی خود جلوتر می‌آیند. شایع‌ترین علت این وضعیت، مشکلات تیروئیدی مانند بیماری گریوز یا پرکاری تیروئید است.

به نقل از clevelandclinic

بیرون زدگی چشم بر اثر تیروئید

بیرون‌زدگی چشم بر اثر تیروئید، که معمولاً در بیماری گریوز (تیروئید چشمی) دیده می‌شود، یکی از شایع‌ترین علل پروپتوز است. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های اطراف چشم حمله می‌کند و باعث التهاب، تورم عضلات چشم و تجمع بافت در حدقه می‌شود. نتیجه این فرآیند، جلو آمدن چشم، خشکی، دوبینی و گاهی درد در ناحیه چشم است. درمان معمولاً شامل کنترل پرکاری تیروئید، استفاده از داروهای ضد التهاب و در موارد شدید، جراحی کاهنده فشار حدقه است.

علت بزرگ شدن یک چشم نسبت به دیگری

بزرگ‌تر به‌نظر رسیدن یک چشم نسبت به دیگری معمولاً ناشی از بیرون‌زدگی چشم (پروپتوز)، افتادگی پلک در چشم مقابل، التهاب، یا تومورهای پشت چشم است. این تفاوت ممکن است به‌تدریج یا ناگهانی ایجاد شود و در برخی موارد نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند تیروئید چشمی، عفونت‌های حدقه‌ای یا مشکلات عصبی باشد. برای تشخیص دقیق علت، ارزیابی تخصصی توسط چشم‌پزشک و انجام تصویربرداری ضروری است.

علت بزرگ شدن یک چشم نسبت به دیگری
بزرگ شدن یک چشم نسبت به دیگری معمولاً ناشی از بیرون‌زدگی چشم به‌دلیل تیروئید چشمی، عفونت، تومور یا آسیب حدقه‌ای است.

تشخیص بیرون زدگی چشم از حدقه چگونه است؟

تشخیص بیرون زدگی چشم از حدقه معمولاً با معاینه بالینی آغاز می‌شود و سپس با استفاده از روش‌های تصویربرداری و آزمایش‌های تکمیلی علت دقیق آن بررسی می‌شود. پزشک ابتدا با مشاهده موقعیت چشم، بررسی حرکات چشمی، ارزیابی بینایی و پرسش از علائم همراه، احتمال پروپتوز را در نظر می‌گیرد. برای بررسی دقیق‌تر ساختار حدقه، مغز و بافت‌های اطراف چشم، تصویربرداری‌هایی مانند سی‌تی اسکن یا ام‌آر‌آی انجام می‌شود. در مواردی که بیماری تیروئیدی یا اختلالات سیستم ایمنی مطرح است، آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد تیروئید یا نشانگرهای التهابی نیز تجویز می‌شود. این مراحل کمک می‌کنند تا پزشک علت اصلی بیرون زدگی چشم را شناسایی و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

درمان بیرون زدگی چشم از حدقه چگونه است؟

درمان بیرون زدگی چشم از حدقه به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد و هدف، کاهش فشار روی چشم، بهبود علائم و جلوگیری از آسیب‌های بینایی است. در موارد خفیف، ممکن است تنها پیگیری و مراقبت‌های دارویی کافی باشد، اما در موارد شدیدتر، درمان‌های تخصصی‌تری نیاز است. روش‌های رایج درمان عبارت‌اند از:

  • مصرف داروهای ضد التهاب یا کورتون برای کاهش تورم، به‌ویژه در بیماری‌های تیروئیدی
  • تجویز داروهای ضد عفونت در صورت وجود عفونت حدقه
  • درمان اختلالات تیروئیدی مانند بیماری گریوز با دارو یا جراحی تیروئید
  • جراحی کاهنده فشار حدقه برای موارد شدید که خطر آسیب بینایی وجود دارد
  • خارج کردن تومورها یا کیست‌های فشاری از ناحیه حدقه
  • استفاده از اشک مصنوعی و محافظت از قرنیه در صورتی که پلک‌ها به خوبی بسته نمی‌شوند
  • پیگیری و همکاری با چشم‌پزشک، متخصص غدد یا جراح مغز و اعصاب بسته به علت بیماری

آیا جراحی تنها راه درمان بیرون‌ زدگی چشم است؟

خیر، جراحی تنها راه درمان بیرون‌زدگی چشم نیست. در بسیاری از موارد، به‌ویژه اگر علت زمینه‌ای مانند بیماری تیروئیدی یا عفونت باشد، درمان دارویی شامل کورتون، داروهای ضد تیروئید یا آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند مؤثر باشد. جراحی معمولاً در موارد شدید، تومور، یا فشار زیاد روی عصب بینایی انجام می‌شود، زمانی که درمان‌های غیرجراحی کافی نباشند یا خطر آسیب بینایی وجود داشته باشد.

بهترین روش درمان بیرون زدگی چشم چیست؟ همین حالا مشاوره بگیر

انواع بیرون زدگی چشم از حدقه کدامند؟

بیرون‌زدگی چشم از حدقه یا پروپتوز می‌تواند به چند نوع مختلف تقسیم شود که بر اساس علت، مدت‌زمان بروز و شدت آن طبقه‌بندی می‌شود. شناخت نوع بیرون‌زدگی به انتخاب روش درمانی مناسب کمک می‌کند. انواع اصلی بیرون‌زدگی چشم شامل موارد زیر است:

  • بیرون‌زدگی حاد: به‌صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد و معمولاً ناشی از تروما، عفونت حدقه یا خونریزی است. این نوع نیاز به درمان اورژانسی دارد.
  • بیرون‌زدگی مزمن: به‌تدریج و در طول زمان بروز می‌کند. معمولاً در اثر تومورها، بیماری گریوز یا کیست‌های حدقه‌ای رخ می‌دهد.
  • بیرون‌زدگی یک‌طرفه: فقط یک چشم را درگیر می‌کند و اغلب به دلیل تومور، عفونت یا ضربه در همان چشم است.
  • بیرون‌زدگی دوطرفه: هر دو چشم درگیر می‌شوند و بیشتر در بیماری‌های سیستمیک مانند تیروئید چشمی (بیماری گریوز) دیده می‌شود.
  • بیرون‌زدگی ضربانی: نادر است و معمولاً به دلیل ناهنجاری‌های عروقی مانند فیستول شریانی-وریدی حدقه ایجاد می‌شود و با ضربان نبض هماهنگ است.
انواع بیرون زدگی چشم از حدقه کدامند؟
انواع بیرون‌زدگی چشم شامل حاد، مزمن، یک‌طرفه، دوطرفه و ضربانی است که هرکدام علت و شدت متفاوتی دارند.

عوارض بیرون زدگی چشم از حدقه چیست؟

بیرون‌زدگی چشم از حدقه اگر به‌موقع تشخیص داده نشود یا درمان مناسب صورت نگیرد، می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی دائمی شود. شدت عوارض بستگی به علت اصلی، مدت زمان بروز بیماری و میزان فشار وارد شده بر ساختارهای چشمی دارد. مهم‌ترین عوارض بیرون‌زدگی چشم عبارت‌اند از:

  • خشکی شدید قرنیه به دلیل کامل بسته نشدن پلک‌ها
  • زخم قرنیه و عفونت چشمی
  • دوبینی یا اختلال در حرکات چشمی
  • کاهش یا از دست رفتن بینایی در صورت فشار طولانی‌مدت بر عصب بینایی
  • درد و ناراحتی مزمن اطراف چشم
  • تغییر شکل ظاهری چشم و کاهش اعتماد به‌نفس
  • افزایش خطر خونریزی یا نکروز در موارد تومور یا آسیب‌های عروقی
عوارض بیرون زدگی چشم از حدقه چیست؟
عوارض بیرون‌زدگی چشم از حدقه شامل خشکی قرنیه، دوبینی، کاهش بینایی، زخم چشمی و تغییر شکل ظاهری چشم است.

پیشگیری از بیرون زدگی چشم از حدقه چگونه است؟

پیشگیری کامل از بیرون‌زدگی چشم از حدقه همیشه ممکن نیست، چون بسیاری از علل آن مانند بیماری‌های تیروئیدی یا تومورها قابل پیش‌بینی نیستند. با این حال، رعایت برخی نکات می‌تواند احتمال بروز یا پیشرفت این مشکل را کاهش دهد:

  • کنترل منظم بیماری‌های زمینه‌ای مانند پرکاری تیروئید
  • مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم چشمی مانند درد، برآمدگی یا دوبینی
  • استفاده از تجهیزات ایمنی هنگام کار یا ورزش برای جلوگیری از آسیب به چشم
  • پرهیز از مصرف خودسرانه داروهای استروئیدی یا هورمونی
  • پیگیری دقیق درمان عفونت‌های سینوسی یا اطراف چشم
  • حفظ سلامت عمومی بدن از طریق تغذیه مناسب و ترک دخانیات
پزشکان پیشنهادی

سخن پایانی دکترتو درباره بیرون‌ زدگی چشم از حدقه

بیرون‌زدگی چشم از حدقه یک اختلال جدی چشمی است که ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند تیروئید چشمی، تومور یا عفونت باشد. این وضعیت می‌تواند بینایی، ظاهر چشم و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص سریع، بررسی علت اصلی و شروع درمان مناسب، نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض دائمی دارد. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی در چشم، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.

پرسش‌های متداول

بیرون‌زدگی چشم از حدقه می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند تیروئید چشمی، تومورهای حدقه‌ای یا عفونت‌های شدید باشد و در صورت عدم درمان، خطر آسیب به عصب بینایی، کاهش بینایی یا حتی نابینایی را به‌همراه دارد. این وضعیت به‌ویژه زمانی نگران‌کننده است که با علائمی مانند درد، دوبینی، تاری دید یا عدم توانایی در بستن کامل پلک‌ها همراه باشد. تشخیص و درمان سریع توسط چشم‌پزشک برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است.

پروپتوز و اگزوفتالموس هر دو به بیرون‌زدگی غیرطبیعی چشم از حدقه اشاره دارند، اما از نظر کاربرد پزشکی تفاوت جزئی دارند. پروپتوز یک اصطلاح کلی‌تر است که برای هر نوع بیرون‌زدگی چشم، صرف‌نظر از علت آن، به‌کار می‌رود. در حالی که اگزوفتالموس معمولاً برای بیرون‌زدگی چشم ناشی از بیماری‌های تیروئیدی، به‌ویژه بیماری گریوز استفاده می‌شود. به‌عبارت دیگر، اگزوفتالموس نوعی پروپتوز با علت خاص تیروئیدی است.

بله، بیرون‌زدگی چشم در صورتی که شدید باشد یا به‌موقع درمان نشود، می‌تواند باعث وارد شدن فشار به عصب بینایی و در نهایت کاهش دائمی بینایی یا نابینایی شود. این وضعیت به‌ویژه در مواردی که ناشی از تومور، التهاب شدید یا بیماری تیروئیدی کنترل‌نشده است، خطرناک‌تر است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از آسیب جدی به بینایی جلوگیری کند.

امتیاز شما به مقاله:
(3.5از5)
دسته بندی:
منبع:
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره بیرون زدگی چشم از حدقه

  1. راضیه گفت:

    سلام .چشم چپ من نزدیک ۲سال هست که کمی بزرگ شده.به دکتر چشم پزشک مراجعه کردم و آزمایش تیرویید نوشت و جواب سالم بود برای اطمینان MRI اوربیت چشمی هم دادم و خوشبختانه سالم بود ولی مشکل چشمم رو نتونستم پیدا کنم.ممنون میشم راهنماییم کنید

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      باید از نظر گلوکوم ازمایش دهید
      بسیار اهمیت دارد
      عضلات اطراف چشم هم باید بررسی شود

      متخصص چشم

  2. راحله احمدی گفت:

    سلام خسته باشید من چند ماهه که احساس میکنم چشم چپم بزرگ تر از چشم راستم شده بزرگیش به اندازه ی عکس های تو سایت نیست
    رفتم دکتر چشم پزشک گفت چشم هات سالمه دکتر بهم گفت تو میگرن عصبی داری برای همین وقتی سردرد می گیری یه چشمت بزرگ تر میشه
    ولی من خیلی به ندرت سردرد میگیرم
    ولی بیشتر از همه سرگیجه دارم
    بدنم خیلی ضعیف شده مدام مریض میشم
    و یه وقت هایی وقتی سر کلاسم به اینکه چشمام ضعیف نیست مات میبینم
    دکتر بهم قطره اشک مصنوعی هم داد

    1. همیار دکترِتو گفت:

      دوست عزیز
      بهتره با مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و انجام ام ار آی مغزی این مورد را بررسی کنید ممکنه مشکلی در مغز وجود داشته باشد.

  3. راحله احمدی گفت:

    سلام خسته باشید من چند ماهه که احساس میکنم چشم چپم بزرگ تر از چشم راستم شده بزرگیش به اندازه ی عکس های تو سایت نیست
    رفتم دکتر چشم پزشک گفت چشم هات سالمه دکتر بهم گفت تو میگرن عصبی داری برای همین وقتی سردرد می گیری یه چشمت بزرگ تر میشه
    ولی من خیلی به ندرت سردرد میگیرم
    ولی بشتر از همه سرگیجه دارم
    بدنم خیلی ضعیف شده مدام مریض میشم
    و یه وقت هایی وقتی سر کلاسم به اینکه چشمام ضعیف نیست مات میبینم
    دکتر بهم قطره اشک مصنوعی هم داد
    به نظر شما نیاز داره من به یک دکتر متخصص مراجعه کنم

    1. همیار دکترِتو گفت:

      دوست عزیز
      از این لیست میتونید از بهترین متخصصان نورولوژی نوبت گرفته و مراجعه کنید.
      متخصص نورولوژی

  4. آیدا گفت:

    من تیروئیدم مشکل نداره
    ولی حدود ۲ سال متوجه شدم یکی از چشم هام بر آمده هست نسبت ب دیگری قشنگ دست ک میزنم معلوم یکی گرد و بیرون زده هست اون یکی صاف
    و پلک اون چشمم ک بر اماده س افتاده چند صدم همه اینا ب تازگی بوده قبلن اینطور نبوده

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      باید از نظر گلوکوم بررسی شوید
      به متخصص چشم مراجعه کنید

  5. فریبا گفت:

    چشم درد دارم یکی

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      احتمال التهاب و عفونت چشم وجود دارد
      گاهی سیوزیت هم ممکن است مشکل را زیاد کند

  6. ناشناس گفت:

    یه چشمم دارم از دست میدم خیلی درد دارم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      احتمال التهاب و عفونت چشم وجود دارد
      گاهی سیوزیت هم ممکن است مشکل را زیاد کند

  7. لطفی گفت:

    سلام همسرمن ۳۸سالشه ویک چشمش بیرون زدگی داره ،به چشم پزشک مراجعه کردیم هیچ مشکلی نداشت وگفت باید بریددکترغدد،دکترغددرفتیم آزمایش خون ،تیرویید ،ام آرآی دادیم همش سالم بودبه نظرشما پیش کدوم دکترببرم،باتشکر،

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام دوست عزیز
      بیرون زدگی دلایل گوناگونی مثل افزایش فشار چشم یا گلوکوم و یا مشکلات افزایش هورمون تیروییدی دارد. گاهی ضربه فیزیکی هم ممکن است مزید بر علت شود
      ابتدا به یک متخصص چشم خوب مراجعه کنید و در صورت صلاحدید ازمایش های تشخیصی مربوطه را انجام دهید
      https://doctoreto.com/doctors/speciality/ophthalmologist

  8. اهورا گفت:

    بادرود…آیا می‌شود چشمی که در داخل حدقه رفته با عمل جراحی بیرون کشیده شود ؟؟؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام. با ارزوی سلامتی
      بله با تشخیص متخصص جراح امکان تخلیه چشم هم وجود دارد

  9. زهرا گفت:

    من ۱۴سالمه چشمم داخل داره میره

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام زهرای عزیز. فرورفتگی چشم مثل بیرون زدگی چشم دلایل مختلفی دارد. ممکن است دلایل تغذیه ای یا هورمونی داشته باشد. لطفا به پزشک مراجعه کنید

  10. زهرا گفت:

    من فقط ۱۴سالمه چشمم داخل داره میره