آشنایی با انواع بیماری های تیروئید و علت ایجاد آنها

غده تیروئید یکی از اندام‌های مهم بدن است که در جلوی گردن قرار دارد و با ترشح هورمون‌هایی مانند T3 و T4، کنترل متابولیسم و مصرف انرژی بدن را بر عهده دارد. زمانی که عملکرد این غده دچار اختلال شود، بیماری‌ های تیروئید ایجاد می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند با علائمی خفیف و تدریجی آغاز شوند اما در صورت بی‌توجهی، زندگی روزمره فرد را به شدت تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. پرکاری تیروئید باعث افزایش بیش‌ازحد متابولیسم و علائمی مانند تپش قلب و کاهش وزن می‌شود، در حالی که کم‌کاری تیروئید با خستگی و اضافه‌وزن همراه است. در این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا به بررسی انواع بیماری تیروئید و علل و درمان آنها بپردازیم.

انواع بیماری تیروئید چیست؟

انواع بیماری غده تیروئید به چند گروه عملکردی، ساختاری، التهابی‌ خودایمنی، مادرزادی و نئوپلاستیک تقسیم می‌شود و هرکدام الگوی علت، علامت و درمان ویژه خودشان را دارند. این طبقه‌بندی کمک می‌کند اختلالات تیروئید دقیق‌تر تشخیص داده شده و درمان شوند:

• اختلالات عملکردی: کم‌کاری، پرکاری
• اختلالات ساختاری: گواتر، ندول‌ها، کیست‌ها
• بیماری‌های التهابی و خودایمنی: هاشیموتو، گریوز، تیروئیدیت
• اختلالات مادرزادی: کم‌کاری مادرزادی، تیروئید نابجا
• نئوپلاسم‌ها: سرطان پاپیلری، فولیکولار، مدولاری، آناپلاستیک

جدول زیر انواع، علل و علائم بیماری های تیروئید را به شما نشان می‌دهد.

نوع بیماری	علت	علائم
کم‌کاری تیروئید اولیه	خودایمنی هاشیموتو، کمبود ید، جراحی یا ید رادیواکتیو	خستگی، خواب‌آلودگی، عدم تحمل سرما
پرکاری تیروئید	گریوز، گواتر، تیروئیدیت، مصرف هورمون تیروئید	تپش قلب، لرزش دست، تعریق، عدم تحمل گرما
بیماری گریوز	ژنتیک و محرک‌های محیطی مانند سیگار	پرکاری همراه گواتر، گاهی برجستگی چشم، دوبینی
تیروئیدیت هاشیموتو	تخریب خودایمنی تدریجی بدن	شروع آهسته کم‌کاری، گواتر، خستگی، یبوست، عدم تحمل سرما و خشکی پوست
ندول	کمبود ید مزمن، تغییرات تکاملی با افزایش سن	توده یا برجستگی گردن، گاهی فشار گلو، اختلال بلع
سرطان تیروئید	جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های تیروئید	ندول سفت، گرفتگی صدا، بزرگ شدن غدد لنفاوی، گاهی بی‌علامت

اختلالات عملکردی تیروئید

اختلالات عملکردی تیروئید یعنی وضعیتی که میزان هورمون تیروئید غیرطبیعی است در نتیجه متابولیسم بدن کند یا تند می‌شود و اختلالات تیروئید به شکل کم‌کاری یا پرکاری بروز می‌کند. این گروه بیماری معمولا با آزمایش‌های TSH و T4 تشخیص داده می‌شود و درمان آن تعادل هورمونی است:

• کم‌کاری تیروئید
• پرکاری تیروئید

کم‌ کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)

کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی حالتی است که غده تیروئید هورمون کافی برای تنظیم متابولیسم بدن تولید نمی‌کند. این مشکل در زنان شایع‌تر است و می‌تواند باعث خستگی، افزایش وزن، ریزش مو، خشکی پوست، یبوست و بی‌نظمی قاعدگی شود.

کم‌کاری تیروئید می‌تواند از بدو تولد، در بزرگسالی یا به صورت خفیف (تحت‌بالینی) دیده شود. خوشبختانه با داروهای جایگزین هورمون تیروئید، این بیماری قابل کنترل است و بیشتر بیماران می‌توانند زندگی طبیعی داشته‌باشند.

پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)

تیروئید پرکار حالتی است که غده تیروئید بیش از اندازه هورمون تولید می‌کند و سوخت‌وساز بدن بالا می‌رود. این بیماری می‌تواند باعث کاهش وزن، تپش قلب، تعریق زیاد، اضطراب و بی‌نظمی قاعدگی شود. علت اصلی معمولا بیماری گریوز، ندول سمی یا مصرف زیاد داروهای تیروئیدی است

اختلال تیروئید در بارداری

اختلال تیروئید در بارداری به هر بیماری تیروئید قبل یا طی بارداری گفته می‌شود که روی مادر و جنین اثر می‌گذارد و نیاز به بررسی آزمایشگاهی دارد. اگر اختلالات تیروئید در بارداری درمان نشود ممکن است خطراتی مانند زایمان زودرس و پره‌اکلامپسی را به دنبال داشته‌باشد.

متن انگلیسی:
Thyroid disease is an umbrella term for conditions that affect how your thyroid functions. Hypothyroidism and hyperthyroidism are the two main types of thyroid disease. But they each have multiple possible causes.
ترجمه فارسی:
بیماری تیروئید اصطلاحی کلی برای مشکلاتی است که بر عملکرد غده تیروئید تاثیر می‌گذارند. کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید دو نوع اصلی این بیماری‌ها هستند اما هر کدام می‌توانند دلایل مختلفی داشته‌باشند.

به نقل از سایت my.clevelandclinic

اختلالات ساختاری تیروئید

اختلالات ساختاری تیروئید یعنی تغییرات اندازه یا شکل غده تیروئید مانند گواتر منتشر، گره‌های متعدد یا کیست‌ها که ممکن است بدون تغییر هورمونی باشند و گاهی پرکاری، کم‌کاری یا فشار گردنی ایجاد کنند:

• گواتر منتشر و گواتر چندگره‌ای
• ندول‌های منفرد و چندگانه
• کیست تیروئید
• بزرگی ثانویه به التهاب یا کمبود ید

بیماری تیروئیدی گواتر

گواتر به بزرگ‌شدن غیرسرطانی غده تیروئید گفته می‌شود که ممکن است بدون علامت باشد یا همراه با پرکاری و کم‌کاری تیروئید رخ دهد. شایع‌ترین علامت، تورم جلوی گردن است که گاهی با مشکل در بلع یا تنفس همراه می‌شود. علت اصلی گواتر معمولا کمبود ید یا بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو و گریوز است.

ندول‌ های تیروئید

ندول تیروئید به توده یا گره‌ای در بافت تیروئید گفته می‌شود که ممکن است جامد یا کیستیک باشد. بیشتر ندول‌ها خوش‌خیم‌ هستند و علامتی ندارند اما گاهی باعث تورم گردن، مشکل بلع یا پرکاری تیروئید می‌شوند. علت آن دقیق مشخص نیست اما کمبود ید و بیماری هاشیموتو از عوامل مهم هستند.

اختلالات مادرزادی تیروئید

اختلالات مادرزادی تیروئید از بدو تولد ایجاد می‌شوند و معمولا ناشی از تکامل ناقص غده تیروئید، نابجایی یا نقص‌های ساخت هورمون است و با غربالگری نوزاد تشخیص داده می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان با لووتیروکسین در ماه اول زندگی، از آسیب شناختی پایدار پیشگیری می‌کند.

بیماری‌ های التهابی و خود ایمنی تیروئید

بیماری‌های التهابی و خودایمنی تیروئید یعنی حمله سیستم ایمنی یا التهاب گذرا در بافت تیروئید که می‌تواند پرکاری، کم‌کاری یا هر دو فاز را ایجاد کند. این شکل از بیماری انواع مختلفی دارد و شامل موارد زیر است:

• هاشیموتو
• گریوز
• تیروئیدیت تحت‌حاد دردناک (دوکرون) پس از عفونت ویروسی
• تیروئیدیت بعد از زایمان و تیروئیدیت خاموش بدون‌درد
• تیروئیدیت دارویی

بیماری تیروئیدیت

تیروئیدیت به معنای التهاب غده تیروئید است و می‌تواند موقتی یا مزمن باشد. این بیماری گاهی باعث یک دوره کوتاه پرکاری و سپس کم‌کاری تیروئید می‌شود. علائم آن شامل درد گردن، حساسیت غده و تغییرات خلقی یا انرژی است. علل شایع شامل عفونت ویروسی، بارداری یا مصرف برخی داروها است. در موارد خفیف ممکن است خودبه‌خود بهبود یابد، اما گاهی نیاز به درمان طولانی‌مدت با داروهای جایگزین هورمون دارد. انواع تیروئیدیت شامل موارد زیر است:

• تیروئیدیت مزمن مانند تیروئید هاشیموتو
• تیروئیدیت حاد
• تیروئیدیت تحت‌حاد

بیماری گریوز

بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است که باعث تحریک بیش‌ازحد تیروئید و پرکاری آن می‌شود. این بیماری بیشتر در زنان جوان شایع است و علائمی مانند کاهش وزن، تحریک‌پذیری، حساسیت به گرما و بزرگی تیروئید ایجاد می‌کند. علت اصلی، آنتی‌بادی‌های خودایمنی است که به گیرنده‌های تیروئید متصل می‌شوند.

بیماری چشمی تیروئید

تیروئید چشمی یک التهاب خودایمنی بافت‌های کاسه چشم مرتبط با گریوز است که می‌تواند باعث بیرون‌زدگی چشم، درد، خشکی و دوبینی شود و باید توسط چشم‌پزشک پیگیری شود. درمان از کنترل تیروئید و ترک سیگار تا داروهای ایمونومدولاتور و جراحی متغیر است و بر اساس شدت فعالیت بیماری انتخاب می‌شود. علائم هشدار بیماری تیروئید چشمی شامل کاهش دید یا درد شدید است.

تومورها و سرطان‌ تیروئید

سرطان تیروئید رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول‌های تیروئید است که چهار نوع اصلی دارد: پاپیلاری، فولیکولار، مدولاری و آناپلاستیک. این بیماری معمولا با توده در گردن، تغییر صدا، مشکل بلع یا تورم غدد لنفاوی همراه است. علت دقیق ناشناخته است اما زمینه ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض اشعه از عوامل خطر مهم هستند.

نشانه های بیماری تیروئید چیست؟

نشانه های بیماری های تیروئید طیف گسترده‌ای دارند و بسته به نوع بیماری می‌توانند متفاوت باشند. گاهی علائم واضح‌ هستند اما در بسیاری موارد مبهم بوده و با مشکلات دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. به طور کلی، این نشانه‌ها را می‌توان در چند دسته اصلی دید: کم‌کاری، پرکاری، بیماری‌های التهابی‌ خودایمنی، اختلالات ساختاری، بیماری‌های چشمی و سرطان‌های تیروئید. به طور کلی علائم بیماری‌های تیروئیدی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خستگی و خواب‌آلودگی مداوم
• عدم تحمل سرما و احساس سردی بدن
• تپش قلب، ضربان سریع یا آریتمی
• لرزش دست‌ها و بی‌قراری حرکتی
• درد یا حساسیت در ناحیه تیروئید
• توده یا برجستگی در جلوی گردن
• فشار یا احساس گرفتگی در گلو
• بیرون‌زدگی یا برجستگی چشم‌ها
• ندول یا توده سفت و بدون درد در گردن

علت ابتلا به بیماری های تیروئید چیست؟

علت ابتلا به بیماری‌های تیروئید مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی، ایمنی و دارویی است که بسته به نوع اختلال تفاوت دارد. در بسیاری از بیماران، ترکیب استعداد ژنتیکی و عوامل تحریک‌کننده بیرونی باعث آغاز بیماری می‌شود.

برخی اختلالات ناشی از کمبود یا مصرف بیش‌ازحد ید، برخی دیگر به‌دلیل اختلال ایمنی یا تاثیر دارو و پرتودرمانی ایجاد می‌شوند. این عوامل می‌توانند به کم‌کاری، پرکاری یا تغییرات ساختاری غده منجر شوند:

• بیماری‌های خودایمنی: هاشیموتو و گریوز
• کمبود یا اضافه ید، بارداری و پس از زایمان، مصرف سیگار
• جراحی، ید رادیواکتیو، رادیوتراپی گردن، داروها (آمیودارون، اینترفرون)
• بیماری‌های هیپوفیز یا هیپوتالاموس، مقاومت به هورمون تیروئید

علائم بیماری تیروئید رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟
همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

فوق تخصص غدد تیروئید

چه کسانی به بیماری های تیروئید مبتلا میشوند؟

گاهی اختلالات تیروئید از بدو تولد وجود دارند (مانند کم‌کاری مادرزادی تیروئید) و گاهی در طول زندگی، به‌ خصوص بعد از یائسگی یا در سنین بالاتر، بروز پیدا می‌کنند. عوامل مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های تیروئید را افزایش دهند، از جمله:

• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های تیروئید
• ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع ۱
• مصرف داروهای حاوی ید بالا مانند آمیودارون
• سن بالای ۶۰ سال، به‌خصوص در خانم‌ها
• داشتن سابقه درمان‌های تیروئید مانند جراحی تیروئید یا پرتودرمانی
• سابقه ابتلا به برخی سرطان‌ها

بیماری های تیروئید چگونه تشخیص داده میشوند؟

تشخیص بیماری های تیروئید بر پایه ترکیبی از شرح حال، معاینه و آزمایش‌های عملکردی انجام می‌شود. اولین و مهم‌ترین آزمایش، اندازه‌گیری TSH است که تغییرات جزئی عملکرد غده را هم نشان می‌دهد. در صورت نیاز، آزمایش‌های تکمیلی مانند FT4 و FT3 برای تعیین شدت اختلال و آنتی‌بادی‌های تیروئیدی برای شناسایی بیماری‌های خودایمنی درخواست می‌شود.

در بررسی ساختاری، سونوگرافی و اسکن رادیونوکلئید کمک‌کننده‌ هستند. برای ندول‌های مشکوک، نمونه‌برداری (FNA) روش استاندارد است. این رویکردها دقت تشخیص را بالا می‌برد.

متن انگلیسی:
Thyroid diseases cause your thyroid to make either too much or too little of the hormones.
ترجمه فارسی:
بیماری‌های تیروئید باعث می‌شوند که غده تیروئید یا بیش‌ازحد هورمون تولید کند یا کمتر از حد نیاز.

به نقل از سایت medlineplus

درمان بیماری های تیروئید چیست؟

درمان بیماری های تیروئید بر اساس نوع اختلال انتخاب می‌شود و هدف آن بازگرداندن عملکرد و ساختار به حالت طبیعی است. در کم‌کاری تیروئید، داروی لووتیروکسین درمان اصلی است. در پرکاری، داروهای ضدتیروئید، ید رادیواکتیو یا جراحی بسته به شرایط تجویز می‌شوند و برای کنترل سریع علائم از بتابلاکر استفاده می‌شود.

ندول‌ها و گواترها معمولا نیازمند بررسی تصویری هستند و در موارد مشکوک عمل جراحی تیروئید یا درمان ید رادیواکتیو لازم است. سرطان‌های تیروئید بیشتر با جراحی درمان می‌شوند و در موارد خاص، درمان‌های تکمیلی مانند RAI یا داروهای هدفمند استفاده می‌شوند.

دکتر متخصص برای درمان بیماری تیروئید اینجاست، فقط یک کلیک تا نوبت.

دکتر تیروئید

عوارض بیماری های تیروئیدی

عوارض بیماری‌های تیروئیدی می‌تواند ناشی از خود اختلال یا درمان ناکافی و بیش‌درمانی باشد. پرکاری کنترل‌نشده خطر آریتمی قلبی، نارسایی قلبی، پوکی استخوان و توفان تیروئیدی دارد. کم‌کاری طولانی می‌تواند موجب دیس‌لیپیدمی، احتباس مایعات، میکزدم کما و اختلال شناختی شود.

در دوران بارداری، اختلالات درمان‌نشده می‌تواند به سقط، زایمان زودرس و پره‌اکلامپسی منجر شود. همچنین درمان‌های دارویی یا جراحی گاهی باعث کم‌کاری دائمی یا عوارضی مانند هپاتیت و آگرانولوسیتوز می‌شوند. پیگیری منظم و پایبندی به درمان برای پیشگیری از این عوارض ضروری است.

آیا بیماری تیروئید خطرناک است؟

بیماری تیروئید در بیشتر موارد با درمان به‌موقع قابل‌کنترل است و زندگی عادی بیمار حفظ می‌شود اما در صورت بی‌توجهی یا درمان نامناسب می‌تواند خطرناک شود. پرکاری کنترل‌نشده احتمال توفان تیروئیدی و اختلال ریتم قلب را افزایش می‌دهد و کم‌کاری شدید ممکن است به میکزدم کما منجر شود. مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای مهم‌ترین راه پیشگیری از عوارض جدی است.

برای درمان بیماری تیروئید به چه دکتری مراجعه کنیم؟

بیماری‌ های تیروئید به دلیل تاثیر مستقیم بر متابولیسم، انرژی و حتی خلق‌وخو اهمیت زیادی در سلامت عمومی دارند. شایع‌ترین اشکال آن پرکاری و کم‌کاری تیروئید هستند که هر کدام پیامدهای خاصی بر بدن دارند. تشخیص زودهنگام با آزمایش خون، سبک زندگی سالم در کنار درمان پزشکی و پیگیری منظم برای پیشگیری از عوارض بیماری بسیار مهم است. اگر علائم بیماری تیروئید را مشاهده کردید، برای درمان به موقع حتما به متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!