فهرست مطالب
دوران بارداری با مشکلات شایعی مانند تهوع صبحگاهی، افزایش اشتها یا خستگی همراه است. در این میان یکی از مشکلات نسبتاً شایع و کمتر آشنا خارش واژن در بارداری است که میتواند باعث نگرانی بسیاری از زنان شود. خارش واژن دلایل مختلفی دارد که اغلب بی‌خطر هستند، اما گاهی ممکن است نشانه‌ای از مشکل جدی باشند. در این مقاله از دکترتو، با بررسی کامل علل، علائم و روش‌های درمان خارش واژن در بارداری به شما کمک می‌کنیم تا تفاوت میان علائم طبیعی بارداری و موارد نیازمند توجه را بشناسید. مطالعه این مقاله میتواند گامی مطمئن برای حفظ سلامت شما و فرزندتان در این دوره حساس باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید در سایت دکترتو، با بهترین پزشک زنان در ارتباط باشید.
علت خارش واژن در بارداری
خارش واژن یکی از مشکلات شایع بارداری است اما به دلایل مختلف کمتر به آن پرداخته شده است. طبق تحقیقات انجام‌شده در سال ۲۰۲۱، تقریباً ۵۰٪ از زنان باردار، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم، خارش واژن را تجربه می‌کنند. این خارش دلایل مختلفی از جمله تغییرات طبیعی ناشی از بارداری، برخی از بیماری‌ها یا حتی عدم رعایت بهداشت و سبک زندگی نامناسب دارد. شناخت علت اصلی این مشکل میتواند به جلوگیری از هرگونه خطر احتمالی برای سلامت مادر و جنین کمک کند. مهم‌ترین علل خارش واژن در بارداری عبارت‌اند از:
۱. تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، سطح هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون افزایش زیادی دارد. تغییرات هورمونی با افزایش جریان خون به ناحیه تناسلی، تغییر در تعادل باکتری‌ها و قارچ‌ها، تغییر سطح pH واژن و میزان ترشحات، باعث تحریک و خارش واژن می‌شوند. گاهی این تغییرات با فراهم‌کردن محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها، حتی منجر به عفونت می‌شوند.
۲. خشکی واژن
در دوران بارداری، بیشتر زنان به‌دلیل تغییرات هورمونی دچار افزایش ترشحات واژن می‌شوند. اما در برخی از زنان به دلیل کاهش سطح استروژن شاهد خشکی واژن هستیم، که پوست واژن در برابر محرک‌هایی مانند لباس تنگ، مواد حساسیت‌زا یا باکتری‌ها حساس‌تر می‌کند. عواملی مانند کم‌آبی، استرس یا مصرف برخی داروها هم می‌توانند خشکی واژن را تشدید کنند. خارش واژن بدون ترشح، ممکن است با علائمی مانند درد یا سوزش هنگام ادرار یا هنگام نزدیکی همراه باشد.
۳. عفونت های باکتریایی (واژینوز باکتریال)
واژینوز باکتریال یا BV یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی واژن است، که میتواند در دوران بارداری باعث خارش شدید واژن شود. عفونت باکتریایی واژن با علائمی همچون خارش، سوزش و قرمزی، بوی ماهی و ترشحات سفید همراه است. درمان نکردن واژینوز باکتریال، میتواند باعث عوارض جدی مانند زایمان زودرس، عفونت‌های رحمی و وزن پایین نوزاد هنگام تولد شود.
۴. عفونت های قارچی (کاندیدیازیس)
یکی از عوارض عفونت قارچی واژن، خارش واژن در دوران بارداری است. زنان باردار، به‌خصوص در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری با اوج گرفتن تغییرات هورمونی، بیشتر در معرض ابتلا به این عفونت‌ها قرار دارند. این عفونت معمولاً با علائمی مانند خارش شدید، سوزش هنگام ادرار، قرمزی و ترشحاتی با بافت پنیری همراه است. این عفونت در صورت عدم درمان میتواند در هنگام زایمان به نوزاد منتقل شده و عوارضی به همراه داشته باشد.
۵. عفونت های مقاربتی (STIs)
عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، زگیل تناسلی زنان و سوزاک می‌توانند باعث خارش واژن در دوران بارداری شوند. عفونت‌های مقاربتی معمولاً به‌دلیل رابطه جنسی محافظت‌نشده در حین بارداری یا پیش از آن رخ می‌دهند و در صورت عدم درمان، می‌توانند منجر‌به زایمان زودرس، پارگی کیسه آب یا انتقال عفونت به نوزاد شوند. به همین دلیل، انجام آزمایش‌های غربالگری در دوران بارداری حتی در صورت نبود علائم ضروری است.
خارش بعد رابطه جنسی نگرانت کرده؟
برای ویزیت نوبت بگیر.
۶. حساسیت به محصولات بهداشتی و مواد شیمیایی (واکنش های آلرژیک)
در دوران بارداری، بدن به‌دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی حساس‌تر می‌شود. حتی محصولاتی که قبلاً هیچ حساسیتی ایجاد نمی‌کردند، ممکن است در بارداری باعث خارش یا التهاب شوند. اگر پس از استفاده از محصولاتی مانند صابون، شامپو بدن، دستمال مرطوب یا شوینده‌های لباس، احساس خارش، قرمزی یا سوزش در ناحیه واژن داشتید، احتمالاً دچار یک واکنش آلرژیک شده‌اید. خوشبختانه، این علائم اغلب با ترک مصرف محصول حساسیت‌زا بهبود می‌یابند؛ در صورت ادامه یا بدتر شدن علائم حتماً با پزشک مشورت کنید.
۷. عفونت ادراری
بزرگ‌شدن رحم و افزایش فشار بر مثانه، خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهد. این شرایط به‌دلیل تخلیه نشدن کامل ادرار، فضایی مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. علائم عفونت ادراری در دوران بارداری شامل خارش شدید، تکرر ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار است.
۸. کلاستاز بارداری (ICP)
کلاستاز بارداری یکی از مشکلات نادر اما مهم دوران حاملگی است که معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد. این وضعیت به‌دلیل تجمع صفرا در کبد، تغییرات هورمونی و ورود مواد صفراوی به خون ایجاد می‌شود. کلاستاز میتواند باعث خارش شدید واژن شود که با خارش طبیعی دوران بارداری بسیار متفاوت است. اگر شما هم خارش واژن همراه با علائمی مانند خارش کف دست و پا، زردی پوست یا تیره‌شدن ادرار دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
هفته اول بارداری و خارش واژن
هفته اول بارداری زمانی است که بدن زن هنوز وارد تغییرات فیزیولوژیکی شدید نشده است، اما تغییرات هورمونی اولیه مانند افزایش یا کاهش هورمون‌های استروژن و پروژسترون ممکن است باعث خارش واژن شوند. این خارش در هفته‌های ابتدایی بارداری معمولاً خفیف است و میتواند طبیعی باشد. با این حال، اگر خارش واژن در هفته اول شدید و با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی یا بوی نامطبوع همراه باشد، میتواند نشان‌دهنده عفونت‌های واژینال باشد و باید به پزشک مراجعه کرد.
خارش واژن در ماه آخر بارداری
در این ماه، بدن در اوج تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی در جهت آماده شدن برای زایمان است. خارش واژن در ماه آخر بارداری میتواند به دلیل تغییرات هورمونی شدید، افزایش ترشحات واژن، عفونت‌های باکتریایی و قارچی (به دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن)، فشار زیاد رحم بر اندام‌های اطراف و افزایش جریان خون به ناحیه تناسلی باشد. به طور کلی، خارش واژن در این مدت معمولاً طبیعی است، اما اگر همراه با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، بوی بد، سوزش یا درد باشد، به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا در صورت عدم پیگیری و درمان میتواند برای جنین خطرآفرین باشد.
خارش داری و فکر می‌کنی به خاطر عفونته؟ همین حالا مشاوره بگیر.
روش های درمان خارش واژن در بارداری
روش درمان خارش واژن در بارداری بسته به علت خارش و شرایط فرد متفاوت است. برای انتخاب روش درمانی مناسب در این دوران حساس، با پزشکان سایت دکترتو در ارتباط باشید.
۱. پماد خارش واژن در بارداری
قبل از مصرف هر دارویی باید لیست داروهای مجاز در بارداری و داروهای غیرمجاز در دوران حاملگی را چک کرده و با پزشک خود مشورت کنید. انتخاب پماد مناسب برای درمان خارش واژن به علت بروز این مشکل بستگی دارد؛ خارش ممکن است به‌دلیل عفونت‌های قارچی، باکتریایی یا حتی حساسیت باشد. مهم‌ترین پمادهایی که برای درمان خارش واژن در بارداری تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از:
| نام پماد | دسته دارویی | ایمنی در بارداری | نحوه استفاده | عملکرد |
| کلوتریمازول | ضدقارچ موضعی | ایمن (سه ماهه دوم و سوم) | با اپلیکاتور یا موضعی، ۱ تا ۲ بار در روز | درمان عفونت قارچی |
| تریامسینولون اِن‌اِن | کورتیکواستروئید و ضدقارچ موضعی | با احتیاط (تجویز پزشک) | موضعی، یک‌بار در روز | کاهش خارش لبه‌های خارجی واژن |
| زینک‌اکساید | محافظ و ترمیم‌کننده پوست | کاملا ایمن | موضعی، چندین بار در روز | کاهش تحریک و خارش واژن |
| مترونیدازول | ضدباکتری موضعی | ایمن (به جز سه‌ماهه اول با احتیاط) | موضعی، ۱ یا ۲ بار در روز | درمان عفونت‌های باکتریایی سطحی |
| کلیندامایسین | ضدباکتری موضعی | ایمن | با اپلیکاتور، روزی یک‌بار | درمان واژینوز باکتریایی و کاهش خارش واژن |
متن انگلیسی:
healthline
Don’t use fluconazole (Diflucan). This prescribed antifungal medication has been linked to an increased risk of miscarriage and shouldn’t be taken during pregnancy.
ترجمه متن:
از مصرف فلوکونازول (Diflucan) خودداری کنید. این داروی ضد قارچ تجویزی با افزایش خطر سقط جنین مرتبط بوده و نباید در دوران بارداری مصرف شود.
۲. روش های درمان خانگی خارش واژن در بارداری
روش‌های خانگی زیر می‌توانند به کاهش علائم و تسکین خارش در دوران بارداری کمک کنند. به‌دلیل حساسیت دوران بارداری، بهتر است قبل از امتحان‌کردن آنها با پزشک مشورت کنید.
- کمپرس آب سرد: کمپرس سرد به‌سرعت خارش را تسکین می‌دهد. برای این کار حوله‌ای تمیز و نرم را با آب سرد خیس کنید و ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی ناحیه واژن قرار دهید. از تماس مستقیم یخ با پوست بپرهیزید.
- ماست ساده: ماست شیرین‌نشده به‌دلیل وجود پروبیوتیک میتواند خارش ناشی از عفونت‌های قارچی را کاهش دهد. ماست را با یک پد پنبه‌ای یا انگشتان تمیز روی ناحیه خارجی واژن بمالید، و بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه واژن را بشویید و خشک کنید.
- حفظ بهداشت: روزانه واژن را فقط با آب گرم و بدون صابون شست‌وشو دهید.
- پوشیدن لباس‌های مناسب برای جلوگیری از تشدید خارش واژن در حاملگی.
۳. درمان خارش واژن در بارداری با طب سنتی
طب سنتی با استفاده از گیاهان دارویی میتواند در کاهش خارش واژن مؤثر باشد، اما لازم است این روش‌ها تحت نظر پزشک انجام شوند تا از هرگونه عوارض احتمالی برای شما و جنین جلوگیری شود. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- روغن نارگیل: با خاصیت ضدالتهابی و تسکین‌دهنده، روغن نارگیل به کاهش خارش کمک می‌کند. مقدار کمی از روغن را روی ناحیه خارجی بمالید و از استفاده داخلی پرهیز کنید.
- ژل آلوئه‌ورا: ژل تازه آلوئه‌ورا را از گیاه استخراج کرده و برای کاهش خارش و تحریک روی ناحیه خارجی استفاده کنید.
- شست‌وشو با دمنوش بابونه: دمنوش بابونه را با آب ولرم مخلوط کرده و فقط ناحیه خارجی واژن را شست‌وشو دهید. این گیاه با خاصیت ضدالتهابی خود برای خارش ناشی از عفونت مؤثر است.
- سرکه سیب: سرکه سیب به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و تنظیم pH، یکی از پرکاربردترین مواد طبیعی برای تسکین خارش است. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب ارگانیک را در یک لیوان آب گرم رقیق کرده و برای شست‌وشوی خارجی استفاده کنید. از استفاده داخلی خودداری کنید و در صورت تحریک بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
- جوش شیرین: نصف فنجان جوش شیرین را در یک تشت آب گرم حل کنید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آن بنشینید. همچنین می‌توانید یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در یک لیوان آب گرم حل کرده و ناحیه خارجی واژن را با آن بشویید.
- نکته مهم: این روش را بیش از دو بار در هفته استفاده نکنید تا از خشکی واژن جلوگیری شود.
- عسل: عسل خام و ارگانیک را روی ناحیه خارجی واژن بمالید و پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب ولرم بشویید و به آرامی خشک کنید. عسل به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود، میتواند به کاهش خارش و التهاب واژن در دوران بارداری کمک کند.
راه های پیشگیری از خارش واژن در بارداری
خارش واژن در دوران بارداری میتواند بسیار آزاردهنده باشد. با رعایت نکات زیر می‌توانید از خارش واژن و بازگشت مجدد آن در دوران بارداری پیشگیری کنید:
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد: لباس‌های تنگ و پارچه‌های مصنوعی محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها هستند.
- رعایت بهداشت شخصی: ناحیه واژن را روزانه با آب ولرم و شوینده‌های ملایم و بدون عطر بشویید و خشک کنید.
- اجتناب از دوش واژینال: شست‌وشوی داخلی واژن میتواند خارش را بدتر کند.
- نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب کافی خشکی پوست و در نتیجه خارش را کاهش می‌دهد.
- اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده: صابون‌های معطر، اسپری‌های بهداشتی و دستمال‌های مرطوب باعث تحریک پوست حساس واژن می‌شوند.
- رژیم غذایی سالم: مواد پروبیوتیک مانند ماست یونانی به تعادل باکتری‌های مفید واژن، و مصرف ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- مدیریت استرس: استرس با تضعیف سیستم ایمنی، خطر عفونت‌های واژینال را افزایش می‌دهد. مدیتیشن، یوگا یا ورزش‌های سبک به کاهش استرس کمک می‌کنند.
- استفاده از لباس زیر تمیز و مناسب: لباس زیر خود را مرتباً عوض کرده و مطمئن شوید که خشک و تمیز است.
- چکاپ منظم با پزشک یا ماما: چکاپ‌های منظم به شناسایی مشکلات احتمالی و درمان آنها کمک می‌کند.
- استفاده از کاندوم در رابطه جنسی: اینکار از انتقال عفونت‌های مقاربتی جلوگیری کرده و تعادل باکتری‌های واژن را حفظ کند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
خارش واژن یکی از مشکلاتی است که بسیاری از زنان در دوران بارداری با آن مواجه می‌شوند. اگر شما هم این شرایط را تجربه می‌کنید، نگران نباشید؛ دلیل این خارش اغلب تغییرات طبیعی هورمونی است و خطری ندارد، اما اگر با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، بوی ناخوشایند، قرمزی یا تورم همراه است، بهتر است برای اطمینان از سلامت خود و جنین به پزشک مراجعه کنید.
برای انتخاب بهترین روش درمان خارش واژن در بارداری، می‌توانید در سایت دکترتو با بهترین دکتر متخصص زنان یا فوق تخصص مامایی در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر زنان آنلاین و دکتر مامایی آنلاین وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!