حالت تهوع و استفراغ یک مسئله ناخوشایند است که بسیاری از ما در طول زندگی تجربه کردهایم. گاهی در اصطلاح عامیانه به آن “بالا آوردن” هم میگویند. اگر استفراغ مکرر دارید و نمیدانید علت آن چیست، در این مطلب همراه ما باشید تا به شما توضیح دهیم، چه دلایلی باعث این مشکل میشوند؟ معمولا چه علائمی همراه با حالت تهوع است؟ چگونه میتوان این عارضه را در خانه درمان کرد؟ آیا قرص یا داروی ضد تهوع بدون نسخه وجود دارد؟
اگر دچار حالت تهوع هستید یا استفراغ مکرر دارید و میخواهید به دکتر گوارش یا دکتر داخلی یا پزشک عمومی مراجعه کنید، میتوانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.






مختصر و مفید در مورد تهوع و استفراغ!
تهوع و استفراغ از جمله علائم در بسیاری از بیماریها و اختلالات بدن است. همراه با حالت تهوع و استفراغ ممکن است دل درد، اسهال، تعریق زیاد، تب، سرگیجه، درد قفسه سینه و غیره را هم تجربه کنید. این علامت علل بسیار متنوعی دارد که بسته به سن بیمار میتوان آنها را تا حدی دستهبندی کرد. حالت تهوع و استفراغ در کودکان و نوزادان معمولا به دلیل سرفه زیاد، حرکت سریع مثل سوار شدن به ماشین، تب، پرخوری یا انسداد روده باشد.
در بزرگسالان حالت تهوع و استفراغ میتواند نشانهای از بیماریهای دستگاه گوارش مانند مشکلات مزمن معده، بیماریهای روده مثل IBS، کرون و یا برخی اختلالات تغذیهای باشد. اگر حالت تهوع و استفراغ مدت کوتاهی بعد از غذا ظاهر شوند، ممکن است به علت مسمومیت غذایی، گاستریت (التهاب معده)، زخم، یا پرخوری عصبی باشند. تهوع یا استفراغ یک تا هشت ساعت پس از غذا ممکن است نشاندهنده مسمومیت غذایی باشد.
استفراغ مکرر میتواند از علائم سندروم استفراغ چرخهای باشد که در آن شخص چندین روز مداوم به این حالت دچار است. برای درمان دارویی حالت تهوع و استفراغ عموما از قرص دمیترون یا آمپول متوکلوپرامید استفاده میشود. بهترین راه درمان خانگی این علائم نوشیدن مایعات فراوان است.
معمولا استفراغ بیخطر است، اما میتواند نشانهای از بیماری جدیتر باشد، پس در صورت ادامهدار بودن آن حتما به دکتر گوارش یا دکتر داخلی یا پزشک عمومی مراجعه کنید.
برای کسب اطلاعات دقیقتر پیشنهاد میکنیم این مطلب را تا انتها بخوانید و اگر سؤالی داشتید میتوانید از مشاوره با پزشکان و کارشناسان دکترتو بهره ببرید.
تهوع و استفراغ چیست؟
حالت تهوع و استفراغ جز شایع ترین بیماری های دستگاه گوارش است. تهوع یک وضعیت ناراحتی و تشویش در معده است که اغلب قبل از استفراغ پیش میآید. استفراغ تخلیه محتویات معده با فشار از طریق دهان است که غیر داوطلبانه است. همچنین استفراغ یک ریفلاکس غیرقابلکنترل است که محتویات معده را از طریق دهان خارج میکند. تهوع وقتی است که احساس میکنید ممکن است استفراغ کنید، اما در واقع شاید استفراغ نکنید. تهوع و استفراغ علائم بسیار رایجی هستند و میتوانند در اثر طیف وسیعی از عوامل ایجاد شوند. در کودکان و بزرگسالان این عارضه شایع بوده، گرچه احتمالا در زنان باردار و افرادی که تحت درمانهای سرطان قرار دارند شایعتر است.
علائم همراه با حالت تهوع و استفراغ چیست؟
معمولا این عارضه در افراد به دلیل عفونتهای مختلف ایجاد میشود. زمانی که شخص دچار عفونت است، علائم زیر را مشاهده میکند.
- درد شکم
- اسهال
- تب
- سبکی سر
- سرگیجه
- سریع شدن نبض
- تعریق بیش از حد
- دهان خشک
- کاهش ادرار
- درد قفسه سینه
- غش کردن
- گیجی
- خوابآلودگی بیش از حد.
علت تهوع و استفراغ چیست؟
تهوع و استفراغ ممکن است با هم یا جداگانه رخ دهند. زمان تهوع یا استفراغ میتواند علت را نشان دهد. هنگامی که مدت کوتاهی بعد از غذا ظاهر شوند، ممکن است به علت مسمومیت غذایی، گاستریت (التهاب معده)، زخم، یا پرخوری عصبی باشند. تهوع یا استفراغ یک تا هشت ساعت پس از غذا ممکن است نشاندهنده مسمومیت غذایی باشد. برخی از باکتریهای مضر مواد غذایی مانند سالمونلا، ممکن است طول بکشد تا علائم ایجاد کنند.
تهوع و استفراغ بیماری نیستند، اما نشانهای از بیماریها هستند. علت استفراغ بر حسب سن متفاوت است.


شایعترین علت استفراغ در کودکان چیست؟
شایعترین علت استفراغ در کودکان عفونت ویروسی و مسمومیت غذایی است. با این حال، استفراغ در کودکان میتواند ناشی از دلایل زیر باشد:
- استفراغ به علت حرکت در ماشین
- سرفه
- تب بالا
- پرخوری
- در نوزادان کم سن، انسداد روده میتواند باعث استفراغ مکرر شود. انسداد رودهها به علت افزایش غیرطبیعی ضخامت عضلانی، فتق، سنگ صفرا یا تومورها میتواند باشد.
اگر استفراغ غیر قابل توضیح در نوزاد رخ دهد باید بررسی شود.
شایعترین علت استفراغ در بزرگسالان چیست؟
اکثر بزرگسالان به ندرت استفراغ میکنند و هنگامی که این اتفاق میفتد، یک عفونت باکتری یا ویروسی یا یک نوع مسمومیت غذایی معمولا علت استفراغ است.
- مشکلات مزمن معده: مشکلات مزمن و یا درازمدت معده اغلب میتواند موجب تهوع و استفراغ شود. این شرایط میتواند همراه با علائم دیگر مانند اسهال، یبوست و درد معده باشد. مشکلات مزمن معده شامل بیماریهای عدم تحمل مواد غذایی مانند بیماری سلیاک و عدم تحمل پروتئین لبنی و عدم تحمل لاکتوز است.
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS): شایعترین مشکل معده است که موجب نفخ، حالت تهوع، استفراغ، سوزش سر دل، خستگی و دل درد میشود. زمانی که قسمتهای از روده بیش از حد فعال شوند، این بیماری رخ میدهد. پزشکان معمولا با شناسایی علائم و رد کردن دیگر مشکلات معده و روده IBS را تشخیص میدهند.
- بیماری کرون: بیماری کرون نوعی بیماری التهابی روده است که میتواند در هر جایی از دستگاه گوارش رخ دهد. اما معمولا بر روده تاثیر میگذارد. بیماری کرون یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن به بافت سالم روده حمله میکند و باعث التهاب بافتی، تهوع، استفراغ و درد میشود.پزشکان با استفاده از کولونوسکوپی کرون را تشخیص میدهند. گاهی پزشک برای تشخیص بیماری نیاز به نمونه مدفوع دارد.
- شیوه زندگی: انتخاب برخی شیوههای زندگی میتواند شانس شما را برای تجربه حالت تهوع و استفراغ افزایش دهد. مصرف الکل زیاد میتواند باعث ایجاد آسیب به روده و افزایش اسید معده شود که هر دوی اینها موجب تهوع و استفراغ میشوند. در برخی موارد، مصرف الکل بیش از حد میتواند سبب خونریزی در دستگاه گوارش شود.
- اختلالات تغذیه: اختلالات تغذیه ای و خوردن زمانی است که فرد عادات و رفتارهای تغذیه خود را بر اساس یک تصویر ناسالم بدنی تنظیم میکند که میتواند تهوع و استفراغ ایجاد کند.
پرخوری روانی: یک اختلال خوردن است که در آن فرد به طور عمدی استفراغ میکند تا معده را از غذای مصرفی خالی کند. - بی اشتهایی عصبی: افراد مبتلا به بیاشتهایی ممکن است از تهوع ناشی از گرسنگی و افزایش بیش از حد اسید معده احساس تهوع کنند.


استفراغ میتواند از نشانههای برخی از بیماریهای جدی باشد!
استفراغ گاهی میتواند به عنوان یک علامت از یک بیماری جدیتر رخ دهد، از جمله:
برخی بیماریها و مشکلات سیستم مغز و اعصاب مانند:
- مننژیت
- تومور مغزی
- میگرن
- نارسایی مغزی یا آسیب مغزی
- خونریزی و هماتوم داخل جمجمه
- ضربه محکم و ناگهانی.
برخی از بیماریهای دستگاه گوارش مانند:
- برخی عفونتها (مانند “عفونت معده”)
- زخم معده
- فلج معده یا تخلیه آرام معده (وضعیتی که در افراد مبتلا به دیابت دیده میشود)
- تنگی دریچه پیلور (در نوزادان)
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- سرطان پانکراس
- پانکراتیت (التهاب پانکراس)
- فتق هیاتال
- آپاندیس
- ایسکمی رودهای
- انسداد روده
- پیچخوردگی روده (در کودکان)
- مشکلات کیسه صفرا
- بزرگی طحال
- نارسایی حاد کبد
- هپاتیت
برخی درمانها و داروها:
- استفراغ ناشی از دارو (از جمله آسپرین، ضد التهاب غیر استروئیدی، ضد بارداری خوراکی، دیجیتال، مواد مخدر و آنتیبیوتیکها)
- پرتودرمانی
- شیمیدرمانی
- بیهوشی عمومی.
برخی بیماریها و مشکلات روانی مانند:
- استرس زیاد (مانند ترس)
- اختلال اضطراب عمومی
- افسردگی (اختلال افسردگی عمده)
برخی مشکلات سیستم قلب و عروق:
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
بیماریها و اختلالات غدد مانند:
- هیدروسیفالی
- هیپرپاراتیروئیدیسم (پرکاری پاراتیروئید)
- هیپوپاراتیروئیدیسم (کمکاری پاراتیروئید)
- هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)
- کتواسیدوز دیابتی
برخی مشکلات و بیماریهای گوش مانند:
- بیماری Meniere
- عفونت گوش (گوش میانی)
دیگر بیماریها و مشکلاتی که ممکن است باعث استفراغ شوند عبارتاند از:
- برخی از انواع سرطان
- سنگ کلیه
- سندروم استفراغ دورهای
- تهوع صبحگاهی
- روتا ویروس
- شوک آنافیلاکسی
- سرگیجه موضعی خوش خیم پراکسیسلامال (BPPV)
- سرگیجه
- مسمومیت غذایی
- تب
- درد شدید
- واکنش به بوی خاص
- زخمها.
- تهوع به علت حرکت یا دریازدگی
- مراحل اولیه حاملگی
- آلرژی به شیر
- مصرف سموم و یا مقدار بیش از حد الکل.
برای تشخیص دلیل ایجاد حالت تهوع و استفراغ بهتر است با متخصص گوارش، متخصص داخلی یا پزشک عمومی مشورت کنید. در دکترتو میتوانید با بهترین متخصص گوارش آشنا شوید، بهصورت تلفنی یا آنلاین با آنها مشورت کنید و یا برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.






علت استفراغ مکرر چیست؟
علاوه بر تمامی علل ذکر شده، استفراغ مکرر میتواند از علائم سندروم استفراغ چرخهای باشد. در این شرایط شخص ممکن است بیش از 10 روز بالا بیاورد. معمولا این بیماری با حالت تهوع و کمبود شدید انرژی همراه است. این سندروم بیشتر در کودکان شایع است و معمولا کودکان 3 تا 7 سال را تحت تاثیر قرار میدهد. طبق مطالعات از هر صدهزار کودک تقریبا 3 نفر به این سندرم مبتلا میشوند.
علت استفراغ از بینی در بزرگسالان چیست؟
گاهی ممکن است این عارضه بهقدری شدید باشد که محتویات معده از بینی هم خارج شوند. معمولا در بزرگسالان این عارضه نشانه عفونت ویروسی یا مسمومیت غذایی است. در بسیاری از مواقع جای نگرانی نبوده و با درمانهای ساده خانگی مشکل برطرف میشود.
علت حالت تهوع و بیاشتهایی چیست؟
این دو عارضه در کنار هم ممکن است نشانه بیماریهای مختلفی باشند. یکی از مسائلی که باعث حالت تهوع و ازدستدادن اشتها میشود، استرس و اضطراب است. اضطراب شدید باعث میشود، شخص اشتهای خود را از دست بدهد. گاهی هم این دو عارضه در کنار درد نشاندهنده بیماری زخم اثنیعشر است. سوءهاضمه و سندروم روده تحریکپذیر نیز این عارضه را ایجاد میکنند.
علت سرگیجه و حالت تهوع ناگهانی چیست؟
معمولا سرگیجه همراه با این عارضه ایجاد شده و جای نگرانی ندارد. اما اگر به طور مکرر این دو علامت را تجربه میکنید، باید به پزشک مراجعه کنید. بیماریهای حرکتی هنگام سوارشدن به خودرو، قطار یا کشتی چنین علائمی ایجاد میکنند. اگر دچار تهوع بارداری هستید، در این دوره نیز سرگیجه طبیعی است. از موارد دیگر میتوان به اضطراب، پایین آمدن قند خون، میگرن، حمله قلبی و تومور مغزی اشاره کرد.


انواع مختلف استفراغ
این عارضه انواع مختلفی دارد. گاهی ممکن است شخص فقط حالت تهوع داشته باشد، اما چیزی از معده او خارج نشود. به این عارضه، استفراغ غیرمولد هم میگویند. اگر هنگام بالا آوردن در محتویات خون مشاهده کنید، معمولا نشانه بریدگی یا خراش در مری یا معده است.
گاهی اوقات استفراغ شبیه به تفاله قهوه است. این حالت زمانی اتفاق میفتد که اسید معده و خون ترکیب شوند. میتواند نشانه زخم، رفلاکس معده، سرطان معده یا کبد و سایر بیماریهای شکمی باشد. اگر محتویات زردرنگ باشد، نشانه وجود صفرا است. معمولا بعد از غذا خوردن این حالت به وجود میآید. در شرایط بسیار نادر ممکن است شخص غذا یا مدفوع نیمه هضم شده را بالا بیاورد. این حالت به دلیل عملکرد غیرطبیعی روده اتفاق میفتد.
عوارض تهوع و استفراغ مکرر چیست؟
معمولا استفراغ بیخطر است، اما میتواند نشانهای از بیماری جدیتر باشد. برخی از مشکلات جدی که ممکن است موجب تهوع یا استفراغ شوند، شامل ضربه مغزی، مننژیت (عفونت غشای مغز)، انسداد روده، آپاندیسیت و تومورهای مغزی است.
استفراغ مکرر میتواند باعث کمبود آب بدن، سوء تغذیه، ضعف و شکنندگی مو و ناخن، پوسیدگی مینای دندان شود. بزرگسالان کمتر در معرض خطر ابتلا به کم آبی هستند، زیرا معمولا میتوانند علائم کمآبی بدن را تشخیص دهند (مثل تشنگی و خشکی لبها یا دهان). اما کودکان کوچکتر، بیشتر در معرض خطر ابتلا به کمآبی هستند، به خصوص اگر اسهال نیز داشته باشند. زیرا اغلب نمیتوانند علائم کمآبی بدن را تشخیص دهند و اعلام کنند.
علائم کمآبی بدن در کودکان خشکی لب ها و دهان، گود افتادن زیر چشم، تنفس سریع یا توقف تنفس است. در نوزادان، علائم شامل کاهش ادرار و فونتنل فرورفته (نقطه نرم در بالای سر نوزاد) است.
استفراغ مکرر در دوران بارداری ممکن است باعث شود مادر دچار اختلالات مایعات و مواد معدنی شود که میتواند زندگی او و یا جنین را به خطر بیاندازد.
به ندرت استفراغ بیش از حد میتواند باعث پارگی دیواره مری به اسم Mallory-Weiss tear شود که یک اورژانس پزشکی است.
استفراغ مکرر عموما به علت سندروم استفراغ دورهای اتفاق میافتد و میتواند باعث کمآبی بدن، سوء تغذیه شود.
چگونه از بدتر شدن حالت تهوع و استفراغ جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از تهوع و استفراغ در کودکان، برای درمان تهوع حین حرکت در ماشین، صندلی فرزند خود را طوری قرار دهید تا از شیشه جلو بیرون را ببیند (مشاهده حرکت سریع از پنجرهها میتواند تهوع را بدتر کند). همچنین خواندن یا نگاه کردن به بازیهای ویدئویی در اتومبیل میتواند باعث تهوع شود. اجازه ندهید که بچهها همزمان بخورند و بازی کنند.
راههای متعددی برای پیشگیری از پیشرفت تهوع وجود دارد:
- مصرف مواد غذایی ساده مانند نان و کراکر
- اجتناب از هر نوع غذای حاوی طعم قوی، شیرین و یا چرب یا سرخ شده
- نوشیدن مایعات سرد
- نوشیدن چای زنجبیل
- خوردن به آرامی
- اجتناب از مواد غذایی که به سختی هضم میشوند.
- اگر با غذای داغ دچار تهوع و استفراغ میشوید، غذاهایی سرد استفاده کنید.
- بعد از غذا خوردن استراحت کنید، سر خود را حدود ۱۲ اینچ بالاتر از پاهایتان قرار دهید.
- نوشیدن مایعات بین وعدههای غذایی و نه در زمان وعدههای غذایی
- سعی کنید وقتی احساس تهوع ندارید غذا بخورید.


درمان حالت تهوع و استفراغ
اولین قدم درمان این عارضه تغییر رژیم غذایی است. پزشک ابتدا از شما میخواهد که غذاهای سبک بخورید و مصرف مایعات را افزایش دهید. ممکن است داروهای ضد تهوع نیز تجویز شود. شما میتوانید از داروهای بدون نسخه مانند پپتو بیسمول و کائوپکتات استفاده کنید. اگر علت استفراغ بیماری حرکتی (مانند سوارشدن به خودرو) باشد، از آنتیهیستامینهایی مانند درامامین استفاده میشود.
۱. آمپول ضد تهوع و استفراغ
گاهی ممکن است پزشک برای درمان این مشکل آمپول تجویز کند. آمپول متوکلوپرامید جز داروهای ضد استفراغ است که تاثیر خوبی در کنترل این عارضه دارد.
۲. قرص ضد تهوع
برخی از داروها میتوانند حالت تهوع را کنترل کنند. برخی از داروها در دوران بارداری هم قابلاستفاده بوده و عوارضی ندارند. این داروها شامل پرومتازین، دیفن هیدرامین، تری متو بنزامید و اندانسترون میشوند.
۳. قرص ضد استفراغ دمیترون
معمولا برای پیشگیری از این عارضه بعد از عمل جراحی قرص دمیترون تجویز میشود. همچنین پزشک برای افرادی که به دلیل شیمیدرمانی یا رادیوتراپی دچار حالت تهوع هستند، میتواند این دارو را تجویز کند.
۴. درمان استفراغ کودکان
قبل از درمان این عارضه در کودکان پزشک در مورد شروع تهوع و زمان شدتگرفتن آن سوالاتی میپرسد. همچنین اطلاعاتی در مورد عادات غذایی و سوابق پزشکی میخواهد. اگر علت این عارضه بیماری جدی نباشد، معمولا با درمانهای خانگی و تغییر برنامه غذایی کودک درمان میشود. ممکن است پزشک داروی ضد تهوع هم تجویز کند. اما اگر این عارضه نشانه بیماری خاصی باشد، باید آزمایشهای لازم برای تشخیص بیماری انجام شود.






درمان خانگی حالت تهوع و استفراغ
در بسیاری از مواقع میتوان با درمانهای خانگی این عارضه را کنترل کرد. برخی از اقدامات موثر عبارتند از:
- نوشیدن تدریجی مایعات فراوان مانند نوشابه یا آبمیوه (به جز آب پرتقال و گریپ فروت، زیرا بیش از حد اسیدی هستند)
- استراحت در وضعیت نشسته یا خوابیده. فعالیت ممکن است حالت تهوع را بدتر کند و منجر به استفراغ شود.
- اجتناب از مواد غذایی جامد تا زمانی که دوره استفراغ بگذرد.
- خوردن وعدههای غذایی کوچکتر و متعدد به جای سه وعده غذایی بزرگ
- اگر استفراغ و اسهال بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد، برای جلوگیری و درمان کم آبی محلول ORS استفاده کنید.
- اجتناب از مصرف داروهایی که معده شما را ناراحت میکند، مانند داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی یا کورتیکواستروئیدها.
- زنان باردار مبتلا به ویار صبحگاهی میتوانند قبل از خروج از رختخواب برخی از کراکرها را بخورند یا قبل از رفتن به رختخواب، غذای حاوی پروتئین بالا مصرف کنند (گوشت بدون چربی یا پنیر).
استفراغ مرتبط با درمان سرطان اغلب با درمان دارویی بهبود مییابد. داروهایی که میتوان برای درمان تهوع و استفراغ استفاده کرد. شامل: پرومتازین، دیفن هیدرامین، تریمیتوبنزامید و اوندانسترون. قبل از استفاده با پزشک مشورت کنید.
نوشیدن مایعات زیاد، خوردن وعدههای غذایی کوچکتر و غذاهای مایع و غذاهای سبک، نخوردن غذاهای سنگین و پرطعم میتواند به درمان تهوع و استفراغ کمک کند.
چگونه از استفراغ پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از این عارضه بهویژه در کودکان راهکارهایی وجود دارد که میتوانند موثر باشند.
- در طول روز بهجای سه وعده غذای بزرگ، وعدههای غذایی کوچک در تعداد دفعات بیشتر بخورید.
- غذاهای دیرهضم نخورید.
- اگر غذاهای گرم یا بوی آنها باعث حالت تهوع میشود، از غذاهای سرد استفاده کنید.
- بعد از صرف غذا استراحت کنید. اما دراز نکشید.
- بین وعدههای غذایی مایعات بنوشید.
- سعی کنید در زمانی که تهوع شما کمتر است، غذا بخورید.


چه مواقعی برای درمان تهوع و استفراغ به پزشک مراجعه کنیم؟
اغلب موارد استفراغ در عرض ۶ تا ۲۴ ساعت پس از اولین بار خوب میشوند. اگر تهوع و استفراغ بیش از یک هفته طول کشیده یا احتمال بارداری وجود دارد یا درمان خانگی جوابگو نبوده و علائم کمآبی بروز کرده یا وجود یک مشکل شناخته شده (مانند آسیب سر یا عفونت) که باعث استفراغ شده، به متخصص داخلی مراجعه کنید.
در کودکان زیر شش سال در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- همراهی استفراغ و اسهال
- استفراغ به شکل پرتابی
- بروز علائم کمآبی بدن مانند: چینوچروک پوستی، بیقراری، نبض ضعیف یا کاهش سطح هوشیاری
- استفراغ بیش از دو یا سه ساعت طول بکشد.
- تب بالای ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد)
- کودک بیش از شش ساعت ادرار نکرده باشد.
- در کودکان بالای شش سال در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- استفراغ بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد.
- بروز علائم کم آبی بدن
- کودک بیش از شش ساعت ادرار نکرده باشد.
- کودک به نظر میرسد گیج یا بیحال است.
- تب بالای ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد)
- دربزرگسالان در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد شدید
- سفتی گردن
- بیحالی
- گیجی
- خون در استفراغ
- نبض سریع
- تنفس سریع و پیدرپی
- تب بیش از ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتیگراد)
- کاهش پاسخ به محرکها و محیط
- درد شدید یا مداوم شکم
اگر هرکدام از موارد زیر با استفراغ رخ دهد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
- خون در محتویات استفراغ شده (به رنگ قرمز روشن یا “قهوه ای”)
- سردرد شدید یا سفتی گردن
- بیحالی، گیجی، کاهش هوشیاری
- درد شدید شکم
- اسهال
- تنفس سریع یا توقف تنفس.


حالت تهوع و استفراغ نشانه چیست؟
تهوع و استفراغ نشانه بسیاری از بیماریها و مشکلات گوناگون است. این علامت ممکن است همراه با علائم دیگر مانند شکم درد، معده درد و غیره مشاهده شود. اگر نمیدانید استفراغ مکرر نشانه چیست؟ دلیل مشاهده حالت تهوع و استفراغ با تب چیست؟ یا حالت تهوع و استفراغ همراه با معده درد نشانه چیست؟ اگر شما هم به دنبال جواب این سؤالات هستید، این بخش را از دست ندهید.
معمولا این عارضه نشانه بیماری مانند عفونت یا آنفولانزای معده است. مسمومیت غذایی، پرخوری و انسداد روده از دیگر مواردی هستند که باعث استفراغ مکرر میشوند.
در اغلب مواقع این عارضه بدون تب نشانه بیماریهایی مانند آنفولانزای معده، آلرژی غذایی، مسمومیت غذایی، انسداد روده یا عوارض برخی از داروها است.
سندروم روده تحریکپذیر بیماری شایع معده است که ممکن است این عارضه را ایجاد کند. از دیگر علائم آن میتوان به نفخ شکم، سوزش سردل، خستگی و گرفتگی عضلات اشاره کرد. زمانی که بخشی از روده بیش فعال میشود، شخص به این سندروم مبتلا میشود.
بیماریهای التهابی روده این اندام را تحت تاثیر قرار میدهند. این بیماریها ممکن است در هر قسمت از دستگاه گوارش ایجاد شوند. حالت تهوع ممکن است از علائم این بیماریها بهویژه بیماری کرون باشد. کرون بیماری خودایمنی است که باعث میشود، سیستم ایمنی به بافت سالم بدن حمله کند. در نتیجه باعث التهاب و درد میشود.
این عارضه یک بیماری نبوده و خود میتواند نشانه بیماریهای مختلفی باشد. بیماریهای مانند آنفولانزای معده، مسمومیت غذایی، حساسیت به حرکت خودرو، پرخوری، انسداد روده، ضربه مغری، آپاندیسیت و میگرن این علامت را به همراه دارند. گاهی هم میتواند نشانه بیماری جدیتری مانند حملات قلبی، اختلالات کلیوی و کبدی، اختلالات سیستم عصبی مرکزی یا برخی سرطانها باشد.
در نوجوانان نیز حالت تهوع تا حدودی شایع است. معمولا در این سنین علت این عارضه استرس و اضطراب، آنفولانزای معده و بیماریهای مربوط به اختلالات تغذیهای است. احتمال ابتلا به علل دیگر تهوع در این سنین پایین است.
یکی از علائم اولیه کرونا در برخی افراد ناراحتی معده و مشکلات دستگاه گوارش است. طبق تحقیقات انجام شده از هر 5 نفری که به کرونا مبتلا میشوند، یک نفر دچار مشکلات گوارشی میشود. در این شرایط علائمی مانند کاهش اشتها، تهوع و اسهال رایج است.
اگر هنگام بالا آوردن در محتویات معده خون مشاهده کردید، احتمالا مربوط به ایجاد خراش یا زخم در مری یا معده است. به این حالت هماتمزیس گفته میشود. اگر زمان بالا آوردن مقدار زیادی خون مشاهده کردید یا هنگام تف کردن و سرفه خون تیره از دهانتان خارج شد، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. استفراغ خونی میتواند نشانه زخم، رگ خونی پاره شده یا خونریزی معده باشد.
بیماریها و مشکلات مختلفی مانند پرخوری، عفونتهای رودهای، استرس و اضطراب و اختلالات مزمن دستگاه گوارش باعث بروز این دو عارضه با هم میشوند. اگر درد معده شدید است و به طور ناگهانی شروع شده است، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید.
برای تشخیص دلیل ایجاد حالت تهوع و استفراغ بهتر است با متخصص گوارش مشورت کنید. در دکترتو میتوانید با بهترین متخصص گوارش آشنا شوید، بهصورت تلفنی یا آنلاین با آنها مشورت کنید و یا برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.






سؤالات متداول شما
در این بخش از مطلب طبق روال همیشگیمان به سؤالات شما در مورد حات تهوع و استفراغ و مسائل مربوط به آن پاسخ میدهیم.
حالت تهوع نوعی ناراحتی معده است که اغلب با میل به استفراغ همراه است، اما همیشه منجر به بالا آوردن محتویات معده نمیشود. اما استفراغ تخلیه اجباری یا غیرارادی محتویات معده از طریق دهان و گاهی از طریق بینی است. محرکهای مختلفی در معده و روده، گوش داخلی و مغز باعث بروز این عارضه میشوند.
معمولا این عارضه جدی نبوده و جای نگرانی ندارد. اما گاهی ممکن است نشانه بیماری جدی مانند ضربه مغزی، مننژیت، انسداد روده، آپاندیسیت و تومورهای مغزی باشد. در کودکان خردسال ممکن است استفراغ مکرر باعث کمآبی بدن شود. اگر کودک دچار خشکی لب و دهان، گودی چشم و تنفس یا نبض سریع باشد، بدن او کمآب شده است.
نوزادان و کودکان خردسال بهراحتی نمیتوانند تغذیه کرده و غذا را هضم کنند. به همین دلیل دچار سوءهاضمه میشوند. همچنین در نوزادان گریه زیاد یا سرفه مداوم معده را تحریک کرده و ممکن است بالا بیاورند.
معمولا این عارضه در شب نشانه بیماری زمینهای مانند رفلاکس اسید، اضطراب، عوارض جانبی دارو یا زخم معده است. در کودکان ممکن است حساسیت غذایی یا دیر شام خوردن هم باعث بروز این عارضه شود. اگر کودک به غذایی خاص حساسیت داشته باشد، ممکن است تا یک ساعت هیچ علائمی نشان ندهد.
نیرویی که هنگام خارجشدن محتویات معده به گلو وارد میشود، درد و سوزش در این ناحیه ایجاد میکند. همچنین اسیدهایی که از گلو عبور میکنند، به بافت این ناحیه آسیب میزنند.
در زنان باردار طی سهماهه اول بارداری احتمال بروز این عارضه بسیار زیاد است. معمولا به این حالت در بارداری بیماری صبحگاهی میگویند. طبق تحقیقات انجام شده حدود 50 تا 90% زنان در دوره بارداری حالت تهوع را تجربه میکنند. درحالیکه 25 تا 50% از زنان باردار دچار استفراغ میشوند.
تغییرات هورمونی در اوایل بارداری باعث احساس بیحالی و حالت تهوع شدید میشود. گاهی ممکن است حالت تهوع بهقدری شدید باشد که شخص احساس خفگی کند. در بیشتر خانمها این عارضه از هفته ششم شروع میشود. اما گاهی ممکن است از هفته سوم یا چهارم هم این عارضه ظاهر شود.
سعی کنید مواد غذایی زود هضم را در برنامه غذایی خود قرار دهید. سوپ، اسموتی و شیک در رفع تهوع موثر هستند. میوهها و سبزیجات پرآب و مرکبات گزینه خوبی برای میان وعده هستند. این عارضه در صبح شدیدتر است. اما سعی کنید صبحانه را حذف نکنید. بعد از خوردن غذا دراز نکشید. غذاهای تند و پرچرب نیز ممکن است وضعیت شما را بدتر کند.
سعی کنید غذاهای ملایم و سبک بخورید تا سریعتر در معده هضم شوند. غذاهای سرخ شده، چرب یا خیلی شیرین ممکن است حالت تهوع را بدتر کنند. وعده غذایی خود را کوچک کنید و بهآرامی غذا بخورید. غذاهای سرد و گرم را با هم مخلوط نکنید. نوشیدنیهای شفاف و خنک بنوشید.
اگر حالت تهوع شدید دارید، برای جلوگیری از بالا آوردن میتوانید مقدار کمی مایعات شفاف و شیرین مانند نوشابه یا آبمیوه بنوشید. البته آب پرتقال و گریپفروت بسیار اسیدی بوده و این عارضه را بدتر میکنند. در این شرایط باید فعالیت خود را به حداقل برسانید. سعی کنید بیشتر بنشینید یا دراز بکشید.
اگر کودک شما در خودرو دچار این عارضه میشود، او را به سمت شیشه جلو خودرو قرار دهید. مشاهده حرکت سریع از شیشههای کناری حالت تهوع را بدتر میکند. همچنین در خودرو انجام کارهایی مانند بازی با گوشی یا مطالعه وضعیت را بدتر میکند.
تا زمانی که حالت تهوع دارید، از خوردن غذاهای جامد دوری کنید. غذاهای جامد معده حساس را تحریک میکنند. گاهی ممکن است پزشک داروهای ضد تهوع تجویز کند. این داروها بهصورت قرص یا آمپول تجویز میشوند. درمانهای جایگزینی برای دارو وجود دارد. مصرف محصولات حاوی زنجبیل و روغن علف لیمو ممکن است کمککننده باشد.






برای درمان حالت تهوع و استفراغ به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
اگر دچار استفراغ مکرر هستید که پس از چند روز برطرف نمیشود یا این عارضه همراه با علائم دیگری مانند اسهال به وجود آمده است، باید به متخصص گوارش یا متخصص داخلی یا دکتر عمومی مراجعه کنید. متخصص باتوجهبه دیگر علائم شما مانند اسهال، تب و سرگیجه آزمایشهایی را تجویز کرده تا بیماری را تشخیص دهد. پس از تشخیص بیماری برای درمان اقدامات لازم انجام میشود.
برای پیداکردن بهترین متخصص گوارش میتوانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/8106-nausea--vomiting
https://kidshealth.org/en/parents/vomit.htmlhttps://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=56&contentid=2939
https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-nausea-vomiting#1
https://www.healthline.com/health/nausea-and-vomiting#when-to-get-help
https://www.mayoclinic.org/symptoms/nausea/basics/causes/sym-20050736
7 پاسخ
سلام بچه ۳ساله دارم که ۶روزپیش استفراق شدید داشت بردم دکتر خوب شدولی چندروزه بیحاله وهمش می خوابه و روی دلش خوابه
سلام دوست گرامی
بی حالی در کودکان دلایل مختلفی داره: رشد دندان جدید، عفونت ادراری، عفونت گوارشی، سوتغذیه، سرماخوردگی، کمبود آب بدن و …
لازمه که به متخصص اطفال مراجعه کنین تا علت تشخیص داده بشه:
لیست متخصصین اطفال
سلام چند روزی هست بعد از غذا خوردن حس میکنم حالت تهوع دارم، مشکل چیست؟
تهوع بعد از غذا به دلایل متفاوتی مثل استرس، سو هاضمه، بارداری، رفلاکس اسید معده، آلرژی به غذا، زخم معده،آپادیس، میگرن و … ایجاد میشه.برا یپیدا کردن علت لازمه به پزشک فوق تخصص گوارش مراجعه کنین:
لیست فوق تخصصین گوارش
سلام من هر چند روز یک حالت تهوع می گیرم و بالا می یارم علتش چی می تونه باشه
سلام دوست عزیز
استفراغ و تهوع بصورت مکرر میتونه به علت ورم معده، عفونت معده و التهاب باشه. نیازه متخصص گوارش برای شما آزمایشات مربوطه رو تجویز و اندوسکوپی انجام بشه.
فوق تخصص گوارش
سلام من تقریباسه سال میشه حالت تهوع دارم بعداز هروعده غذایی شکمم ورم میکنه وحالت تهوع بهم دس میده شیرینی جات اصلا نمیتونم بخورم حتی یه چای چون سریع حالت تهوع بهم دس میده باشنیدن یه خبر خوب ویا حتی خبر بده حالت تهوع رو دارم هبجان زده بشم حالت تهوع دارم اوایل کمتر بودولی جدیدا وهر روز این حالت تهوع رو دارم الان سه سال میشه وازاین وضعیت خیلی ناراحتم ورنج میبرم پیش چندتا دکتر ومتخصص داخلی رفتم ولی جواب نگرفتم یکیشون میگفت انگل معده داری اون یکی هم میگفت کبدت چربه ولی با استفاده کردن دارو خوب نشدم ممنون میشم اگه راهنماییم بکنید
باتشکر