دستگاه آی یو دی هورمونی؛ مزایا، عوارض و نحوه گذاشتن iud

آی یو دی هورمونی (IUD)، یا دستگاه جلوگیری از بارداری، یکی از روش‌های مطمئن برای پیشگیری از حاملگی موقت است. این دستگاه توسط پزشک درون رحم قرار می‌گیرد. دستگاه آیودی می‌تواند ۳ تا ۸ سال از بارداری جلوگیری کند. در صورتی که قصد بارداری داشته باشید می‌توانید هر زمان که خواستید به پزشک مراجعه کنید تا آن را خارج کند. برخلاف روش‌های دیگر جلوگیری، آی یو دی از انتقال عفونت‌های مقاربتی (STIs) جلوگیری نمی‌کند. این روش پیشگیری می‌تواند بر قاعدگی تاثیر بگذارد و آن را سبک‌تر و ساده‌تر کند.

دستگاه آی یو دی هورمونی چیست؟

دستگاه آیودی هورمونی یا Hormonal IUD یکی از روش های پیشگیری از بارداری است. IUD دستگاه کوچک T شکلی است که در رحم قرار می‌گیرد و برای چندین سال از بارداری جلوگیری می‌کند. آی یو دی هورمونی داخل رحم قرار می‌گیرد و با آزادسازی پروژسترون از بارداری جلوگیری می‌کند. معروف‌ترین برند ای یو دی میرنا است که حدود ۸ سال از بارداری پیشگیری می‌کند. بقیه برندها در حدود ۳ یا ۴ سال می‌توانند جلوگیری کنند.

آی یو دی هورمونی با ترشح مقدار کمی هورمون پروژسترون از لقاح اسپرم و تخمک جلوگیری می‌کند. دستگاه آیودی تا چند سال دوام داشته و از بارداری پیشگیری می‌کند. اگر تصمیم به بارداری داشته باشید، می‌توانید به پزشک مراجعه کنید تا آن را از رحم خارج کند.

نمی‌دونی برای تو آی یو دی هورمونی بهتره یا غیرهورمونی؟

از پزشک متخصص مشاوره بگیر!

بهترین دکتر متخصص زنان

آی یو دی هورمونی چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند؟

IUD هورمونی سلول‌های اسپرم را از تخمک دور نگه می‌دارد. زمانی که اسپرم نتواند به تخمک برسد، بارداری اتفاق نمی‌افتد. هورمون پروژسترون این دستگاه از دو طریق از بارداری جلوگیری می‌کند:

• ترشحات دهانه رحم (مخاط سرویکس) را غلیظ می‌کند تا اسپرم نتواند به تخمک برسد یا آن را بارور کند.
• این هورمون لایه داخلی رحم (اندومتر) را نازک می‌کند و تا حدی از آزاد شدن تخمک (تخمک‌گذاری) جلوگیری می‌کند.

نحوه گذاشتن آی یو دی میرنا

قبل از قراردادن آی یو دی در رحم، متخصص زنان باید معاینه لگنی انجام دهد. گاهی نیز لازم است برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی آزمایش بدهید. برای اطمینان از باردار نبودن، بهتر است قبل از کارگذاری دستگاه آزمایش بارداری هم انجام دهید. یک یا دو ساعت قبل عمل می‌توانید برای کاهش درد از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن استفاده کنید. مراحل قراردادن دستگاه آی یو دی به شرح زیر است:

• شما به حالت معاینه پاپ اسمیر دراز می‌کشید؛ زانوها خم و پاها باز و در نگهدارنده قرار می‌گیرند.
• ممکن است پزشک برای کاهش درد، بی‌حسی موضعی در نزدیکی دهانه رحم تزریق کند.
• دکتر زنان با استفاده از اسپکولوم دهانه رحم را باز کرده و این ناحیه را ضدعفونی می‌کند. ممکن است عمق حفره رحم نیز اندازه ‌گیری شود.
• ممکن است در هنگام ورود ای یو دی ، دچار گرفتگی خفیف تا شدید شوید.
• بازوهای افقی آی یو دی باید بسته شوند. دستگاه داخل لوله اپلیکاتور قرار می‌گیرد و وارد دهانه رحم می‌شود.
• متخصص آی یو دی را بادقت وارد رحم کرده و لوله اپلیکاتور را خارج می‌کند. رشته آی یو دی باید به‌اندازه‌ای کوتاه شود که از واژن بیرون نزند.

متن انگلیسی:
Inserting an IUD takes fifteen minutes or less. Your provider can perform the procedure during an office visit.
ترجمه‌ی فارسی:
قرار دادن آی یو دی کمتر از ۱۵ دقیقه زمان می‌برد و در یک ویزیت معمولی در مطب انجام می‌شود.

به نقل از my.clevelandclinic

نحوه برداشتن آیودی هورمونی بدون نخ یا با نخ

برای خارج کردن آیودی بدون نخ، ابتدا پزشک با سونوگرافی محل قرارگیری آن را بررسی می‌کند. اگر ایودی داخل رحم باشد و نهفته نباشد، می‌توان با ابزار مخصوص نخ یا خود دستگاه را خارج کرد. در صورت نیاز، دهانه رحم باز می‌شود و از قلاب یا فورسپس نیز می‌توان استفاده کرد. اگر با این روش‌ها موفقیت حاصل نشد، ارجاع به جراح زنان ضروری است. در صورتی که دستگاه iud در سونوگرافی دیده نشود، تصویربرداری شکم انجام می‌شود.

اگر باز هم دیده نشد، احتمال دارد دستگاه دفع شده باشد. اما اگر مشخص شد که آی یو دی خارج از رحم یا در دیواره رحم نهفته است، بیمار باید برای خارج‌سازی به جراح متخصص زنان ارجاع داده شود. برای خارج‌کردن آی یو دی که نخ آن مشخص است نیز از ابزاری به نام فورسپس استفاده می‌شود. پزشک با این وسیاه نخ آی یو دی را گرفته و آرام بیرون می‌کشد. زمان خروج بازوهای آی یو دی به سمت بالا خم می‌شوند.

مزایای iud هورمونی چیست؟

آی یو دی هورمونی یکی از روشهای موثر است و در طولانی‌مدت به‌خوبی عمل می‌کند. از مزایای مختلف آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حدود ۹۹٪ موفقیت در جلوگیری از بارداری دارند.
• برای پیشگیری از بارداری نیاز به قطع رابطه جنسی یا استفاده از کاندوم نیست.
• نیازی به مشارکت همسر خود ندارید.
• تا ۵ سال و گاهی حتی تا ۷ سال از بارداری جلوگیری می‌کند.
• هر زمانی می‌توان آن را از رحم خارج کرد و بدون مشکل باردار شد.
• در زمان شیردهی می‌توان از آن استفاده کرد. البته بهتر است ۶ تا ۸ هفته بعد از زایمان در رحم قرار گیرد.
• خطر و عوارض جانبی روش‌های کنترل بارداری حاوی استروژن را ندارد.
• مقدار خونریزی با گذشت ۳ ماه کاهش پیدا می‌کند.
• درد شدید قاعدگی و درد آندومتریوز کمتر می‌شود.
• شواهد نشان می‌دهد هورمون داخل رحم ممکن است خطر بدخیمی اندومتر را کاهش دهد و با اثری جزئی بر کاهش تشکیل کیست تخمدان همراه باشد؛ شواهد کاهش سرطان تخمدان یا دهانه رحم قوی نیستند.

دستگاه آی یو دی هورمونی برای چه کسانی مناسب نیست؟

مانند هر روش پیشگیری از بارداری Hormonal IUD نیز برای برخی افراد مناسب نیست. اگر هر یک از شرایط زیر در مورد شما صدق می‌کند، نباید از این روش جلوگیری استفاده کنید:

• سابقه سرطان سینه یا ابتلا به آن
• سرطان رحم یا دهانه رحم
• سابقه عفونت مقاربتی (STI) یا عفونت لگنی
• بیماری‌های کبدی
• این روش در جلوگیری از ایجاد فیبروم موثر است؛ اما اگر فیبروم داشته باشید، با هم تداخل پیدا می‌کنند.
• عفونت لگن یا هر نوع بیماری التهابی لگن
• خونریزی واژینال بدون توضیح
• دیابت یا فشارخون بالا
• بیماری قلبی یا سابقه حمله قلبی
• میگرن
• مشکلات لخته شدن خون یا سکته مغزی.

انواع آی یو دی هورمونی کدامند؟

انواع مختلفی از دستگاه ضد بارداری آی یو دی یا IUD هورمونی در بازار موجود است. برندهای مختلف همگی یک نوع هورمون داشته و عملکرد آن‌ها در رحم یکسان است. اما طول عمر آن‌ها متفاوت بوده و دوام یکسانی ندارند:

انواع ای یو دی	طول عمر
آی یو دی هورمونی میرنا	۷ سال
دستگاه ضد بارداری لیلتا	۷ سال
ای یو دی کیلینا	۵ سال
دستگاه جلوگیری از بارداری اسکایلا	۳ سال

مراقبت های بعد از گذاشتن ای یو دی میرنا

بعد از گذاشتن آی یو دی میرنا، بدن شما کمی زمان نیاز دارد تا به آن عادت کند. در این مدت ممکن است دچار علائمی مثل درد شکم، لکه‌بینی یا نوسانات خلقی شوید که معمولاً طبیعی هستند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. با رعایت چند نکته ساده می‌توانید از بروز مشکل جلوگیری کرده و راحت‌تر این دوران را پشت سر بگذارید. مراقبت های بعد از آی یو دی هورمونی شامل موارد زیر است:

• به مدت ۷ روز از رابطه جنسی، استفاده از تامپون، شست‌وشوی واژن یا هر چیزی که وارد واژن شود خودداری کنید.
• تا یک هفته از رفتن به استخر یا وان حمام خودداری کنید.
• از انجام ورزش‌های سنگین تا ۴۸ ساعت خودداری کنید تا خونریزی کاهش یابد.
• اگر آیودی را در ۷ روز اول قاعدگی گذاشته‌اید، نیاز به روش اضافی برای جلوگیری ندارید. در غیر این صورت، به مدت ۷ روز از کاندوم استفاده کنید.
• ممکن است در ۶ هفته اول برای بررسی موقعیت نخ‌ها نیاز به ویزیت داشته باشید یا خودتان یاد بگیرید نخ‌ها را بررسی کنید.
• در ماه‌های اول ممکن است خونریزی نامنظم یا لکه‌بینی داشته باشید. در برخی افراد، قاعدگی به مرور بسیار کم یا قطع می‌شود. علائم پیش از قاعدگی ممکن است همچنان وجود داشته باشند، حتی اگر خونریزی نداشته باشید.
• اگر از کاپ قاعدگی استفاده می‌کنید، حتماً قبل از خروجش، خلأ آن را آزاد کنید تا باعث جابجایی یا بیرون کشیدن آیودی نشود.

علت پایین آمدن آی یو دی هورمونی چیست؟

علت جابه‌جایی آی یو دی هورمونی معمولاً به انقباضات طبیعی یا شدید عضله رحم برمی‌گردد. رحم یک عضله فعال است که در طول چرخه قاعدگی منقبض می‌شود،. در برخی افراد این انقباضات آن‌قدر شدید است که می‌تواند دستگلاه آی یو دی را به سمت دهانه رحم هل داده و باعث جابه‌جایی یا حتی خروج کامل آن شود. علل اصلی یا جابه‌جا شدن آیودی عبارتند از:

• انقباض شدید عضله رحم، که می‌تواند آی یو دی را به پایین بکشد.
• خونریزی شدید قاعدگی یا دردهای شدید، که با افزایش انقباضات رحم همراه است.
• سطح ناهموار یا شکل غیرطبیعی رحم، که ممکن است مانع جای‌گیری درست iud شود.
• میزان بالای پروستاگلاندین در بدن، ماده‌ای که باعث انقباض رحم می‌شود.
• سن پایین (۱۴ تا ۱۹ سال) که در این گروه سنی احتمال بیرون‌زدگی آیودی بیشتر است.

قرار دادن آیودی بلافاصله پس از زایمان، شیردهی، وضعیت غیرطبیعی رحم، قرارگیری نادرست آی یو دی، استفاده از کاپ قاعدگی و عدم تناسب آی یو دی با شکل یا اندازه رحم، خطر جابجایی ای یو دی را افزایش می‌دهد.

علائم پایین آمدن آی یو دی میرنا چیست؟

گاهی ممکن است آیودی بدون هیچ علامتی از جای خود خارج شود. برخی زنان حتی متوجه آن نمی‌شوند. بررسی منظم نخ‌های ای یو دی می‌تواند به شما کمک کند زودتر از جابه‌جایی آن مطلع شوید. عوارض افتادن نخ آی یو دی هورمونی عبارت است از:

• نخ‌های آن را حس نمی‌کنید
• اگر نخ‌ها کوتاه‌تر یا بلندتر از حالت معمول باشند، ممکن است آیودی جابه‌جا شده باشد.
• زمانی که آیودی در جای مناسب باشد، فقط باید نخ‌ها را حس کنید. اگر بخش پلاستیکی و سفت آن را حس کردید، احتمالاً جابه‌جا شده است.
• همسر شما آی یو دی را حس می‌کند.
• اگر درد شدیدی دارید که ادامه‌دار است یا بدتر می‌شود و با مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن کاهش پیدا نمی‌کند، ممکن است آیودی جابه‌جا شده باشد.
• لکه‌بینی یا خونریزی سبک بعد از گذاشتن آی یو دی طبیعی است، اما خونریزی شدید یا غیرمعمول می‌تواند نشانه قرارگیری نادرست دستگاه باشد.
• درد شدید، ترشحات غیرطبیعی یا تب دارید که نشانه عفونت است.

چگونه نخ ای یو دی هورمونال را چک کنیم؟

برای چک کردن نخ آی یو دی هورمونی، ابتدا باید دست‌هایتان را بشویید. سپس بنشینید یا به حالت اسکوات قرار بگیرید و انگشت خود را داخل واژن کنید تا به دهانه رحم برسید. دهانه رحم باید محکم باشد، مشابه نوک بینی. شما باید بتوانید نخ‌ها را حس کنید.

نبایدنخ‌ها را بکشید، زیرا ممکن است باعث جابه‌جایی آی یو دی شود. اگر از تامپون استفاده می‌کنید و نخ‌ها را حس نکردید، بهتر است تامپون خود را بررسی کنید تا از حضور آی یو دی مطمئن شوید. در ماه اول بعد از قرارگیری آیودی، چند بار نخ‌ها را چک کنید و بعد از هر دوره قاعدگی هم این کار را ادامه دهید.

اگر نخ ای یو دی هورمونی دیده نشود چه کنیم؟

اگر نخ‌های آیودی هورمونی دیده نشود یا حس نشوند، ممکن است آیودی از جای خود جابه‌جا شده باشد. در این صورت دیگر از بارداری محافظت نمی‌شوید و ممکن است نیاز به استفاده از روش پیشگیری دیگری یا درخواست پیشگیری اورژانسی در صورت احتمال بارداری داشته باشید.

اگر مشکوک به جابه‌جایی آی یو دی هستید، نباید خودتان سعی کنید آن را دوباره جای‌گذاری کنید. بهترین کار این است که فوراً با پزشک تماس بگیرید تا از وضعیت آی یو دی مطمئن شوید. پزشک می‌تواند به‌طور قطعی تشخیص دهد که آیا آیودی جابه‌جا شده است یا خیر.

 قبل از گذاشتن آی یو دی هورمونی، حتما با متخصص مشورت کن!

دکتر قرار دادن آی یو دی (IUD)

مراقبت های بعد از برداشتن آی یو دی هورمونی

برای بسیاری از زنان، بعد از برداشتن آی یو دی، زندگی دوباره به حالت عادی برمی‌گردد. ممکن است چند دوره طول بکشد تا قاعدگی تنظیم شود و معمولاً باروری در عرض یک ماه بازمی‌گردد. اگر می‌خواهید باردار شوید، باید صبور باشید تا بدنتان دوباره به وضعیت طبیعی خودش برگردد. بعضی از زنان ممکن است کمی بیشتر زمان نیاز داشته باشند تا باردار شوند که این کاملاً طبیعی است.

بعد از برداشتن آیودی، بدن شما برای مدتی ممکن است علائمی را تجربه کند. از گرفتگی‌ها و خونریزی تا تغییرات هورمونی و بازگشت قاعدگی، بیشتر این علائم موقت هستند و بعد از چند هفته برطرف می‌شوند. اگر قصد بارداری دارید، معمولاً باروری سریعاً برمی‌گردد و بسیاری از زنان بعد از برداشتن آیباردار می‌شوند و بارداری‌های سالمی دارند.

متن انگلیسی:
«Mirena is a hormonal IUD that releases the synthetic hormone progestin to prevent pregnancy. Some of the symptoms that people often experience after Mirena placement include:
pain, bleeding, and dizzines and missed or irregular periods. although these symptoms should usually go away within about 30 minutes..»
ترجمه فارسی:
«میرنا یک IUD هورمونی است که هورمون مصنوعی پروژسترون را برای جلوگیری از بارداری آزاد می‌کند. برخی از علائمی که افراد اغلب پس از قرار دادن Mirena تجربه می‌کنند عبارت‌اند از: درد، خونریزی و سرگیجه، پریودهای از دست رفته یا نامنظم.»

به نقل از سایت medicalnewstoday

عوارض دستگاه آی یو دی هورمونی چیست؟

عوارض iud هورمونی معمولاً برای چند ماه اول بعد از قرار دادن آن مشاهده می‌شود. اما بسیاری از افراد هیچکدام از عوارض ای یو دی هورمونی را تجربه نمی‌کنند. مهم‌ترین عوارض آیودی هورمونی عبارت است از:

• درد و خونریزی مشابه قاعدگی (لکه‌بینی) بعد از قرار دادن آن.
• تشکیل کیست پر از مایع روی تخمدان‌ها که معمولاً بی‌ضرر هستند و بدون نیاز به درمان از بین می‌روند.
• برخی افراد از سردرد، آکنه، درد سینه و تغییرات خلقی گزارش داده‌اند. شواهد کافی برای اثبات اینکه آیودی دیباعث این موارد می‌شود وجود ندارد.
• به‌ندرت باعث سوراخ شدن رحم می‌شود. اما استفاده از آن بعد از زایمان خطر این عارضه را افزایش می‌دهد.

اگر تا کنون هرگز باردار نشده‌اید، سابقه خروج آی یو دی از رحم را داشته‌اید یا سن شما کمتر از ۲۰ سال است، بهتر است از این روش استفاده نکنید. درصورتی‌که عوارض آی یو دی هورمونی شدید بود و یا علائم زیر را تجربه کردید، حتما با متخصص زنان خود تماس بگیرید

• فکر می‌کنید که باردار هستید.
• خونریزی شدید و مداوم واژینال دارید.
• در حین رابطه جنسی درد دارید.
• تب بی‌دلیل دارید.
• ترشح، ضایعات و زخم‌های واژن غیرطبیعی یا بدبو دارید.
• میگرن یا سردرد شدید را تجربه می‌کنید.
• پوست یا چشم شما زرد می‌شود.
• در معرض بیماری مقاربتی بوده‌اید.
• نخ IUD را حس نکرده یا به طور ناگهانی نخ بلندتر شده است.

علت درد زیر شکم بعد از آی یو دی هورمونی چیست؟

درد زیر شکم بعد از قرار دادن آی یو دی هورمونی معمولاً ناشی از باز شدن دهانه رحم است که برای قرار دادن آیودی انجام می‌شود. این درد شبیه به دردهای قاعدگی است و به دلیل اینکه دهانه رحم باز می‌شود تا دستگاه از آن عبور کند، رخ می‌دهد. شدت این درد می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برای بعضی افراد، درد ممکن است ملایم و کوتاه‌مدت باشد، در حالی که برای برخی دیگر، این درد می‌تواند شدیدتر و طولانی‌تر باشد.

عوارض برداشتن آی یو دی هورمونی چیست؟

بعد از برداشتن ای یو دی میرنا، ممکن است برای چند روز یا چند هفته دچار گرفتگی عضلات (کرامپ) و لکه‌بینی یا خونریزی خفیف شوید. برای کاهش درد، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید تا احساس بهتری داشته باشید. سایر عوارض برداشتن دستگاه جلوگیری از بارداری آیودی به شرح زیر است:

• خونریزی
• افزایش وزن
• آکنه
• حساسیت سینه‌ها
• خستگی
• نوسانات خلقی
• تهوع.

آی یو دی میرنا بیش از ۹۹ درصد در جلوگیری از بارداری موثر است. اما اگر در حین استفاده از آن باردار شوید، برداشتن آن ممکن است باعث سقط جنین شود. اگر آیودی به دیواره رحم چسبیده باشد، پزشک ممکن است نیاز به انجام جراحی‌هایی مانند هیستروسکوپی یا لاپاراسکوپی برای خروج آن داشته باشد. علائم جدی بعد از برداشتن آی یو دی میرنا عبارتند از:

• درد طولانی‌مدت یا شدید در رحم یا شکم
• تب
• خونریزی شدید
• اضطراب، افسردگی و نوسانات خلقی
• ایجاد سوراخ در رحم (اگرچه این عارضه بیشتر با جایگیری آی یو دی نسبت به برداشتن آن مرتبط است).

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۲۴۲۵ نظر)

زهرا عسکری سرطاوسی

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

۵ (۲۰۵۸ نظر)

زهرا مهربان

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

۴.۱ (۲۱۶۶ نظر)

دکتر الهام آذین مهر

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۴.۲ (۱۷۵۶ نظر)

دکتر نصرت نقاب

فلوشیپ نازایی و آی وی اف

نوبت بگیرید

۴.۱ (۱۱۹۸ نظر)

دکتر ویدا مدرس نژاد

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۴.۸ (۹۴۲ نظر)

دکتر فرشته عباسلو

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

آی یو دی هورمونی یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از بارداری است. آی یو دی‌ها انواع مختلفی داشته و در نوع میرنا، دستگاه با استفاده از ترشح هورمون پروژسترون از بارداری جلوگیری می‌شود. متخصص دستگاه را با لوله اپلیکاتور وارد رحم کرده و حدود ۵ تا ۷ سال می‌توان از آن استفاده کرد. با استفاده از این روش جلوگیری میزان خونریزی و درد پریود هم کمتر می‌شود. اگر فرزندی ندارید یا سن شما کمتر از ۲۰ سال است، بهتر است از روش پیشگیری دیگری استفاده کنید. بعد از قراردادن IUD هورمونی در رحم، هر زمان که تصمیم به بارداری بگیرید، می‌توانید آن را خارج کرده و بدون مشکل باردار شوید. برای استفاده از این روش پیشگیری از بارداری باید با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!