بیماری های اعصاب و روان انواع مختلفی داشته و علائم آنها متفاوت است. روانشناس یا روانپزشک با استفاده از کتاب راهنمای DSM-5 علائم بیمار را با علائم بیماریهای مختلف تطابق داده و اگر در چندین مورد مشترک باشند، اختلال روانی را تا حد زیادی تشخیص می‌دهد.
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
ادامه این پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:
انواع بیماری های اعصاب و روان یا اختلالات روانی می‌توانند روی خلق‌وخو، تفکر، ادراک و رفتار شخص تاثیر قابل‌توجهی داشته‌باشند. در این مطلب همراه ما باشید تا انواع این بیماری‌ها را به شما معرفی‌کنیم. همچنین توضیح دهیم که هر یک از بیماریهای روانی چه علائمی دارند، کدامیک از آنها مزمن بوده و کدام در کوتاه‌مدت از بین می‌روند؟ آیا می‌توان آنها را درمان کرد؟ در صورت بروز چه نشانه‌هایی باید به پزشک مراجعه‌کرد؟ آیا برای درمان بیماریهای اعصاب و روان بهتر است به روانشناس مراجعه‌کنیم یا روانپزشک؟
اگر علائمی شبیه به نشانه‌های اختلالات روانی دارید یا به دلیل استرس و تنش زیاد در زندگی نگران ابتلا به این دست بیماری‌ها هستید، حتما به روانشناس یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. برای ارتباط با این متخصصان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
آشنایی با انواع بیماری های اعصاب و روان
بیماریهای اعصاب و روان طیف گسترده‌ای داشته و شامل علائم و نشانه‌های مختلفی می‌شوند. اما به‌طورکلی این اختلالات روانی می‌توانند روی رفتار، خلق‌وخو، احساسات و تفکر شما تاثیر زیادی داشته‌باشند. بیماریهای روانی تمامی جنبه‌های زندگی یک شخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
DSM-5 راهنمایی برای تشخیص اختلالات روانی مختلف است. متخصصان سلامت روان برای تشخیص علائم و انتخاب بهترین روش درمان از این کتاب راهنما استفاده می‌کنند. در ادامه با استفاده از دسته‌بندی DSM-5 انواع بیماریهای اعصاب و روان را توضیح داده و علائم هر یک از آنها را ذکر می‌کنیم.
۱. اختلالات رشد عصبی و ذهنی
اختلالات رشد عصبی و ذهنی جز آن دسته از بیماریهای روانی هستند که در دوران نوزادی، کودکی یا نوجوانی تشخیص داده‌می‌شوند. این گروه از اختلالات شامل موارد زیر می‌شوند.
کم توانی ذهنی
ناتوانی ذهنی یا اختلال رشد فکری قبل از ۱۸ سالگی تشخیص داده می‌شود. این بیماران در عملکرد عقلانی دچار مشکل هستند. برای تشخیص عملکرد فکری معمولا تست‌های استاندارد IQ انجام می‌شود. سطح IQ این افراد زیر ۷۰ است. این بیماران در رفتارهای انطباقی نیز دچار مشکل هستند. به‌عنوان‌مثال در مراقبت از خود و مهارت‌های زندگی مشکل دارند.
تاخیر کلی رشد
اگر روانشناس یا روانپزشک در کودک زیر ۵ سال ناتوانی رشدی را تشخیص‌دهد، در دسته اختلال تاخیر کلی رشد قرار می‌گیرد. در این اختلال کودک در شناخت، گفتار، عملکردهای اجتماعی و مهارت‌های حرکتی دچار تاخیر است. این تشخیص موقت بوده و زمانی‌که کودک به سن مناسب برای تست‌های استاندارد IQ برسد، باید بررسی مجدد انجام شود.
اختلالات ارتباطی
این نوع اختلال روی توانایی درک و تشخیص زبان و همچنین گفتار شخص تاثیر می‌گذارد. اختلالات ارتباطی خود به ۴ دسته اختلال زبان، اختلال صدای گفتار، لکنت و اختلال ارتباط اجتماعی تقسیم می‌شوند. این نوع اختلال بیشتر در کودکان تشخیص داده‌می‌شود. این بیماران معمولا در زمینه‌های زیر دچار مشکل می‌شوند:
- درک زبان
- صحبت‌کردن
- شنیدن
- نشانه‌های اجتماعی
- حالات چهره
- حرکات
- ادراک عاطفی
اختلال طیف اوتیسم
این دسته از بیماران الگوهای رفتاری تکراری و محدود دارند. تعاملات اجتماعی و ارتباطات آنها دچار کمبودهای زیادی است. علائم مربوط به این بیماری در دوره اول زندگی تشخیص داده‌می‌شود. علائم اختلال طیف اوتیسم به‌گونه‌ای است که شخص در عملکردهای اجتماعی و شغلی دچار مشکلات جدی می‌شود.
اختلال بیش فعالی – نقص توجه
بیمارانی که دچار اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، در عملکرد خود الگوی مداومی دارند. این افراد یا دچار بیش‌فعالی بوده یا بی‌توجه هستند. در موقعیت‌های مختلف مانند خانه، مدرسه، محل کار یا هر موقعیت اجتماعی ممکن است این الگوها خود را نشان‌دهند. علائم این اختلال باید قبل از ۱۲ سالگی مشخص شود و این علائم به گونه‌ای باشد که عملکرد شخص را تحت تاثیر قرار دهد.
۲. طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان پریشی
اسکیزوفرنی اختلال مغزی پیچیده‌ای است. معمولا از اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی علائم آن ظاهر می‌شود. ادراک این بیماران نسبت به واقعیت تحریف شده و در تفکر و احساسات دچار اختلال هستند. ۲۰ تا ۳۰٪ این بیماران دوره‌های کوتاه بیماری را تجربه می‌کنند. در بقیه آنها بیماری مزمن است. حدود ۱۰٪ از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دست به خودکشی می‌زنند. علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:
- توهمات
- اختلال در فکر
- کناره‌گیری از اجتماع
- کمبود انگیزه
- کاهش احساسات
- پاسخ‌های نامناسب
- اختلال در تفکر و حافظه
- عدم بصیرت
۳. اختلالات دو قطبی و مرتبط با آن
تغییرات خلقی و تغییر در سطح انرژی و فعالیت از ویژگی‌های بیماران دچار اختلال دو قطبی است. این افراد دوره‌های شیدایی و افسردگی را به طور متوالی تجربه می‌کنند. این حالات به صورت زیر تعریف می‌شوند.
- شیدایی: در این دوره انرژی و فعالیت شخص افزایش پیدا می‌کند. تحریک‌پذیری بیشتر شده و علائمی مانند حواس‌پرتی و اعتماد‌به‌نفس بیش‌از‌حد ظاهر می‌شوند. زمانی‌که حالت شیدایی پیشرفت کند، علائم روان‌پریشی مانند هذیان و توهم ظاهر می‌شود.
- افسردگی: در دوره افسردگی شخص غمگین بوده و علاقه‌ای به فعالیت‌های مشخص ندارد. شخص در این دوره علاقه خود را به فعالیت‌های موردعلاقه گذشته خود از دست می‌دهد. احساس گناه و خستگی کرده و ممکن است به فکر خودکشی باشد.
به نقل از betterhealth در رابطه با علت بروز اختلالات دوقطبی:
تحقیقات نشان‌می‌دهد که حدود ۸۰٪ از علل ابتلا به این اختلال ژنتیکی است. افراد می‌توانند استعداد ژنتیکی قوی برای اختلال دوقطبی داشته‌باشند. این بدان معناست که به دلیل کدگذاری در ژن‌هایشان، محرک‌های خاصی ممکن است باعث بروز علائم اختلال دوقطبی شوند. محرک‌ها ممکن است شامل عوامل استرس‌زا مانند سوءاستفاده، ازدست‌دادن یا ضربه باشد. گاهی اوقات اختلال دوقطبی بدون محرک ایجاد می‌شود.
۴. اختلالات افسردگی
اختلالات افسردگی به چند دسته تقسیم می‌شوند. در تمامی انواع افسردگی شخص احساس پوچی، غم و تحریک‌پذیری دارد. اگر شخص برای بیش از ۲ هفته احساس غم و ناراحتی داشته‌باشد، از فعالیت‌های معمول لذت نبرد و حداقل ۳ مورد از علائم این بیماری را داشته‌باشد، احتمالا دچار افسردگی است. علائم زیر می‌توانند از نشانه‌های افسردگی باشند:
- حس غم
- احساس بدبختی
- نارضایتی
- تحریک‌پذیری
- حس گناه
- ناامیدی
- اعتماد‌به‌نفس پایین
- بلاتکلیفی
- عدم تمرکز
- افکار شکست‌خوردگی
- مقصر دانستن خود
- حس بی‌ارزش بودن
- کناره‌گیری از خانواده و دوستان
- متوقف‌کردن فعالیت‌های لذت‌بخش
- تکیه به الکل یا داروهای آرام‌بخش
- خستگی
- احساس بیماری
انواع اختلالات افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:
- اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب: در دوران کودکی ظاهر شده و خشم شدید و تحریک‌پذیری از علائم آن است.
- اختلال افسردگی اساسی: شخص علاقه خود را به فعالیت‌ها از دست داده و خلق افسرده پیدا می‌کند.
- افسردگی مداوم: این نوع افسردگی مداوم و مزمن است. علائم آن شدت کمتری دارد، اما در طولانی‌مدت روی زندگی شخص تاثیر می‌گذارند.
- اختلال نارسایی پیش از قاعدگی: سندروم پیش از قاعدگی با علائم افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری مشخص می‌شود. ۱ یا ۲ هفته قبل از قاعدگی شروع شده و چند روز بعد از خونریزی از بین می‌رود.
- افسردگی ناشی از بیماری دیگر: اگر با وجود علائم افسردگی شخص دچار بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، سکته مغزی، سرطان یا عفونت HIV باشد، اختلال از این نوع خواهد‌بود.
۵. اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی به چند دسته تقسیم می‌شوند. اما همه این اختلالات باعث می‌شود، شخص در پاسخ به موقعیت‌های مختلف ترس داشته یا با ترس پاسخ دهد. ژنتیک، فشار و عوامل محیطی می‌توانند در ابتلا به این بیماری اعصاب و روان نقش داشته‌باشند. به‌طورکلی این دسته از بیماری‌ها با علائم زیر مشخص می‌شوند.
- خستگی
- تنش عضلانی
- معده درد
- احساس سفتی یا درد قفسه سینه
- خجالت
- تعریق
- لرزیدن
- تنگی نفس
- ضربان قلب تند
- سردرد
- سرگیجه
اختلالات اضطرابی به‌صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- اختلال اضطراب فراگیر: بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر برای رویدادهای روزمره نگرانی شدید دارند.
- اختلال اضطراب اجتماعی: این بیماری نسبتا شایع است. شخص مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی از قضاوت، تماشا یا تحقیر ترس داشته یا خجالت می‌کشد.
- انواع فوبیا: فوبیا ترس از یک شیء یا موقعیت خاص است، مانند ترس از عنکبوت یا ترس از ارتفاع.
- اختلال هراس (پانیک): در اختلال هراس شخص دچار حملات پانیک می‌شود. علت آن مشخص نبوده و به همین دلیل بیمار در مورد احتمال حمله پانیک در آینده اضطراب دارد.
- اختلال اضطراب جدایی: این بیماران برای جداشدن از عزیزان خود اضطراب شدید دارند. این ترس را در کودکان خردسال هنگام جداشدن از والدین دیده‌ایم. اما اختلال اضطراب جدایی می‌تواند در کودکان بزرگتر و بزرگسالان هم ایجاد شود.
اگر علائمی مشابه علائم اختلالات اضطرابی دارید، برای تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری هرچه سریع‌تر به دکتر روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. برای ارتباط با متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
۶. اختلال وسواس فکری – عملی و اختلالات مرتبط
اختلال وسواس فکری – عملی یک نوع اختلال اضطرابی محسوب می‌شود. ۲ تا ۳% جمعیت ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. معمولا اولین علائم آن در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی خود را نشان می‌دهند. وسواس و اجبار در افکار و رفتار این بیماران دیده‌می‌شود. افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی افکار، تصاویر و تکانه‌هایی را به طور مکرر تجربه می‌کنند. این حالت ناخواسته و آزاردهنده است و نوعی وسواس محسوب می‌شود.
اعمال آنها نیز تکراری و تشریفاتی است که بیش‌از‌حد وقت بیمار را گرفته و باعث ناراحتی می‌شود. این بیماران از وسواس و اجبار خودآگاه هستند؛ ما کنترلی روی آن ندارند.
اختلالات مرتبط با اختلال وسواس فکری – عملی شامل موارد زیر می‌شود:
- وسواس اجباری (OCD)
- اختلال بدشکلی بدن
- اختلال احتکار
- کشیدن مو (تریکوتیلومانیا)
- اختلال خراشیدن یا کندن پوست
- اختلال وسواس اجباری مرتبط با مواد یا دارو
- وسواس اجباری مرتبط با بیماری دیگر
این بیماران معمولا علائم زیر را دارند:
علائم وسواس‌های رایج:
- ترس از آلودگی میکروب‌ها، خاک یا سایر عوامل محیطی
- ترس آسیب ناشی از تصادف و بیماری یا مرگ برای خود و نزدیکان
- افکار و تصاویر مزاحم از رابطه جنسی یا خشونت
- توجه بیش‌از‌حد به تقارن و نظم
- نگرانی بیش‌از‌حد در مورد بیماری، مسائل مذهبی یا اخلاقی
- نیاز به دانستن و به خاطر سپردن موارد مختلف
علائم اجبارهای رایج:
- شستن بیش‌از‌حد دست‌ها، دوش‌گرفتن و مسواک‌زدن
- نظافت و شستن بیش‌از‌حد خانه
- بررسی بیش‌از‌حد قفل‌ها، وسایل برقی و وسایل مرتبط با ایمنی
- تکرار مداوم فعالیت‌های معمول مانند نشستن و راه‌رفتن
- قوانین و الگوهای سفت‌وسخت برای چیدمان وسایل مختلف
- لمس، ضربه‌زدن یا حرکت‌دادن با الگوی معین یا تعداد دفعات مشخص
- سوال پرسیدن مداوم برای کسب اطمینان
- جایگزینی فکر بد با فکر خوب
۷. تروما و اختلالات مرتبط با استرس
در گذشته این دسته از اختلالات روانی در گروه اختلالات اضطرابی قرار داشتند. اما امروزه این دسته جدا در نظر گرفته می‌شود. قرارگرفتن در موقعیت استرس‌زا و آسیب به شخص باعث بروز این نوع بیماری های اعصاب و روان می‌شود. انواع اختلالات مربوط به استرس شامل موارد زیر می‌شود.
اختلال استرس حاد
اضطراب شدید بعد از یک موقعیت آسیب‌زا مانند جنگ، بلای طبیعی یا مرگ یکی از نزدیکان باعث بروز این اختلال می‌شود. این اضطراب شدید حدودا تا ۱ ماه بعد از حادثه ادامه دارد. علائم آن شامل موارد زیر است:
- تغییر واقعیت در ذهن
- فراموشی جنبه‌های مهم آن موقعیت استرس‌زا
- فلاش‌بک‌های واضح از رویداد
- کاهش پاسخ عاطفی
- خاطرات ناراحت‌کننده از موقعیت استرس‌زا
- مشکل در تجربه احساسات مثبت
اختلالات سازگاری
اختلالات سازگاری هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی‌که یک تغییر ناگهانی مانند طلاق، پایان یک رابطه، جابه‌جایی یا ازدست‌دادن شغل در زندگی شخص ایجاد می‌شود، ممکن است در پاسخ به آن دچار اختلالات سازگاری شود. علائم آن شامل موارد زیر است.
- اضطراب
- تحریک‌پذیری
- حالات افسرده
- نگرانی
- عصبانیت
- ناامیدی
- احساس انزوا
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
زمانی‌که شخص یک تجربه آسیب‌زا مانند تجاوز جنسی، حمله فیزیکی یا مرگ یکی از عزیزان را تجربه می‌کند، ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شود. آن خاطرات تروما اثرات آسیب‌زایی روی شخص ایجاد می‌کنند. علائم این اختلال شامل موارد زیر می‌شود:
- احیای تروما با خاطرات و کابوس‌ها
- بی‌حسی
- مشکلات خواب
- دوری از افراد یا مکان‌های خاص
- احساسات شدید از قبیل ترس، نگرانی یا خشم
اختلال دل بستگی واکنشی
این نوع اختلال کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی که کودک در سال‌های اول زندگی با مراقبان بزرگسال خود رابطه سالمی نداشته‌باشد، دچار این اختلال می‌شود. علائم آن عبارتند از:
- دوری و کناره‌گیری از مراقبان بزرگسال
- اختلالات اجتماعی
- اختلالات عاطفی
قرارگرفتن در موقعیت استرس‌زا و انواع آسیب می‌تواند باعث بروز اختلالات مرتبط با استرس شود. این اختلال شامل استرس حاد، اختلال سازگاری، استرس پس از سانحه و دل‌بستگی واکنشی می‌شود.
۸. اختلالات تجزیه ای (گسستی)
اختلالات تجزیه‌ای یا گسستی باعث می‌شود بیمار از افکار، احساسات، خاطرات یا احساس هویت خود جدا شود. ممکن است افراد در زمان رویداد آسیب‌زا یا ساعات و روزهای بعد از آن دچار این اختلال شوند. ممکن است شخص رویداد را غیرواقعی تصور کند یا خود را خارج از آن رویداد ببیند. انگار رویداد را از تلویزیون تماشا می‌کند. معمولا این نوع اختلال بدون درمان برطرف می‌شود.
نوع و شدت بیماری در علائم ظاهر شده تاثیر دارد. اما به‌طورکلی ممکن است شخص دچار نشانه‌های زیر شود:
- احساس جداشدن از خود
- مشکل در مدیریت احساسات
- تغییرات ناگهانی و بدون دلیل در خلق‌وخو
- مشکلات افسردگی یا اضطراب
- واقعیت‌زدایی (احساس واقعی نبودن دنیا)
- مشکل در حافظه (مشکلی که به آسیب فیزیکی مرتبط نباشد.)
- مشکل در تمرکز
- نقص قابل‌توجه در حافظه مانند فراموش‌کردن اطلاعات شخصی
- احساس اجبار برای انجام رفتاری خاص
- سردرگمی هویت
۴ نوع اختلال تجزیه‌ای وجود دارد که شامل موارد زیر هستند.
فراموشی تجزیه ای
زمانی‌که شخص نمی‌تواند جزئیات یک موقعیت استرس‌زا را به خاطر بیاورد. بیمار متوجه ازدست‌دادن حافظه خود می‌شود. فراموشی ممکن است چند روز تا چند سال طول بکشد. گاهی ممکن است این بیماری با اختلال دیگری مانند اختلال اضطراب مرتبط باشد.
اختلال مسخ شخصیت
بیمارانی که دچار اختلال مسخ شخصیت هستند، احساس جدایی از زندگی، افکار و احساسات خود می‌کنند. این افراد در ارتباط عاطفی با خود دچار مشکل هستند. این حالت شبیه تماشای یک شخصیت در فیلمی خسته‌کننده است. این بیماران مشکلات تمرکز و حافظه دارند. در مراحل پیشرفته بیماری، شخص حتی نمی‌تواند خود را در آینه تشخیص دهد.
اختلال هویت تجزیه ای
شدیدترین نوع اختلال تجزیه‌ای این اختلال بوده و جز بحث‌برانگیزترین حالات این بیماری است. در گذشته به اختلال هویت تجزیه‌ای اختلال شخصیت چندگانه می‌گفتند. در این بیماری دو یا چند شخصیت در فرد بیمار همزیستی می‌کنند. این حالات شخصیتی روی رفتار بیمار تاثیر می‌گذارد. اما شخص از آنها اطلاعی نداشته و آن را نقص حافظه به‌حساب می‌آورد. این بیماران معمولا همیشه دچار اختلال فراموشی تجزیه‌ای هم می‌شوند.
۹. اختلال علائم جسمانی و اختلالات مربوط به آن
در گذشته به این دسته از بیماری‌ها اختلالات جسمانی گفته‌می‌شد. اختلالات علائم جسمانی دسته‌ای از بیماری های اعصاب و روان هستند که علائم جسمی در آن برجسته بوده اما توضیح فیزیکی قابل تشخیصی برای آن وجود ندارد. زمانی که برای نشانه فیزیکی توضیح پزشکی وجود نداشته باشد و در کنار آن افکار، احساسات و رفتارهای غیرعادی ایجاد شود، احتمالا شخص دچار اختلال علائم جسمانی است. این نوع اختلالات شامل موارد زیر می‌شود.
اختلال علائم جسمی
در این نوع اختلال شخص به‌قدری با علائم فیزیکی درگیر می‌شود که عملکرد کلی او در زندگی مختل می‌شود. در نتیجه شخص دچار پریشانی عاطفی می‌شود. البته علائم فیزیکی آن‌قدر جدی نیستند که از تحمل شخص خارج باشند. اما واکنش افراطی به آن می‌تواند تاثیر منفی روی زندگی بیمار ایجاد کند.
اختلال اضطراب بیماری
این بیماران از وجود یک بیماری خطرناک و جدی در نگرانی هستند. در این اختلال شخص بیش‌از‌حد نگران عملکرد بدن خود است و این اطمینان را دارد که به بیماری جدی مبتلا شده یا در آینده مبتلا می‌شود. حتی اگر در چکاپ و آزمایش‌های پزشکی هیچ مورد مشکوکی مشاهده نشود، شخص اطمینان حاصل نمی‌کند.
اختلال تبدیلی
در این بیماری شخص علائم حسی یا حرکتی را تجربه می‌کند. اما توضیح پزشکی برای آن وجود ندارد. معمولا شخص بعد از تجربه آسیب فیزیکی یا رویداد استرس‌زا دچار این اختلال می‌شود.
اختلال ساختگی
این اختلال قبلا به طور مجزا بررسی می‌شد، اما امروزه در دسته بیماریهای علائم جسمانی قرار گرفته‌است. شخص در این اختلال علائم بیماری را ایجاد کرده یا آن را مبالغه می‌کند. بیمار برای جلب‌توجه وانمود به بیماری می‌کند.
۱۰. اختلالات تغذیه و خوردن
اختلالات خوردن جز بیماری های روانی جدی هستند که تعداد افراد مبتلا به آنها در حال افزایش است. بسیاری از این بیماران برای مدت طولانی این بیماری را تشخیص نداده و برای درمان آنها اقدامی نمی‌کنند. رژیم غذایی، افسردگی و نارضایتی از بدن از مهم‌ترین دلایل ابتلا به این اختلالات است.
بی اشتهایی عصبی
بیمارانی که دچار اختلال بی اشتهایی عصبی هستند، غذای محدودی مصرف می‌کنند. این اقدام باعث کاهش وزن شدید می‌شود. بیماران دچار اختلال بی‌اشتهایی عصبی ترس از افزایش وزن دارند. بیشتر این بیماران کم‌وزن هستند. اما ممکن است شخص بیمار در محدوده وزن طبیعی یا بالاتر از حد متوسط هم باشد.
پرخوری عصبی
پرخوری عصبی باعث خوردن زیاد غذا و سپس جبران این پرخوری می‌شود. این بیماران بعد از خوردن غذای زیاد با رفتارهای جبرانی مانند استفراغ، استفاده از داروهای ملین یا ورزش بیش‌از‌حد پرخوری را جبران می‌کنند.
اختلال نشخوار
این بیماران غذایی که قبلا جویده و بلعیده شده‌است، بیرون ریخته یا مجدد قورت می‌دهند. این اختلال می‌تواند در هر سنی از نوزادی تا بزرگسالی ایجاد شود. این اختلال در افرادی که دچار بیماری افسردگی، اضطراب یا دیگر اختلالات اعصاب و روان هستند، بیشتر شایع است.
اختلال پیکا
افرادی که دچار این بیماری هستند، هوس مواد غیرخوراکی مانند خاک، رنگ یا صابون می‌کنند. این بیماری بیشتر در کودکان خردسال دیده‌می‌شود. در زنان باردار هم احتمال ایجاد آن وجود دارد. گاهی کمبود مواد مغذی در بدن باعث هوس غیرغذایی می‌شود.
اختلال پرخوری
اختلال پرخوری با دوره‌های پرخوری مشخص می‌شود. در این دوره‌ها شخص بیش‌از‌حد معمول غذا خورده و تا زمانی که به طور ناراحت‌کننده سیر شود، به خوردن ادامه می‌دهد. شخص بعد از خوردن ممکن است دچار افسردگی یا انزجار شود؛ اما رفتارهای جبرانی انجام نمی‌دهد.
اختلالات خوردن از بیماری های اعصاب و روان شایع هستند که تعداد افراد مبتلا به آنها در حال افزایش است. عواملی مانند رژیم غذایی سخت، افسردگی و نارضایتی از بدن باعث بروز چنین اختلالاتی می‌شود.
۱۱. اختلالات دفع
اختلالات دفع به ۲ دسته بی‌اختیاری ادرار و بی‌اختیاری دفع تقسیم می‌شود. این بیماری از کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. شخص ممکن است دچار بی‌اختیاری ادرار شود و در مکان‌های نامناسب ادرار کند. یکی از علائم آن ممکن است شب ادراری باشد. در حالت دوم شخص در دفع مدفوع دچار بی‌اختیاری شده و در مکان‌های نامناسب دفع می‌کند. در برخی از این بیماران هر ۲ اختلال با هم ظاهر می‌شوند.
اگر دچار بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع هستید و این موضوع باعث اضطراب و افسردگی شما شده‌است، با روانشناس یا روانپزشک صحبت کنید تا تشخیص بیماری انجام شود. برای ارتباط با این پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.
۱۲. اختلالات خواب و بیداری
بیماران مبتلا به این اختلال در الگوی خواب دچار مشکل می‌شوند. این تغییرات باعث پریشانی شده و روی عملکرد روزانه فرد تاثیر منفی می‌گذارد. این اختلالات شامل موارد زیر می‌شود.
نارکولپسی (حمله خواب)
شخص در این اختلال نیاز سرکوب نشدنی به خواب دارد. در این حالت قدرت عضلانی به طور ناگهانی کاهش پیدا می‌کند. این بیماران در خواب و در بیداری توهماتی را تجربه می‌کنند.
اختلال بی خوابی
این بیماران برای خواب کافی دچار ناتوانی می‌شوند. بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خود مشکلات خواب و بی خوابی را تجربه کنند. اما زمانی به آن اختلال گفته می‌شود که باعث پریشانی شخص شده و اختلالات قابل‌توجهی ایجاد کند.
اختلال پرخوابی
در اختلال پرخوابی شخص علی‌رغم خواب کافی دچار خواب‌آلودگی می‌شود. بیمار ممکن است در زمان و مکان نامناسب مانند مدرسه و محل کار به خواب برود.
اختلالات خواب مربوط به تنفس
افرادی که دچار ناهنجاری‌های تنفسی مانند آپنه خواب هستند، در طول خواب دچار وقفه‌هایی می‌شوند. در نتیجه شخص بیمار مشکلاتی را در طول روز از جمله بی‌خوابی و خواب‌آلودگی را تجربه می‌کند.
پاراسومنیا
رفتارهای غیرعادی در خواب مانند راه‌رفتن، صحبت‌کردن، ترس از خواب و خوردن در خواب جز علائم اختلال پاراسومنیا است.
سندروم پاهای بی قرار
این بیماری نوعی اختلال عصبی است. شخص در پاهای خود احساس ناراحتی مانند سوزش یا خزش می‌کند. برای رفع سندروم پای بی قرار شخص میل غیرقابل‌مقاومت برای حرکت‌دادن پاها دارد. حرکات بیش‌از‌حد خواب را مختل می‌کند.
۱۳. اختلالات جنسی
این نوع اختلالات روی میل، عملکرد و رفتار جنسی شخص تاثیر می‌گذارند. اختلالات جنسی معمولا علائم زیر را دارند:
- تضاد با جنسیت تعیین‌شده در بدو تولد و هویت جنسی
- تمایلات جنسی مربوط به اشیا
- مهار میل جنسی
- اجتناب از فرصت‌های جنسی به دلیل ترس از شکست
ناهنجاری‌های کروموزومی یا هورمونی می‌توانند در این اختلالات نقش داشته‌باشند. قرارگرفتن در معرض برخی هورمون‌ها قبل از تولد از دیگر دلایل ابتلا به این نوع اختلالات است.
۱۴. اختلالات مخرب، کنترل تکانه و سلوک
این دسته از بیماران در کنترل رفتار و احساسات دچار مشکل بوده و ممکن است به خود یا دیگران آسیب وارد کنند. به همین دلیل از علائم اصلی آن تعرض به حقوق دیگران است. بیماران مبتلا به اختلالات مخرب، کنترل تکانه و سلوک ممکن است اموال را تخریب کرده، به طور فیزیکی به دیگران حمله کرده یا قوانین را نقض‌کنند.
این دسته از اختلالات شامل موارد زیر می‌شوند:
کلپتومانیا
این بیماران انگیزه کنترل‌نشده‌ای برای دزدی دارند. حتی ممکن است به آن شی نیاز نداشته یا وسیله‌ای که می‌دزدند، ارزش مادی نداشته‌باشد. معمولا افراد دچار اختلال کلپتومنیا قبل از دزدی دچار تنش زیادی شده و بعد از آن احساس آرامش می‌کنند.
پیرومانیا
این بیماران میل شدیدی به آتش‌زدن دارند. در نتیجه خود و دیگران را در خطر قرار می‌دهند. قبل از آتش‌سوزی دچار برانگیختگی عاطفی شده و تنها راه خلاصی از این حس آتش‌زدن است.
اختلال انفجاری متناوب
این بیماران برای پاسخ به ناامیدی‌ها و مشکلات روزمره دچار خشم شده و رفتارهای خشونت‌آمیز نشان می‌دهند. فوران خشم کوتاه‌مدت بوده و ممکن است با موقعیت تناسبی نداشته‌باشد.
اختلال سلوک
این اختلال در کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال دیده‌می‌شود. در اختلال سلوک شخص قوانین را نقض کرده و حقوق دیگران را پایمال می‌کند. این کودکان نسبت به انسان‌ها و حیوانات رفتار پرخاشگرانه دارند. اموال را تخریب کرده، دزدی می‌کنند و قوانین را زیر پا می‌گذارند.
۱۵. اختلالات مرتبط با مواد روانگردان و رفتارهای اعتیادآور
مصرف زیاد مواد مخدر مختلف مانند مت‌آمفتامین، الکل یا کوکائین باعث بروز اختلالات در شخص می‌شود. روان‌پریشی، اضطراب و هذیان از علائم اختلالات مرتبط با مواد است.
۱۶. اختلالات عصبی شناختی (NCD)
این نوع اختلال باعث نقص اکتسابی در عملکرد شناختی می‌شود. اگر اختلال شناختی از بدو تولد یا در اوایل زندگی وجود داشته‌باشد، جز این دسته قرار نمی‌گیرد. انواع این اختلال عبارتند از:
- هذیان: در این اختلال شخص در توجه و آگاهی دچار مشکل می‌شود. برای مدتی حالت گیجی حاد دارد. معمولا این حالت چند ساعت یا چند روز ادامه دارد و سپس برطرف می‌شود.
- سایر اختلالات عصبی شناختی: این اختلالات می‌توانند عمده یا خفیف باشند. این بیماران در حافظه، توجه، یادگیری و ادراک دچار زوال شناختی می‌شوند. گاهی بیماریهای زمینه‌ای مانند آلزایمر، عفونت HIV، پارکینسون و مصرف دارو و مواد می‌تواند باعث بروز این اختلال شود.
۱۷. اختلالات شخصیتی
این دسته از بیماران دچار الگوهای پایدار و غیرمعمول در رفتار، احساسات و افکار هستند. این الگوها به روابط شخص آسیب جدی وارد کرده و زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اختلالات شخصیتی انواع مختلفی دارد. در ادامه انواع این اختلال را توضیح می‌دهیم:
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
افرادی که دچار اختلال شخصیت ضداجتماعی هستند، با دیگران احساس همدلی نکرده و از رفتارهای مخرب خود پشیمان نمی‌شوند. معمولا اولین علائم بیماری در کودکی ظاهر می‌شود. این بیماران به قوانین بی‌توجه بوده، حقوق دیگران را پایمال کرده و هنجارهای اجتماعی را رعایت نمی‌کنند.
به نقل از verywellmind در رابطه با اختلال شخصیت ضداجتماعی:
علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. اگرچه این بیماری اغلب تا اواخر زندگی تشخیص داده نمی‌شود. در کودکی، افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، انفجارهای خشمگینی را تجربه می‌کنند، نسبت به حیوانات ظلم می‌کنند و توسط همسالان خود به‌عنوان قلدر توصیف می‌شوند. درحالی‌که این بیماری ممکن است در دوران کودکی شروع شود، نمی‌توان آن را به طور رسمی قبل از ۱۸ سالگی تشخیص داد. کودکانی که این علائم را نشان می‌دهند، مبتلا به اختلال سلوک تشخیص داده‌می‌شوند.
اختلال شخصیت دوری گزین یا اجتنابی
این بیماران در اجتماع احساس ناامنی کرده و مدام تصور می‌کنند که توسط دیگران طرد می‌شوند. همین مشکل باعث بازداری شدید اجتماعی شده و در زندگی فردی و روابط با دیگران تاثیر زیادی می‌گذارد.
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی با رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. این بیماران در احساسات عاطفی بی‌ثبات بوده و روابط بین فردی ناپایداری دارند. به طور کلی شخصیت این بیماران ناپایدار است.
اختلال شخصیت وابسته
بیمارانی که دچار اختلال شخصیت وابسته هستند، ترس از جدایی داشته و نیاز شدید به مراقبت دارند. این الگو در اختلال شخصیت وابسته مزمن است. رفتار این بیماران به‌گونه‌ای است که به طور مداوم اقدامات مراقبتی را از دیگران دریافت کنند.
اختلال شخصیت نمایشی
افراد با اختلال شخصیت نمایشی هیجان بالایی داشته و برای جلب توجه افراد رفتارهایی از خود نشان می‌دهند. این بیماران اگر در محیطی مورد توجه قرار نگیرند، ناراحت می‌شوند. احساسات آنها مدام در حال تغییر بوده و گاهی برای جلب توجه دیگران ممکن است رفتارهای اجتماعی غیرمعمول انجام دهند.
اختلال شخصیت خودشیفته
بیمارانی که دچار اختلال شخصیت خودشیفته هستند، بیشتر به خودشان علاقه دارند و احساس همدلی آنها با دیگران کم است. خودمحوری در این بیماران بارزترین علامت است.
اختلال شخصیت وسواسی – جبری
این اختلال با اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) متفاوت است. در این بیماری شخص به نظم و کمال‌گرایی مشغول بوده و انعطاف‌پذیری کمی دارد. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری برای کنترل ذهنی و بین فردی تلاش می‌کنند.
اختلال شخصیت پارانوئید
افرادی که دچار اختلال شخصیت پارانوئید هستند، نسبت به دیگران احساس بی‌اعتمادی دارند. این حس ممکن است نسبت به خانواده، دوستان یا شریک عشقی به وجود بیاید. این بیماران بدون هیچ مدرک یا توجیهی نیت دیگران را بد می‌دانند.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
این بیماران تمایل دارند، از اجتماع و روابط اجتماعی دور شوند. اختلال شخصیت اسکیزوئید باعث می‌شود، شخص به‌مرور به زندگی درونی خود محدود شود. این بیماران نسبت به روابط اجتماعی بی‌تفاوت بوده و حس عاطفی از خود نشان نمی‌دهند. مهم‌ترین علائم آنها سردی در روابط و گوشه‌گیری است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افرادی که دچار این اختلال می‌شوند، در رفتار، گفتار، ظاهر و تفکر ویژگی‌های عجیبی از خود نشان می‌دهند. این بیماران ممکن است افکار عجیب یا تفکر جادویی داشته باشند. معمولا در ایجاد روابط دچار مشکل می‌شوند.
اختلالات شخصیتی انواع مختلفی داشته و باید توسط روانشناس یا دکتر اعصاب و روان تشخیص و درمان آن انجام شود. درصورتی‌که علائم غیرمعمولی در رفتار خود یا یکی از نزدیکان خود مشاهده می‌کنید، برای تشخیص اختلال شخصیت می‌توانید با روانشناسان یا روانپزشکان دکترتو در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
۱۸. اختلالات پارافیلیک
اختلالات پارافیلیک یا پارافیلیا باعث بروز رفتارهای ناسالم در رابطه جنسی می‌شود. جایگزین‌های ناسالم در رابطه جنسی باعث آسیب به شخص یا شریک جنسی می‌شود. این اختلالات انواع مختلفی داشته که شامل موارد زیر هستند.
- پدوفیلی یا میل جنسی به کودکان که در ایران با نام کودک بازی، بچه بازی یا شاهدبازی رایج است.
- فتیشیسم، یادگارخواهی یا فتیش که شخص در این بیماری برای لذت جنسی از اشیاء بی‌جان استفاده کرده یا به قسمت خاصی از بدن مانن پا علاقه خاصی دارد.
- نمایش‌گرایی یا عورت نمایی
- فضول‌گرایی
- مالش دوستی یا تن مالی
- مازوخیسم جنسی
- سادیسم جنسی
- سکس با حیوانات یا زوفیلیا که شخص به سکس با حیوانات تمایل دارد.
- سومنوفیلی (تمایل به رابطه با شخص بی‌هوش)
- اوروفیلی (تمایل به مشاهده ادرار کردن دیگران)
- نکروفیلی (تمایل به اجساد)
- اسکاتولوژی (تمایل به تماس تلفنی مستهجن)
- کوپروفیلیا (تمایل به مشاهده مدفوع و اجابت مزاج دیگران)
اختلالات پارافیلیا، انحرافات جنسی محسوب شده و ممکن است باعث آسیب به شخص بیمار یا شریک جنسی شود. رفتارهای ناسالم در روابط جنسی مختلف بوده و این بیماری به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شود.
علائم بیماری اعصاب و روان چیست؟
گفتیم که بیماریهای اعصاب و روان علائم مختلفی دارند که برخی از آنها می‌توانند در برخی موارد مشابه باشند. بیماریهای اعصاب و روان انواع مختلفی دارند و به واسطه‌ی همین مسئله هم علائم آنها ویژه است. مثلا علائمی که در بیماری دوقطبی دیده‌می‌شوند، با علائمی که در بیماری پارانویید بروز پیدا می‌کنند، فرق دارند. اما به طور کلی علائمی که در بیماریهای اعصاب و روان می‌بینیم، معمولا در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:
- علائم اختلالات خواب: برخی از بیماریهای اعصاب و روان می‌توانند بر روی الگوی خواب شما تاثیر بگذارند. مثلا خواب شما را بیشتر و یا کمتر از حالت عادی بکنند. در حالت مانیا فرد کم می‌خوابد و در حالت افسردگی بیشتر از حالت طبیعی می‌خوابد.
- اختلالات خوردن: از دیگر مشکلاتی که ممکن است برای کسانی که به بیماریهای اعصاب و روان مبتلا هستند، ایجاد شود، می‌توان به اختلالات خوردن اشاره کرد. مثلا فرد می‌تواند پرخوری و یا کم‌خوری داشته‌باشد.
- معمولا افرادی که به بیماریهای اعصاب و روان مبتلا هستند ثبات خلق ندارند و رفتار آنها در حال تغییر است. گاهی خلق آنها پایین و گاهی بالاست.
- احساس غم یا ناراحتی می‌کنند.
- تمرکز بیمار کاهش پیدا می‌کند و افکار او گیج است.
- اضطراب و استرس آنها افزایش پیدا می‌کند و ترس در آنها بروز می‌کند.
- از دوستان و فعالیت‌های همیشگی دوری می‌جویند.
- احساس خستگی بیش از اندازه می‌کنند.
با دیدن علائم بیماری های اعصاب و روان به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در صورتیکه هر یک از علائم فوق در شما بروز پیدا کرد، می‌توانید به دکتر روانشناس و یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. هر کدام از این دکترها با تشخیص بیماری شما دست به درمان می‌زنند. در صورتیکه نیاز به درمان با دارو باشد، باید به دکتر روانپزشک مراجعه کنید. هر چند اگر به روانشناس مراجعه کنید و در روند تشخیص بیماری و درمان آن نیاز به کمک دکتر روانپزشک باشد، خود دکتر روانشناس، شما را به دکتر روانپزشک ارجاع می‌دهد. فقط به خاطر داشته‌باشید که این علائم را جدی بگیرید و برای درمان آن به دکتر مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره تلفنی از هر یک از دکترهای زیر می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده کنید:
علت بیماری اعصاب و روان چیست؟
نمی‌توان علت مشخصی برای این بیماریهای، به طور کلی بیان کرد. معمولا علت بیشتر بیماریهای اعصاب و روان ناشناخته و یا مرتبط با مسائل و علت‌های ژنتیکی است. اما در بسیاری دیگر می‌توان به دنبال ریشه‌های بیماری‌ها در دوران کودکی و یا تراماهایی که فرد از سر گذرانده‌است، گشت و آنها را پیدا کرد.
بیماری های روانی چگونه تشخیص داده می شوند؟
یکی از اصلی‌ترین مواردی که به شما کمک می‌کند که بیماریهای اعصاب و روان را در خود و یا در دیگران تشخیص دهید، دقت کردن به علائم است. توجه داشته‌باشید که بیشتر بیماریهای اعصاب و روان نتیجه و عوارض دارند و باعث اختلال در روند کار و فعالیت روزانه، افکار و اقداماتی که شخص نسبت به خود دارد و افت تحصیلی یا اختلال در ارتباط با نزدیکان می‌شود.
با دیدن هر کدام از این علائم باید به دکتر مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم را انجام دهد و برای تشخیص بیماری اعصاب و روان در شما جستجو کند.
درمان بیماری های اعصاب و روان چیست؟
درمان‌های بیماریهای اعصاب و روان به شرایط فرد بستگی دارند. البته که روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری‌ها وجود دارد که برخی از آنها را در ادامه آورده‌ایم:
- روانکاوی و دوره‌های مشاوره
- درمان دارویی و پزشکی
- درمان روانشناختی
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
انواع بیماری های اعصاب و روان علائم و نشانه‌های مختلفی دارند. برای تشخیص راحت‌تر این بیماریهای روانی دسته‌بندی شده تا پزشک راحت‌تر علائم را تشخیص دهد. بیماریهای افسردگی، اختلالات خوردن، اختلالات خواب و بیداری، اختلالات رشد عصبی و ذهنی، اختلالات اضطراب، اختلالات وسواس فکری – عملی و دیگر اختلالات هر کدام یک دسته از این بیماری‌ها بوده و علائم خاصی را به خود اختصاص داده‌اند.
برای بررسی علائم مشکوک و پیداکردن بهترین روانشناس یا روانپزشک می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد. برای دریافت مشاوره تلفنی می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده کنید:
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
نظر خود را ثبت کنید