پرومتازین و هر آنچه باید در مورد این دارو بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

پرومتازین (Promethazine) نوعی داروی آنتی‌هیستامین است که از علائم واکنش‌های آلرژیک پیشگیری و آن‌ها را درمان می‌کند. به‌علاوه اینکه، مصرف آن کمک می‌کند که آرام شوید، راحت‌تر بخوابید و حالت تهوع، استفراغ یا درد قبل یا بعد عمل جراحی را برطرف می‌کند. پیشگیری و درمان تهوع و دل پیچه سوار شدن به وسایل نقلیه، از دیگر مصارف آنتی هیستامین پرومتازین است. این دارو تحت نام تجاری فنرگان (Phenergan) عرضه می‌شود. در ادامه این مطلب با پرومتازین، کاربردها و نحوه مصرف، دوز و عوارض جانبی پرومتازین آشنا می‌شوید. قبل از مصرف این دارو حتما با متخصص آلرژی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان و همچنین مشاوره دارویی وجود دارد.

پرومتازین چیست؟

این دارو، داروی آنتی هیستامینی برای بهبود و درمان علائم آلرژی است که به عنوان آنتی هیستامین مسکن و خواب‌آور مشهور است، بنابراین نسبت به سایر آنتی هیستامین‌ها، مصرف آن باعث ایجاد خواب‌آلودگی می‌شود. از این دارو برای رفع مشکلات بی‌خوابی کوتاه مدت در افرادی استفاده می‌شود که به‌خاطر سرفه، سرماخوردگی یا خارش، شب‌ها نمی‌توانند بخوابند.

آلرژی‌هایی مانند تب یونجه و کهیر، حالت تهوع ناشی از سرگیجه یا دریازدگی، علائم سرماخوردگی مانند سرفه و آبریزش بینی نیز با مصرف پرومتازین بهبود پیدا می‌کنند. پرومتازین به شکل قرص، کپسول، شربت و آمپول به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها مانند پارستامول، دکسترومتورفان یا سودوافدرین برای درمان سرفه و سرماخوردگی یا درد عرضه می‌شود.

اسامی رایج دارو:

• آمپول پرومتازین البرز ۵۰ میلی گرم/۲ میلی لیتر
• آمپول پرومتازین کاسپین ۵۰میلی گرم/۲ میلی لیتر
• آمپول فنرگان ۲۵ میلی گرم/۱ میلی لیتر
• آمپول کموپروزین ۵۰ میلی گرم/۲ میلی لیتر
• شربت پرومتازین امین ۶۰ میلی لیتر
• شربت هیستینیل ۶۰ میلی لیتر
• شربت کموپروزین ۵ میلی گرم/۵ میلی لیتر ۶۰ میلی لیتر
• قرص ویامتازین ۲۵ میلی گرم

قرص پرومتازین هیدروکلراید چیست؟

قرص پرومتازین هیدروکلراید، یک داروی ضد هیستامینی برای درمان برخی از علائم آلرژیک مانند رینیت آلرژیک (آلرژی زمستانی و آلرژی گرما)، التهاب بینی، آبریزش بینی، خارش و قرمزی پوست، سوزش یا خارش چشم، و سایر علائم آلرژیک دیگر است. پرومتازین هیدروکلراید علاوه بر اثر ضدهیستامینی، خواص ضدترشحی و ضدتهوع نیز دارد. به همین دلیل، برای درمان برخی اختلالات گوارشی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه مصرف داروی پرومتازین

این دارو به شکل قرص، آمپول و شربت برای مصرف خوراکی، تزریقی یا شیاف برای استفاده مقعدی عرضه می‌شود. بسته به اینکه پرومتازین برای چه مشکل و بیماری تجویز شده است، نحوه مصرف آن متفاوت است.

• روزی یک تا چهار بار قبل غذا یا زمان خواب برای درمان آلرژی
• برای رفع حالت تهوع ناشی از سوار شدن وسایل نقلیه، شب قبل سفرهای طولانی یک قرص بخورید و برای سفرهای کوتاه هم یک یا دو ساعت قبل سفر یک قرص بخورید.

‏نحوه مصرف آمپول پرومتازین

آمپول پرومتازین را باید به‌صورت عمقی داخل عضله تزریق کنید یا توسط پزشک داخل ورید بزرگ تزریق شود. از تزریق زیرپوستی یا داخل شریانی آمپول پرومتازین پرهیز کنید. برای تهوع و استفراغ باید طبق تجویز پزشک، هر چهار ساعت یکبار مصرف شود. 

نحوه مصرف شربت پرومتازین

نحوه مصرف شربت پرومتازین برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال، یک قاشق غذاخوری با فاصله هر ۴ تا ۶ ساعت یکبار است. توصیه می‌شود که در ۲۴ ساعت اول مصرف، بیشتر از ۳۰ میلی‌لیتر شربت پرومتازین مصرف نشود. شربت را می‌توانید همراه غذا با یک لیوان آب یا شیر میل کنید تا احتمال مشکلات معده به حداقل برسد. 

روزی چند بار باید شربت پرومتازین مصرف کنی؟

همین حالا از متخصص بپرس.

مشاوره داروییدکتر آسم و آلرژی

نحوه مصرف قرص پرومتازین

این قرص را می‌توانید همراه غذا یا بدون غذا روزی ۲ تا ۴ بار طبق تجویز پزشک مصرف کنید. نحوه مصرف این دارو برای رفع تهوع ناشی از ماشین‌زدگی یا دریاگرفتگی به این صورت است که اولین دوز این دارو باید ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل شروع سفر مصرف شود. برای درمان آلرژی و جلوگیری از خواب‌‌آلودگی در کل روز، روزی یک عدد موقع خواب مصرف شود.

موارد مصرف پرومتازین

پرومتازین آنتی هیستامینی است که برای رفع آلرژی، تهوع و بی‌خوابی تجویز می‌شود. موارد مصرف این دارو عبارتند از:

• درمان علائم آلرژیک (آلرژی چیست؟) مانند رینیت آلرژیک (آلرژی زمستانی و آلرژی گرما)، التهاب بینی، آبریزش بینی، خارش و قرمزی پوست، سوزش یا خارش چشم
• درمان حالت تهوع و استفراغ در اثر عوامل مختلف مانند تهوع پس از عمل جراحی، تهوع و استفراغ در اثر شیمی درمانی، تهوع و استفراغ در اثر حاملگی یا حالت تهوع ناشی از ماشین‌زدگی یا دریازدگی
• رفع اختلالات خواب، بی‌قراری شدید و بی‌خوابی
• مکمل درمانی برخی اختلالات روانی مانند روانپریشی، اضطراب شدید، اختلالات شخصیت و اختلالات روانی شدید

شربت پرومتازین برای سرفه

ترکیب شربت پرومتازین با کدئین برای درمان سرفه، آبریزش یا گرفتگی بینی، عطسه یا سایر علائم ناشی از آلرژی و حساسیت‌های فصلی یا سرماخوردگی مصرف می‌شود. این آنتی هیستامین با جلوگیری از ماده‌ای به نام هیستامین که داخل بدن تولید شده، عمل کرده و سرفه را کاهش می‌دهد. البته ابتدا باید علت سرفه زیاد تشخیص داده شود.

آمپول پرومتازین برای سرگیجه

آمپول پرومتازین و اندانسترون هر دو داروهای بسیار موثری برای کنترل سرگیجه و حالت تهوع ناشی از آن به‌شمار می‌آیند. ممکن است پزشک این دو دارو را با هم تجویز کند. پرومتازین تاثیر زیادی در بهبود سرگیجه دارد.

امپول پرومتازین برای سردرد

آمپول پرومتازین، داروی فنوتیازین است که تاثیر قابل توجهی در درمان تهوع و استفراغ ناشی از میگرن دارد. همانند سایر داروهای فنوتیازینیِ آمپول پرومتازین هم می‌تواند تا اندازه‌ای سردرد میگرنی را کاهش دهد (سردرد شدید نشانه چیست؟). 

دوز مصرفی پرومتازین

این قرص در دوزهای ۱۰، ۲۰ و ۲۵ میلی‌گرمی عرضه شده و دوز مصرفی آن بسته به علت استفاده از دارو متفاوت خواهد بود: 

• بی‌خوابی کوتاه مدت: ۲۰ تا ۵۰ میلی‌گرم شب‌ها
• تب یونجه: ۱۰ میلی‌گرم دوبار در روز تا ۲۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز
• کهیر: ۱۰ میلی‌گرم دوبار در روز تا ۲۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز
• حالت تهوع ناشی از ماشین یا دریازدگی: ۲۵ میلی‌گرم ۱ تا ۲ ساعت قبل سفرهای کوتاه یا ۲۵ میلی‌گرم شب قبل سفرهای طولانی
• درمان تهوع دریازدگی یا ماشین‌زدگی: ۲۵ میلی‌گرم در سریع‌ترین زمان ممکن و ۲۵ میلی‌گرم همان شب، ۲۵ میلی‌گرم بعد دوز شب (در صورت نیاز)
• سرگیجه: از ۲۵ میلی‌گرم در روز تا ۲۵ میلی‌گرم تا چهار بار در روز

متن انگلیسی:
Doses are lower for children. Your doctor will use your child’s age to work out the right dose. Adults and children 12 years of age and older—۵ milliliters (mL) (1 teaspoonful) every 4 to 6 hours. Do not take more than 30 mL in 24 hours. Children 6 to 11 years of age—۲.۵ to 5 mL (0.5 to 1 teaspoonful) every 4 to 6 hours
ترجمه متن:
دوز مصرفی برای کودکان کمتر است و پزشک دوز مناسب را بر اساس سن کودک تعیین می‌کند. بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال می‌توانند هر ۴ تا ۶ ساعت یکبار، ۵ میلی‌لیتر یا یک قاشق چایخوری شربت پرومتازین مصرف کنند. مصرف بیشتر از ۳۰ میلی‌لیتر در ۲۴ ساعت مجاز نیست. دوز مصرفی برای کودکان ۶ تا ۱۱ ساله نیز ۲.۵ تا ۵ میلی‌لیتر شربت (نصف یا یک قاشق چایخوری) هر ۴ تا ۶ ساعت است.

mayoclinic

‏عوارض جانبی مصرف پرومتازین

همانند هر داروی دیگری، این دارو هم ممکن است عوارض جانبی داشته باشد که ممکن است در برخی افراد مشاهده شوند:

• خستگی در طول روز
• کابوس شبانه
• سرگیجه یا بی‌ثباتی در پاها 
• مشکل تمرکز
• سردرد
• حساس شدن پوست به نور خورشید

عوارض احتمالی مصرف این آنتی هیستامین در افراد بالای ۶۵ سال به شکل حس سردرگمی و گیجی، خشکی دهان، تاری دید و دفع سخت بروز می‌کنند. بی‌قراری یا هیجان زیاد از عوارض جانبی پرومتازین در کودکان هستند. 

موارد احتیاط و منع مصرف پرومتازین

کودکان زیر ۶ سال نباید خودسرانه و بدون تجویز پزشک، داروهای ضد سرماخوردگی و ضدسرفه حاوی پرومتازین مصرف کنند. تنها در صورتی برای کودکان زیر ۶ سال قابل مصرف است که پزشک تجویز کرده باشد. 

برخی از انواع داروهای پرومتازین برای کودکان بالای ۶ سال مناسب نیستند و برچسب بالای ۱۲ سال یا بالای ۱۶ سال دارند. این دارو ممکن است برای برخی بزرگسالان هم مناسب نباشد. جهت اطمینان از بی‌خطر بودن آن، در صورتی که هرکدام از شرایط زیر را دارید، حتما قبل مصرف با پزشک مشورت کنید:  

• واکنش آلرژیک و حساسیتی نسبت به پرومتازین یا هر داروی دیگری
• مشکلات چشمی گلوکوم
• مشکل دفع ادرار و مدفوع
• صرع یا هر بیماری که باعث تشنج یا سکته می‌شود.
• قبل از انجام تست‌های حساسیت، مصرف آن را متوقف کنید چرا که ممکن است روی نتایج آزمایش تاثیر منفی بگذارد. 
• افرادی که معده‌شان تحمل الکل ندارد، چرا که برخی شربت‌های پرومتازین حاوی درصد کمی الکل هستند.
• پرومتازین روی تست‌های بارداری خانگی تاثیر می‌گذارد. 

آیا این دارو برای تو عوارض داره؟ قبل از مصرف آن با متخصص مشورت کن.

دکتر آلرژی

‏شربت پرومتازین در بارداری

مصرف این دارو در اواخر دوره بارداری ممکن است احتمال دپرسیون تنفسی (کند شدن تنفس) در جنین را افزایش دهد. در صورت مصرف شربت پرومتازین در بارداری حتما به پزشک معالج اطلاع دهید تا در صورت بروز دپرسیون تنفسی جنین، بتوانند اقدامات لازم را انجام دهند. اما مصرف آن ممکن است باعث خواب‌آلودگی مادر شود. پزشک برای درمان تب یونجه در مادران باردار، معمولا آنتی‌هیستامین‌های غیرخواب‌آور مانند لوراتادین را تجویز می‌کند.

پرومتازین در شیردهی

شواهد علمی نشان می‌دهند که مصرف این دارو در شیردهی برای درمان تهوع و استفراغ در کوتاه مدت، خطر چندانی برای نوزاد شیرخوار ندارد. مصرف مکرر آن باعث ایجاد حالت مسکن در نوزاد می‌شود. در صورت تایید پزشک می‌توانید در شیردهی این دارو را مصرف کنید. البته بهتر است دوره مصرف کوتاه یا هرچندوقت یکبار باشد. چرا که مشخص نیست چه مقدار پرومتازین وارد شیر می‌شود. 

شربت پرومتازین برای کودکان

این دارو باعث خواب‌آلودگی می‌شود و مصرف آن برای کودکان به دلیل احتمال بروز عوارض جدی و کشنده برای کودک ممنوع است. کودکان زیر شش سال نباید از این دارو استفاده کننده و بالای شش ساله‌ها هم تنها با تایید و تجویز پزشک می‌توانند مصرف کنند. 

متن انگلیسی:
Promethazine may cause breathing to slow or stop, and may cause death in children. Promethazine should not be given to babies or children who are younger than 2 years old and should be given with caution to children who are 2 years of age or older
ترجمه متن:
پرومتازین می‌تواند باعث کند شدن یا توقف تنفس شود و ممکن است مرگ در کودکان را در پی داشته باشد. پرومتازین نباید به نوزادان یا کودکان کمتر از ۲ سال داده شود و مصرف آن برای کودکان ۲ سال یا بیشتر باید با احتیاط باشد.

medlineplus

اختلالات دارویی پرومتازین

مصرف همزمان این دارو با برخی داروها ممکن است تداخل دارویی ایجاد کند و باعث بروز عوارض جانبی ثانویه خطرناکی شود از جمله:

• داروهای حساسیت یا سرماخوردگی
• مسکن‌ها
• آرام‌بخش‌ها
• قرص خواب
• شل کننده‌های عضلانی
• داروهای تشنج، افسردگی یا اضطراب
• آنتی‌هیستامین‌های موضعی پوست مانند کرم، پماد و اسپری دیفن‌هیدرامین، یا سیتریزین
• متوکلروپرامید
• مسکن‌های ضد درد یا سرفه مانند کدئین، هیدروکودون، الکل، ماری‌جوانا
• داروهای آرامبخش مانند لورازپام، آلپرازولام و زولپیدن

‏اطلاعات دارویی پرومتازین

اطلاعات دارویی، عوارض و تداخلات دارویی پرومتازین را در جدول زیر مشاهده می‌کنید: 

اسامی رایج دارو	عوارض جانبی	تداخلات دارویی
آمپول پرومتازین البرز ۵۰ میلی گرم/۲ میلی لیتر	خواب آلودگی	داروهای سیستم عصبی مرکزی
آمپول پرومتازین کاسپین ۵۰میلی گرم/۲ میلی لیتر	خشکی دهان	الکل
آمپول فنرگان ۲۵ میلی گرم/۱ میلی لیتر	سرگیجه	ضدتشنج‌ها
آمپول کموپروزین ۵۰ میلی گرم/۲ میلی لیتر	تاری دید	داروهای ضدافسردگی
شربت پرومتازین امین ۶۰ میلی لیتر	افزایش وزن	ضدانعقادها
شربت هیستینیل ۶۰ میلی لیتر	–	–
شربت کموپروزین ۵ میلی گرم/۵ میلی لیتر ۶۰ میلی لیتر	–	–
قرص ویامتازین ۲۵ میلی گرم	–	–

مکانیسم عملکرد پرومتازین

این دارو، آنتی هیستامینی است که به عنوان مهارکننده گیرنده‌های H1 هیستامینی عمل می‌کند. هیستامین یک ماده شیمیایی طبیعی است که در بدن تولید می‌شود و مسئول عوارض آلرژیک و التهابی مانند خارش، آبریزش بینی و التهاب بینی است. با پیوستن به گیرنده‌های H1 هیستامینی در بافت‌های مختلف بدن، پرومتازین جلوی عوارض ناشی از هیستامین را می‌گیرد. 

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

پرومتازین یک داروی آنتی هیستامینی برای کنترل علائم آلرژی و التهابی مانند خارش، آبریزش بینی و التهاب بینی و رفع حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه ناشی از دریازدگی، ماشین‌زدگی، سردردهای میگرنی یا تاثیر عمل‌ جراحی و شیمی درمانی است که بهتر است با تجویز پزشک مصرف شود. بیمارانی که با مشکلات قلبی، تنفسی و عصبی درگیر هستند، باید قبل از استفاده از پرومتازین با پزشک مشورت کنند. 

حتما پیش از مصرف این دارو با متخصص آلرژی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر آسم و آلرژی آنلاین و همچنین مشاوره دارویی آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!