فهرست مطالب
بیماری نارسایی شریانی (Peripheral artery disease ) که به آن بیماری شریان محیطی هم گفته می‌شود، یک مشکل رایج سیستم گردش خون است که در آن جریان خون به اندام‌های شما در شریان‌های باریک کاهش پیدا می‌کند.
فرد مبتلا به بیماری نارسایی شریانی (PAD) جریان خون کافی در پاها یا بازوها (معمولاً پاها) دریافت نمی‌کند. این مسئله ممکن است منجر به بروز علائمی مانند پا درد هنگام راه رفتن (لنگش) شود.
بیماری شریان محیطی هم احتمالاً در اثر تجمع رسوبات چربی در شریان‌ها (آترواسکلروز) ایجاد می‌شود. این تجمع چربی ممکن است عروق شما را باریک کند و جریان خون به پاها و گاهی اوقات بازوهای شما را کاهش دهد.
اگر درد پا، بی حسی یا علائم دیگر دارید، آنها را به عنوان بخشی از فرایند پیری در نظر نگیرید. بهترین کار این است که به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. در سایت دکترتو می‌توانید بهترین پزشکان قلب و عروق شهرتان را پیدا کنید و نوبت آنلاین بگیرید. یا می‌توانید از مشاوره آنلاین و تلفنی پزشکان استفاده کنید و درباره وضعیتتان مشاوره بگیرید.
علائم نارسایی شریانی
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری نارسایی شریانی بدون علائم هستند یا علائم خفیفی دارند، برخی از این افراد هنگام راه‌رفتن دچار درد پا می‌شوند یا می‌لنگند.
علائم لنگش شامل درد عضلانی یا گرفتگی در پاها یا بازوها است که در اثر فعالیتی مانند راه رفتن ایجاد می‌شود، اما پس از چند دقیقه استراحت ناپدید می‌شود. محل درد بستگی به محل گرفتگی یا باریک شدن رگ دارد. درد در ساق پا، شایع‌ترین محل است.
شدت لنگش بسیار متفاوت است، از ناراحتی خفیف تا درد ناتوان‌کننده. لنگش شدید می‌تواند راه رفتن یا فعالیت بدنی را برای شما سخت کند.
علائم و نشانه‌های بیماری نارسایی شریانی عبارت‌اند از:
- گرفتگی دردناک در یک یا هر دو ماهیچه‌های باسن، ران یا ساق پا پس از فعالیت‌های خاص، مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
- بی‌حسی یا ضعف پا
- سردی در ساق پا یا پای شما، به‌خصوص در مقایسه با پای دیگر
- زخم‌هایی روی پا یا انگشتان پا که خوب نمی‌شوند
- تغییر در رنگ پاهای شما
- ریزش مو یا رشد کندتر مو در پاها
- رشد آهسته ناخن‌های پا
- پوست براق روی پاهای شما
- نداشتن نبض یا نبض ضعیف در پاها
- اختلال نعوظ در مردان
- درد هنگام استفاده از بازوها، مانند درد و گرفتگی هنگام بافتن، نوشتن یا انجام سایر کارهای دستی.
اگر بیماری نارسایی شریانی پیشرفت کند، ممکن است حتی در حال استراحت یا دراز‌کشیده هم درد داشته باشید. این درد ممکن است آنقدر شدید باشد که خواب را مختل کند. آویزان‌کردن پاها روی لبه تخت یا راه‌رفتن ممکن است به‌طور موقت درد را تسکین دهد.
علل نارسایی شریانی
بیماری نارسایی شریانی اغلب در اثر آترواسکلروز یا گرفتگی رگ ایجاد می‌شود. در آترواسکلروز، رسوبات چربی همراه با پلاکت و کلسیم در دیواره سرخرگ شما تجمع می‌یابد. این گرفتگی باعث کاهش جریان خون می‌شود.
اگرچه گرفتگی عروق معمولاً در مورد عروق قلب مطرح است، اما این بیماری می‌تواند تمام شریان‌های بدن را درگیر کند. علت بیماری نارسایی شریانی معمولا یکی از موارد زیر است:
- التهاب عروق خونی
- آسیب به اندام‌ها
- آناتومی غیرمعمول رباط‌ها یا ماهیچه‌ها
- قرارگرفتن در معرض تشعشع.
آیا علائم نارسایی شریانی داری؟
همین حالا از بهترین متخصص نوبت بگیر
تشخیص نارسایی شریانی
برخی از آزمایشاتی که پزشک ممکن است از آنها برای تشخیص بیماری نارسایی شریانی استفاده کند عبارت‌اند از:
۱. معاینه فیزیکی
پزشک شما ممکن است علائم PAD را در طول معاینه فیزیکی پیدا کند، مانند:
- نبض ضعیف یا عدم وجود نبض
- صداهای کوبنده بر روی شریان‌ها که با گوشی پزشکی شنیده می‌شوند.
- شواهدی از بهبود ضعیف زخم در آن ناحیه
- کاهش فشارخون در اندام آسیب‌دیده.
۲. شاخص فشار مچ‌پا-بازویی (ABI)
این یک آزمایش رایج است که برای تشخیص نارسایی شریانی استفاده می‌شود. در این روش فشار خون مچ پا را با فشار خون بازو مقایسه می‌کنند. برای اندازه گیری فشار خون، پزشک از یک کاف فشار خون معمولی و یک دستگاه سونوگرافی مخصوص برای ارزیابی فشار و جریان خون استفاده می‌کند.
در این آزمایش ممکن است پزشک از شما بخواهد که روی تردمیل راه بروید و قبل و بلافاصله بعد از ورزش، شدت گردش خون در رگ‌های باریک‌شده را بررسی کند.
۳. سونوگرافی
تکنیک‌های ویژه تصویربرداری اولتراسوند، مانند سونوگرافی داپلر، می‌تواند به پزشک کمک کند تا جریان خون را در رگ‌های خونی شما ارزیابی کند و شریان‌های مسدود یا باریک را شناسایی کند.
۴. آنژیوگرافی
آنژیوگرافی با استفاده از تزریق رنگ به رگ‌های خونی، به پزشک اجازه می‌دهد تا جریان خون را در شریان‌ها مشاهده کند. پزشک شما می‌تواند جریان رنگ را با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس، آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرافی سی‌تی ردیابی کند.
۵. آنژیوگرافی کاتتر
آنژیوگرافی کاتتر یک روش تهاجمی است. در این روش یک لوله توخالی کوچک (کاتتر) از طریق شریان کشاله ران وارد می‌شود و تزریق رنگ انجام می‌شود. این نوع آنژیوگرافی به پزشک اجازه می‌دهد تا پس از تشخیص انسداد رگ، درمان را انجام دهد. پس از یافتن رگ مسدود‌شده، پزشک می‌تواند با قرار‌دادن و باز‌کردن یک بالون کوچک یا با تجویز داروهایی که جریان خون را بهبود می‌بخشد، رگ را گشاد کند و انسداد را از بین ببرد.
۶. آزمایش خون
در آزمایش خون، پزشک نمونه خون شما را برای تعیین میزان کلسترول و تری‌گلیسیرید و وجود دیابت بررسی می‌کند.
درمان نارسایی شریانی
درمان بیماری نارسایی شریانی دو هدف عمده دارد:
- مدیریت علائمی مانند درد پا برای از سرگیری فعالیت‌های بدنی.
- جلوگیری از پیشرفت آترواسکلروز در بدن برای کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی.
۱. تغییر سبک زندگی
ممکن است بتوانید با تغییر سبک زندگی، به‌ویژه در اوایل دوره بیماری شریان محیطی، به این اهداف برسید. اگر سیگار می‌کشید، ترک کردن تنها مهمترین کاری است که می‌توانید برای کاهش خطر عوارض انجام دهید. پیاده‌روی یا انجام ورزش‌های دیگر به صورت منظم و طبق برنامه‌ای که به آن تمرین ورزشی تحت نظارت گفته می‌شود، می‌تواند علائم شما را به طور چشمگیری بهبود بخشد.
۲. درمان دارویی
اگر علائم بیماری نارسایی شریانی دارید، احتمالاً به درمان پزشکی بیشتری نیاز خواهید داشت. پزشک ممکن است برای جلوگیری از لخته شدن خون، کاهش فشار خون و کلسترول و کنترل درد و سایر علائم دارویی تجویز کند. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای کاهش دهنده کلسترول: ممکن است برای کاهش خطر حمله قلبی و سکته از یک داروی کاهش‌دهنده کلسترول به نام استاتین استفاده کنید. هدف درمان بیماران مبتلا به نارسایی شریانی، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا همان کلسترول «بد» به کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. اگر فرد فاکتورهای خطر اصلی برای حمله قلبی و سکته را داشته باشد مثلاً دیابت داشته باشد یا سیگار بکشد، این هدف‌گذاری از این هم پایین‌تر خواهد بود.
- داروهای فشارخون بالا: اگر شما هم فشار خون بالا داشته باشید، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش آن تجویز کند.
- دارو برای کنترل قند خون: اگر دیابت دارید، کنترل سطح قند خون از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. پزشک برای کنترل و مدیریت این وضعیت داروهایی را تجویز خواهد کرد.
- داروهایی برای جلوگیری از لخته‌شدن خون: از آنجایی‌که بیماری شریان محیطی با کاهش جریان خون به اندام‌های شما مرتبط است، ممکن است مشکلاتی از قبیل لخته‌شدن خون پیش بیاید. پزشک ممکن است درمان روزانه با آسپرین یا داروی دیگری مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس) را تجویز کند.
- داروهای تسکین‌دهنده علائم: داروی سیلوستازول با رقیق نگه‌داشتن خون و گشادکردن رگ‌های خونی باعث افزایش جریان خون در اندام‌ها می‌شود. این مسئله به‌طور خاص به درمان درد پا کمک می‌کند. عوارض جانبی رایج این دارو شامل سردرد و اسهال است. یک جایگزین برای سیلوستازول، پنتوکسی فیلین (پنتوکسیل) است. عوارض جانبی این دارو نادر است، اما معمولاً به خوبی سیلوستازول عمل نمی کند.
۳. آنژیوپلاستی و جراحی
در برخی موارد، آنژیوپلاستی یا جراحی، ممکن است برای درمان بیماری شریان محیطی که باعث لنگش می‌شود لازم باشد:
آنژیوپلاستی
در روش آنژیوپلاستی یا بالن، یک کاتتر از طریق یک رگ خونی به شریان آسیب‌دیده وارد می‌شود. در آنجا، یک بالون کوچک در نوک کاتتر باد می‌شود تا پلاک را در دیواره سرخرگ صاف کند و شریان را مجدداً باز کند تا جریان خون افزایش یابد.
پزشک شما همچنین ممکن است یک استنت را در شریان قرار دهد تا به باز نگه‌داشتن آن کمک کند. این همان روشی است که پزشکان برای باز کردن عروق قلب استفاده می‌کنند.
عمل جراحی بای پس
پزشک شما ممکن است با استفاده از یک رگ خونی از قسمت دیگری از بدن یا یک رگ مصنوعی، مسیری را در اطراف شریان مسدود شده ایجاد کند. این روش به خون اجازه می‌دهد تا شریان مسدود یا باریک را دور بزند.
۴. درمان‌های خانگی
بسیاری از افراد می‌توانند علائم بیماری نارسایی شریانی را مدیریت کنند و از طریق تغییر سبک زندگی، به ویژه ترک سیگار، پیشرفت بیماری را متوقف کنند. برای تثبیت یا بهبود نارسایی شریانی:
- سیگار نکشید: سیگار منجر به انقباض و آسیب شریان‌ها می‌شود و یک عامل خطر مهم برای ایجاد و بدتر شدن PAD است. اگر سیگار می‌کشید، ترک سیگار مهمترین کاری است که می‌توانید برای کاهش خطر عوارض انجام دهید.
- ورزش کنید: موفقیت در درمان PAD اغلب با توانایی راه‌رفتن بدون درد اندازه‌گیری می‌شود. ورزش مناسب به ماهیچه‌های شما کمک می‌کند تا به طور مؤثرتری از اکسیژن استفاده کنند. پزشک می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه ورزشی مناسب کمک کند. او ممکن است شما را به یک برنامه توانبخشی ورزش ارجاع دهد.
- یک رژیم غذایی سالم داشته باشید: یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به کنترل فشار خون و سطح کلسترول شما کمک کند و خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش دهد.
- در مصرف دارو دقت کنید: داروهای سرماخوردگی بدون نسخه که حاوی سودوافدرین هستند، عروق خونی شما را منقبض می‌کنند و ممکن است علائم PAD را تشدید کنند.
مراقبت دقیق از پاها اهمیت زیادی دارد!
علاوه بر تغییرات سبک زندگی فوق، باید از پاهای خود به‌خوبی مراقبت کنید. نارسایی شریانی منجر به بهبود کُند زخم‌ها می‌شود. اگر فرد دیابت هم داشته باشد، این مشکل بدتر می‌شود. بنابراین مراقبت صحیح از پاها اهمیت زیادی دارد.
جریان خون ضعیف می‌تواند بهبودی مناسب را به تعویق بیاندازد یا از آن جلوگیری کند و خطر عفونت را افزایش دهد. برای مراقبت از پاهای خود این توصیه را دنبال کنید:
- روزانه پاهای خود را بشویید، آنها را کاملا خشک کنید و مرطوب کنید تا از ترک‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت شوند، جلوگیری کنید. با این حال، بین انگشتان پا را مرطوب نکنید، زیرا این می‌تواند رشد قارچ را تقویت کند.
- کفش مناسب و جوراب ضخیم و خشک بپوشید.
- هر گونه عفونت قارچی پا را به سرعت درمان کنید.
- هنگام کوتاه‌کردن ناخن‌ها مراقب باشید.
- روزانه پاهای خود را برای وجود آسیب‌دیدگی بررسی کنید.
- از پزشک خود بخواهید که بونیون، میخچه یا پینه را به‌سرعت درمان کند.
- با مشاهده اولین نشانه زخم یا آسیب به پوست به پزشک مراجعه کنید.
این عوامل خطر ابتلا به نارسایی شریانی را افزایش می‌دهند!
عواملی که خطر ابتلا به بیماری عروق محیطی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن
- دیابت
- چاقی (شاخص توده بدنی بالای ۳۰)
- فشارخون بالا
- کلسترول بالا
- افزایش سن، به ویژه بعد از ۶۵ سالگی یا بعد از ۵۰ سالگی در صورت داشتن عوامل خطر آترواسکلروز
- سابقه خانوادگی بیماری عروق محیطی، بیماری قلبی یا سکته مغزی
- سطوح بالای هموسیستئین (اسید آمینه‌ای که به بدن شما در ساخت پروتئین و ساخت و نگهداری بافت کمک می‌کند).
افرادی که سیگار می کشند یا دیابت دارند، به دلیل کاهش جریان خون، بیشترین خطر ابتلا به بیماری شریان محیطی را دارند.
بهترین روش درمان نارسایی شریانی کدومه؟ از دکترت بپرس
عوارض نارسایی شریانی
اگر بیماری نارسایی شریانی شما ناشی از تجمع پلاک در رگ‌های خونی شما باشد، شما در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستید:
- ایسکمی بحرانی اندام (CLI): این وضعیت به صورت زخم‌های باز که خوب نمی‌شوند، آسیب یا عفونت پا یا ساق پا شروع می‌شود. ایسکمی بحرانی اندام زمانی اتفاق می‌افتد که جراحات یا عفونت‌ها پیشرفت می‌کنند و باعث مرگ بافت می‌شوند که گاهی اوقات منجر به قطع عضو آسیب‌دیده می‌شود.
- سکته مغزی و حمله قلبی (CHD): آترواسکلروز که باعث ایجاد علائم و نشانه‌های بیماری شریان محیطی می‌شود به پاهای شما محدود نمی‌شود. رسوبات چربی همچنین در شریان‌هایی که خون را به قلب و مغز شما می‌رسانند، ایجاد می‌شود. در این صورت سکته قلبی یا سکته مغزی چندان دور از ذهن نیست.
- تنگی شریان کلیوی: تنگی یا انسداد شریان خونرسان به کلیه
- قطع عضو: برداشتن قسمتی یا تمام پا یا ساق (به ندرت بازو)، به ویژه در افرادی که دیابت دارند.
راه پیشگیری از نارسایی شریانی چیست؟
بهترین راه برای جلوگیری از نارسایی شریانی، حفظ یک سبک زندگی سالم است. یعنی:
- اگر سیگاری هستید سیگار را ترک کنید.
- اگر دیابت دارید، قند خون خود را به خوبی کنترل کنید.
- به طور منظم ورزش کنید. پس از تایید پزشک، چندین بار در هفته به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش کنید.
- در صورت نیاز سطح کلسترول و فشار خون خود را کاهش دهید.
- غذاهایی بخورید که چربی اشباع کمی دارند.
- وزن سالم را حفظ کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هنگام ورزش درد مکرر پا را تجربه کردید، باید به پزشک عمومی مراجعه کنید. بسیاری از مردم به اشتباه فکر می‌کنند که این تنها بخشی از فرایند افزایش سن است، اما دلیلی وجود ندارد که یک فرد سالم درد پا را تجربه کند.
حتی اگر علائم بیماری شریان محیطی را ندارید، ممکن است در موارد زیر نیاز به غربالگری داشته باشید:
- افراد بالای ۶۵ سال
- سن بالای ۵۰ سال و سابقه دیابت یا سیگار کشیدن
- افراد زیر ۵۰ سال و مبتلا به دیابت و سایر عوامل خطر بیماری شریان محیطی، مانند چاقی یا فشار خون بالا.
افراد بالای ۶۵ سال، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و کسانی که سبک زندگی سالمی ندارند در معرض خطر ابتلا به بیماری PAD هستند.
راهنمای مراجعه به پزشک
در این مطلب سعی کردیم جنبه‌های مختلف بیماری شریان محیطی یا PAD را بررسی کنیم. اگر سبک زندگی ناسالمی داشته باشد یا بیماری‌های زمینه‌ای داشته باشید احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر خواهد بود. از این رو بهتر است که نسبت به علائم این بیماری آگاهی لازم را داشته باشید و در صورت مشاهده علائم به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
از آنجایی که زمان ویزیت پزشک می‌تواند کوتاه باشد و اغلب موارد زیادی برای بحث وجود دارد، بهتر است با آمادگی کامل وارد مطب شوید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید:
- هر گونه علائمی را که تجربه می‌کنید، از جمله علائمی که ممکن است نامرتبط به نظر برسد را هم یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را تهیه کنید و اطلاعات دوز مصرفی را هم یادداشت کنید.
- سوالات و نگرانی‌هایتان را بنویسید تا از پزشک خود بپرسید.
و اما اگر نمی‌دانید بهترین متخصص قلب و عروق را چگونه پیدا کنید و یا برای گرفتن نوبت از دکتر قلب خوب مشکل دارید، سری به وب‌سایت دکترتو بزنید. در دکترتو امکانات مختلفی برای شما فراهم شده است، شما می‌توانید با بهترین پزشکان آشنا شوید، به‌صورت اینترنتی نوبت بگیرید و یا از مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشک مورد نظرتان استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!