انواع دیابت چیست؟ از دیابت نوع ۱ تا دیابت بی مزه

گلوکز (قند) از کربوهیدرات‌های موجود در غذا و نوشیدنی به دست می‌آید و سلول‌ها از آن به عنوان انرژی استفاده می‌کنند. گلوکز برای رسیدن به سلول‌ها به یک واسطه به نام انسولین نیاز دارد. اگر پانکراس قادر به تولید انسولین کافی نباشد یا بدن نتواند از انسولین به درستی استفاده کند، قند خون بالا می‌رود و ممکن است فرد به دیابت مبتلا شود. دیابت انواع مختلفی دارد که هر کدام علائم و علل خاص خود را دارند. اگر شما هم می‌خواهید با انواع دیابت بیشتر آشنا شوید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. در صورتی که نشانه‌هایی از بیماری دیابت را در خود مشاهده می‌کنید، می‌توانید به راحتی با استفاده از سامانه دکترتو از بهترین پزشکان متخصص نوبت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین بگیرید و علائم را با پزشک خود در میان بگذارید.

انواع دیابت چیست؟

دیابت یک بیماری پیچیده است که می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. علاوه بر انواع رایج دیابت که شامل دیابت نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری هستند، انواع دیگری از دیابت نیز وجود دارد که به همان اندازه مهم هستند و در اینجا به معرفی تمامی آن‌ها پرداخته‌ایم.

۱. دیابت نوع یک

در دیابت نوع یک، بدن به سلول‌های پانکراس که انسولین می‌سازند حمله می‌کند. این حمله باعث می‌شود که بدن دیگر قادر به تولید انسولین نباشد. در این نوع دیابت، بدن همچنان کربوهیدرات‌های غذا و نوشیدنی‌ها را تجزیه کرده و به گلوکز تبدیل می‌کند. اما وقتی گلوکز وارد جریان خون می‌شود، هیچ انسولینی وجود ندارد که اجازه دهد گلوکز وارد سلول‌های بدن شود. این امر منجر به تجمع گلوکز در جریان خون و در نتیجه افزایش سطح قند خون می‌شود.

این نوع دیابت که به‌عنوان دیابت نوجوانان نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که بدن نتواند انسولین تولید کند. در بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی به اشتباه آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های التهابی تولید می‌کند که سبب آسیب رساندن به بافت بدن انسان می‌شوند. در افراد مبتلا به نوع ۱ بیماری، سلول‌های بتای پانکراس، که مسئول تولید انسولین هستند، توسط سیستم ایمنی ناخواسته مورد حمله قرار می‌گیرند و تخریب می‌شوند.

این امر باعث می‌شود که سطح انسولین خون شما کم شود یا اینکه انسولین تولید نشود. برخی از آنتی‌بادی‌هایی که در دیابت نوع ۱ دیده‌می‌شوند، شامل آنتی‌بادی‌های ضدسلولی، آنتی‌بادی ضد انسولین و آنتی‌بادی‌های ضد کلوتامین دکربوکسیلاز هستند. به نظر می‌رسد که دیابت نوع ۱ به دنبال ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود.

دیده‌شده که اضافه وزن در دیابت نوع ۱ یک تاثیری ندارد. دیابت نوع ۱ را دیابت وابسته به انسولین نیز می‌گویند به این معنی که فرد باید روزانه انسولین مصنوعی را دریافت کند تا زنده بماند. عوامل خطر این بیماری عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• فاکتورهای محیطی
• بیماری‌های پانکراس و غدد داخلی بدن
• حضور پروتئین‌های سیستم ایمنی بدن (آنتی‌بادی‌ها)
• جغرافیا و محل زندگی

درمان دیابت نوع ۱ شامل تزریق انواع انسولین برای دیابت یا استفاده از پمپ انسولین، چک قند خون و شمارش کربوهیدرات است. درمان دیابت نوع ۱ بدون تزریق انسولین به طور موقت و با مصرف میوه و رژیم غذایی مناسب امکان‌‌پذیر است (تا زمانی که جدیدترین روش درمان دیابت نوع ۱ پیدا شود).

۲. دیابت نوع ۲

دیابت نوع دو در بزرگسالان بیشتر شایع است. حدود ۹۰% از کل موارد دیابت مربوط به این نوع است. در نوع ۲ بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا سلول‌ها به طور معمول به انسولین پاسخ نمی‌دهند که این وضعیت باعث ایجاد مقاومت به انسولین می‌شود. دلیل این نوع از بیماری نیز ناشناخته است، هرچند اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد دیابت نوع دو نقش دارند. داشتن اضافه وزن به شدت با پیشرفت آن ارتباط دارد، با‌این‌حال همه افراد مبتلا به این بیماری دارای اضافه وزن نیستند. عوامل افزایش خطر ابتلا در دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:

• چاقی یا اضافه وزن
• عدم فعالیت و کم‌تحرکی
• سابقه خانوادگی
• نژاد
• افزایش سن
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO)
• فشار خون بالا
• سطح غیرطبیعی کلسترول و تری‌گلیسرید

اگر دیابت نوع ۲ درمان نشود، سطوح بالای قند خون می‌تواند به‌طورجدی به بخش‌هایی از بدن مانند چشم‌ها، قلب و پاها آسیب وارد کند. با این حال، با درمان و مراقبت مناسب، حتی با وجود دیابت نوع ۲ نیز می‌توان یک زندگی سالم و باکیفیت داشت.

۳. دیابت بارداری

دیابت بارداری توسط هورمون‌های ترشح شده از جفت ایجاد می‌شود که اثرات مسدودکننده انسولین دارند. این نوع دیابت تنها در دوران بارداری رخ می‌دهد و اغلب در افرادی که پیش دیابت یا سابقه خانوادگی دیابت دارند دیده می‌شود. دیابت بارداری معمولا بعد از بارداری از بین می‌رود. با این حال، برخی از زنانی که دیابت بارداری دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ در مراحل بعدی زندگی خود هستند.

عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از:

• زنان بالای ۲۵ سال
• سابقه خانوادگی یا شخصی
• داشتن اضافه وزن قبل از بارداری
• زنان سیاه، اسپانیایی، آمریکایی هندی یا آسیایی

۴. پیش دیابت

پیش دیابت زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز آنقدر بالا نیست که بتوان آن را دیابت نوع ۲ در نظر گرفت. اگر پیش دیابت دارید، آسیب‌های قلب، عروق خونی و کلیوی ممکن است از قبل شروع شده باشند. در صورتی که شیوه زندگی‌تان را تغییر ندهید و درمان را شروع نکنید، پیش دیابت می‌تواند تبدیل به دیابت نوع ۲ شود. اما خبر خوب این است که با کنترل این عارضه، سطح قند خون نیز پایین می‌آید و بیمار می‌تواند از دیابت نوع ۲ جلوگیری کند.

دیابت بارداری داری و نگرانی؟

خیلی زود از متخصص نوبت بگیر.

دکتر متخصص داخلی

۵. دیابت خاموش چیست؟

افرادی که احتمال ابتلا به دیابت در آنها زیاد است و در آستانه ابتلا به این بیماری قرار دارند، اصطلاحا به دیابت خاموش مبتلا هستند. دیابت خاموش همان اصطلاحی است که برای پیش دیابت در نظر گرفته می‌شود. بنابراین این حالت با پیش دیابت یکی است، تنها نام آنها متفاوت است. اگر به علائم دیابت خاموش یا علائم بیماری قند پنهان مبتلا باشید باید به متخصص غدد مراجعه کنید تا برای انجام اقدامات ضروری قدم مناسبی برداشته باشید. علائم دیابت خاموش همان علائم پیش دیابت هستند. معمولا دیابت خاموش علامت واضحی ندارد.

۶. دیابت نوع 3C

یکی از انواع دیابت نادر، دیابت نوع 3C است که به دلیل آسیب ناشی از بیماری‌های پانکراس مانند التهاب (پانکراتیت)، تومورها یا جراحی برداشتن بخشی از پانکراس ایجاد می‌شود. در این نوع دیابت، آسیب به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس باعث کاهش تولید انسولین و افزایش سطح قند خون می‌شود. برخلاف دیابت نوع یک و ۲، دیابت نوع 3C معمولا به دلیل مشکلات ساختاری یا عملکردی پانکراس ناشی از بیماری‌های دیگر بروز می‌کند. درمان این نوع دیابت شامل تزریق انسولین و کنترل قند خون است، زیرا پانکراس قادر به تولید انسولین به اندازه کافی نیست.

۷. دیابت بی مزه

دیابت بی مزه یک اختلال نادر است که باعث اختلال در تعادل مایعات بدن می‌شود. در این وضعیت بدن مجبور به تولید مقادیر زیادی ادرار می‌شود و فرد حتی پس از نوشیدن مایعات نیز همچنان احساس تشنگی شدیدی را تجربه می‌کند.

این اختلال کمبود وازوپرسین نیز نامیده می‌شود. وازوپرسین یک هورمون ترشح شده از غده هیپپوفیز است که عملکردی بسیار حیاتی در تعادل مایعات بدن ایفا می‌کند. نکته مهم درباره دیابت بی‌مزه این است که ارتباطی با افزایش قند خون و سایر انواع دیابت ندارد. بلکه تنها وجه تشابه آن با سایر انواع دیابت، تشنگی شدید (پلی دیپسی) و ادرار کردن زیاد حتی در شب (پولیوریا) است.

۸. دیابت مونوجنی

یکی از نادرترین انواع دیابت، دیابت مونوجنی است که به دلیل جهش در یک ژن خاص ایجاد می‌شود و معمولا در سنین جوانی یا در دوران کودکی بروز می‌کند. این اختلال در عملکرد ژن بر تولید یا عملکرد انسولین تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود. دیابت مونوجنی به علت ویژگی‌های ژنتیکی خاص خود، ممکن است نیاز به درمان‌های متفاوتی نسبت به انواع دیگر دیابت‌ها داشته باشد و در برخی موارد، با داروهای خوراکی به جای تزریق انسولین قابل درمان است. این نوع دیابت معمولا در خانواده‌ها به صورت ارثی منتقل می‌شود و به طور عمده به دلیل جهش‌های تک ژنی در ژن‌های خاص مانند ژن HNF4A یا GCK رخ می‌دهد.

۹. دیابت ناشی از دارو

دیابت ناشی از دارو زمانی رخ می‌دهد که استفاده از یک داروی خاص منجر به افزایش سطح گلوکز خون و در نتیجه ایجاد دیابت شود. برخی از داروهایی که سبب بروز این نوع دیابت می‌شوند عبارت‌اند از:

• کورتیکواستروئیدها
• دیورتیک‌های تیازیدی
• مسدودکننده‌های بتا
• داروهای ضد روان‌پریشی (آنتی سایکوتیک‌ها)
• استاتین‌ها

در برخی موارد در صورت قطع مصرف دارو، دیابت ممکن است برگشت‌پذیر باشد. اما در موارد دیگر دیابت ناشی از دارو ممکن است دائمی باشد.

۱۰. دیابت عصبی چیست؟

دیابت عصبی یا افت قند خون عصبی وجود خارجی ندارد و یک اصطلاحی است که به غلط بیماری تلقی می‌شود. هنگامی که شما اضطراب می‌گیرید و یا عصبی می‌شوید، قند خون شما بالا می‌رود (حتی در موارد نادری به قند خون بالا ۴۰۰ می‌رسد). بنابراین این به اصطلاح می‌گویند که شخص علائم قند خون عصبی دارد. اما این درست نیست. بالا رفتن قند خون برای آماده کردن شما جهت حالت آماده باش بدن است.

۱۱. دیابت کودکان یا قند خون بالا در کودکان چیست؟

دیابت در کودکان زمینه را برای ابتلا به بیماری‌های دیگر مهیا می‌کند. یکی از آسیب‌هایی که دیابت به بدن می‌زند در بخش‌های قلبی و عروقی است. همچنین دیابت در دوران کودکی احتمال سکته و بیماری‌های قلبی را در بزرگسالی کودک افزایش می‌دهد.

۱۲. دیابت در نوجوانی چیست؟

دیابت شیرین در نوجوانان اخیرا بیش از پیش شایع شده‌است. طبق آماری که اخیرا از آمریکا به دست رسیده‌است، حدود ۲۱۰ هزار نفر از نوجوانان و افراد زیر ۲۰ سال به علائم دیابت در نوجوانان مبتلا هستند.

۱۳. دیابت در جوانی چیست؟

دیابت نوع ۱ یا دیابتی که در دوران جوانی فرد به آن مبتلا است، از بیماری‌های مزمن و اختلالات قند خون است. در این حالت پانکراس انسولین کمی می‌سازد و یا نمی‌تواند انسولین بسازد. می‌دانید که کار انسولین این است که قند خون را تنظیم کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، قند در خون باقی می‌ماند و به سلول‌ها نمی‌رسد.

عوامل خطر مشترک بین انواع دیابت

دیابت معمولا به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، با این حال برخی از عوامل خطر، بین انواع مختلف دیابت مشترک هستند. به‌طورکلی عوامل خطر زیر باعث می‌شوند که فرد بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشد:

۱. عوامل ژنتیکی

افرادی که سابقه خانوادگی و ژنتیکی در بیماری دیابت دارند، به طور قابل توجهی بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به دیابت قرار دارند. این افراد باید بیشتر مراقب سلامتی خود باشند و با انجام معاینات مکرر و پیروی از یک سبک زندگی سالم، تاحدامکان از بروز دیابت جلوگیری کنند.

۲. عوامل محیطی و سبک زندگی

اگر فردی کم‌تحرک هستید، بیشتر در معرض کاهش حساسیت بدن به انسولین و در نتیجه دیابت قرار دارید. توصیه ما این است که اقدامات زیر را برای اصلاح سبک زندگی‌تان انجام دهید:

• از سیگار کشیدن بپرهیزید.
• مصرف الکل را محدود کنید.
• به اندازه کافی بخوابید و استراحت کنید.
• رژیم غذایی سالم و متنوعی داشته باشید.
• روزانه، زمانی را به فعالیت بدنی اختصاص دهید.

۳. چاقی خصوصا در ناحیه شکم

چاقی یک عامل مهلک است که فرد را در معرض بیماری‌های مختلف خصوصا دیابت قرار می‌دهد. این عارضه با کاهش حساسیت بدن نسبت به انسولین، در عملکرد این هورمون اختلال ایجاد می‌کند و باعث تجمع قند در خون می‌شود.

۴. فشار خون و کلسترول بالا

اگر فشار خونتان بالا باشد، عملکرد انسولین و نحوه متابولیسم گلوکز تحت تاثیر قرار می‌گیرند. علاوه بر این، زمانی که چربی‌های ناسالم در بدن انباشته شوند، فرد به میزان بیشتری در معرض انواع دیابت (خصوصا نوع ۱ و ۲) قرار خواهد داشت.

علائم مشترک دیابت ها و نحوه تشخیص

معمولاً در تمام انواع دیابت، فرد همه یا تعدادی از علائم دیابت را بحربه می‌کند. شدت و تعداد این علائم می‌تواند بسته به نوع دیابت، میزان قند خون و وضعیت سلامت عمومی فرد متفاوت باشد. برخی از این نشانه‌ها ممکن است به‌تدریج ظاهر شوند و برخی دیگر به‌طور ناگهانی بروز کنند. آگاهی از این علائم به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری کمک می‌کند. این علائم عبارتند از:

• افزایش تشنگی و خشکی دهان
• تکرر ادرار
• خستگی
• تاری دید
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• بی حسی یا سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها یا پاها
• زخم یا بریدگی‌هایی که سرعت بهبودی آهسته‌ای دارند.
• عفونت‌های مکرر پوستی یا عفونت قارچی واژن

پزشکان معمولا دیابت را با ارزیابی سطح گلوکزی که در آزمایش خون نشان داده می‌شود تشخیص می‌دهند. به‌طورکلی آزمایش‌های زیر می‌توانند سطح گلوکز خون را اندازه‌گیری کنند:

• آزمایش قند خون ناشتا که برای انجام آن حداقل هشت ساعت قبل از آزمایش، نباید چیزی به جز آب بخورید یا بنوشید، زیرا مواد غذایی می‌توانند بر قند خون تاثیر زیادی بگذارند.
• آزمایش قند خون تصادفی که شما می‌توانید هر زمانی آن را انجام دهید، صرف‌نظر از این که ناشتا هستید یا نه.
• آزمایش A1c ‌ که آزمایش HbA1C یا هموگلوبین گلیکوزیله نیز نامیده می‌شود و میانگین سطح گلوکز خون شما را در دو تا سه ماه گذشته نشان می‌دهد.
• برای غربالگری و تشخیص دیابت بارداری نیز پزشکان یک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی را توصیه می‌کنند. این آزمایش نحوه تجزیه گلوکز توسط بدن و متابولیسم آن را ارزیابی می‌کند.

تفاوت های کلیدی بین انواع دیابت

دیابت انواع مختلفی دارد که از نظر علت بروز، نحوه پیشرفت، روش‌های درمان و تأثیر آن بر سلامت فرد با یکدیگر متفاوت هستند. درک تفاوت‌های کلیدی بین انواع دیابت به تشخیص دقیق‌تر، انتخاب روش درمانی مناسب و پیشگیری از عوارض کمک می‌کند. در ادامه، به مقایسه انواع دیابت پرداختیم تا ویژگی‌ها و تفاوت‌های آن‌ها به‌خوبی مشخص شود.

تفاوت دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ شایع‌تر از دیابت نوع ۱ است. از طرف دیگر دیابت نوع ۱ به خاطر اشتباه سیستم ایمنی در حمله به پانکراس رخ می‌دهد. این در حالی است که دیابت نوع ۲ یک وضعیت هورمونی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهد. تفاوت این دو نوع دیابت را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

دیابت داری و هنوز مشخص نیست چه نوعیه؟ همین حالا مشاوره بگیر.

دکتر دیابت

تفاوت دیابت بارداری و دیابت نوع ۲

دیابت بارداری تنها زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این در حالی است که دیابت نوع ۲ می‌تواند بزرگسالان و گاهی نوجوانان را مبتلا کند.

از این گذشته، دیابت بارداری در اکثر موارد یک عارضه موقت در نظر گرفته می‌شود، این در حالی است که دیابت نوع ۲ در صورت عدم کنترل و درمان، می‌تواند یک عارضه مادام‌العمر باشد.

تفاوت دیابت بی مزه با سایر انواع دیابت

دیابت بی‌مزه از نظر علمی و فیزیکی جزو انواع دیابت به‌حساب نمی‌آید، زیرا یک تفاوت اساسی با دیگر انواع دیابت دارد. در حقیقت دیابت بی‌مزه به تجمع گلوکز در خون و کاهش انسولین مربوط نیست. بلکه بیشتر به خاطر اختلالات هورمونی، مشکلات کلیوی و عدم تعادل مایعات بدن رخ می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، این بیماری تنها از نظر علائمی مانند تکرر ادرار و افزایش تشنگی با سایر انواع دیابت شباهت دارد.

دیابت نوع یک در مقایسه با دیابت بارداری

دیابت نوع یک و دیابت بارداری تفاوت‌های مهم و اساسی با یکدیگر دارند. اول این که دیابت نوع ۱ معمولا در سنین کودکی یا نوجوانی رخ می‌دهد، درحالی‌که دیابت بارداری مختص زنان باردار است. از این گذشته، دیابت نوع ۱ نیازمند درمان مادام‌العمر و دریافت مکرر انسولین است، درحالی‌که دیابت بارداری معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

 ابتلا به دیابت می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد، اما این به معنی از دست دادن فرصت داشتن یک زندگی شاد و سالم نیست. برای تشخیص زودهنگام دیابت، ابتدا باید با انواع دیابت، علائم و علل بروز آن‌ها آشنا شوید. به همین خاطر در این مقاله، به تمام نکات ضروری درباره انواع دیابت پرداخته‌ایم. برای داشتن یک زندگی باکیفیت و بدون مشکل، پیشنهاد می‌کنیم که در صورت مشاهده علائمی مانند افزایش ادرار، تشنگی زیاد، خشکی دهان، کاهش وزن بی‌دلیل و دیگر علائم مشابه، به متخصص غدد یا بهترین متخصص داخلی مراجعه کنید. پزشک معمولا پس از تشخیص قطعی، برنامه درمانی مناسبی را بر اساس شرایط شما تجویز می‌کند. برای دریافت نوبت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین از پزشک متخصص می‌توانید از سامانه دکترتو کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!