فهرست مطالب
آزمایش علت لاغری که به آن چکاپ لاغری یا تست لاغری هم گفته می‌شود، مجموعه‌ای از ارزیابی‌های پزشکی است که برای شناسایی دلایل کاهش وزن ناخواسته و غیرعمدی انجام می‌شود. کاهش وزن ناخواسته زمانی رخ می‌دهد که فرد بدون رژیم غذایی یا ورزش، بیش از ۵ درصد وزن بدن در کمتر از ۶ ماه یا ۱۰ درصد در کمتر از ۱۲ ماه از دست بدهد. این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا عوامل پزشکی، روانی یا اجتماعی پشت این مشکل را کشف کنند. موارد شامل آزمایش‌های خونی مانند شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی کم‌خونی یا عفونت‌ها، پنل متابولیک جامع (CMP) برای ارزیابی عملکرد کلیه و کبد، آزمایش‌های تیروئید برای مشکلات غده تیروئید و تست‌های التهابی مانند ESR و CRP برای تشخیص التهاب‌های مزمن یا سرطان‌ها است. اگر کاهش وزن با علائمی مانند خستگی، اسهال یا درد همراه باشد، این آزمایش‌ها ضروری‌تر می‌شوند. در نهایت، آزمایش بررسی علت لاغری نه تنها علت را مشخص می‌کند، بلکه به درمان زودتر کمک کرده و کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد.
چکاپ لاغری شامل چه آزمایش هایی است؟
چکاپ لاغری یا آزمایش برای لاغری، شامل انواع تست‌های تشخیصی است که برای یافتن علل کاهش وزن ناخواسته طراحی شده‌اند. این آزمایش‌ها به دسته‌های خونی، ادراری، مدفوعی و تصویربرداری تقسیم می‌شوند و هر کدام نقش خاصی در شناسایی مشکلات دارند.
به طور خلاصه، سه مورد مهم از این آزمایش‌ها شامل آزمایش‌های خونی مانند CBC و CMP برای بررسی کم‌خونی، اختلالات متابولیک و عملکرد ارگان‌ها مانند کبد و کلیه، تست‌های التهابی مانند ESR و CRP برای التهاب‌های مزمن، عفونت یا سرطان و آزمایش‌های گوارشی مانند FOBT برای شناسایی خونریزی پنهان در مدفوع هستند. این آزمایش‌ها با هم، تصویر کاملی از وضعیت بدن ارائه می‌دهند.
| نام آزمایش | توضیحات |
|---|---|
| شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) | بررسی سلامت خون، کم‌خونی و عفونت‌ها |
| سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) | اندازه‌گیری التهاب بدن و تشخیص بیماری‌ها |
| پروتئین واکنش‌گر C (CRP) | ارزیابی سطح التهاب برای بیماری‌های مزمن |
| قند خون ناشتا (FBS) | اندازه‌گیری قند خون برای تشخیص دیابت |
| هورمون محرکه تیروئید (TSH) | ارزیابی عملکرد تیروئید و تأثیر بر وزن |
| تیروکسین و تیروکسین آزاد (T4 و Free T4) | اندازه‌گیری هورمون تیروئید برای متابولیسم |
| تری یدوتیرونین و تری یدوتیرونین آزاد (T3 و Free T3) | بررسی متابولیسم و تأثیر بر تغییرات وزن |
| آزمایش ادرار (Urine Analysis) | شناسایی مشکلات کلیوی و اختلالات متابولیک |
| آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) | تشخیص مشکلات گوارشی و خونریزی پنهان |
| آزمایش مدفوع (S/E) | شناسایی انگل‌ها و عفونت‌های روده‌ای |
| نیتروژن اوره خون (BUN) | ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و مشکلات متابولیک |
| کراتینین خون (Creat) | بررسی عملکرد کلیه‌ها و تأثیر بر متابولیسم |
| اسید اوریک خون (U.Acid) | اندازه‌گیری برای تشخیص نقرس و مشکلات متابولیک |
| بیلی‌روبین تام و مستقیم (Bili (T&D)) | ارزیابی عملکرد کبد و تأثیر بر متابولیسم |
| آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (SGOT (AST)) | شناسایی آسیب‌های کبدی و تأثیر بر کاهش وزن |
| آنزیم آلانین آمینوترانسفراز (SGPT (ALT)) | اندازه‌گیری برای ارزیابی مشکلات کبدی |
| آلبومین خون (Albumin) | بررسی وضعیت تغذیه‌ای و عملکرد کبد |
| الکترولیت‌ها (Electrolytes) | ارزیابی تعادل مایعات و اختلالات متابولیک |
| آنتی‌بادی ضد ترانس گلوتامیناز بافتی (Anti TTG (IgA)) | تشخیص بیماری سلیاک و مشکلات گوارشی |
| ایمونوگلوبولین A (IgA) | بررسی سیستم ایمنی و مشکلات گوارشی کودکان |
| آنتی‌ژن کارسینوآمبریک (CEA) | شناسایی سرطان‌های گوارشی و کاهش وزن |
| آنتی‌ژن سرطانی ۱۵-۳ (CA15-3) | ارزیابی سرطان پستان و تأثیر بر وزن |
| آنتی‌ژن سرطان ۱۲۵ (CA 125) | شناسایی سرطان تخمدان و کاهش وزن غیرعادی |
۱. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) برای تست لاغری
در آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی یا آزمایش CBC مقدار و غلظت گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت اندازه‌گیری می‌شود. عدم تعادل سلول‌های خونی ممکن است باعث اختلال در عملکرد بدن شود. در نتیجه شخص دچار افزایش یا کاهش وزن شده و هیچ توضیحی برای آن وجود ندارد.
همچنین در این آزمایش کم‌خونی یا سطح آهن بررسی می‌شود. پایین بودن سطح آهن در خون باعث ایجاد حس خستگی شدید و کاهش وزن می‌شود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت carehospitals
Unintentional weight loss can be indicative of various underlying diseases. To accurately identify the cause of the weight loss, the doctor assesses the patient’s symptoms and recent lifestyle changes. Depending on the findings, the doctor may recommend additional tests and radiological examinations to monitor weight reduction.
ترجمه فارسی:
کاهش وزن ناخواسته می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های پنهان باشد. برای تشخیص دقیق علت این مشکل، پزشک ابتدا علائم بیمار و تغییرات اخیر در سبک زندگی او را بررسی می‌کند. در صورت لزوم، بر اساس نتایج این بررسی‌ها، آزمایش‌های تکمیلی و تصویربرداری‌های پزشکی تجویز می‌شود تا روند کاهش وزن به‌طور دقیق تحت نظر قرار گیرد و علت اصلی مشخص شود.
۲. آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) در چکاپ لاغری
آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)، که بخشی از چکاپ لاغری یا تست لاغری است، یک تست خونی ساده است که میزان التهاب در بدن را اندازه‌گیری می‌کند. در این آزمایش، خون در یک لوله عمودی قرار می‌گیرد و سرعت افتادن گلبول‌های قرمز به کف لوله محاسبه می‌شود. اگر سرعت بالا باشد، نشان‌دهنده التهاب یا عفونت است که می‌تواند علت کاهش وزن ناخواسته باشد.
اگر ESR بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری مانند تصویربرداری یا بیوپسی درخواست کند. این آزمایش در چکاپ از دست دادن وزن ضروری است زیرا کاهش وزن معمولا با التهاب پنهان همراه است.
۳. آزمایش پروتئین واکنش گر برای چکاپ کاهش وزن
CRP و ESR هر دو برای تشخیص التهاب استفاده می‌شوند اما CRP به تغییرات حاد حساس‌تر است. CRP پروتئینی است که توسط کبد تولید می‌شود و سطح آن در خون هنگام التهاب افزایش می‌یابد. در آزمایش برای لاغری، این تست برای شناسایی التهاب‌های مزمن که می‌توانند علت کاهش وزن باشند، استفاده می‌شود.
برای مثال، CRP بالا ممکن است به عفونت‌های باکتریایی، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا حتی سرطان اشاره کند، زیرا این شرایط متابولیسم را مختل کرده و وزن را کاهش می‌دهند. نتایج CRP معمولا کمتر از ۳ میلی‌گرم در لیتر طبیعی است اما در موارد التهابی، بیشتر از این مقدار می‌شود.
۴. پنل متابولیک جامع (CMP) برای تست لاغری
پنل متابولیک جامع (CMP)، یک آزمایش خونی گسترده است که در تست لاغری یا آزمایش علت لاغری نقش مهمی دارد. این پنل ۱۴ ماده مختلف در خون را اندازه‌گیری می‌کند. از جمله گلوکز، الکترولیت‌ها، پروتئین‌ها، آنزیم‌های کبدی و کراتینین، تا عملکرد کلیه، کبد و متابولیسم کلی بدن.
در چکاپ لاغری، CMP برای تشخیص مشکلاتی مانند دیابت (با قند خون بالا)، نارسایی کلیه (با افزایش کراتینین) یا مشکلات کبدی (با آنزیم‌های ALT و AST بالا) استفاده می‌شود، زیرا این شرایط می‌توانند باعث کاهش وزن ناخواسته شوند. برای مثال، دیابت کنترل‌نشده انرژی را از بدن می‌گیرد و وزن را کم می‌کند. این تست معمولا با CBC ترکیب می‌شود تا تصویری کامل‌تر ارائه دهد. آزمایش CMP نیاز به ناشتایی دارد و از طریق نمونه خون وریدی انجام می‌شود.
۵. آزمایش ادرار در تست لاغری
از طریق آزمایش ادرار می‌توان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و اختلالات را شناسایی کرد. از جمله بیماری‌های کلیه، دیابت و عفونت ادراری تشخیص داده می‌شود. معمولا نمونه‌گیری اول صبح که ادرار غلیظ‌تر است، انجام می‌شود.
از طریق تست دیپ استیک سطح مواد مختلف در ادرار بررسی می‌شود. به‌عنوان‌مثال اگر سطح پروتئین در ادرار بیش از حد معمول باشد، نشانه بیماری کلیوی است. اگر مقدار قند در ادرار زیاد باشد، لازم است آزمایش خون برای تشخیص دیابت انجام شود. افزایش بیلی‌روبین در ادرار نیز می‌تواند علامت بیماری کبدی باشد.
۶. آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) در تست علت لاغری
آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT)، یک تست غیرتهاجمی است که در تست علت لاغری یا آزمایش‌های علت کاهش وزن برای تشخیص خونریزی پنهان گوارشی استفاده می‌شود. این آزمایش خون‌هایی را که با چشم دیده نمی‌شوند، در مدفوع شناسایی می‌کند و می‌تواند نشانه‌ای از سرطان روده، زخم‌ها، پولیپ‌ها یا مشکلات التهابی روده باشد که همه باعث کاهش وزن می‌شوند.
در چکاپ لاغری، FOBT بیشتر برای افراد بالای ۵۰ سال یا کسانی با علائم گوارشی توصیه می‌شود، زیرا خونریزی مزمن منجر به کم‌خونی و از دست دادن وزن می‌شود.
علت کاهش وزن ناگهانی رو نمی‌دونی؟
همین حالا نوبت حضوری بگیر و با پزشک مشورت کن.
۷. آزمایش آنتی بادی HIV برای تست لاغری
HIV یکی دیگر از بیماری‌هایی است که باعث ضعف و کاهش وزن می‌شود. سه نوع تست تشخیصی در آزمایش اچ آی وی وجود دارد. آزمایشی به نام آزمایش NAT هزینه بالایی دارد و معمولا فقط در زمانی که احتمال آلودگی شخص بالا باشد، انجام می‌شود.
معمولا تست آنتی‌بادی / آنتی‌ژن انجام می‌شود. زمانی که ویروس HIV وارد بدن می‌شود، آنتی‌بادی توسط سیستم ایمنی بدن تولید شده و میزان آنتی‌ژن نیز افزایش پیدا می‌کند. این آزمایش می‌تواند ویروس HIV را حدود ۱۸ تا ۴۵ روز بعد از تماس با ویروس تشخیص دهد. آزمایش دیگری به نام آزمایش آنتی‌بادی نیز ۲۳ تا ۹۰ روز بعد از تماس با ویروس، عفونت را تشخیص می‌دهد.
آزمایش HIV در موارد کاهش وزن غیرقابل‌توجیه با علائم مرتبط (مانند تب مزمن یا عفونت‌های مکرر) یا در افراد با عوامل خطر بالا توصیه می‌شود.
۸. تست عملکرد تیروئید برای آزمایش علت لاغری
برای ارزیابی عملکرد تیروئید سه فاکتور در آزمایش تیروئید بررسی می‌شود. هورمون محرک تیروئید (TSH)، سرم آزاد تیروکسین (T4) و سرم آزاد تری یدوتیرونین در تنظیم سیستم متابولیک نقش دارند. زمانی که شخصی در کنترل وزن دچار مشکل باشد، یکی از آزمایش‌ها بررسی غده تیروئید است.
در تیروئید پرکار، این غده بیش‌از‌حد هورمون تیروئید ترشح کرده و باعث کاهش وزن یا ناتوانی در افزایش وزن می‌شود. بالعکس آن، اگر تیروئید کم‌کار باشد، غده تیروئید فعالیت کمتری داشته و باعث افزایش وزن می‌شود.
۹. آزمایش عملکرد کبد در تست لاغری
آسیب به سلول‌های کبد باعث نشت آنزیم‌های کبدی به خون می‌شود. در نتیجه با آزمایش خون می‌توان سلامت کبد را بررسی کرد. در آزمایش عملکرد کبد گروهی از فاکتورهای بیوشیمیایی برای شناسایی بیمای کبد یا مجاری صفراوی بررسی می‌شوند. این موارد شامل بررسی آلبومین، بیلی روبین، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و آلکالین فسفاتاز (ALP) می‌شود.
دقت داشته باشید که بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند باعث تغییر در این فاکتورها شوند. حتی در برخی بیماری‌های کبدی ممکن است چند مورد از این فاکتورها در محدوده طبیعی باشند. به همین دلیل حتما باید تمامی این موارد با هم بررسی شوند و بررسی یک فاکتور به‌تنهایی بیماری خاصی را مشخص نمی‌کند.
۱۰. آزمایش قند خون ناشتا (FBS) و نقش آن در تست لاغری
یکی از موارد مهم در چکاپ برای از دست رفتن وزن، آزمایش قند خون است. در آزمایش قند خون ناشتا، میزان قند یا گلوکوز موجود در خون بررسی می‌شود. ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید (فقط آب مجاز است). از آزمایش قند خون برای تشخیص پیش دیابت، دیابت و دیابت بارداری استفاده می‌شود. کاهش وزن بی‌دلیل ممکن است به دلیل ابتلا به دیابت ایجاد شده باشد. به‌خصوص در دیابت نوع ۱ این مشکل بیشتر شایع است.
برای انجام آزمایش قند خون ناشتا ممکن است خون از نوک انگشت گرفته شود یا سوزن داخل ورید بازو شود. اگر نتیجه آزمایش کمتر از ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، قند خون طبیعی است. در صورتی بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، می‌تواند نشانه پیش دیابت باشد. زیرا این عدد به‌قدری بالا نیست که به‌عنوان دیابت تشخیص داده شود. اما درصورتی‌که قند خون بالای ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، نشانه قند خون بالا است.
بهترین آزمایش برای لاغری ناگهانی چیست؟
برای تشخیص علت لاغری ناگهانی معمولا تستی به تنهایی وجود ندارد اما ترکیبی از تست‌ها توصیه می‌شود. آزمایش‌های خونی (CBC, CMP, ESR, CRP, تیروئید) برای التهاب، دیابت یا مشکلات هورمونی بهترین گزینه هستند. سپس، FOBT برای گوارش و تصویربرداری برای سرطان انجام می‌شود. برای موارد ناگهانی، تمرکز روی تست‌های التهابی و سرطان‌شناسی است تا علل مهم زود کشف شوند.
نکات مهم قبل از انجام آزمایش لاغری
قبل از انجام آزمایش لاغری، آمادگی مناسب ضروری است تا نتایج دقیق و قابل اعتماد باشند. این آزمایش‌ها معمولا شامل تست‌های خونی، ادراری و مدفوعی هستند که ممکن است تحت تأثیر عوامل خارجی قرار گیرند. پزشک معمولا دستورالعمل‌های خاصی می‌دهد. برای مثال، ناشتایی برای برخی تست‌ها مانند قند خون یا CMP لازم است تا اندازه‌گیری‌ها دقیق باشند.
همچنین، پرهیز از مصرف داروهای خاصی مانند آسپیرین یا ویتامین‌ها که می‌توانند نتایج را تغییر دهند، مهم است. در نهایت، آرامش روانی و عدم فعالیت شدید قبل از آزمایش به دقت کمک می‌کند:
- اگر آزمایش خونی مانند CMP یا گلوکز دارید، حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتایی رعایت کنید (فقط نوشیدن آب مجاز است)
- برای FOBT، از مصرف گوشت قرمز، سبزیجات خام یا ویتامین C حداقل ۳ روز قبل پرهیز کنید تا نتایج مثبت کاذب ایجاد نشود
- داروهای خود را به پزشک اطلاع دهید، زیرا برخی مانند NSAIDها می‌توانند التهاب را تحت تأثیر قرار دهند
- برای آزمایش ادرار، نمونه اول صبح را جمع‌آوری کنید و از مصرف الکل یا کافئین پرهیز کنید
- اگر سیگار می‌کشید، حداقل ۲۴ ساعت قبل ترک کنید، زیرا روی ESR یا CRP تأثیر می‌گذارد
برای جلوگیری از کاهش وزن مداوم، همین الان نوبت دکترتو رزرو کن.
برای آزمایش علت لاغری به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر بدون هیچ توضیحی دچار کاهش وزن شده‌اید یا برای افزایش وزن ناتوان هستید، حتما برای بررسی علت آن به دکتر عمومی یا دکتر تغذیه مراجعه کنید. پزشک احتمالا چکاپ برای از دست رفتن وزن را تجویز کرده تا علت این مشکل را شناسایی کند. در چکاپ عواملی مانند عملکرد تیروئید، میزان قند خون، سلول‌های خونی و عملکرد کبد بررسی می‌شوند.
برای تجویز چکاپ از دست رفتن وزن و تفسیر نتایج آزمایش، به متخصص تغذیه یا پزشک عمومی مراجعه کنید. برای پیداکردن بهترین متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
با سلام خدمت دکتر تو.
نهایت تشکر را دارم از برنامه خوبتون
و راهنمایی و دستورالعملی که برای بینندگان و شنوندگانتون گذاشته آید.
با سپاس فراوان.
سپاس از همراهی شما جناب اراکی عزیز
تندرست و شاد باشید
ممنون مطالب خیلی خوبی بود
مقاله بسیار خوبی بود.
ممنون از همراهی شما.