سرخرگ چیست؟ آشنایی با کار سرخرگ و انواع بیماری های آن

با آناتومی سرخرگ بدن آشنا هستید؟ رگ‌های خونی کانال‌ها و مجاری هستند که از طریق آن‌ها خون به بافت‌های بدن توزیع می‌شود و بین اندام‌های حیاتی بدن، جابه‌جا می‌شود. این مجموعه بسیار پیچیده بوده و شناخت طبقه‌بندی و ساختار رگ‌های خونی کار آسانی نیست.

سیستم‌های خون‌رسانی بدن (رگ‌ها) به دو سیستم مجزا، ولی مرتبط دسته‌بندی می‌شوند که از قلب منشا می‌گیرند و به قلب ختم می‌شوند. دسته اول رگ‌های ریوی‌اند که خون را از بطن راست تحویل می‌گیرند، به ریه‌ها می‌برند و سپس به دهلیز چپ منتقل می‌کند.

سیستم دیگر هم شامل رگ‌های سیستمیک بدن است که خون را از بطن چپ به بافت‌های تمام قسمت‌های بدن انتقال می‌دهد و در ادامه، خون را به دهلیز راست بازمی‌گردانند. رگ‌های خونی در کل بر اساس عملکرد و ساختاری که دارند، به سرخرگ‌، مویرگ‌ و سیاهرگ طبقه‌بندی می‌شوند. این رگ‌ها در کنار هم و با همکاری همدیگر عملکرد قلب و هدف سیستم قلب و عروق، یعنی خون‌رسانی به قسمت‌های مخالف بدن را محقق می‌کنند. در این مطلب از بخش دکترتو، می‌خواهیم ساختار، عملکرد و اهمیت سرخرگ را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم این شریان‌های مهم چه عملکردی در بدن دارد.

سرخرگ چیست؟ (شریان چیست؟)

سرخرگ به انگلیسی Arteries گفته‌می‌شود. این رگ‌ها که به‌عنوان یک رگ اصلی بدن و محل عبور خون در بدن در نظر گرفته‎‌می‌شوند، خون غنی از اکسیژن را از قلب دور می‌کند و به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن انتقال می‌دهند. سرخرگ‌های زیادی در بدن انسان وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها دو سرخرگ اصلی متصل به قلب با نام‌های شریان ریوی و سرخرگ آئورت هستند.

هر دوی این سرخرگ‌ها به قلب متصل‌اند. سرخرگ ریوی خون کم‌اکسیژن و کم‌فشار را از بطن راست به ریه‌ها منتقل می‌کند. در ادامه خون غنی از اکسیژن به قلب بر‌می‌گردد و توسط شریان‌های سیستمیک بدن از قلب به سایر اندام‌ها منتقل می‌شود. آئورت در واقع بزرگ‌ترین سرخرگ بدن است که خط لوله اصلی انتقال و توزیع خون بدن است.

این رگ به بطن چپ قلب متصل است و با فشار بالا خون را به سایر بخش‌ها انتقال می‌دهد. آئورت به شبکه‌ای از شریان‌های کوچک‌تر منشعب می‌شود که در سراسر بدن امتداد دارند. شاخه‌های کوچک‌تر متصل به آئورت، سرخرگچه، مویرگ و شریان‌های کوچک نامیده می‌شوند.

سرخرگچه چیست؟ زمانی که سرخرگ‌های اصلی و بزرگ منشعب می‌شوند، به شاخه‌های باریک و ریزتری تقسیم می‌شوند که به ریزترین و باریک‌ترین انشعاب آن‌هاسرخرگچه گفته می‌شود. این شریان‌های کوچک قطر بسیار کمی دارند و سرخرگ‌ها را به مویرگ‌ها وصل می‌کنند. شریان‌ها، رگ های حیاتی بدن محسوب می‌شوند.

اگر گرفتگی رگ قلبی دارید، نگران نباشید‍!

همین حالا از بهترین دکتر نوبت بگیرید.

مشاوره آنلاین دکتر قلب وعروقنوبت دکتر قلب و عروق

آناتومی سرخرگ چگونه است و سرخرگ چند لایه دارد؟

آناتومی شریان های بدن چگونه است؟ به‌صورت کلی سرخرگ دارای یک دیواره ضخیم است. در سرخرگ‌ها بافت‌های مختلف پوششی، ماهیچه‌ای و پیوندی وجود دارد. شریان‌ها از هر نوعی که باشند یک ساختار ماهیچه‌ای دارند. در واقع آن‌ها لوله‌ای عضلانی‌اند که توسط بافتی صاف پوشیده‌شده‌اند و در کل هر یک از این سرخرگ‌ها از سه‌لایه تشکیل شده‌اند:

• داخلی‌ترین لایه های سرخرگ، انیتما نام دارد. این لایه داخلی به کمک اندوتلیوم پوشانده‌ شده‌است.
• لایه میانی مدیا نام دارد که یک لایه ماهیچه‌ای است و به شریان‌ها این اجازه را می‌دهد تا فشارهای بالای قلب را کنترل کنند. این لایه ضخیم‌ترین لایه را تشکیل می‌دهد و ساختار آن می‌تواند به کنترل قطر رگ‌های خونی کمک کند.
• لایه بعدی از جنس بافت هم‌بند است و adventitia نام دارد. نقش این لایه متصل‌کردن عروق به بافت‌های مجاور است. این لایه از کلاژن و الیاف الاستیک تشکیل‌ شده‌است و نقش پشتیبانی و ساختاری را در سرخرگ‌ دارد.

سرخرگ برای اینکه بتواند فشار و استرسی که به آن‌ وارد می‌شود را تحمل کند، دارای بافت با الاستیسیته فراوان و عضلات صاف کمتری است. وجود این الاستین موجب می‌شود سرخرگ‌ها، خصوصا رگ‌های بسیار بزرگ بتوانند اندازه خود را افزایش دهند و قطرشان را تغییر دهند. علاوه‌بر‌این در داخل هر لایه بسته به‌اندازه و محل قرارگیری رگ، میزان متفاوتی از فیبرهای عضلانی و کلاژن یافت می‌شود.

اندازه سرخرگ‌ های بدن به چقدر است؟

سرخرگ‌ها در اندازه‌های مختلفی در سراسر بدن منتشر شده‌اند. بر اساس عملکرد و آناتومی که دارند، اندازه‌های متفاوتی هم دارند. آئورت بزرگ‌ترین اندازه را بین تمام سرخرگ‌های بدن دارد. چه از لحاظ طول و چه از نظر قطر، آئورت بسیار بزرگ است.

هرچه از قلب دورتر می‌شویم، شریان‌ها منشعب می‌شوند و اندازه‌ آن‌ها کوچک و کوچک‌تر می‌شود. این انشعابات در تمام بافت‌ها و اندام‌ها گستردش می و اندازه‌های متفاوتی پیدا می‌کنند. کوچک‌ترین انشعابات شریان‌ها را arterioles یا شریانچه می‌نامند.

بزرگترین رگ قلب و سرخرگ بدن چه نام دارد؟

در بین شاهرگ های بدن و سرخرگ های قلب، سرخرگ آئورت بزرگترین رگ و شریانی است که از بطن چپ سرچشمه می‌گیرد.

کار سرخرگ و وظیفه سرخرگ چیست؟

سرخرگ‌ها نقش عمده‌ای در تغذیه اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن با خون و مواد مغذی دارند و در واقع وظیفه رساندن خون به تمام قسمت های بدن را دارند. آن‌ها باید بتوانند با انتقال مناسب خون به اندام‌ها و بافت‌های بدن، حیات اندام‌ها را تضمین کنند و هم‌زمان فشار وارد‌شده از سمت قلب را هم تحمل کنند.

ساختار آئورت و سایر شریان‌های بزرگ بدن به‌خوبی با عملکردی که دارند، مطابقت دارد و به همین دلیل به‌عنوان یک مخزن بسیار بزرگ خونی در بدن عمل می‌کنند (در فعالیت قلب، باید کمکی که دریچه های قلب به سرخرگ‌ها می‌کنند را هم در نظر گرفت). در ابتدای مسیر، فشارخون در رگ‌های اصلی بالاست اما در ادامه مسیر این فشار افت می‌کند. مویرگ‌ها و شریان‌های کوچک‌تر بافت کشسانی کمتری پیدا می‌کنند و سرعت جریان خون در آن‌ها کاهش می‌یابد. نقش عمده و مهم شریان‌ها در بدن، اکسیژن‌رسانی و رساندن مواد مغذی به بدن است.

سرخرگ‌های اصلی محل اصلی مقاومت در برابر جریان خون هستند و در نتیجه کوچک‌ترین تغییراتی در ساختار و عملکرد آنها باعث ایجاد تغییرات زیادی در مقاومت کلی محیطی می‌شود. یک سری رشته‌های عصبی رگ‌ها را عصب‌دهی می‌کنند تا قابلیت گشادشدن و مقاومت در برابر جریان خون را داشته باشند.

کدام رگ ها به بطن ها متصل اند؟

نکته مهم برای به خاطر سپردن رگ‌ها متصل به قلب این است که سرخرگ‌ها به بطن‌های قلب و سیاهرگ‌ها به دهلیز قلب متصل هستند. سرخرگ آئورت و سرخرگ ششی به بطن‌ها متصل‌اند. سرخرگ‌های کرونری هم از آئورت سرچشمه می‌گیرند.

علائم بیماری های سرخرگ کدامند؟

وقتی سرخرگی در بدن دچار مشکل می‌شود و عملکرد آن دچار اختلال می‌شود، به دلیل نرسیدن خون به آن بخش از بدن یک سری علائم کلی را مشاهده می‌کنیم. این نشانه‌ها را می‌توان به‌عنوان علائم بیماری‌های سرخرگی در نظر گرفت:

• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• درد در پاها
• گرفتگی در عضلات مختلف بازو و پا
• درد تهیگاهی
• احساس سوزش و بی‌حسی در انگشتان دست‌وپا
• تغییر رنگ پوست.

البته هر یک از بیماری‌های سرخرگ علائم مشخص و ویژه ای دارند که در این مطلب نمی‌گنجد. اگر علائم بالا را در خود مشاهده کردید، بهتر است به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید.

بیماری‌ های سرخرگ چه هستند؟

سن، جنس، مصرف غذاهای چرب و فست‌فودی، دیابت، استعمال دخانیات، مصرف الکل، سوابق بیماری و ژنتیک افراد و مواردی ازاین‌دست را می‌توان به‌عنوان مهمترین دلایل بیماری‌های سرخرگ در نظر گرفت. در ادامه با انواع بیماری قلبی و به‌طور اختصاصی‌تر با بیماری‌های سرخرگ آشنا می‌شویم.

۱. آترواسکلروز یا تصلب شرایین

بیماری تصلب شرایین یکی از بیماری سرخرگ است که به دلیل انباشته شدن کلسترول در سرخرگ‌ها و ایجاد پلاک در آن‌ها و انسداد سرخرگ ایجاد می‌شود. به آترواسکلروز، بیماری شریان کرونری یا گرفتگی رگ قلب می‌گویند. علت گرفتگی رگ قلب می‌تواند به دلیل گرفتگی در سرخرگ‌های قلب، سرخرگ‌های سر و گردن و سرخرگ‌های کرونری موجب بروز حمله قلبی و سکته مغزی شود.

۲. آرتریت یا التهاب سرخرگ

این مورد از بیماری‌های سرخرگ مربوط به التهاب سرخرگ‌ها است که ممکن است یک یا چند شریان را هم‌زمان درگیر کند. بیشتر واسکولیت‌ها در اثر فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند. در این حالت ممکن است نیاز به ویزیت خضوری و نوبت دکتر جراح عمومی باشد.

۳. بیماری Amaurosis fugax یا حملات ایسکمیک گذرا (نابینایی موقت)

این بیماری در سرخرگ های تأمین‌کننده‌ خون شبکیه چشم به‌وجود‌ می‌آید و به دلیل ازدست‌دادن موقتی جریان خون به شبکیه که یک بافت حساس به نور است، موجب از دست رفتن بینایی می‌شود. این بیماری معمولا به دلیل ایجاد پلاک کلسترول و تصلب شریان کاروتید که کار خون‌رسانی به مغز را انجام می دهند، به وجود می‌آید.

۴. تنگی شریان‌ ها

از دیگر بیماری‌های رایج سرخرگ‌ها که می‌توان آن را از جز بیماری نارسایی شریانی یا همان بیماری شریان محیطی هم لحاظ کرد، تنگی شریان‌هاست. این بیماری در واقع باریک شدن رگ‌هاست که معمولا در اثر تصلب شرایین ایجاد می‌شود. هنگامی که تنگی در شریان‌های قلب، گردن یا پاها رخ می‌دهد، محدودیت‌های جریان خون می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی مانند علت فشار خون بالا شود.

تنها یک کلیک تا درمان فشار خون فاصله داری!

دکتر فشار خون

۵. بیماری شریان محیطی

بیماری شریان محیطی چیست؟ این بیماری هم نوعی تشکیل پلاک کلسترول در شریان‌های محیطی است که آن را با نام نارسایی شریانی یا بیماری شریان محیطی می‌شناسند. در این حالت، آترواسکلروز باعث باریک‌شدن عروق در پاها یا کشاله ران می‌شود. این حالت می‌تواند باعث محدودیت جریان خون در پاها شود که خود ممکن است باعث درد یا بهبود ضعیف زخم شود.

۶. ترومبوز شریانی

در این بیماری، لخته‌شدن ناگهانی خون در یکی از شریان‌ها اتفاق می‌افتد که جریان خون را متوقف می‌کند. در صورت بروز این مشکل در سرخرگ‌ها، بررسی سریع علائم بیماری‌های سرخرگی و درمان فوری برای بازگرداندن جریان خون در شریان ضروری است.

متن انگلیسی: «Arterial thrombosis is a blood clot that develops in an artery. It’s dangerous as it can obstruct or stop the flow of blood to major organs, such as the heart or brain. If a blood clot narrows one or more of the arteries leading to the heart, muscle pain known as angina can occur.»
ترجمه فارسی: «ترومبوز شریانی یک لخته خون است که در یک سرخرگ ایجاد می‌شود. این اتفاق خطرناک است زیرا می‌تواند جریان خون به اندام‌های اصلی مانند قلب یا مغز را مسدود یا متوقف کند. اگر لخته خون یک یا چند سرخ‌رگ منتهی به قلب را باریک کند، درد عضلانی به نام آنژین رخ می‌دهد.»

به نقل از سایت nhsinform

۷. انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) و بیماری عروق کرونری

این مورد در اثر ایجاد پلاک در شریان‌های اصلی و تصلب شریان‌ها ایجاد می‌شود که جلوی پمپاژ خون در قلب را می‌گیرد. در نتیجه لخته‌شدن ناگهانی خون در یکی از شریان‌های مسئول خون‌رسانی به قلب، بیمار دچار حمله قلبی و سکته می‌شود به همین دلیل باید علائم سکته قلبی را جدی گرفت. معمولا به این نوع بیماری سرخرگ‌ها، بیماری عروق کرونری با گرفتگی رگ قلب هم گفته می‌شود. بیماری عروق کرونری همراه با تنگ‌شدن شریان‌های خون‌رسان به قلب می‌تواند احتمال حمله قلبی را بیشتر کند.

۸. تصلب عروق مغزی (سکته مغزی)

لخته‌شدن ناگهانی خون در یکی از شریان‌های خون‌رسان به مغز می‌تواند موجب بروز سکته مغزی شود. سکته مغزی همچنین ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که یکی از شریان‌های مغز می‌ترکد و باعث خونریزی می‌شود.

مورد مهم دیگری که می‌تواند به سکته مغزی ختم شود، بیماری شریان کاروتید است. آترواسکلروز در این شریان‌ها با باریک‌شدن یک یا هر دو شریان کاروتید در گردن می‌تواند احتمال سکته را بیشتر کند.

۹. آرتریت تمپورال

آرتریت تمپورال (التهاب سرخرگ گیجگاهی) به التهاب شریان تمپورال در پوست سر گفته می‌شود. درد در فک هنگام جویدن و درد روی پوست سر از علائم شایع این بیماری سرخرگ‌ها هستند. بیماری‌های سرخرگ مختلفی وجود دارد که شایع‌ترین آنها آترواسکلروز، انفارکتوس قلبی و سکته مغزی و نارسایی شریانی هستند.

تشخیص بیماری‌ های سرخرگ چگونه صورت می‌ گیرد؟

در خصوص بیماری‌های سرخرگ‌ها و انواع مشکلات مرتبط با آن مانند تصلب شرایین و سکته‌های قلبی و مغزی، تشخیص به‌موقع اهمیت بسیار بالایی دارد. در کنار علائمی که در بخش قبل به آنها اشاره کردیم، انجام یک سری آزمایشات تشخیصی مانند موارد زیر، به تشخیص به‌موقع بیماری‌های سرخرگ کمک می‌کند:

• آنژیوگرافی که در آن یک لوله نازک به داخل رگ‌ها وارد شده و هرگونه تصلب شریان و خونریزی را تشخیص می‌دهد. آنژیو قلب چقدر طول میکشد؟ کمتر از یک ساعت زمان می‌برد.
• آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری که نوعی سی‌تی‌اسکن است و می‌تواند باریک‌شدن شریان‌ها را تشخیص دهد و خطر کمتری نسبت به آنژیوگرافی دارد.
• تست استرس یا تست ورزش
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی که نوعی اسکن MRI است و بهترین و دقیق‌ترین تصاویر را از شریان‌های بدن ارائه می‌دهد.
• کاتتریزاسیون قلبی که یک کاتتر نازک از شریان‌های کشاله ران یا بازو وارد شده و به سمت قلب پیش می‌رود. در این مسیر انسداد شریان‌ها پیدا شده و می‌توان آن را درمان کرد.
• بیوپسی شریان که در آن قطعه کوچکی از شریان برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. معمولا از آن برای تشخیص واسکولیت استفاده می‌شود. برای مثال در خصوص بیماری آرتریت تمپورال از شریان پوست سر نمونه‌برداری‌شده و با خون گرفتن از سرخرگ بررسی می‌شود.

روش درمان بیماری‌ های سرخرگ چیست؟ (درمان گرفتگی سرخرگ قلب)

برای درمان بیماری‌های مختلف سرخرگ‌ها باید ابتدا آزمایشات لازم انجام شود و سپس بر اساس ناحیه‌ی دارای مشکل و نوع و شدت مشکل آن، درمان لازم تجویز شود. برای مثال استاتین‌ها دسته‌ای از داروهای کاهنده کلسترول هستند که به‌صورت خوراکی مصرف‌ می‌شوند و برای رفع مشکل رسوب کلسترول در رگ‌ها تجویز می‌شوند. این دارو ریسک حمله قلبی و سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

آسپرین هم دسته دیگری از داروهایی است که برای درمان بیماری عروق تجویز می‌شود. این دارو مانع از لخته‌شدن خون در سرخرگ‌ها می‌شود. در کنار این درمان‌های دارویی، ممکن است گاهی به آنژیوگرافی، فنر گذاشتن در قلب و بالن‌ قلب و حتی عمل بای پس قلب هم نیاز باشد. برای اطلاعات بیشتر، توصیه می‌کنیم از سیستم مشاوره تلفنی با دکتر جراح عمومی در سایت دکترتو استفاده کنید.

انواع سرخرگ‌ های بدن کدامند؟

همان‌طور که گفته‌شد تعداد زیادی سرخرگ در بدن وجود دارد و با انشعابات فراوان گستردگی بسیار زیادی پیدا می‌کنند. در کل شریان‌های بدن به دو نوع اصلی دسته‌بندی می‌شوند:

انواع شریان بدن	کارکرد آن‌ها
شریان‌های الاستیکی	سرخرگ‌های الاستیک نزدیک‌ترین شریان‌ها به قلب (آئورت و شریان‌های ریوی) هستند که دارای بافت الاستیک بسیار بیشتری در لایه میانی هستند. این ویژگی سرخرگ‌های الاستیک به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با وجود پمپاژ مداوم قلب، گرادیان فشار نسبتا ثابتی را حفظ کنند و معمولا فشارخون بالایی دارند.
شریان‌های عضلانی	شریان‌های عضلانی شامل شریان‌هایی با نام آناتومیک هستند، مانند شریان براکیال (سرخرگ بازویی)، شریان رادیال (سرخرگ زند زبرین) و شریان فمورال (سرخرگ رانی). این شریان‌ها نسبت به شریان‌های الاستیک، سلول‌های عضلانی صاف بیشتری در لایه میانی‌شان دارند و میزان الاستین کمتری دارند.

سایر سرخرگ‌های مهم بدن هم شامل سرخرگ‌های تهی‌گاهی، شریان مغزی (پیشین، میانی و پسین)، سرخرگ کرونری، سرخرگ کلیوی، سرخرگ خلفی،‌سرخرگ زبانی، سرخرگ اولنار یا سرخرگ زند زیرین،‌ سرخرگ رادیال، سرخرگ تمپورال، سرخرگ ساب کلاوین، سرخرگ بند ناف، سرخرگ پشت پایی و سرخرگ صورت است. تعداد سرخرگ‌های موجود در بدن بسیار زیاد است و هرکدام با نام اندامی که به آن می‌روند، مشخص می‌کنند.

دسته‌بندی دیگر سرخرگ‌های بدن شامل سرخرگ‌های محیطی و سرخرگ‌های کرونری است:

• سرخرگ‌های کرونری، در واقع سرخرگ‌های قلب هستند.
• سرخرگ‌های محیطی شریان‌هایی هستند که به سایر اندام‌های بدن می‌روند و خون‌رسانی به آن‌ها را انجام می‌دهند. از آن‌ها می‌توان به سرخرگ بازویی سری، ریوی، سرخرگ زیرترقوه‌ای، تهی‌گاهی، سرخرگ‌های سر و گردن، سرخرگ های شکم و لگن خاصره، سرخرگ های پا و سرخرگ های نیم تنه و سینه اشاره کرد.

تفاوت سرخرگ و سیاهرگ چیست؟

به سرخرگ شریان گفته‌می‌شود و به سیاهرگ، ورید می‌گویند. سرخرگ‌ها در واقع از قلب دور می‌شوند و کار آن‌ها انتقال خون از قلب به سایر بخش‌ها و اندام‌های بدن است. اما سیاهرگ دقیقا عملکردی معکوس دارد. کار سیاهرگ چیست؟ خون را به سمت قلب بازمی‌گرداند.

در واقع در تفاوت سرخرگ و سیاهرگ باید گفت در تعریف سرخرگ، خون سرشار از اکسیژن را بین تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن توزیع می‌کند. اما سیاهرگ خون کثیف و سرشار از دی‌اکسیدکربن و مواد دفعی را از بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن جمع‌آوری کرده و آن را به سمت قلب می‌برد تا این خون مجدد در آن جا تصفیه‌ شود و در بدن گردش پیدا کند.

تفاوت دیگر سرخرگ و سیاهرگ در ساختار آن‌هاست. در کل از نظر میزان ضخامت، سرخرگ‌ها ضخیم‌تر از سیاهرگ‌ها هستند. نکته دیگر در رنگ آن‌ها است. از آن جایی که سرخرگ همیشه خون تازه و سرشار از اکسیژن را در خود حمل می‌کند، رنگ آن قرمز روشن است. اما سیاهرگ‌ها به رنگ آبی تیره دیده‌می‌شوند، چرا که خون سرشار از دی‌اکسیدکربن در آن‌ها جریان دارد.

تفاوت سرخرگ ششی و آئورت چیست؟

سرخرگ ریوی اصلی در بدن، آئورت و سرخرگ ششی هستند که خون را از قلب خارج می‌کنند. یک تفاوت مهم این دو رگ این است که شریان ریوی خون فقیر از اکسیژن (مانند خون سیاهرگ) را حمل می‌کند، در حالی که آئورت خون غنی از اکسیژن را حمل می‌کند.

نوع گردش خون از طریق سرخرگ آئورت به تمام بدن چیست؟ این رگ بزرگ، خون را از بطن چپ به تمام اندام‌های بدن در سر و گردن، تنه و پاها منتقل می‌کند.

مهم‌ ترین سرخرگ‌ های بدن شامل کدام شریان‌ ها می‌ شوند؟

تمام شریان‌های بدن اهمیت زیادی دارند. بااین‌حال برخی از این سرخرگ‌ها را می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین سرخرگ‌های بدن در نظر گرفت. سرخرگ آئورت و ششی یا ریوی قطعا از مهم‌ترین‌ها هستند. در کنار این شریان‌ها، سرخرگ کرونری، سرخرگ بازویی و رانی جزء مهم‌ترین سرخرگ‌های بدن انسان هستند.

۱. شریان آئورت

وظیفه سرخرگ آئورت چیست؟ آئورت بزرگ‌ترین سرخرگ‌ در بدن انسان است و می‌توان آن را خط اصلی در نقل‌وانتقال خون در نظر گرفت. این شریان مستقیما از قلب خارج می‌شود. خون با اکسیژن بالا و فشار زیاد از قلب به داخل دریچه آئورت قلب می‌آید و سپس از طریق شریان‌های کرونری و محیطی به سایر بخش‌های بدن انتقال پیدا می‌کند.

خود آئورت را به سه شاخه مهم آئورت صعودی، قوس آئورت و آئورت نزولی دسته‌بندی می‌کنند که طبق آن نوع گردش خون از طریق سرخرگ آئورت به تمام بدن مشخص می‌شود. آئورت صعودی به سمت قلب می‌رود. آئورت قوس که خود به سه شاخه مجزا می‌شود، خون را به سمت سر، گردن و بازوها انتقال می‌دهد. در نهایت آئورت نزولی خون را به سمت نیم‌تنه پایینی بدن می‌برد.

۲. سرخرگ ریوی یا ششی

سرخرگ ششی چیست و سرخرگ ششی راست چه خونی دارد؟ این رگ هم مستقیما به قلب متصل می‌شود و کار آن گرفتن‌خون با اکسیژن بسیار کم از قلب و انتقال آن به ریه است. این خون بدون اکسیژن که از طریق وریدهای محیطی جمع‌آوری‌شده است به قلب ریخته می‌شود و در ادامه از طریق شریان ریوی به ریه منتقل می‌شود.

کار سرخرگ ششی قلب چیست و سرخرگ ششی به کجا میرود؟ این مسیر را مدار ریوی گردش خون هم می‌نامند و جایی است که خون می‌تواند از شر دی‌اکسیدکربن خلاص‌ شود و اکسیژن تازه به دست آورد. در واقع شریان ریوی تنها شریانی است که حاوی خون کم اکسیژن است ولی چون از قلب خارج می‌شود به آن سرخرگ گفته می‌شود.

۳. سرخرگ کرونری (چند سرخرگ کرونری داریم؟)

این اولین سرخرگی است که خون سرشار از اکسیژن آئورت به آن منتقل می‌شود. سرخرگ کرونری مستقیما از ابتدای آئورت منشاء می‌گیرد و حاوی خون اشباع از اکسیژن است. به این سرخرگ، سرخرگ‌های قلب هم گفته می‌شود.

کار این سرخرگ‌ها تأمین اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز ماهیچه‌های قلب است. در واقع خون سرشار از اکسیژن سرخرگ کرونری، ماهیچه‌های قلب را تغذیه می‌کند و نیاز آنها را برطرف می‌کند. هر دو شریان‌های کرونری با عبور از سطح قلب و اتصال به هم یک مسیر توزیع دایره‌ای‌شکل را در اطراف قلب به وجود می‌آورند.

۴. سرخرگ‌ های سر و گردن

دسته دیگر سرخرگ‌های مهم بدن شامل سرخرگ‌های سروگردن می‌شوند که همان‌طور که گفته شد از قوس آئورت منشا می‌گیرند و خون را به سمت نیم‌تنه فوقانی بدن می‌برند. سرخرگ‌های براکیوسفالیک، کاروتید، سرخرگ‌های مغزی پیشین، پسین و میانی و تیروسرویکال از مهم‌ترین این سرخرگ‌ها محسوب می‌شوند.

برای مثال سرخرگ‌های داخلی و خارجی کاروتید جز اولین شریان‌هایی هستند که به‌صورت جفت، خون را به مغز می‌رسانند. شریان‌های جفت مهره‌ای که از شریان‌های ساب ترقوه منشا می‌گیرند، هم به سمت گردن و سر می‌روند و خون‌رسانی به سر و گردن را انجام می‌دهند.

در ادامه شریان‌های تیروسرویکال را داریم که از ساب کلاوین منشعب شده و خود به چندین رگ تقسیم می‌شوند. این رگ‌ها خون را به تیروئید، گردن و بخش‌های فوقانی پشت بدن می‌رسانند. کاروتید خارجی هم خون را به نواحی صورت مانند فک و گردن انتقال می‌دهد.

متن انگلیسی: «The carotid arteries are a pair of blood vessels. There’s one on each side of the neck. The carotid arteries deliver blood to the brain and head. Carotid artery disease occurs when fatty deposits, called plaques, clog the blood vessels that deliver blood to the brain and head (carotid arteries).»
ترجمه فارسی: «سرخرگ‌های کاروتید یک جفت از رگ‌های خونی هستند که در هر طرف گردن یکی از آن‌ها وجود دارد. شریان‌های کاروتید خون را به مغز و سر می‌رسانند. بیماری شریان کاروتید زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات چربی به نام پلاک، رگ‌های خونی سر و مغز (شریان‌های کاروتید) را مسدود می‌کنند.»

به نقل از سایت mayoclinic

۵. شریان‌ های تنه

دسته دیگر شریان‌های مهم بدن شامل شریان‌های تنه (سرخرگ‌های نیم‌تنه و سینه) می‌شوند که سرخرگ‌های ریه، سرخرگ‌های قلب، سرخرگ‌های شکم و لگن خاصره و حتی آئورت در این دسته قرار می‌گیرند. این‌ها شامل سرخرگ‌های بسیار زیادی می‌شوند که هرکدام را معمولا بر اساس اندامی که بابد خون‌رسانی کند، نام‌گذاری می‌کنند.

برای مثال سرخرگ مری باید خون را به مری برساند. شریان‌های بین‌دنده‌ای که در دو طرف بدن قرار دارند، باید خون را به نواحی مختلف بدن از جمله مهره‌ها، نخاع، عضلات پشتی و پوست برسانند.

۶. شریان‌ های شکمی

دسته دیگر شریان‌های مهم بدن، سرخرگ‌هایی هستند که از آئورت شکمی منشعب‌شده و به آنها تنه سلیاک گفته‌می‌شود. این شریان خود به شریان‌های کوچک‌تری منشعب‌ می‌شوند که باید به اندام‌های شکمی مانند معده، طحال و کبد برود. مزانتریک شریان شکمی دیگری است که خون را به روده کوچک و لوزالمعده می‌رساند.

مزانتریک تحتانی خون را به روده بزرگ و راست‌روده می‌برد. در کنار این شریان‌های شکمی، سایر شریان‌ها شامل شریان‌های کلیوی، شریان‌های آدرنال (ارسال خون به غده‌ی فوق کلیه)، شریان‌های کمری و شریان‌های گنادال می‌شوند. شریان‌های گنادال هم باید خون را به اندام‌های جنسی (بیضه و تخمدان) برساند.

دسته دیگر شریان‌هایی که از شریان‌هایی شکمی منشعب می‌شوند، به‌عنوان سرخرگ‌های ایلیاک داخلی و خارجی شناخته می‌شوند که جزء سرخرگ‌های لگن خاصره محسوب می‌شوند. آن‌ها خون را به مثانه، لگن و بخش خارجی اندام تناسلی می‌رسانند. در زنان خون رحم و واژن هم توسط این شریان تأمین می‌شود.

۷. سرخرگ‌ های دست و پا

دسته دیگر سرخرگ‌های بدن در بخش پایینی به سرخرگ‌های پا معروف‌اند و به آن‌ها شریان‌های فمورال گفته‌می‌شود. این شریان در واقع از شریان ایلیاک خارجی منشعب می‌شوند و خون ران و بخش‌های پایینی پا را تأمین می‌کند. با تقسیم آن‌ها به رگ‌های کوچک‌تر، خون نواحی زانو، زیر زانو، ساق پا و مچ پا تأمین می‌شود. هر یک از شریان‌های منشعب‌شده در هر قسمت پا نام مخصوصی دارند.

رگ اصلی دست کدام است؟ منبع اصلی تمام خون دست از دو شریان اصلی سرچشمه می‌گیرد. این دو شریان عبارت‌اند از شریان اولنار و شریان رادیال. شریان اولنار به سمت پایین دست می‌آید و رگ‌های قوس کف دست را تشکیل می‌دهد. شریان شعاعی یا رادیال رگ‌های عمیق‌تر قوس کف دست را ایجاد می‌کند.

۸. سرخرگ برونشیال

سرخرگ برونشیال چیست؟ سرخرگ و شریان‌های برونش یا برونشیال، خون اکسیژن‌دار را با فشاری ۶ برابر فشار شریان‌های ریوی به ریه‌ها می‌برند. شریان‌های برونش از ساختارهای پشتیبان ریه‌ها، از جمله شریان‌های ریوی، تغذیه می‌کنند و به طور کلی در تبادل گاز شرکت ندارند.

عکس سرخرگ در بدن انسان

تصویر زیر، نمونه‌ و عکس سرخرگ بدن را نشان می‌دهد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سرخرگ‌ یکی از اندام‌های بسیار مهم بدن است. شریان‌ها خون تازه و غنی از اکسیژن و مواد غذایی را به تمام اندام‌های بدن می‌رسانند. اگر مشکلی در سرخرگ‌ها ایجاد شود خون‌رسانی به اندام‌ها دچار مشکل شده و عملکرد آن اندام دچار اختلال می‌شود. سرخرگ‌های زیادی در بدن داریم برخی از سرخرگ‌های مهم بدن شامل آئورت، سرخرگ شکمی، کرونری، ریوی و غیره است. بیماری‌های مخالفی بر سلامت شریان‌ها تأثیر می‌گذارد که از مهم‌ترین آن‌ها به تصلب شرایین و انفارکتوس می‌توان اشاره کرد.

مراقبت از رگ‌های خونی بخصوص سرخ‌رگ‌ها و سیاهرگ‌ها به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عملکرد قلب کمک شایانی می‌کنند. از مهمترین راهکارهایی که می‌توانید انجام دهید، رعایت برنامه غذایی سالم و اصولی است. حذف یا کاهش مصرف روغن‌های مضر برای قلب، از انسداد عروق خونی پیشگیری می‌کند.

اگر سابقه ابتلا به بیماری قلب و عروق دارید یا رژیم غذایی نادرست، و پرچربی دارید و ورزش نمی‌کنید، باید زیر نظر متخصص قلب و عروق باشید. برای پیدا کردن بهترین متخصص قلب و عروق به وب‌سایت دکترتو مراجعه کنید. در دکترتو علاوه بر آشنایی با دکتر قلب و عروق خوب، می‌توانید به‌راحتی از پزشک موردنظرتان نوبت بگیرید و یا از خدمات مشاوره تلفنی دکتر قلب و مشاوره آنلاین دکترتو استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامت شماست!