انواع سرطان مثانه چیست و چه علائم و درمانی دارد؟

سرطان مثانه چیست؟ انواع سرطان مثانه چه علائم و نشانه‌هایی دارند؟ وجود توده در مثانه نشانه چیست؟ چگونه می‌توان تومور مثانه را تشخیص داد؟ آیا این نوع سرطان درمان دارد؟ اگر شما یا یکی از عزیزانتان نشانه‌های سرطان مثانه را دارید، احتمالاً با این قبیل سؤالات روبرو می‌شوید و به دنبال غربالگری‌های دقیق برای تشخیص آن هستید.

برای تشخیص دقیق بیماری سرطان مثانه باید به متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهید. برای پیداکردن بهترین متخصصان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترت علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

سرطان مثانه یا تومور مثانه چیست؟

این سرطان زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های پوشاننده‌ی سطح داخلی مثانه تغییر کنند و رشد آن‌‌ها از کنترل خارج شود و توده‌ای به نام تومور ایجاد می‌شود. تومور مثانه می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد. بدخیمی به این معناست که سلول‌های سرطانی می‌توانند رشد کنند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند که این فرآیند متاستاز نامیده می‌شود. اما تومور خوش‌خیم به سایر قسمت‌های بدن متاستاز نمی‌دهد. تومورهای خوش‌خیم مثانه نادر هستند.

سرطان مثانه خوش‌خیم

وجود توده در مثانه نشانه چیست؟ آیا هر توده‌ای نشان‌دهنده سرطان است؟ تومورهای غیر سرطانی یا خوش‌خیم مثانه از پوشش داخلی یا سایر بافت‌های مثانه شروع می‌شوند. تومورهای خوش‌خیم به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کنند. این نوع تومورها می‌توانند باعث ایجاد خون در ادرار و مشکلات مثانه شوند. انواع رایج تومورهای غیر سرطانی مثانه پاپیلوم‌ها و پاپیلوم‌های معکوس هستند.

پاپیلوم‌ها از سلول‌های اوروتلیال شروع می‌شوند. این سلول‌ها پوشش داخلی مثانه را تشکیل می‌دهند. این تومورها به سمت مرکز مثانه رشد می‌کنند و معمولاً فقط یک پاپیلوم کوچک یافت می‌شود. پاپیلوم‌های معکوس معمولاً تومورهای مسطح هستند که در دیوار مثانه رشد می‌کنند.

دستگاه ادراری انسان و نحوه‌ی تشکیل تومور مثانه

برای درک بیش‌تر، در مورد دستگاه ادراری صحبت خواهیم کرد. مثانه یک ارگان کیسه‌ای شکل، توخالی و انعطاف پذیر در لگن است. مهم‌ترین نقش مثانه، ذخیره‌ی ادرار قبل از خروج آن از بدن است. کلیه‌ها پس از تولید ادرار، از طریق لوله‌هایی به نام میزنای یا حالب ادرار را به مثانه منتقل می‌کنند. هنگام ادرار کردن عضلات مثانه منقبض می‌شوند و ادرار از طریق لوله‌ای به نام میزراه (پیشابراه یا مجرای ادراری) از بدن خارج می‌شود. در مردان پروستات نیز عضوی از دستگاه ادراری است.

دیواره‌ی مثانه دارای سه لایه است: سلول‌های اوروتلیال (urothelium) که سطح داخلی مثانه، لگنچه‌ی کلیه و حالب (میزنای) را پوشش می‌دهند. لایه‌ی ماهیچه‌ای خارجی که ماسکولاریس پروپریا (muscularis propria) نام دارد و به وسیله‌ی لایه‌ای نازک و فیبروزی به نام لامینا پروپریا (lamina propria)، از سلول‌های اوروتلیال جدا می‌شود. وجود سلول‌های سرطانی در لگنچه‌ی کلیوی و مجاری ادراری فوقانی نیز نوعی سرطان مثانه محسوب شده و اغلب با نام سرطان مثانه فوقانی یا سرطان مجاری ادراری فوقانی شناخته می‌شود.

انواع سرطان مثانه

انواع سرطان مثانه به ظاهر سلول‌های توموری در زیر میکروسکوپ بستگی دارد. سرطان مثانه انواع مختلفی دارد، انواع اصلی سرطان مثانه عبارتند از:

کارسینوم سلول‌های ترنزیشنال (TCC) یا کارسینوم اوروتلیال (UCC)

حدود ۹۰ درصد از سرطان‌های مثانه و ۱۰ تا ۱۵ درصد از سرطان‌های کلیه از این نوع هستند. سلول‌‌های اوروتلیال پوشش قسمت داخلی مثانه و سایر قسمت‌های دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند. در صورت تشخیص کارسینوم سلول‌های ترنزیشنال (TCC)، باید کل دستگاه ادراری مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به باقی ماندن تومور در سطح آستر داخلی مثانه (اپیتلیوم)، یا نفوذ به قسمت‌‌های عمقی‌تر و لایه‌ی عضلانی، کارسینوم سلول‌های ترنزیشنال می‌تواند به دو نوع تهاجمی یا غیر تهاجمی تقسیم بندی کرد. هرچه سرطان تهاجمی‌تر باشد درمان آن سخت‌تر است. TCC به دو نوع تقسیم می‌شود:

1. کارسینومای پاپیلاری: توده‌های کوچکی از سطح داخلی مثانه به سمت حفره‌ی تو‌خالی داخل مثانه رشد می‌کنند. سرطان پاپیلاری غیر تهاجمی است و احتمال بدخیمی در آن کم است به همین دلیل پروگنوز خوبی دارد.
2. کارسینومای مسطح: این نوع تومور به سمت بخش توخالی مثانه رشد نمی‌کند. اگر در لایه‌ی داخلی مثانه باقی بماند، تحت عنوان کارسینوم مسطح غیر تهاجمی یا کارسینوم سطحی درجا (CIS) شناخته می‌شود.

کارسینوم سلول‌های سنگفرشی

حدود ۴ درصد از سرطان مثانه از این نوع است. سلول‌های سنگفرشی، سلول‌های نازک و صافی هستند که در سطح پوست نیز دیده می‌شوند. این سلول‌ها در واکنش به التهاب مثانه رشد می‌کنند و با گذشت زمان سرطانی می‌شوند. اکثر سرطان‌های سلول سنگفرشی تهاجمی هستند.

آدنوکارسینوما

حدود ۱ درصد از سرطان‌های مثانه از این نوع هستند. این تومور ناشی از اختلال رشد سلول‌های غدد ترشح کننده‌ی موکوس در مثانه رخ می‌دهد. آدنوکارسینوما به سرطان کولون شباهت دارد. اکثر آدنوکارسینوم‌های مثانه تهاجمی هستند.

تومورهای مثانه کمتر شایع

انواع دیگر تومور مثانه که کم‌تر شایع هستند عبارتند از:

• کارسینوم سلول‌های کوچک(SCC): کم‌تر از ۱ درصد سرطان‌های مثانه از این نوع هستند. SCC در سلول‌های عصبی مانند سلول‌های نورواندوکرینی نیز ایجاد می‌شود. این فرم اغلب سریع رشد می‌کند و نیاز به شیمی درمانی دارد.
• سارکوما: نوع نادر سرطان مثانه است که از سلول‌های عضلانی یا چربی مثانه تشکیل شده است.

برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین انکولوژیست آشنا شوید، به‌صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

مراحل سرطان مثانه

علاوه بر توصیف سرطان مثانه از نظر سلولی، دسته بندی دیگری نیز وجود دارد. پس از تایید تشخیص سرطان مثانه جهت مرحله بندی آن از آزمایش‌هایی مانند سی تی اسکن، ام آر آی، عکس اشعه‌ی ایکس قفسه‌ی سینه و اسکن استخوان، کمک گرفته می‌شود. مرحله بندی کارسینوم مثانه میزان گسترش، پروگنوز و درمان مناسب را تعیین می‌کند. مراحل مختلف تومور مثانه به شرح زیر است:

• مرحله ۰: سلول‌های سرطانی در سطح پوشش داخلی مثانه ایجاد شده‌اند. تومور در این مرحله، سرطان درجا نیز نامیده می‌شود.
• مرحله ۱: سلول‌های سرطانی پوشش داخلی مثانه را درگیر کرده‌اند اما به لامینا پروپریا و دیواره‌ی عضلانی نفوذ نکرده‌اند. تومور در این مرحله، کارسینوم تهاجمی غیر عضلانی نیز نامیده می‌شود.
• مرحله ۲: سرطان به دیواره‌ی عضلانی حمله کرده اما به خارج از مثانه گسترش نیافته است. این مرحله، کارسینوم تهاجمی عضلانی نیز نامیده می‌شود.
• مرحله ۳: سرطان از طریق دیواره‌ی مثانه به بافت اطراف از جمله پروستات، رحم و واژن نیز گسترش یافته است.
• مرحله ۴: سرطان به سایر ارگان‌های بدن مانند گره‌های لنفاوی، استخوان‌ها، ریه‌ها و کبد گسترش یافته است. این مرحله، سرطان پیشرفته‌ی مثانه به حساب می‌آید.

متاستاز سرطان مثانه

تمام انواع سلول‌های سرطانی مثانه می‌توانند طی فرآیند متاستاز فراتر از مثانه و به مناطق دیگر بدن گسترش پیدا کنند. اگر سرطان مثانه به کبد، استخوان‌ها، ریه، گره‌های لنفاوی خارج از لگن یا سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد، تومور متاستاتیک مثانه نامیده می‌شود. اگر تومور مثانه به اندام‌های اطراف، مانند رحم و واژن در زنان، پروستات در مردان و یا عضلات اطراف مثانه گسترش یابد، به نام سرطان پیشرفته‌ی درجا نامیده می‌شود. سرطان مثانه اغلب به گره‌های لنفاوی در لگن نیز گسترش می‌یابد.

شیوع و پروگنوز سرطان مثانه

تومور مثانه یکی از شایع‌ترین سرطان‌هاست و هر ساله حدود ۶۸،۰۰۰ نفر در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سرطان مثانه چهارمین سرطان شایع در مردان است و مردان را بیش‌تر از زنان درگیر می‌کند. از هر ۲۷ مرد ۱ نفر به سرطان مثانه مبتلا می‌شود در حالی که از هر ۸۹ زن ۱ نفر به سرطان مثانه مبتلا می‌شود. طبق آمار، در سال‌های اخیر میزان بروز سرطان مثانه در زنان رو به کاهش بوده است.

هرچند که سرطان مثانه در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما خطر ابتلا به سرطان مثانه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان مثانه بیش از ۵۵ سال سن دارند و میانگین سنی تومور مثانه ۷۳ سال است. میزان بقای ۵ ساله سرطان مثانه حدود ۷۷ درصد است، این بدان معناست که از هر ۱۰ نفر مبتلا به سرطان مثانه، حدود ۷ نفر تا ۵ سال بعد زنده خواهند ماند. اما این آمار تخمینی است و پروگنوز هر فرد بر اساس سن، سلامت عمومی، زمان تشخیص سرطان و نحوه‌ی درمان آن متفاوت است.

سرطان مثانه چهارمین سرطان شایع در مردان است و مردان را بیش‌تر از زنان درگیر می‌کند.

سرطان مثانه در مردان

سرطان مثانه در مردان بیشتر از زنان شایع است. طبق آمار به‌دست‌آمده در آمریکا این سرطان چهارمین سرطان شایع در میان مردان آمریکایی است. همچنین یکی از 10 سرطان کشنده است که می‌تواند زندگی افراد را تهدید کند. این بیماری به سن وابسته بوده و بیشتر در مردان بالای 60 سال دیده می‌شود. یکی از مهم‌ترین عوامل رشد این سرطان در میان مردان سیگار است. سموم سیگار جذب جریان خون شده و توسط کلیه‌ها از طریق ادرار دفع می‌شود.

تومور مثانه در زنان

تقریباً در مقابل هر سه مردی که به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند، یک زن مبتلا به این بیماری است. سرطان مثانه جز سرطان‌های شایع در میان زنان نیست. اما هرساله حدود 18000 زن در ایالات متحده آمریکا به این بیماری مبتلا می‌شوند. در 50% موارد سرطان زمانی که هنوز به بافت‌های دیگر منتقل نشده است، تشخیص داده می‌شود. اما این میزان در زنان کمتر است. زیرا علائم بیماری در بیشتر موارد نادیده گرفته می‌شود. یکی از علائم تومور مثانه در زنان خونریزی رحم بعد از یائسگی است. این خونریزی را نباید نادیده گرفت.

علائم و نشانه‌های سرطان مثانه یا تومور مثانه

گاهی اوقات افراد مبتلا به تومور مثانه هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. علائم سرطان مثانه می‌تواند شبیه به بیماری‌‌های دیگر دستگاه ادراری مانند سنگ کلیه یا عفونت ادراری باشد. افراد مبتلا به سرطان مثانه علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:

• خون در ادرار یا هماچوری: ادرار به رنگ قرمز روشن یا قرمز تیره (شبیه چای) دیده می‌شود.
• درد یا سوزش ادرار
• تکرر ادرار
• قطع ادرار
• احساس نیاز به ادرار کردن چندین بار در طول شب
• احساس نیاز به ادرار کردن، اما عدم توانایی ادرار کردن
• کمر درد در یک طرف بدن

سرطان مثانه اغلب زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد به علت مشاهده‌ی خون در ادرار (هماچوری) به دکتر کلیه و مجاری ادراری و تناسلی مراجعه می‌کند. هماچوری شدید به این معنی است که به قدری خون در ادرار وجود دارد که بیمار می‌تواند آن را ببیند. گاهی مقدار کمی خون در ادرار وجود دارد که قابل مشاهده نیست و هماچوری میکروسکوپی نامیده می‌شود. هماچوری میکروسکوپی را می‌توان فقط با آزمایش ادرار تشخیص داد.

علائم سرطان مثانه بدخیم

در برخی مواقع زمانی که اولین نشانه‌های سرطان مثانه ظاهر می‌شوند، سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است. در این وضعیت، علائم سرطان مثانه بدخیم بستگی به محل گسترش سرطان دارد. به عنوان مثال، گسترش سرطان به ریه‌ها موجب سرفه یا ضعف تنفس، گسترش آن به کبد باعث درد شکم یا زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم) و گسترش به استخوان، باعث درد استخوان یا شکستگی استخوان می‌شود. سایر علائم پیشرفته‌ی سرطان شامل درد پشت یا لگن، از دست دادن اشتها و کاهش وزن، ورم پا و عدم توانایی ادرار کردن می‌باشد.

علائم سرطان مثانه در بارداری

در زمان بارداری ایجاد تومورهای بدخیم نادر است. شایع‌ترین سرطان‌ها در زمان بارداری ملانوم و پس از آن سرطان دهانه رحم و سینه است. احتمال ایجاد سرطان مثانه بسیار پایین است. در صورت ابتلا به این بیماری در بارداری علائم آن با تأخیر تشخیص داده می‌شود. زیرا علائم ادراری در بارداری طبیعی بوده و هماچوری (وجود خون در ادرار) با خونریزی واژینال اشتباه گرفته می‌شود.

---

عوامل و ریسک فاکتورهای موثر در ابتلا به تومور مثانه

عامل خطر سرطان، هر چیزی است که احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به تومور مثانه را افزایش دهند:

• سن: شانس ابتلا به سرطان مثانه با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد به طوری که بیش از ۷۰ درصد افراد مبتلا به سرطان مثانه بیش از ۶۵ سال سن دارند.
• جنسیت: احتمال ابتلا به سرطان مثانه در مردان نسبت به زنان ۴ برابر بیش‌تر است اما میزان مرگ و میر در زنان بیش‌تر از مردان است.
• بیماری‌های مزمن مثانه: سنگ‌ مثانه و عفونت مثانه خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهند. افرادی که از کمر به پایین فلج شده‌اند و برای دفع ادرار به کاتتر ادراری نیاز دارند مستعد عفونت‌های ادراری هستند و احتمال ابتلا به سرطان مثانه در آن‌‌ها بالاست.
• نژاد: احتمال ابتلا به سرطان مثانه در افراد سفید پوست دو برابر بیش‌تر از افراد سیاه پوست است، اما میزان مرگ و میر سیاه پوستان دو برابر بیش‌تر از سفید‌پوستان است.
• پیشینه‌ی قبلی سرطان مثانه: در افرادی که قبلا یک بار به سرطان مثانه مبتلا بوده‌اند، احتمال عود دوباره‌ی سرطان مثانه وجود دارد. به همین دلیل غربالگری پس از درمان هر ۳ تا ۶ ماه یکبار توصیه می‌شود.
• شیستوزومیازیس یا عفونت با انگل شیستوزوما: افرادی که این بیماری انگلی را دارند، با احتمال بیش‌تری به سرطان سلول‌های سنگفرشی مثانه مبتلا می‌شوند. شیستوزومیازیس در قسمت‌هایی از آفریقا، آمریکای جنوبی، آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه یافت می‌شود.
• سندروم لینچ: افراد مبتلا به نوعی بیماری ارثی به نام سندرم لینچ که قبلا با نام سرطان کولورکتال غیر‌پولیپوزی ارثی یا HNPCC شناخته می‌شد، با خطر بالای ابتلا به سرطان مثانه روبرو هستند.
• وجود نقص‌های مثانه از تولد

---

عوامل خطر قابل کنترل سرطان مثانه

برخی از عوامل خطر مربوط به تومور مثانه قابل کنترل بوده و با تغییر سبک زندگی می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. برخی از مهم‌ترین علل آن عبارتند از:

• استفاده از تنباکو: شایع‌ترین عامل خطر، سیگار کشیدن است. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در افراد سیگاری ۴ تا ۷ برابر بیش‌تر از افراد غیر سیگاری است.
• مواد شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع نساجی، لاستیک، چرم، رنگ، چاپ و برخی مواد شیمیایی معطر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهد.
• استفاده از سیکلوفسفامید: خطر ابتلا به سرطان مثانه در افرادی که با سیکلوفسفامید شیمی درمانی شده‌اند افزایش می‌یابد.
• استفاده از پیوگلیتازون (Actos): در سال ۲۰۱۱، اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) هشدار داد که خطر ابتلا به سرطان مثانه در افرادی که برای درمان دیابت داروی پیوگلیتازون را به مدت بیش از ۱ سال مصرف کرده‌اندِ، افزایش یافته است. با این حال، مطالعات منتشر شده نتایج متناقضی را نشان داده است.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی در ناحیه‌ی لگن
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند آرسنیک در آب آشامیدنی
• مصرف مایعات به میزان کم

---

بررسی‌های تشخیصی سرطان مثانه یا تومور مثانه

تشخیص زودهنگام سرطان، شانس درمان موثر را بالا می‌برد. ابتدا پشینه‌ی پزشکی فرد و ریسک فاکتورهای تومور مثانه بررسی شده و معاینه‌ی لگنی انجام می‌شود. با توجه به نتایج به دست آمده آزمایش‌‌های تشخیصی توسط پزشک کلیه و مجاری ادراری و تناسلی درخواست داده می‌شوند. آزمایشات مختلفی وجود دارد که در تایید تشخیص، تعیین محل تومور، بررسی متاستاز و انتخاب بهترین گزینه‌ی درمانی به پزشکان کمک می‌کنند.

بیوپسی یا نمونه برداری بافتی مطمئن‌ترین روش تشخیص در بسیاری از انواع سرطان‌هاست. در بیوپسی، پزشک یک نمونه‌ی کوچک از بافت را جهت بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد. اگر بیوپسی امکان پذیر نباشد، پزشک آزمایشات دیگری را بر اساس نوع سرطان، علائم و نشانه‌های فرد، سن بیمار، سلامت عمومی بیمار و نتایج آزمایشات قبلی، پیشنهاد می‌دهد. آزمایشات تشخیصی این سرطان به شرح زیر هستند:

• آزمایش ادرار

در صورت مشاهده‌ی خون توسط فرد، پزشک آزمایش سیتولوژی ادرار را درخواست می‌دهد. سیتولوژی ادرار اغلب شامل نمونه‌ی ادرار تصادفیست که وجود سلول‌های توموری را بررسی می‌کند. نمونه‌ی ادرار جهت بررسی سیتولوژی را می‌توان از طریق سیستوسکوپی نیز تهیه کرد. آزمایش کشت ادرار برای بررسی عفونت ادراری و آزمایش نشانگر (مارکر) توموری در ادرار برای بررسی سلول‌های سرطانی نیز انجام می‌شود.

• سیستوسکوپی

سیستوسکوپی روش تشخیص استاندارد این سرطان است. در این روش پزشک با استفاده از یک لوله‌ی نازک و انعطاف پذیر که انتهای آن دوربین و پروژکتور کوچکی قرار دارد، به نام سیستوسکوپ، درون مثانه را بررسی می‌کند. سیستوسکوپی نیاز به بیهوشی ندارد و در مطب پزشک قابل انجام است. سیستوسکوپی وجود توده در مثانه را تشخیص می‌دهد و نیاز به بیوپسی یا جراحی را تعیین می‌کند.

• بیوپسی یا برداشتن تومور مثانه از طریق پیشابراه (TURBT)

اگر طی سیستوسکوپی بافت غیرطبیعی در مثانه پیدا شود، پزشک مقدار کمی از بافت را برای آزمایش برمی‌دارد. این عمل برداشتن تومور مثانه از طریق پیشابراه یا TURBT نامیده می‌شود. طی TURBT، پزشک تومور و نمونه‌ای از عضله مثانه که به تومور نزدیک است را برمی‌دارد. TURBT می‌تواند برای تشخیص سرطان مثانه استفاده شود و نوع تومور را تشخیص دهد، همچنین به عنوان درمان تومور تهاجمی غیر عضلانی نیز استفاده می‌شود.

• پیلوگرام یا اوروگرافی داخل وریدی (IVP)

این روش تصویربرداری، شامل تزریق رنگ به داخل وریدها است. سپس این رنگ در کلیه‌ها فیلتر شده و وارد سیستم ادراری می‌شود. این رنگ خاصیت ظاهر شدن در عکس اشعه‌ی ایکس را دارد. سپس از سیستم ادراری عکس اشعه‌ی ایکس گرفته می‌شود تا موقعیت تومور مشخص شود.

• پیلوگرام رتروگراد (اوروگرافی صعودی)

طی این روش، پزشک یک لوله‌ی نازک (کاتتر) را به مجرای پیشابراه و مثانه وارد می‌کند. سپس از طریق کاتتر رنگ را به داخل پیشابراه و مثانه تزریق می‌کند. اگر در دستگاه ادراری تومور وجود داشته باشد مشخص می‌شود.

• سایر آزمایش‌ها برای تشخیص تومور مثانه

سایر آزمایشات تصویربرداری به تشخیص محل تومور، حدود و اندازه‌ی آن و متاستاز به سایر اندام‌‌ها کمک می‌کنند. مانند:

• سی تی اسکن (CT scan)
• ام آر آی (MRI)
• پت اسکن (PET scan)
• سونوگرافی
• عکس اشعه‌ی ایکس از قفسه‌ی سینه: این عکس متاستاز سرطان مثانه به ریه‌ها را نشان می‌دهد.
• اسکن استخوان: با استفاده از آن می‌توان متاستاز کارسینوم مثانه به استخوان‌‌‌ها را تشخیص داد.

مدیریت و درمان سرطان مثانه یا تومور مثانه

با توجه به نوع و مرحله سرطان درمان‌های مختلفی وجود دارد. در این بخش انواع درمان‌های استاندارد سرطان مثانه را توضیح می‌دهیم.

• عمل جراحی

با عمل جراحی تومور و برخی بافت‌های سالم اطراف حذف می‌شوند. انواع مختلف عمل جراحی برای درمان سرطان مثانه وجود دارد که بر اساس مرحله و درجه‌ی بیماری بهترین روش انتخاب می‌شود. گزینه‌های جراحی درمان سرطان مثانه عبارتند از:

1. برداشتن تومور مثانه از طریق پیشابراه یا میزراه (TURBT)

این روش برای تشخیص، مرحله بندی و همچنین درمان تومور مثانه استفاده می‌شود. طی TURBT جراح سیستوسکوپ را از طریق مجرای ادراری وارد مثانه می‌کند سپس با استفاده از نوعی ابزار مانند یک حلقه سیم کوچک، لیزر یا فولگوراسیون (انهدام نسوج با برق دارای انرژی بالا) تومور را از بین می‌برد. قبل از شروع عمل، برای جلوگیری از احساس درد بیمار بیهوشی می‌شود. TURBT در افراد مبتلا به سرطان مثانه غیر تهاجمی قادر به برداشت تومور می‌باشد اما ممکن است دیگر درمان‌‌های تکمیلی مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی نیز برای حذف کامل سلول‌های سرطانی لازم باشد.

2. سیستکتومی کامل و برداشت گره لنفاوی

سیستکتومی کامل به معنای حذف کامل مثانه و بافت‌ها و ارگان‌های اطراف آن است. در مردان، پروستات و مجرای ادرار نیز ممکن است برداشته شود. در زنان رحم، لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی)، تخمدان‌ها و بخشی از واژن نیز ممکن است برداشته شود. در تمام بیماران، گره‌های لنفاوی لگن نیز برداشته می‌شوند. در برخی سرطان‌های خاص که بیش از حد پیشرفته نیستند، عمل جراحی سیستکتومی جزئی انجام می‌شود.

3. عمل جراحی سیستکتومی لاپاروسکوپیک یا روباتیک

در این روش جراح به جای ایجاد یک برش بزرگ برای دسترسی به مثانه، برش کوچکی ایجاد می‌کند سپس از ابزار تلسکوپی و رباتیک برای حذف مثانه و بافت‌‌های اطراف استفاده می‌کند. این عمل جراحی به یک جراح با‌تجربه نیاز دارد. اگر مثانه برداشته شود، پزشک باید روش جدیدی برای انتقال ادرار به خارج از بدن ایجاد کند، به این منظور از روده‌ی کوچک یا روده‌ی بزرگ برای منحرف کردن مسیر ادرار به سطح شکم (استومی یا استوما) استفاده می‌کند به طوری که یک انتهای روده به مجاری ادراری و انتهای دیگر به سطح پوست شکم متصل است.

پس از عمل جهت جمع آوری و تخلیه‌ی ادرار، بیمار باید کیسه‌ی ادراری را به استومی وصل کند. روش دیگری برای خروج ادرار وجود دارد، جراح با استفاده از روده‌ی کوچک یا روده‌ی بزرگ، مخزنی برای ذخیره ادرار ایجاد می‌کند، این کیسه که مثانه‌ی نوین نامیده می‌شود، در داخل بدن قرار دارد. با این روش، بیمار به کیسه‌ی ادرار متصل به خارج از بدن (اوستومی) نیاز ندارد. بیمار چندین بار در روز با استفاده از یک کاتتر مثانه‌ی نوین را تخلیه می‌کند. از عوارض عمل سیستکتومی می‌توان به طولانی شدن دوره‌ی بهبودی، عفونت،‌خونریزی، ناراحتی پس از جراحی، عدم تخلیه‌ی کامل ادرار، اختلال نعوظ، آسیب اعصاب لگن، از دست دادن احساس جنسی و ارگاسم در مردان و زنان اشاره کرد. اغلب این مشکلات را می‌توان با دارو یا جراحی بهبود بخشید.

• درمان دارویی

درمان سیستمیک، استفاده از دارو‌های داخل وریدی (IV) و قرص یا کپسول خوراکی برای تخریب سلول‌های سرطانی است. انواع درمان‌های سیستمیک مورد استفاده برای درمان سرطان مثانه عبارتند از: شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند. هر فرد نوعی از درمان را استفاده می‌کند و این روش‌ها همراه‌ با درمان جراحی نیز استفاده می‌شوند.

• شیمی درمانی

دو نوع شیمی درمانی برای درمان سرطان مثانه وجود دارد. یکی از روش‌‌ها، شیمی درمانی درون مثانه‌ای یا شیمی درمانی موضعی است که معمولا توسط متخصص ارولوژی انجام می‌شود. داروی شیمی درمانی به وسیله‌ی کاتتر و از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه وارد می‌شود. شیمی درمانی موضعی تنها سلول‌های توموری سطحی را که با داروی مورد استفاده در تماس هستند، از بین می‌برد و نمی‌تواند سلول‌های توموری عمقی در دیواره‌ی مثانه یا سلول‌های متاستازی به اندام‌های دیگر را از بین ببرد.

داروهای رایج مورد استفاده در شیمی درمانی درون مثانه‌ای شامل میتومایسین سی (Mitomycin-C)، جمسیتابین (Gemcitabine)، تیوتپا (Thiotepa)، سیس پلاتین (Cisplatin)، دوکسوروبیسین (Doxorubicin) و والروبیسین (Valrubicin) هستند. روش شایع‌تر شیمی درمانی، نوع سیستمیک آن است که علاوه بر سلول‌‌های سرطانی مثانه، سلول‌های متاستازی به دیگر نقاط بدن را نیز از بین می‌برد. داروهای رایج مورد استفاده در شیمی درمانی سیستمیک شامل سیس پلاتین، جمسیتابین، کربوپلاتین و MVAC (که ترکیبی از ۴ دارو است: متوترکسات (Methotrexate)، وینبلاستین (Vinblastine)، دوکسوروبیسین و سیس پلاتین) هستند.

معمولا ترکیبی از چند دارو بهتر از یک دارو به تنهایی عمل می‌کند. شیمی درمانی معمولا قبل از عمل جراحی مثانه به کار برده می‌شود تا شانس درمان کامل سرطان بالاتر رود. عوارض جانبی شیمی درمانی به دوز مورد استفاده بستگی دارد و در هر فرد متفاوت است، اما می‌تواند شامل خستگی، عفونت، تهوع و استفراغ، ریزش مو، از دست دادن اشتها و اسهال باشد. این عوارض پس از درمان به پایان می‌رسند.

برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین انکولوژیست آشنا شوید، به‌صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

• ایمونوتراپی

ایمنی درمانی یا درمان زیست شناختی، به گونه‌ای طراحی شده تا سلول‌های دفاعی بدن را برای مبارزه با سلول‌‌های سرطانی تحریک کند. طی ایمونوتراپی، مواد ساخته شده در آزمایشگاه یا سلول‌های طبیعی بدن با هدف بهبود یا بازگرداندن عملکرد سیستم ایمنی، در بدن فعال می‌شوند. دو روش ایمنی درمانی به صورت موضعی (داخل مثانه‌ای) و سیستمیک است. طی ایمنی درمانی موضعی باکتری ضعیفی به نام ب ث ژ (BCG) که باعث سل می‌شود،‌ به طور مستقیم از طریق کاتتر به مثانه وارد می‌شود. BCG می‌تواند باعث ایجاد علائم شبیه آنفولانزا مانند تب خفیف، لرز، خستگی، احساس سوزش در مثانه و خونریزی از مثانه شود.

اینترفرون نیز ماده‌ی دیگری است که در ایمونوتراپی موضعی همراه با ب ث ژ مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایمنی درمانی سیستمیک برای درمان کارسینوم اوروتلیال پیشرفته یا متاستاتیک کاربرد دارد و داروهایی مانند آتزولیزوماب (Atezolizumab)، نیوولوماب (Nivolumab)، آولوماب (Avelumab)، دوروالوماب (Durvalumab) و پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) مورد استفاده برای ایمونوتراپی سیستمیک هستند. انواع مختلف ایمونوتراپی می‌تواند عوارض مختلفی را ایجاد کند. عوارض جانبی رایج شامل واکنش‌های پوستی، علائم شبیه آنفولانزا، اسهال و تغییرات وزن است.

• درمان هدفمند

درمان هدفمند نوعی روش درمانی است که ژن، پروتئین یا بافت سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد و رشد و گسترش آن‌ها را محدود می‌کند اما آسیبی به بافت‌‌های سالم بدن وارد نمی‌کند. درمان هدفمند در افراد مبتلا به کارسینوم اوروتلیال پیشرفته یا متاستاتیک کاربرد دارد. اردافیتینیب (Erdafitinib) داروی خوراکی مورد استفاده برای درمان هدفمند سرطان مثانه است.

عوارض جانبی رایج شامل افزایش سطح فسفات، زخم‌های دهانی، احساس خستگی، تغییر عملکرد کلیه، اسهال، خشکی دهان، جدا شدن ناخن از بستر آن یا ضعیف شدن ناخن، تغییر در عملکرد کبد، کاهش سدیم خون، کاهش اشتها، تغییر در احساس طعم و مزه، کاهش گلبول‌های قرمز (کم خونی)، خشکی پوست، خشکی چشم و ریزش مو است. اردافیتینیب همچنین ممکن است مشکلات نادر اما جدی چشمی، از جمله رتینوپاتی مرکزی یا جداشدگی اپیتلیال رنگدانه‌ای شبکیه (CSR / RPED) را ایجاد کند، که می‌تواند باعث نقص میدان دید شود.

• پرتو درمانی

شامل استفاده از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. پزشک متخصص پرتو درمانی، متخصص رادیولوژیست انکولوژیست نامیده می‌شود. پرتو درمانی در ترکیب با شیمی درمانی برای درمان سرطان مثانه در موارد زیر استفاده می‌شود:

• برای از بین بردن سلول سرطانی باقی مانده پس از TURBT، بنابراین لازم نیست تمام یا بخشی از مثانه برداشته شود.
• برای از بین بردن علائم ناشی از تومور، مانند درد، خونریزی یا انسداد.
• برای درمان متاستاز در یک ناحیه، مانند مغز یا استخوان.

عوارض جانبی پرتودرمانی شامل:

• خستگی
• واکنش خفیف پوستی
• کاهش حرکات روده‌ای
• تحریک مثانه
• نیاز به دفع ادرار در طول دوره‌ی درمان
• خونریزی از مثانه یا راست روده

سرطان بر کیفیت زندگی فرد تاثیرات به‌سزایی دارد لذا درمان‌‌های حمایتی و تسکین دهنده در افراد مبتلا به سرطان از ارکان اساسی درمان می‌باشد. درمان‌های تسکین دهنده به طور گسترده‌ای متفاوت بوده و اغلب شامل دارودرمانی، تغییرات تغذیه‌ای، تکنیک‌های آرام سازی و حمایت‌های روانی هستند.

---

پیشگیری از سرطان مثانه یا تومور مثانه

اگر چه راه تضمین شده‌ای برای جلوگیری از سرطان مثانه وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت موارد زیر خطر کارسینوم‌‌های مختلف را کاهش دهید.

• سیگار کشیدن ممنوع: اگر برای سلامتی خود ارزش قائل هستید، سیگار کشیدن را ترک کنید، علاوه بر این از محل‌‌هایی که ممکن است در معرض دود سیگار قرار بگیرید نیز اجتناب کنید.
• هنگام مواجهه با مواد شیمیایی احتیاط کنید: اگر با مواد شیمیایی کار می‌کنید، دستورالعمل‌های ایمنی برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی را رعایت کنید.
• از میوه‌ها غافل نشوید: رژیم غذایی غنی از انواع میوه‌ها و سبزیجات رنگی را انتخاب کنید. آنتی اکسیدان‌های موجود در آن‌ها به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک می‌کنند.
• نوشیدن آب کافی
• غربالگری منظم: در صورت داشتن ریسک فاکتورهایی که در بالا ذکر شد: در مورد ریسک فاکتور‌ها و زمان غربالگری با پزشک خود صحبت کنید.
• عود سرطان مثانه: عود به معنای بازگشت سرطان پس از درمان است. بازگشت دوباره‌ی سرطان می‌تواند در همان محل قبلی (عود مجدد در محل)، در نزدیکی محل قبلی (عود منطقه‌ای) و یا در مکان دیگری (عود دوردست یا متاستاز) باشد. بنابراین پس از بهبودی سرطان اولیه، لازم است فرد هر ۳ تا ۶ ماه یکبار جهت غربالگری و معاینه‌ی مثانه به پزشک مراجعه کند. اگر با وجود درمان‌‌های مکرر، این سرطان بازگردد ممکن است سیستکتومی لازم باشد. درمان متاستاز سلول‌های سرطانی نیاز به ترکیب شیمی درمانی و رادیوتراپی دارد.

پس از بهبودی سرطان اولیه، لازم است فرد هر ۳ تا ۶ ماه یکبار جهت غربالگری و معاینه‌ی مثانه به پزشک مراجعه کند.

بیماری همراه سرطان مثانه یا تومور مثانه

بیماریی که ممکن است در کنار این سرطان رخ دهد، بیماری مجاری ادراری فوقانی است. سرطان اوروتلیال که شایع‌ترین نوع سرطان مثانه است می‌تواند در دستگاه ادراری فوقانی نیز دیده شود که بیش‌تر بر قسمت‌های زیر اثر می‌گذارد:

• میزنای (حالب): لوله‌های نازکی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کنند.
• لگنچه کلیوی: منطقه‌ای در کلیه که ادرار قبل از تخلیه شدن به حالب در آن جمع آوری می‌شود.

ساختارهای عمقی ادراری درون کلیه که روند تولید ادرار در آنجا آغاز می‌شود.

درمان سرطان مجاری ادراری فوقانی همانند درمان سرطان مثانه به عوامل زیادی مانند اندازه‌ی تومور، محل تومور و سلامت کلی فرد بستگی دارد. درمان معمولا شامل جراحی برای حذف توده‌ی سرطانی، همراه با شیمی درمانی و پرتو درمانی جهت ریشه کن کردن سلول‌های سرطانی باقی مانده و جلوگیری از عود است. گاهی سرطان به قدری در کلیه‌ پیشرفت کرده است که لازم است جراح یکی از کلیه‌‌ها را خارج کند، در این شرایط جهت نظارت عملکرد مناسب کلیه‌ی سالم آزمایشات و تست‌های منظم توسط پزشک توصیه می‌شود.

---

آیا سرطان مثانه خطرناک است؟

شاید اولین سؤال بیماران پس از تشخیص سرطان این باشد که آیا سرطان مثانه کشنده است؟ ایجاد تومورهای بدخیم در مثانه می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. دررابطه‌ با خطر این نوع سرطان مرحله آن و میزان پیشرفت بیماری بسیار مهم است. با تشخیص به‌موقع سرطان در مراحل اولیه احتمال درمان بسیار بالا است. به همین دلیل باید در صورت بروز هر نوع نشانه‌ای سریعاً با متخصص کلیه و دستگاه ادراری مشاوره داشت.

---

طول عمر بیماران سرطان مثانه

طول عمر بیماران به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله نوع و مرحله سرطان بسیار مهم است. میزان بقای 5 ساله بیمارانی که سرطان آن‌ها از لایه داخلی دیواره مثانه به قسمت‌های دیگر گسترش پیدا نکرده است، حدود 96% بوده و بیماری نیمی از افراد در این مرحله تشخیص داده می‌شود.

اگر تومور تهاجمی باشد، اما هنوز به اندام‌های دیگر سرایت نکرده باشد، میزان بقای 5 ساله 69% می‌شود. حدود 33% از سرطان‌های مثانه در این مرحله تشخیص داده می‌شود. اما اگر سرطان به بافت‌های اطراف یا غدد لنفاوی و اندام‌های مجاور سرایت کرده باشد، میزان بقای 5 ساله 37% می‌شود. در مراحل بسیار پیشرفته سرطان به نقاط مختلف بدن در بافت‌های دور و نزدیک گسترش پیدا می‌کند. در این شرایط میزان بقای 5 ساله 6% است.

گیاه دارویی برای سرطان مثانه

روش‌های درمانی سرطان مثانه در چند سال اخیر بسیار پیشرفت کرده‌اند. اما عوارض جانبی آن‌ها شدید بوده و ایجاد مقاومت باعث عدم موفقیت در درمان می‌شود؛ بنابراین بیماران به درمان سرطان مثانه با طب سنتی به‌عنوان درمان جایگزین یا مکمل روی می‌آورند. یکی از گیاهان دارویی کورکومین است. کورکومین از ترکیبات زردچوبه است که باعث ایجاد رنگ زرد در این ادویه می‌شود.

اثرات شیمیایی پیشگیری‌کننده این ماده در آزمایشگاه اثبات شده است. کورکومین از اندام‌ها در برابر آسیب ناشی از شیمی‌درمانی محافظت می‌کند. به همین دلیل می‌توان به‌عنوان مکمل در درمان سرطان مثانه از آن استفاده کرد. البته قبل از استفاده از هر داروی گیاهی یا شیمیایی باید با متخصص اورولوژی مشورت کنید. در برخی مواقع درمان سرطان مثانه با طب سنتی ممکن است در درمان اختلال ایجاد کنند.

راهنمای مراجعه به متخصص کلیه و مجاری ادراری

در صورت ظاهرشدن هر نوع علامت مشکوک مربوط به سرطان مثانه باید سریعاً به متخصص مراجعه کرد. تشخیص زودهنگام بیماری روند درمان را برای بیمار ساده‌تر کرده و امید به زندگی را بیشتر می‌کند.

برای پیداکردن بهترین متخصص کلیه و مجاری ادراری می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.

منابع: mayoclinic ، webMD ، medicalnewstoday ، cancer.net