آترواسکلروز یا تصلب شرایین چیست؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

آترواسکلروز، تصلب شرایین یا گرفتگی رگ همگی اصطاحاتی هستند که برای مسدودشدن رگ به کار می‌روند. نداشتن رژیم غذایی مناسب و بی‌تحرکی و ورزش نکردن، به مرور زمان باعث رسوب چربی، کلسترول و کلسیم یا پلاک در رگ‌های قلبی می‌شود. این اتفاق عواقبی مانند سکته قلبی یا مغزی و نارسایی قلبی را به‌دنبال خواهد داشت. خوشبختانه این وضعیت قابل پیشگیری است و مراجعه زودهنگام به متخصص قلب و عروق، امید به درمان شما را افزایش می‌دهد. شما می‌توانید از طریق دکترتو با بهترین متخصص قلب ارتباط تلفنی یا آنلاین برقرار کنید و از وضعیت سلامت شرایین خود آگاه شوید.

تصلب شرایین یا آترواسکلروز چیست؟

آترواسکلروتیک یعنی چه؟ تصلب شرایین به انگلیسی arteriosclerosis یا آترواسکلروز به باریک شدن شریان های اصلی بدن در اثر تجمع پلاک گفته می‌شود. شریان یا همان سرخرگ رگی است که اکسیژن و مواد مغذی را از قلب شما به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کند. با افزایش سن، چربی‌ها، کلسترول و کلسیم می‌توانند در شریان‌های شما جمع شوند و پلاک تشکیل دهند. تجمع پلاک باعث می‌شود که خون در شریان‌ها به خوبی حرکت نکند و به اصطلاح مسیرش مسدود می‌شود و عملکرد قلب را مختل کند. این تجمع ممکن است در هر شریان بدن شما، از جمله اطراف قلب، پاها، مغز و کلیه‌ها ایجاد شود.

آترواسکلروز از این رو جدی است که می‌تواند منجر به کمبود خونرسانی و اکسیژن در بافت‌های مختلف بدن شما شود. همچنین تکه‌های پلاک هم ممکن است شکسته شوند و باعث لخته شدن خون شوند. اگر آترواسکلروز درمان نشود می‌تواند منجر به ایجاد انواع بیماری قلبی مانند حمله قلبی یا نارسایی قلبی و حتی سکته مغزی شود.

توجه داشته باشید آترواسکلروز نوعی تصلب شرایین است، که در اصل به معنای سخت شدن شریان‌ها است. اصطلاحات “آترواسکلروز” و “تصلب شرایین” گاهی اوقات به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما شرایط کمی متفاوت را نشان می‌دهند. آترواسکلروز در واقع ضخیم شدن لایه رسوبات در رگ است. در حالی که تصلب شرایین به تنگی و انسداد رگ در اثر التهاب و تجمع پلاک گفته می‌شود.

آترواسکلروز همان گرفتگی رگ قلب است؟

بیماری آترواسکلروز به تجمع پلاک (کلسیم یا چربی) در شریان‌ها اشاره دارد که در طول زمان آنها را باریک می‌کند اما گرفتگی رگهای قلب می‌تواند به دلیل عوامل دیگری هم رخ دهد.

علائم آترواسکلروز چیست؟

آترواسکلروز خفیف معمولاً هیچ علامتی ندارد. شما معمولاً علائم آترواسکلروز را نخواهید داشت تا زمانی که یک شریان چنان باریک یا مسدود شده باشد که نتواند خون کافی را به اندام‌ها و بافت‌های شما برساند. گاهی اوقات یک لخته خون به طور کامل جریان خون را مسدود می‌کند و می‌تواند باعث حمله قلبی یا سکته شود.

اگر در شریان‌های منتهی به کلیه‌ها تصلب شرایین داشته باشید، علائم ظاهری بیماری قلبی شامل فشار خون بالا یا نارسایی کلیه خواهد بود. علائم تصلب شرایین در جوانان و بزرگسالان بستگی به این دارد که کدام شریان تحت تأثیر قرار گرفته است.

آترواسکلروز در شریان‌های قلبی	تصلب شرایین در شریان‌های منتهی به مغز	آترواسکلروز در شریان‌های بازوها و پاها
درد قفسه سینه	مشکل در صحبت کردن یا تکلم	درد پا هنگام راه رفتن (کلودیکاسیون)
تپش قلب ناگهانی	از دست دادن موقت بینایی در یک چشم	کاهش فشار خون در اندام آسیب‌دیده
خستگی و تنگی نفس	افتادگی عضلات صورت
تعریق، حالت تهوع و استفراغ	بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در بازوها یا پاها

چه عواملی باعث تصلب شرایین می شوند؟

عوامل مختلفی در ایجاد پلاک دخیل هستند؛ البته اصلی‌ترین عامل سبک زندگی ناسالم است که خود مادر بسیاری از بیماری‌هاست. موارد زیر علل رایج سفت شدن شریان‌ها هستند.

متن انگلیسی:
Arteriosclerosis is a type of vascular disease where the blood vessels carrying oxygen away from the heart (arteries) become damaged from factors such as high cholesterol, high blood pressure, diabetes and certain genetic influences.
ترجمه فارسی:
تصلب شرایین نوعی بیماری عروقی است که در آن رگ‌های خونی که اکسیژن را از قلب دور می‌کنند (رگ‌ها) در اثر عواملی مانند کلسترول، فشار خون بالا، دیابت و برخی تأثیرات ژنتیکی آسیب می‌بینند.

به نقل از سایت healthline

۱. کلسترول بالا و آترواسکلروز عروق کرونر

کلسترول یک ماده مومی و زرد رنگ است که به طور طبیعی در بدن و همچنین در غذاهای خاصی که می‌خورید یافت می‌شود. وجود کلسترول بالا، می‌تواند شریان‌های شما را مسدود کند. این نوع تصلب شرایین به پلاک سختی تبدیل می‌شود که گردش خون را در قلب و سایر اندام‌ها محدود یا مسدود می‌کند.

۲. رژیم غذایی ناسالم و آترواسکلروزیس

رژیم غذایی ناسالم مهم‌ترین علت بروز آترواسکلروزیس است. برای داشتن قلب سالم و بدنی سالم، مهم است که یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. برای جلوگیری از بروز تصلب شرایین باید از رژیم غذایی زیر پیروی کنید:

• مصرف میوه‌ها و سبزیجات به مقدار زیاد
• استفاده از غلات کامل
• خوردن لبنیات کم چرب
• مصرف مرغ و ماهی بدون پوست و کاهش مصرف گوشت قرمز
• خوردن آجیل و حبوبات که دارای چربی سالم هستند.
• استفاده از روغن‌های گیاهی غیر گرمسیری مانند روغن زیتون یا آفتابگردان.

۳. افزایش سن و تصلب الشرايين

با افزایش سن، قلب و رگ‌های خونی برای پمپاژ و دریافت خون سخت‌تر کار می‌کنند. در این شرایط ممکن است شریان‌های شما سفت شوند و خاصیت ارتجاعی کمتری داشته باشند و در نتیجه بیشتر مستعد تشکیل پلاک شوند. با تشکیل پلاک ممکن است رگ‌های قلب دچار گرفتگی کامل شوند، در این شرایط احتمال سکته قلبی افزایش پیدا می‌کند.

تصلب شرایین چیست و چگونه درمان میشود؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیر.

دکتر قلب و عروق آنلایننوبت دکترهای قلب و عروق خوب

آترواسکلروز چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص تصلب شرایین، ابتدا دکتر قلب تاریخچه پزشکی کامل شما را بررسی خواهد کرد و سپس معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. همچنین ممکن است آزمایش تری گلیسیرید خون یا چند مورد از تست‌های زیر را نیز انجام دهد.

۱. کاتتریزاسیون قلبی برای درمان علائم تصلب شرایین

با این روش، یک لوله نازک بلند (کاتتر) به داخل عروق کرونر منتقل می‌شود. عکس‌برداری با اشعه ایکس پس از تزریق رنگ به شریان انجام می‌شود تا باریک شدن، انسداد و سایر ناهنجاری‌های سرخرگ مشخص شود.

۲. سونوگرافی داپلر برای بررسی تغییرات آترواسکلروتیک

در این آزمایش یک کاوشگر ویژه برای هدایت امواج صوتی به داخل رگ خونی برای ارزیابی جریان خون استفاده می‌شود. در سونوگرافی داپلر یک گیرنده صوتی صدای حرکت خون در داخل رگ را تقویت می‌کند. ضعف یا عدم وجود صدا ممکن است به معنای انسداد و آترواسکلروز باشد. این آزمایش برای شناسایی تنگی عروق خونی شکم، گردن یا پاها استفاده می‌شود.

۳. الکتروکاردیوگرام و تشخیص آترواسکلروز در پا و قلب

این آزمایش که با عنوان نوار قلب نیز شناخته می‌شود، فعالیت الکتریکی، ضربان و ریتم قلب شما را اندازه‌گیری می‌کند.

۴. تست ورزش برای بیماری آترواسکلروز

تست ورزش عملکرد قلب شما را در زمان فعالیت بدنی شدید اندازه‌گیری می‌کند. در طول این آزمایش ممکن است پزشک از شما بخواهد روی تردمیل بدویید.

۵. مقایسه فشار خون و تصلب شرایین قلب

مقایسه فشار خون در مچ پا و بازوها به تعیین هرگونه انقباض در جریان خون کمک می‌کند. تفاوت‌های قابل توجه ممکن است به این معنی باشد که رگ‌های خونی به دلیل تصلب شرایین باریک شده‌اند.

۶. آترواسکلروتیک و آنژیوگرافی

این آزمایش یک اسکن هسته‌ای است. آزمایش آنژیو قلب دیواره قلب را بررسی می‌کند تا ببیند قلب چگونه حرکت می‌کند و با هر ضربان قلب چقدر خون دفع می‌شود، در حالی که فرد در حال استراحت است.

۷. اسکن پرفیوژن میوکارد برای تشخیص و درمان تصلب شرایین

این یک اسکن هسته‌ای است که در زمانی که فرد در حال استراحت یا بعد از ورزش است انجام می‌شود و ممکن است مناطقی از عضله قلب را که خون کافی دریافت نمی‌کنند را نشان دهد.

۸. سی تی اسکن اترواسکلروز

این یک نوع آزمایش اشعه ایکس است که می‌تواند مشخص کند آیا کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم) کرونر وجود دارد که ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل قلبی در آینده باشد.

۹. اکوکاردیوگرافی (اکو قلب) بیماری تصلب شرایین

در اکو قلب یا اکوکاردیوگرام از دریچه‌ها و حفره‌های قلب شما عکس گرفته شده و میزان پمپاژ قلب شما اندازه‌گیری می‌شود.

۱۰. عوامل خطر آترواسکلروز چیست؟

عوامل زیادی شما را در معرض خطر تصلب شرایین قرار می‌دهند. برخی از عوامل را می توان اصلاح کرد، در حالی که برخی دیگر نمی‌توان کاری کرد.

• سابقه خانوادگی: اگر آترواسکلروز در خانواده شما وجود دارد، ممکن است در معرض خطر سخت شدن شریان‌ها باشید. شما می توانید این بیماری و همچنین سایر بیماری‌های قلبی را به ارث ببرید.

• ورزش نکردن: ورزش منظم برای قلب شما مفید است. ورزش ماهیچه قلب شما را قوی نگه می‌دارد و جریان اکسیژن و خون را در سراسر بدن تشویق می‌کند. ورزش نکردن خطر ابتلا به بسیاری از شرایط پزشکی از جمله بیماری قلبی را افزایش می‌دهد .شما می‌‌توانید با انجام ورزش منظم از ابتلا به آترواسکلروزیس جلوگیری نمایید.

• فشار خون بالا: می‌تواند به رگ‌های خونی شما آسیب برساند و آنها را در برخی مناطق ضعیف کند. کلسترول و سایر مواد موجود در خون شما ممکن است به مرور زمان انعطاف‌پذیری عروق شما را کاهش دهند.

• سیگار کشیدن: استفاده از محصولات تنباکو می‌تواند به عروق خونی و قلب شما آسیب برساند.

• دیابت: افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر و آترواسکلروزیس هستند.

آترواسکلروز یا تصلب شرایین چگونه درمان می‌ شود؟ (درمان تصلب شرایین)

آیا تصلب شرایین قابل درمان است؟ درمان آترواسکلروز قلب و تصلب شرایین مغز ممکن است شامل تغییر سبک زندگی، دارو و جراحی قلب باز باشد. شما می‌توانید با تغییرات سبک زندگی برخی از عوامل خطر آترواسکلروز مانند سیگار کشیدن، سطح کلسترول بالا، سطح قند خون (گلوکز) بالا، ورزش نکردن، عادات غذایی نامناسب و فشار خون بالا را تغییر دهید.

۱. درمان دارویی برای آترواسکلروز

داروهایی که ممکن است برای درمان آترواسکلروز استفاده شوند عبارتند از:

• داروهای ضد پلاکت: داروهایی هستند که برای کاهش توانایی پلاکت‌های خون در چسبیدن به یکدیگر و ایجاد لخته استفاده می‌شوند. آسپرین، کلوپیدوگرل، تیکلوپیدین و دی پیریدامول نمونه‌هایی از داروهای ضد پلاکت هستند.

• داروهای ضد انعقاد: این داروها که رقیق کننده‌های خون نیز نامیده می‌شوند، با داروهای ضد پلاکتی متفاوت عمل می‌کنند تا توانایی لخته شدن خون را کاهش دهند. وارفارین و هپارین نمونه‌هایی از داروهای ضد انعقاد هستند. بسته به شرایط شما ممکن است داروهای متفاوتی برای تصلب شرایین شما تجویز شود.

• داروهای کاهش دهنده کلسترول: برای کاهش چربی‌ها (لیپیدها) در خون، به ویژه کلسترول لیپید با چگالی کم (LDL) استفاده می‌شوند. استاتین‌ها (سیمواستاتین، آتورواستاتین و پراواستاتین) گروهی از داروهای کاهش‌دهنده کلسترول هستند.

• داروهای فشار خون: چندین گروه مختلف از داروها که به روش‌های مختلفی برای کاهش فشار خون عمل می‌کنند.

۲. آنژیوپلاستی عروق کرونر

در روش آنژیوپلاستی یا بالن زدن قلب یک لوله نازک بلند (کاتتر) از طریق یک رگ خونی به قلب منتقل می‌شود. در آنجا، بالونی باد می‌شود تا دهانه بزرگ‌تری در رگ ایجاد شود تا جریان خون افزایش یابد. انواعی از آنژیوپلاستی وجود دارد که برای رگ‌های خونی متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در این بین، آنژیوپلاستی عروق کرونر از راه پوست (PCI) اشاره به آنژیوپلاستی در شریان‌های کرونر برای فراهم کردن جریان خون بیشتر در قلب دارد. چندین نوع روش PCI وجود دارد، از جمله:

• آنژیوپلاستی با بالون: در این روش که به نام بالون قلب هم شناخته می‌شود، یک بالون کوچک در داخل شریان مسدودشده باد می‌شود تا ناحیه مسدودشده باز شود.
• آترکتومی: ناحیه مسدودشده توسط آترواسکلروزیس در داخل شریان توسط یک دستگاه کوچک در انتهای یک کاتتر تراشیده می‌شود.
• آنژیوپلاستی با لیزر: این عمل جراحی، از لیزر برای تبخیر انسداد شریان استفاده می‌شود.
• استنت عروق کرونر: در این جراحی که به آن استنت یا فنر گذاشتن قلب هم می‌گویند، یک سیم پیچ توری کوچک در داخل شریان مسدودشده منبسط می‌شود تا ناحیه مسدود شده را باز کند و در جای خود رها می‌شود تا شریان باز بماند.

۳. بای پس عروق کرونر

این جراحی که بیشتر به عنوان جراحی بای پس نامیده می‌شود نوعی عمل قلب باز است که اغلب در افرادی انجام می‌شود که به دلیل بیماری عروق کرونر (جایی که پلاک در رگ‌ها ایجاد شده است)، آنژین (درد قفسه سینه) دارند.

در طول این جراحی، با پیوند یک ورید سالم از جای دیگری در بدن و چسباندن آن در بالا و زیر ناحیه مسدود شده یک شریان کرونر (بای پس)، می‌شود. این به بیمار مبتلا به آترواسکلروز اجازه می‌دهد تا خون را در اطراف انسداد، به جریان در بیاورد. وریدها معمولا از ساق پا یا از دیواره قفسه سینه گرفته می‌شوند. گاهی اوقات باید بیشتر از یک شریان در طول یک عمل جراحی بای پس شود.

۴. تصلب شرایین و فیبرینولیتیک درمانی

اگر شریانی دارید که توسط لخته خون مسدود شده است، پزشک ممکن است از یک داروی حل‌کننده لخته برای شکستن آن استفاده کند.

۵. اندارترکتومی آترواسکلروز

گاهی اوقات، تجمع پلاک باید با جراحی از دیواره یک شریان باریک برداشته شود. هنگامی که این روش بر روی شریان‌های گردن (شریان‌های کاروتید) انجام می‌شود، اندارترکتومی کاروتید نامیده می‌شود.

۶. درمان‌خانگی و گیاهی آترواسکلروزیس

تصور می‌شود که برخی از غذاها و مکمل‌های گیاهی می‌توانند به کاهش سطح کلسترول بالا و فشار خون بالا یعنی دو عامل خطر اصلی برای ابتلا به تصلب شرایین، کمک کنند. با تایید دکتر قلب خود، ممکن است این مکمل‌ها و محصولات در مدیریت این مشکل به شما کمک کنند:

• آلفا لینولنیک اسید (نوعی اسید چرب)
• جو
• پوسته پسیلیوم
• کلسیم
• کاکائو
• روغن ماهی
• سیر
• چای سبز
• سبوس جو (موجود در بلغور جو دوسر و جو کامل).

قبل از استفاده از هر درمان گیاهی، خانگی و طب سنتی برای درمان آترواسکلروز خود با متخصص قلب صحبت کنید. برخی از مکمل‌ها می‌توانند با داروها تداخل داشته باشند و عوارض جانبی مضری ایجاد کنند.

همچنین می‌توانید تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند یوگا یا تنفس عمیق را برای کمک به آرامش و کاهش سطح استرس خود تمرین کنید. این اقدامات می‌تواند به طور موقت فشار خون شما را کاهش دهد و خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش دهد.

بهترین روش درمان آترواسکلروز چیست؟ از باتجربه‌ترین متخصص کمک بگیر!

دکتر تصلب شرایین

تصلب شرایین چه عوارضی برای سلامتی دارد؟

عوارض آترواسکلروز بستگی به این دارد که کدام شریان مسدود شده باشد. مثلا:

• بیماری عروق کرونر: هنگامی که آترواسکلروز شریان‌های نزدیک به قلب شما را باریک می‌کند، ممکن است به بیماری عروق کرونر (CAD) یا گرفتگی رگ قلب مبتلا شوید که می‌تواند باعث درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی یا نارسایی شدید قلبی شود.

• بیما‌ری شریان کاروتید: هنگامی که آترواسکلروزیس شریان‌های نزدیک به مغز را باریک می‌کند، ممکن است به بیماری شریان کاروتید مبتلا شوید که می تواند باعث حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته شود.

• بیماری شریان محیطی: هنگامی که آترواسکلروز شریان‌های بازو یا پاهای شما را باریک می‌کند، ممکن است دچار مشکلات گردش خون در بازوها و پاهای خود شوید که بیماری شریان محیطی یا نارسایی شریانی نامیده می‌شود. این بیماری می‌تواند شما را نسبت به گرما و سرما کمتر حساس کند و خطر سوختگی یا سرمازدگی را افزایش دهد.

• آنوریسم: برآمدگی در دیواره شریان شما است. اکثر افراد مبتلا به آنوریسم هیچ علامتی ندارند اما درد و ضربان علائم این بیماری به شمار می‌آیند.

• بیماری مزمن کلیوی؛ آترواسکلروز می‌تواند باعث باریک شدن شریان‌های منتهی به کلیه‌ها شود و از رسیدن خون اکسیژن‌دار به آنها جلوگیری کند. با گذشت زمان، این اتفاق می‌تواند بر عملکرد کلیه شما تاثیر بگذارد و از خروج مواد زائد از بدن شما جلوگیری کند.

آیا آترواسکلروز باعث سکته قلبی می‌ شود؟

در صورتی که تصلب شرایین در شریان‌های منتهی به قلب به وجود آید و منجر به لخته خون در این نواحی شود، ممکن است باعث سکته قلبی شود.

راهی برای پیشگیری از آترواسکلروز وجود دارد؟

شما می‌توانید با کاهش عوامل خطر از تصلب شرایین به پیشگیری از بیماری قلبی کمک‌کرده یا آن را به تاخیر بیندازید. این شامل اتخاذ یک سبک زندگی سالم است. ‌یک رژیم غذایی سالم، کاهش وزن، فعالیت بدنی و عدم استعمال دخانیات می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به تصلب شرایین کمک کند.

یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست، غذاهای دریایی و لبنیات بدون چربی یا کم چرب است. یک رژیم غذایی سالم همچنین سدیم، قندها و غلات تصفیه شده و چربی‌های جامد را محدود می‌کند.

اگر به دلیل سابقه خانوادگی یا کلسترول بالا در معرض خطر آترواسکلروز هستید، مهم است که داروها را طبق دستور دکتر قلب خود مصرف کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

آترواسکلروز بیماری است که در اثر تجمع پلاک در دیواره داخلی شریا‌ن‌ها ایجاد می‌شود. فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سایر شرایط می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. مهم است که هر سال یک چکاپ برای تشخیص و مدیریت هرگونه شرایط مرتبط انجام دهید. انتخاب شیوه زندگی سالم، داروها و روش‌های جراحی می‌توانند از عوارض آترواسکلروز جلوگیری کنند.

اگر تصلب شرایین دارید، به یاد داشته باشید که تنها نیستید. این بیماری یکی از شایع‌ترین مشکلات قلبی در جامعه جهانی است. به جای داشتن استرس و ترس، از فوق تخصص قلب کمک بخواهید تا شما را در مدیریت این بیماری راهنمایی کند. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصصان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین حضوری امکان مشاوره با دکتر قلب و عروق آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!