فهرست مطالب
- تری یدوتیرونین (T3) چیست؟
- غده تیروئید چیست؟
- تری یدوتیرونین (T3) چگونه کنترل می‌شود؟
- در صورت افزایش بیش از حد تی ۳ چه اتفاقی می‌افتد؟
- اگر سطح تی ۳ در خون بسیار کم باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
- نحوه انجام آزمایش تی ۳
- چرا پزشکان آزمایش تی ۳ را انجام میدهند؟
- آماده شدن برای آزمایش T3
- مقادیر غیرطبیعی T3 به چه معناست؟
- پرکاری تیروئید
- کم کاری تیروئید
- خطرات آزمایش T3
- راهنمای خواندن نتیجه تست T3
- تفسیر آزمایش تی ۳
- راهنمای مراجعه به پزشک
آزمایش تی ۳، یکی از انواع آزمایش تیروئید است که سطح تری یدوتیرونین (T3) را در خون شما اندازه گیری می‌کند. این تست که یکی از تست‌های آزمایش چکاپ کامل بدن است برای بررسی سلامت تیروئید انجام می‌شود. تی ۳ یکی از دو هورمون اصلی تولید شده توسط غده تیروئید است. تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در نزدیکی گلو قرار دارد. هورمون دیگری که از تیروئید ترشح می‌شود، تیروکسین یا تی ۴ نامیده می‌شود. T3 و T4 در هماهنگی با هم نحوه مصرف انرژی بدن را تنظیم کنند. این هورمون‌ها همچنین نقش مهمی در کنترل وزن، دمای بدن، قدرت ماهیچه‌ها و سیستم عصبی شما دارند.
هورمون تی ۳ به دو شکل است:
- T3 محدود، که به پروتئین متصل می‌شود.
- T3 آزاد، که در خون آزاد است.
آزمایشی که T3 محدود و آزاد را اندازه گیری می‌کند، آزمون تی ۳ کل (total) نامیده می‌شود. آزمایش دیگری به نام تی ۳ آزاد (free) فقط مقدار T3 آزاد در خون را اندازه گیری می‌کند. برای بررسی سطح T3 می‌توان از هر دو تست استفاده کرد. اگر سطح تی ۳ طبیعی نباشد، می‌تواند نشانه بیماری تیروئید باشد.
در این مطلب از دکترتو می‌خواهیم تست تی تری (T3) و تفسیر آن را با هم بررسی کنیم.
تری یدوتیرونین (T3) چیست؟
تری یدوتیرونین (تی ۳) شکل فعال هورمون تیروئید تیروکسین است. تقریباً ۲۰% تری یدوتیرونین مستقیماً توسط غده تیروئید به جریان خون ترشح می‌شود. ۸۰% باقی مانده هم از تبدیل تیروکسین توسط اندام‌هایی مانند کبد و کلیه‌ها تولید می‌شود. هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن، عملکرد قلب و گوارش، کنترل ماهیچه‌ها، رشد و عملکرد مغز و حفظ استخوان‌ها دارند.
بیشتر تی ۳ در بدن به پروتئین متصل است. هورمون تی ۳ که به پروتئین متصل نیست، T3 آزاد نامیده می‌شود و بدون محدودیت در خون شما گردش می‌کند. متداول‌ترین نوع آزمایش تی ۳، آزمایش کل تی۳ (Total) است که هر دو نوع T3 را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند.
با اندازه گیری T3 در خون، پزشک ممکن است بتواند تشخیص دهد که مشکل تیروئید دارید یا نه؟
غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید غده‌ای در گردن شماست که درست در زیر سیب آدم قرار دارد. تیروئید هورمون‌هایی را تولید می‌کند و همچنین نحوه استفاده بدن از انرژی و حساسیت بدن شما به هورمون‌های دیگر را کنترل می‌کند.
تیروئید هورمونی به نام تری یدوتیرونین تولید می‌کند که به T3 معروف است. همچنین هورمونی به نام تیروکسین تولید می‌کند که به T4 معروف است. این هورمون‌ها در کنار هم دمای بدن، متابولیسم و ضربان قلب را تنظیم می‌کنند.
هنگامی که تیروئید شما به درستی کار نمی‌کند، می‌تواند بر کل بدن شما تأثیر بگذارد. اگر بدن شما بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند، می‌توانید به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا شوید. اگر بدن شما هورمون تیروئید بسیار کمی تولید کند، به آن کم کاری تیروئید می‌گویند. هر دو بیماری جدی هستند و باید تحت مراقبت پزشک قرار گیرند. برای اطمینان از سلامت تیروئید خود می‌توانید آزمایش تیروئید را انجام دهید. آزمایش تیروئید در واقع یک پنل از تست‌هایی است که عملکرد تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند. و شامل تست‌های مختلفی است که اندازه‌ی هر یک از هورمون‌های تیروئیدی را در شکل‌های مختلف اندازه گیری می‌کند.
تری یدوتیرونین (T3) چگونه کنترل می‌شود؟
تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید، تیروکسین و تری یدوتیرونین، توسط یک حلقه بازخورد شامل هیپوتالاموس، غده هیپوفیز و غده تیروئید کنترل می‌شود. سپس فعال شدن هورمون‌های تیروئید در بافت‌های بدن مانند کبد، مغز و کلیه توسط آنزیم‌هایی به نام دیودینازها کنترل می‌شود که تیروکسین را به شکل فعالِ T3 (تری یدوتیرونین) تبدیل می‌کند. بیشتر T3 در گردش بدن (حدود ۸۰%) از این طریق تولید می‌شود.
همانطور که گفتیم سیستم تولید هورمون تیروئید توسط یک حلقه بازخورد (فیدبک منفی) تنظیم می‌شود. به این صورت که وقتی سطح هورمون‌های تیروئید تیروکسین و تری یدوتیرونین (T3) افزایش می‌یابد، از ترشح هورمون آزادکننده تیروتروپین از هیپوتالاموس و هورمون محرک تیروئید از غده هیپوفیز جلوگیری می‌کند. این سیستم به بدن اجازه می‌دهد سطح ثابتی از هورمون‌های تیروئید را در بدن حفظ کند.
در صورت افزایش بیش از حد تی ۳ چه اتفاقی می‌افتد؟
تیروتوکسیکوز نام بیماری است که در آن سطح هورمون تیروئید خون، بیش از حد نرمال است. این بیماری ممکن است ناشی از فعالیت بیش از حد غده تیروئید یعنی پرکاری تیروئید به دلیل شرایطی مانند بیماری گریوز (پرکاری تیروئید خود ایمنی) یا تومور خوش‌خیم باشد. تیروتوکسیکوز را می‌توان با ترشح هورمون‌های تیروئید ازپیش‌ساخته در غدد تیروئید آسیب‌دیده و ملتهب در جریان خون تشخیص داد. این بیماری معمولاً گذرا است و تفاوت زیادی با پرکاری تیروئید دارد.
تیروتوکسیکوزی که به واسطه پرکاری تیروئید ایجاد شده است، ممکن است توسط گواتر تشخیص داده شود. گواتر حالتی است غده تیروئید به دلیل بزرگ شدن باعث ورم گردن می‌شود. سایر علائم تیروتوکسیکوز عبارت‌اند از:
- عدم تحمل گرما
- کاهش وزن
- افزایش اشتها
- افزایش حرکات روده
- قاعدگی نامنظم
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تپش قلب
- خستگی
- تحریک‌پذیری
- لرزش
- نازک شدن یا ریزش مو و عقب رفتن پلک‌ها است که منجر به تغییر ظاهر شما می‌شود.
اگر سطح تی ۳ در خون بسیار کم باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
کم کاری تیروئید اصطلاحی برای تولید بیش از حد کم هورمون تیروئید توسط غده تیروئید است. این بیماری ممکن است به دلیل بیماری‌های خود ایمنی (مانند بیماری هاشیموتو)، مصرف بسیار ضعیف ید یا به دلیل برخی داروها باشد. از آنجا که هورمون‌های تیروئید برای رشد جسمی و روحی ضروری هستند، کم کاری تیروئید درمان نشده قبل از تولد و در دوران کودکی می‌تواند منجر به اختلال یادگیری و کاهش رشد شود.
کم کاری تیروئید در بزرگسالان منجر باعث کند شدن عملکردهای بدن با علائمی مانند علائم زیر می‌شود:
- خستگی
- عدم تحمل دمای سرد
- ضربان قلب پایین
- افزایش وزن
- کاهش اشتها
- حافظه ضعیف
- افسردگی
- سفتی ماهیچه‌ها
- کاهش باروری.
نحوه انجام آزمایش تی ۳
نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش تی ۳ خون وریدی است. نمونه‌ی لازم طی یک خونگیری ساده از خون از وریدی در قسمت داخلی آرنج یا پشت دست گرفته می‌شود.
برای نوزادان یا خردسالان، ناحیه با مواد ضد عفونی کننده تمیز می‌شود و با سوزن تیز یا لنست سوراخ می‌شود. خون ممکن است در یک پیپت (لوله شیشه ای کوچک)، روی یک اسلاید، روی یک نوار آزمایش یا در یک ظرف کوچک جمع آوری شود. در صورت ادامه خونریزی ممکن است از پنبه یا بانداژ در محل سوراخ استفاده شود.
نمونه‌ی خون سپس برای انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل می‌شود. تست تی تری روی نمونه پلاسما (و نه خون کامل) انجام می‌شود.
چرا پزشکان آزمایش تی ۳ را انجام میدهند؟
پزشک در صورت مشکوک بودن به ابتلا به بیماری‌های غده تیروئید آزمایش T3 را تجویز می‌کند. اختلالات احتمالی تیروئید عبارت‌اند از:
- پرکاری تیروئید: هنگامی که تیروئید شما بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند.
- کم کاری هیپوفیز: هنگامی که غده هیپوفیز شما مقدار طبیعی هورمون‌های هیپوفیز را تولید نمی‌کند تا بتواند عملکرد غده تیروئید را تنظیم کند.
- کم کاری تیروئید اولیه یا ثانویه: وقتی تیروئید شما مقدار طبیعی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
- فلج دوره‌ای تیروتوکسیک: هنگامی که تیروئید شما سطح بالایی از هورمون‌های تیروئید تولید می‌کند و در نتیجه ضعف عضلانی ایجاد می‌شود.
در چه صورتی باید آزمایش تی ۳ بدهم؟
اگر علائم زیر را دارید ممکن است به آزمایش T3 نیاز داشته باشید. این شامل:
- اضطراب و عصبی بودن
- تغییر وزن، معمولاً کاهش وزن
- لرزش در دستان
- افزایش ضربان قلب
- خشکی، تحریک، پف یا برآمدگی چشم
- مشکل خواب
- ضعف و خستگی
- تحمل کم در برابر گرما و سرما
- حرکات مکرر روده
- ریزش مو
- افزایش اشتها
- افزایش تعریق
- بی نظمی قاعدگی
- مشکلات تمرکز
- بی‌خوابی
- پوست خشک یا پف کرده
- لرزش دست.
اگر قبلاً مشکل تیروئید شما تشخیص داده شده است، ممکن است پزشک بریا بررسی وضعیت شما و روند درمان این تست را درخواست دهد.
گاهی اوقات، ممکن است پزشک آزمایش تیروئید جامع (شامل آزمایش T3، T4 و آزمایش TSH) را توصیه کند. TSH یا هورمون تحریک کننده تیروئید، هورمونی است که تیروئید شما را برای تولید T3 و T4 تحریک می‌کند. بررسی سطح هریک از هورمون‌های دیگر یا هر دو این هورمون‌ها در کنار هم می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا تصویری کامل‌تری از وضعیت تیروئید شما فراهم کند.
آماده شدن برای آزمایش T3
مهم است که پزشک خود را در مورد تمام داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید، مطلع کنید، زیرا برخی از آنها ممکن است روی نتیجه آزمایش T3 شما تأثیر بگذارد. اگر پزشک از داروهای مصرفی شما مطلع باشد، می‌تواند به شما توصیه کند که استفاده از آنها را به طور موقت متوقف کرده یا هنگام تفسیر نتایج خود، اثر آنها را در نظر بگیرید.
برخی از داروهایی که می‌توانند سطح تی ۳ شما را تحت تأثیر قرار دهند عبارت‌اند از:
- داروهای مربوط به تیروئید
- استروئیدها
- قرص‌های ضد بارداری یا سایر داروهای حاوی هورمون مانند آندروژن و استروژن.
مقادیر غیرطبیعی T3 به چه معناست؟
از آنجا که عملکرد تیروئید پیچیده است، این آزمایش ممکن است هیچ پاسخ قطعی در مورد وضعیت تیروئید شما به پزشکتان ندهد. با این حال، نتایج غیرطبیعی این تست می‌تواند در تشخیص درست به آنها کمک کند. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش T4 یا TSH را هم انجام دهد تا تصویر واضح‌تری از عملکرد تیروئید شما به‌دست آورد.
سطوح غیرطبیعی بالای T3 در زنان باردار و کسانی که بیماری کبدی دارند شایع است. اگر آزمایش تی ۳ شما سطح T3 آزاد را هم اندازه گیری کرد، ممکن است پزشک شما بتواند تفسیری بهتری از شرایط داشته باشد. در ادامه به شما توضیح می‌دهیم که سطوح بالا یا پایین این هورمون به چه معنا هستند.
سطح بالای تی ۳ به چه معناست؟
اگر باردار نیستید یا از بیماری کبد رنج نمی‌برید، افزایش سطح T3 ممکن است نشان دهنده مشکلات تیروئید باشد، مانند:
- بیماری گریوز
- پرکاری تیروئید
- تیروئیدیت بدون درد (خاموش)
- فلج دوره‌ای تیروتوکسیک
- گواتر گره‌ای سمی.
سطح بالای T3 همچنین ممکن است نشان‌دهنده سطح بالای پروتئین در خون باشد. در موارد نادر، این سطوح بالا می‌تواند نشان‌دهنده سرطان تیروئید یا تیروتوکسیکوز باشد.
سطح پایین تی ۳ به چه معناست؟
سطح غیرطبیعی پایین تی ۳ ممکن است نشان دهنده کم‌کاری تیروئید یا گرسنگی باشد. همچنین می‌تواند نشان دهد که شما یک بیماری طولانی مدت دارید، زیرا سطح تی ۳ هنگام بیماری کاهش می‌یابد. اگر به اندازه‌ای بیمار هستید که در بیمارستان بستری شوید، احتمالاً سطح T3 شما پایین است.
این یکی از دلایلی است که پزشکان معمولاً فقط از آزمایش T3 به عنوان آزمایش تیروئید استفاده نمی‌کنند. در عوض، آنها اغلب این تست را همراه با آزمایش T4 و TSH درخواست میدهند تا تصویر کامل‌تری از نحوه عملکرد تیروئید به‌دست آورند.
پرکاری تیروئید
همانطور که از نامش پیداست، پرکاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که بدن شما بیش از حد هورمون‌های تیروئید، تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) تولید می‌کند و بیش‌فعال می‌شود. اگر مبتلا به پرکاری تیروئید هستید، ممکن است ضربان قلب سریع، افزایش اشتها، اضطراب، حساسیت به گرما یا کاهش ناگهانی وزن را تجربه کنید.
پرکاری تیروئید معمولاً به سه صورت رخ می‌دهد:
- تیروئیدیت یا التهاب تیروئید
- ندول تیروئید که بیش از حد هورمون T4 تولید می‌کند.
- یک بیماری خود ایمنی که به بیماری گریوز معروف است.
کم کاری تیروئید
به طور خلاصه، در این بیماری غده تیروئید شما نمی‌تواند هورمون‌های کافی برای عملکرد مناسب تولید کند. غده تیروئید تمام جنبه‌های متابولیسم بدن شما را کنترل می‌کند. در کم کاری تیروئید، تولید هورمون در این غده کُند می‌شود. این به نوبه خود متابولیسم شما را کُند می‌کند که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
هیچ درمانی برای کم کاری تیروئید وجود ندارد. با این حال، داروهایی وجود دارند که می‌توانند این بیماری را کنترل کنند. هدف این دارو بهبود عملکرد تیروئید بدن شما و بازیابی سطح هورمون‌ها است.
خطرات آزمایش T3
اندازه گیری رگ‌ها و شریان‌ها از فردی به فرد دیگر و از یک طرف بدن به طرف دیگر متفاوت است. گرفتن نمونه خون از برخی افراد ممکن است از دیگران دشوارتر باشد.
هنگامی که از شما خون گرفته می‌شود، می‌توانید انتظار داشته باشید که در طول نمونه‌گیری کمی ناراحتی داشته باشید. همچنین ممکن است بعد از آن خونریزی جزئی یا کبودی داشته باشید. در برخی موارد، ممکن است احساس سبکی سر کنید.
سایر خطرات مرتبط با خونگیری جزئی هستند، اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خون ریزی بیش از حد
- غش
- التهاب ورید
- هماتوم (تجمع خون در زیر پوست)
- عفونت (هر زمان که پوست شکسته شود خطر کمی وجود دارد).
راهنمای خواندن نتیجه تست T3
نتیجه تست تی ۳ کلی (Total) یا تی ۳ آزاد (Free) نشان می‌دهد که آیا سطح T3 شما در محدوده مرجع، زیر نرمال یا بالاتر از حد معمول است.
محدوده نرمال هورمون تری یدوتیرونین یا T3:
- مقدار طبیعی T3 آزاد: ۲ تا ۴ pg/ml
- مقدار طبیعی T3 کل: ۸۰ تا ۲۰۰ ng/dL
محدوده مرجع این تست ممکن است در هر آزمایشگاه کمی متفاوت باشد.
همین الان بهترین دکتر غدد را برای درمان تیروئید پیدا کن
تفسیر آزمایش تی ۳
محدوده مرجع هورمون تیروئید برای همه یکسان نیست. این مقدار نرمال بر اساس پارامترهای خاصی مانند سن، وضعیت سلامتی و متد انجام آزمایش کمی متفاوت است.
برای خواندن نتیجه تست تی تری گزارش آزمایش خود را بررسی کنید یا از پزشک خود در مورد محدوده طبیعی آزمایش بپرسید. گزارشات آزمایشگاهی محدوده مرجع اعمال شده در آزمایش تیروئید شما را ذکر می‌کنند، با این حال، برای تفسیر نتایج با یک متخصص غدد مشورت کنید. همچنین از آنجا که این آزمایش بخشی از پنل تروئید است، مقادیر به طور کلی با هم تفسیر می‌شوند و به عنوان اعداد جداگانه دیده نمی‌شوند.
پزشک شما نتایج آزمایش T3 آزاد یا کلی شما را به همراه سایر آزمایشات مانند هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) و T4 کلی و آزاد تفسیر می‌کند. جدول زیر نمونه‌هایی از نتایج آزمایش و تفسیر احتمالی آنها را ارائه می‌دهد:
| TSH | T4 آزاد | T3 آزاد یا کلی | عملکرد تیروئید |
| طبیعی | طبیعی | طبیعی | عملکرد طبیعی تیروئید |
| بالا | طبیعی | طبیعی | کم کاری تیروئید تحت بالینی |
| بالا | کم | معمولی یا کم | کم کاری تیروئید اولیه مربوط به غده تیروئید |
| کم یا غیرقابل تشخیص | طبیعی | طبیعی | پرکاری تیروئید بالینی |
| کم | بالا | بالا | پرکاری تیروئید اولیه مربوط به غده تیروئید |
| کم | کم | کم یا معمولی | کم کاری تیروئید ثانویه مربوط به غده هیپوفیز |
| معمولی یا زیاد | بالا | بالا | پرکاری تیروئید ثانویه مربوط به غده هیپوفیز |
کم کاری تیروئید بالینی و پرکاری تیروئید شرایطی هستند که توسط نتایج غیرطبیعی TSH با سطح طبیعی T3 و T4 تعریف می‌شوند. این شرایط بالینی اغلب هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند یا علائم بسیار خفیفی دارد. برخی از بیماری‌های بالینی تیروئید ممکن است به مرور به کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید منجر شوند.
آیا شما هم علائم تیروئید دارید؟ برای اطمینان می‌توانید آزمایش بدهید و مشاوره بگیرید.
آیا نتایج آزمایش دقیق است؟
برخی از گروه‌های متخصص T3 کل را به عنوان یک تست مطمئن‌تر از T3 آزاد برای ارزیابی کم کاری تیروئید می‌دانند. این به این دلیل است که برخی عوامل می‌توانند بر سطح T3 آزاد در خون تأثیر بگذارند، از جمله:
- بارداری
- بیماری
- داروها.
علاوه بر این، بین نتیجه روش‌های مختلف آزمایشگاهی تست T3 آزاد، می‌توان تفاوت چشمگیری را احساس کرد؛ بنابراین ممکن است یک نمونه خون بسته به روش انجام تست نتیجه متفاوتی ایجاد کند.
آیا به آزمایشات بعدی نیاز دارم؟
اگر آزمایش تی ۳ کامل یا FREE شما بیش از حدِمعمول باشد، احتمالاً به آزمایش‌های اضافی برای مشخص شدن علت بیش‌فعال بودن غده تیروئید نیاز خواهید داشت. این‌ها تست‌ها شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش آنتی‌بادی گیرنده تیروتروپین (TRab) که یک آزمایش خون برای تأیید یا رد تشخیص بیماری گریوز است.
- اسکن تیروئید آزمون تصویربرداری که آشکار خواهد کرد که آیا غده تیروئید شما بزرگ یا ملتهب است.
- جذب ید رادیواکتیو یک آزمایش تصویربرداری است که میزان جذب غده تیروئید شما را در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایشات تصویربرداری مانند اسکن تیروئید و آزمایش جذب ید رادیواکتیو نشان می‌دهد که آیا کل تیروئید تحت تأثیر قرار گرفته است یا فقط برخی از مناطق، به نام ندول، غیرطبیعی هستند.
راهنمای مراجعه به پزشک
اگر مشکوک به هر اختلالی در عملکرد غده تیروئید خود هستید احتمالا پزشک اولین آزمایشی که به شما توصیه می‌کند، آزمایش تی ۳ است. نگران نباشید! این فقط یک آزمایش ساده جهت بررسی عملکرد غده تیروئید شماست. انجام آزمایش تی ۳ الزاماً به معنی ابتلا به عارضه‌های مختلف غده تیروئید نیست. بعد از انجام آزمایش می‌توانید همراه با پزشک خود نتیجه آزمون را تحلیل کنید. برای پاسخ به هر سؤالی در زمینه آزمایش تی ۳، می‌توانید از مشاوره آنلاین پزشکی سایت دکترتو استفاده کنید.
برای پیدا کردن بهترین متخصص غدد بری بررسی وضعیت تیروئید و درمان بیماری‌های تیروئید به وب‌سایت دکترتو مراجعه کنید. در دکترتو علاوه بر پیدا کردن بهترین پزشکان می‌توانید به‌صورت غیرحضوری نوبت بگیرید و یا از مشاوره تلفنی یا آنلاین با پزشکان استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!