علائم پروستات بزرگ چیست و چه راه های درمانی دارد؟ هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی پروستات چیست؟

پروستات بزرگ یک اتفاق معمول در مردان مسن می‌باشد. این بیماری با عنوان بزرگی خوش‌خیم غده‌ی پروستات (BPE) یا هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات نامگذاری شده و به اختصار BPH خوانده می‌شود. هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات، سرطانی نیست و باید از سرطان پروستات تشخیص داده شود. سرطان پروستات می‌تواند باعث ایجاد نشانه‌هایی از قبیل BPH شود اما معمولا با افزایش PSA، پروستات غیر طبیعی در معاینه‌ی رکتوم و ارزیابی سونوگرافی همراه است که در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد.

بزرگی پروستات… با عنوان بزرگی خوش‌خیم غده‌ی پروستات (BPE) یا هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات نامگذاری شده و به اختصار BPH خوانده می‌شود. هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات، سرطانی نیست و باید از سرطان پروستات تشخیص داده شود.

شما می‌توانید به خوبی از خودتان مراقبت کنید و نیازمندی‌های بدنتان را برآورده کنید با این حال، با افزایش سن، بدن تغییراتی می‌کند که شما نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. یکی از این تغییرات که در اکثر مردان دیده می‌شود، بزرگ شدن پروستات است که بخشی از روند طبیعی پیری است و در برخی موارد می‌تواند منجر به BPH یا بزرگی پروستات شود. پروستات یک ارگان کوچک به اندازه‌ی گردو است که زیر مثانه (جایی که ادرار ذخیره می‌شود) قرار دارد و اطراف مجرای ادرار یا میزراه (لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن حمل می‌کند) را احاطه کرده است. پروستات مایعی را تولید می‌کند که قسمتی از مایع منی را تشکیل می‌دهد و در تغذیه‌ی اسپرم نقش دارد.

شیوع و پروگنوز پروستات بزرگ

بیماری‌های پروستات در مردان بالای ۵۰ سال رایج است. اکثر آن‌ها را بدون آسیب رساندن به عملکرد جنسی، می‌توان درمان کرد. پروستات در مردان از سن ۳۰ سالگی شروع به رشد می‌کند و در نهایت در سن ۵۰ سالگی باعث ایجاد علائم می‌شود. هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات بر ۴۰ تا ۵۰ درصد از مردان ۵۰ تا ۶۰ ساله تأثیر می‌گذارد، اما فقط در ۱۰ درصد از موارد به مداخله‌ی درمانی یا جراحی نیاز است. هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش نمی‌دهد.

عوارض بزرگی پروستات

پروستاتی که بزرگ شده باعث تنگ شدن مجرای ادرار (میزراه) شده و می‌تواند عوارضی را ایجاد کند که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

قطع ناگهانی ادرار (احتباس ادرار): در این شرایط برای تخلیه‌ی ادرار از مثانه، از یک لوله‌ی باریک به نام کاتتر استفاده می‌شود. برخی از مردان مبتلا به بزرگی پروستات، برای رفع گرفتگی مجاری ادراری نیاز به عمل جراحی دارند.

عفونت دستگاه ادراری (UTI): ادرار باقی مانده در مثانه، منبعی برای رشد میکروب‌هاست. ناتوانی در تخلیه‌ی کامل مثانه می‌تواند خطر عفونت دستگاه ادراری را افزایش دهد. در صورت ایجاد عفونت ادراری، ممکن است لازم باشد بخشی از پروستات با جراحی برداشته شود.

سنگ مثانه: تخلیه‌ی ناکامل مثانه باعث رسوب مواد موجود در ادرار و تولید سنگ در مثانه می‌شود. سنگ‌های مثانه می‌توانند باعث عفونت ادراری، تحریک مثانه، خونی شدن ادرار و انسداد جریان ادرار شوند.

آسیب به مثانه: هنگامی که مثانه به طور کامل تخلیه نشود می‌تواند در طول زمان کشیده و ضعیف شود. در نتیجه، دیواره‌ی عضلانی مثانه دیگر به درستی منقبض نمی‌شود.

آسیب کلیوی: احتباس ادراری فشار داخل مثانه را افزایش می‌دهد و باعث آسیب مستقیم به کلیه‌ها و انتقال عفونت‌های مثانه به کلیه‌ها می‌شود.

انزال رتروگراد (رو به عقب): مایع منی در زمان انزال به جای خروج از آلت تناسلی، به سمت مثانه پس زده می شود.

بی اختیاری ادرار: یا نشت ادرار و اختلال در نعوظ از دیگر عوارض هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات هستند.

علائم و نشانه‌های پروستات بزرگ

اگرچه بزرگی پروستات در همه‌ی مردان ایجاد علائم نمی‌کند،‌ اما در برخی افراد همزمان با رشد پروستات، مجرای ادرار فشرده می‌شود و مانع از خروج ادرار از مثانه به خارج از بدن می‌شود. شدت علائم هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات در افراد متغیر است، در برخی موارد علائم در طول زمان به تدریج بدتر می‌شود و در برخی موارد علائم بهبود می‌یابند. اندازه‌ی پروستات لزوما میزان شدت علائم را تعیین نمی‌کند. بعضی از مردان با افزایش اندکی در سایز پروستات علائم قابل توجهی دارند، در حالی که دیگر مردانی که دارای پروستات بسیار بزرگی هستند ممکن است علائم ادراری خفیفی داشته باشند.

تنگی مجرای ادرار باعث می‌شود مثانه برای تخلیه‌ی ادرار بیش‌تر کار کند و فشار بیش‌تری اعمال کند. در صورت داشتن مشکلات ادراری، با دکتر مجاری ادراری و تناسلی مشورت کنید. حتی اگر علایم ادراری برای شما آزار‌‌دهنده نیستند، شناسایی و یا رد علت آن مهم است زیرا در صورت عدم درمان، مشکلات ادراری ممکن است باعث انسداد مجرای ادراری گردد. اگر نمی‌توانید به راحتی ادرار کنید یا ادرارتان قطع شده است، سریعا به پزشک مراجعه کنید. این موضوع در طولانی مدت باعث ضعف ماهیچه‌های مثانه می‌شود و تخلیه ادرار برای فرد سخت‌تر می‌شود که باعث ایجاد علائم زیر می‌شود:

خروج قطره‌ای ادرار: پس از پایان ادرار کردن، انتهای ادرار قطره قطره خارج می‌شود.

دفع ادرار سخت: ادرار کردن برای بیمار سخت بوده و طول می‌کشد به طوری که فرد زمان زیادی را در دستشویی منتظر بماند تا ادرار خارج شود. تاخیر در آغاز جریان ادرار باعث می‌شود فرد مدت طولانی را در دستشویی سپری کند.

کاهش جریان ادرار: جریان ادرار ضعیف می‌شود و قطع و وصل می‌گردد.

احتباس ادرار: با اینکه فرد به تازگی ادرار کرده اما احساس می‌کند مثانه کاملا تخلیه نشده و نیاز به دوباره ادرار کردن دارد. این موضوع باعث می‌شود فرد در طول روز چندین بار به دستشویی برود.

تکرر ادرار: دفع مکرر و چندین باره ادرار، حداقل هشت بار در روز.

بی اختیاری ادرار: نداشتن کنترل در نگه داشتن ادرار در زمان احساس دفع.

اضطرار و فوریت دفع ادرار: احساس نیاز ناگهانی و فوری به دفع ادرار به طوری که فرد به محض احساس دفع باید سریعا خود را به دستشویی برساند در غیر اینصورت قبل از رسیدن به دستشویی ادرار از وی خارج می‌شود.

شب ادراری: احساس نیاز به ادرار کردن که فرد را چندین بار در شب بیدار می‌کند.

هماچوری: یا وجود خون در ادرار

مشکلات کلیوی: در برخی بیماران، BPH یا بزرگی پروستات باعث ایجاد سنگ‌ مثانه، عفونت مجاری ادراری (UTI) و تجمع ادرار در کلیه (هیدرونفروز) می‌شود.

آیا علائم پروستات بزرگ داری؟

همین حالا با متخصص مشورت کن

مشاوره آنلاین دکتر متخصص اورولوژیفوق تخصص اورولوژی

عوامل و ریسک فاکتورهای موثر در ابتلا به هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)

کاملا روشن نیست که چه چیزی باعث افزایش اندازه‌ی پروستات می‌شود، اما ممکن است افزایش سن مردان باعث بهم خوردن تعادل هورمون‌های جنسی شود و علتی برای پروستات بزرگ باشد. با آغاز بلوغ، اندازه‌ی پروستات دو برابر می‌شود و در ۲۵ سالگی، دوباره شروع به رشد می‌کند. در اکثر مردان، این رشد با افزایش سن به آرامی ادامه می‌یابد و در برخی، پس از ۵۰ سالگی باعث ایجاد علائم بزرگی پروستات می‌شود.

کاملا روشن نیست که چه چیزی باعث افزایش اندازه‌ی پروستات می‌شود، اما ممکن است افزایش سن مردان باعث بهم خوردن تعادل هورمون‌های جنسی شود و علتی برای هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات باشد.

عوامل خطر افزایش سایز غده‌ی پروستات عبارتند از:

افزایش سن: مردان جوان‌تر از ۴۰ سال به ندرت علائم و نشانه‌های هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات را تجربه می‌کنند. حدود یک سوم از مردان در سن ۶۰ سالگی، علائم متوسط ​​و شدید هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات را تجربه می‌کنند و تقریبا نیمی از آن‌ها در سن ۸۰ سالگی دچار علائم می‌شوند.

سابقه‌ی خانوادگی: سابقه‌ی بیماری BPH یا پروستات بزرگ در افراد درجه یک خانواده مانند پدر یا برادر، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

دیابت و بیماری قلبی: مطالعات نشان می‌دهند که دیابت، بیماری‌های قلبی و استفاده از داروهای بتابلوکر، ممکن است خطر ابتلا به پروستات بزرگ را افزایش دهند.

شیوه‌ی زندگی: چاقی خطر ابتلا به BPH یا بزرگی پروستات را افزایش می‌دهد، در حالی که ورزش می‌تواند خطرپروستات بزرگ را به شدت کاهش دهد.

بررسی‌های تشخیصی هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH)

پزشک با پرسیدن سوالات دقیقی در مورد علائم شما و انجام معاینه‌ی فیزیکی شروع خواهد کرد.
آزمایشات اولیه شامل موارد زیر است:

معاینه‌ی مقعد با انگشت: پزشک پس از پوشیدن دستکش، انگشت خود وارد مقعد می‌کند تا میزان بزرگی پروستات و وجود توده، نقاط سخت و نامنظم در پروستات را بررسی کند.

آزمایش ادرار: بررسی نمونه‌ی ادرار می‌تواند به جلوگیری از عفونت و دیگر بیماری‌هایی که می‌توانند علائم مشابه بزرگی پروستات ایجاد کنند، کمک کند.

آزمایش خون: نتایج حاصل از آزمایش خون می‌تواند مشکلات کلیوی را مشخص کند.

آزمایش آنتی ژن پروستات (PSA): پی اس آی (PSA) ماده‌ای است که در پروستات تولید می‌شود. هنگامی که پروستات بزرگ می‌شود، سطح PSA افزایش می‌یابد. با این حال، سطح PSA می‌تواند به دلایل دیگری مانند جراحی‌های اخیر پروستات، عفونت یا سرطان پروستات افزایش یابد.

آزمایشات پیشرفته: بر اساس نتایج معاینات و آزمایش‌‌ها، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیش‌تری را برای کمک به تایید تشخیص  پروستات بزرگ و رد کردن بیماری‌های دیگر توصیه کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:

تست جریان ادرار: روش انجام این تست به گونه‌ای است که فرد باید در ظرفی متصل به دستگاه خاصی ادرار کند تا دستگاه قدرت و مقدار جریان ادرار را اندازه گیری کند. نتایج این آزمایش برای بررسی پیشرفت یا بهبود بیماری استفاده می‌شود.

آزمایش حجم ادرار باقی مانده: این تست قدرت تخلیه‌ی مثانه را اندازه گیری می‌کند. آزمایش حجم ادرار باقی مانده، با استفاده از سونوگرافی و یا با قرار دادن یک کاتتر در مثانه پس از ادرار کردن، برای اندازه گیری میزان ادرار در مثانه قابل انجام است.

ثبت دفعات و میزان ادرار در ۲۴ ساعت: برای بررسی اینکه چقدر در طول روز و همچنین شب دستشویی می‌روید، ثبت دفعات و میزان ادرار در ۲۴ ساعت گذشته کمک کننده است.

سونوگرافی یا سیستوسکوپی: ارزیابی اندازه و شکل پروستات، با سونوگرافی شکمی یا سونوگرافی مقعدی یا سیستوسکوپی موثرتر است.

آزمایش اورودینامیک و اندازه گیری فشار جریان ادرار: یک کاتتر از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه وارد می‌شود سپس به آرامی آب در مثانه تزریق می‌شود. پزشک می‌تواند فشار مثانه و عملکرد عضلات مثانه را اندازه گیری کند. این مطالعات معمولا فقط در مردان دارای مشکلات عصبی مثانه و مردانی که دارای سابقه‌ی عمل قبلی پروستات هستند ولی هنوز هم علائم دارند، انجام می‌شود.

بیوپسی پروستات: برای تشخیص سرطان پروستات، با کمک سونوگرافی داخل مقعدی، سوزن نمونه برداری وارد پروستات می‌شود و از بافت پروستات بیوپسی گرفته می‌شود.

سیستوسکوپی: سیستوسکوپ دستگاه انعطاف پذیر و مجهز به دوربین و پروژکتور کوچکی در انتها است که از طریق سوراخ خروجی آلت تناسلی به داخل مجرای ادرار وارد می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد داخل مجرای ادرار و مثانه را ببیند. قبل از انجام این آزمایش بی حسی موضعی داده خواهد شد.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص اورولوژی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

درمان‌های تهاجمی و جراحی

برداشتن پروستات از طریق پیشابراه (TURP): این متود جراحی، روش ارجح برای رفع دائمی علائم بزرگی پروستات است. پس از بیهوش کردن بیمار، پزشک به وسیله‌ی لوله‌ی نازکی که مجهز به دوربین و پروژکتور کوچکی در انتهاست، وارد پیشابراه شده و کل پروستات به جز لایه‌ی پوششی خارجی آن را خارج می‌کند. TURP معمولا علائم را به سرعت از بین می‌برد و در اکثر بیماران بعد از عمل، جریان ادرار مانند سابق قوی می‌شود. بعد از TURP برای تخلیه ادرار از مثانه، به طور موقت در مجرای ادرار کاتتر قرار داده می‌شود.

برش پروستات از طریق پیشابراه (TUIP): لوله‌ی نازکی که مجهز به دوربین و پروژکتور کوچکی در انتهاست، وارد پیشابراه می‌شود و پزشک چند برش در بافت پروستات ایجاد می‌کند تا مجرای ادرار بازتر شود و خروج ادرار با سهولت انجام شود. در مواردی که اندازه‌ی پروستات کوچک تا متوسط باشد یا فرد دارای بیماری و مشکلی باشد که جراحی امکان پذیر نباشد، برش پروستات از طریق پیشابراه گزینه‌ی مناسبی است.

ترموتراپی (گرما‌درمانی) مایکروویو از طریق پیشابراه (TUMT): پزشک الکترود مخصوصی را از طریق مجرای ادرار به داخل پروستات وارد می‌کند. انرژی مایکروویو الکترود، بخش داخلی غده‌ی پروستات را از بین می‌برد و آن را کوچک‌تر می‌کند و خروج ادرار را آسان‌تر می‌کند. TUMT فقط تا حدی نشانه‌های فرد را کاهش می‌دهد و بهبودی، کمی زمان بر است. این جراحی در مواردی که پروستات کمی بزرگ شده است و در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا ممکن است درمان مجدد لازم شود.

برداشتن پروستات به وسیله‌ی سوزن از طریق پیشابراه (TUNA): در این روش، لوله‌ی نازکی که مجهز به دوربین و پروژکتور کوچکی در انتهاست، وارد پیشابراه می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد سوزن را وارد غده‌ی پروستات کند. امواج رادیویی از طریق سوزن عبور می‌کنند و با حرارت دادن و گرم کردن بافت پروستات، آن از بین می‌برند. TUNA به ندرت در مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لیزر درمانی: لیزر با انرژی بالا، بافت پروستات را تخریب می‌کند. لیزر درمانی علائم را به طور کلی از بین می‌برد و نسبت به روش‌های ‌جراحی غیر لیزری عوارض جانبی کم‌تری دارد. لیزر درمانی در بیمارانی استفاده می‌شود که به علت مصرف داروهای کاهنده‌ی فشارخون، استفاده از سایر روش‌های جراحی پروستات در آن‌‌ها امکان پذیر نیست.

انسداد جریان خون پروستات: در این روش تجربی، عروقی که به پروستات خون رسانی می‌کنند به طور انتخابی مسدود می‌شوند و اندازه‌ی پروستات کاهش می‌یابد. نتایج بلند مدت در مورد اثربخشی این روش در دسترس نیستند.

پروستاتکتومی یا عمل جراحی برداشتن پروستات: جراح در قسمت پایینی شکم برشی ایجاد می‌کند تا به پروستات دسترسی داشته باشد و بافت آن‌ را حذف کند. این روش به صورت لاپاراسکوپیک یا به صورت عمل باز انجام می‌شود. پروستاتکتومی معمولا زمانی انجام می‌شود که اندازه‌ی پروستات بسیار بزرگ باشد، به مثانه آسیب وارد شده باشد یا سایر مشکلات پیچیده ایجاد شده باشند. این روش جراحی معمولا نیاز به بستری کوتاه مدت در بیمارستان دارد و گاهی در طول جراحی، فرد به انتقال خون نیاز پیدا می‌کند.

بهترین روش درمان پروستات بزرگ برای تو چیه؟ از متخصص بپرس

دکتر جراحی برداشتن پروستات

مراقبت‌های پس از درمان

مراقبت‌های پس از درمان به روش درمان پروستات بستگی دارد. در صورت استفاده از لیزر درمانی، برداشتن پروستات به وسیله‌ی سوزن از طریق پیشابراه (TUNA) یا ترموتراپی (گرما‌درمانی) مایکروویو از طریق پیشابراه (TUMT)، پزشک فعالیت‌های سنگین و ورزش بیش از حد را به مدت هفت روز منع می‌کند. اگر پروستاتکتومی باز یا عمل جراحی باز برداشتن پروستات انجام شود، ممکن است لازم باشد برای مدت شش هفته فعالیت‌هایتان را محدود کنید.

نکاتی که می‌توانید رعایت کنید تا بزرگی پروستات در زندگیتان کم‌تر مشکل ایجاد کند:

محدود کردن مصرف نوشیدنی در شب: یک تا دو ساعت قبل از خواب برای جلوگیری از بیدار شدن و دستشویی رفتن‌های مکرر، از نوشیدن مایعات خودداری کنید.

محدود کردن کافئین و الکل: کافئین و الکل تولید ادرار را افزایش می‌دهند، مثانه را تحریک کرده و علائم را بدتر می‌کنند.

محدود کردن مصرف دکونژستانت‌‌ها یا آنتی هیستامین‌ها: این گروه از داروها مانند دیفن هیدرامین (Benadryl) باعث انقباض عضلات اطراف مجرای ادرار که جریان ادرار را کنترل می‌کنند، می‌شود و ادرار کردن را مشکل می‌سازند.

زمانی که احساس ادرار می‌کنید برای رفتن به دستشویی تعلل نکنید: نگه داشتن طولانی مدت ادرار در مثانه، باعث کشش بیش از حد عضلات مثانه می‌شود و به آن آسیب می‌زند. از سفرهای طولانی یا فعالیت‌های دیگری که دسترسی به دستشویی در آن‌ها به راحتی امکان پذیر نیست، تا حد امکان خودداری کنید.

تنظیم دفعات ادرار کردن: سعی کنید به طور منظم، به طور مثال هر چهار تا شش ساعت در طول روز ادرار کنید تا مثانه استراحت کند. در صورت وجود تکرر ادرار و فوریت دفع ادرار شدید، این کار می‌تواند بسیار مفید باشد.

پیروی از رژیم غذایی سالم: چاقی با بزرگی پروستات رابطه‌ی مستقیمی دارد. یبوست می‌تواند علائم هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات را تشدید کند بنابراین توصیه می‌شود فیبر بیش‌تری مصرف کنید. رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد محصولات گوشتی یا لبنی ممکن است خطر افزایش اندازه‌ی پروستات را افزایش دهند، در نتیجه افزایش مصرف میوه، سبزیجات و چربی‌های سالم در پیشگیری از بزرگی پروستات مفید خواهد بود.

از ورزش غافل نشوید: عدم فعالیت باعث احتباس ادرار می‌شود. حتی مقدار کمی ورزش کردن می‌تواند به کاهش مشکلات ادراری ناشی از بزرگی پروستات کمک کند.

دو بار ادرار کنید!: چند دقیقه بعد از ادرار کردن، دوباره ادرار کنید. این تمرین با عنوان دوباره ادرار کردن شناخته می‌شود و باعث تخلیه‌ی ادرار باقی‌مانده در مثانه می‌شود.

بدنتان را گرم نگه دارید: هوای سرد می‌تواند باعث احتباس ادرار و افزایش فوریت دفع ادرار شود.

پیشگیری از هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی پروستات

بهترین راه پیشگیری از بیماری‌های پروستات، بررسی‌های منظم پزشکی و معاینه‌ی دقیق پروستات به صورت سالانه است. برای مراجعه به پزشکان متخصص اورولوژی، از وب سایت نوبتدهی اینترنتی دکترتو نوبت بگیرید.