سرطان پانکراس یکی از بیماریهای خاموش دستگاه گوارش است که معمولاً تا مراحل پیشرفته علامت مشخصی ایجاد نمیکند و به همین دلیل توجه به هر سرنخی در روند تشخیص، اهمیت زیادی دارد. در این میان، آزمایش خون میتواند بهعنوان یک ابزار کمکی، تغییراتی را نشان دهد که پزشک را به بررسی دقیقتر عملکرد لوزالمعده هدایت میکند. در این مطلب از دکترتو، به علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون و نقش آنها در مسیر تشخیص میپردازیم.
علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون چیست؟
پزشک برای بررسی و تشخیص سرطان پانکراس، علاوه بر تصویربرداری و در صورت لزوم بیوپسی، از آزمایشهای خون کمکی استفاده میکند. زیرا بیماریهای لوزالمعده از جمله سرطان پانکراس روی عملکرد اندامها و برخی از فاکتورهای خونی تاثیر میگذارد. در این تستها پزشک عملکرد کلیه و کبد را ارزیابی کرده تا بر اساس تغییرات در نتیجه جواب آزمایش، احتمال ابتلا به سرطان پانکراس را تشخیص دهد.
یکی دیگر از مواردی که در تشخیص سرطان پانکراس با آزمایش خون استفاده می شود، تومور مارکرها هستند. بالا بودن تومور مارکر سرطان پانکراس میتواند یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون باشد. دو تومورمارکر اصلی که در آزمایشات تشخیص سرطان، خصوصا سرطانهای دستگاه گوارش ارزیابی میشوند، CA 19-9 و CEA است. تفسیر آزمایش پانکراس بر پایه مجموعهای از نشانگرها و الگوهای آزمایشگاهی انجام میشود، نه یک تست تکمرحلهای.
حتی تمام نتایج این آزمایشات نمیتوانند به صورت قطعی تایید کنند که فردی به سرطان پانکراس مبتلاست، چرا که گاهی نشانگرهای تومور مرتبط با سرطان پانکراس تحت تاثیر دیگر فاکتورها هم افزایش مییابند. علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون ممکن است همیشه ظاهر نشود. تفسیر آزمایش پانکراس برای تشخیص سرطان لوزالمعده باید همزمان با علائم سرطان پانکراس پیشرفته، نتایج تصویربرداری و بیوپسی انجام شود تا از خطای تشخیصی پیشگیری شود. بنابراین هر عدد غیرطبیعی در آزمایشها تنها یک سرنخ است و بدون ارزیابی کامل نمیتوان بهدرستی بیماری را تشخیص داد
متن انگلیسی:
mskcc
There is no blood test that can screen for pancreatic cancer. Signs of pancreatic cancer may not always show up in a blood test.
ترجمه متن:
هیچ آزمایش خونی وجود ندارد که بتواند سرطان پانکراس را تشخیص دهد. علائم سرطان پانکراس ممکن است همیشه در نتیجه آزمایش خون ظاهر نشود.
۱. افزایش مارکر CA 19-9
تومور مارکر سرطان پانکراس CA 19-9 است یکی از فاکتورهای مهم آزمایش خون سرطان است. به این تومورمارکر سرطان پانکراس، آنتیژن کربوهیدراتی میگویند. CA19-9 پروتئینی است که اگر فرد به سرطان پانکراس مبتلا باشد، سطح آن در خون افزایش مییابد. اما افزایش این مارکر همیشه به تنهایی نمیتواند تایید کننده ابتلا به سرطان باشد، چرا که گاهی این پروتئین به صورت طبیعی یا به دلایل شرایط دیگر در بدن افراد بالا و پایین میشود.
زمانی افزایش مارکر CA 19-9 را میتوان یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون در نظر گرفت که این عدد به صورت غیرطبیعی، افزایش شدیدی داشته باشد و مطابق یک الگوی خاصی تغییر کند. عدد مارکر CA19-9 نهتنها به پزشک اطلاعات بیشتری در مورد سرطان میدهد، همچنین میتواند نشان دهد که اثربخشی درمان چقدر خواهد بود. معمولاً سطح CA 19-9 افراد در خون بین ۰ تا ۳۷ واحد در میلیلیتر (U/mL) است. محدوده بالاتر از آن میتواند سرنخی برای ابتلا تومور سرطان پانکراس باشد. از طرفی همه انواع سرطان پانکراس باعث بالا رفتن CA 19-9 نمیشوند. به همین دلیل است که برای تشخیص سرطان پانکراس فقط به این آزمایش خون تکیه نمیکننند.
۲. افزایش مارکر CEA
بالا بودن آنتیژن کارسینومبریونیک (CEA) یکی دیگر از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون است. محدودهٔ مرجع CEA بسته به آزمایشگاه متغیر است (مثلاً غیرسیگاریها معمولاً ۰–۳ و سیگاریها تا ۵ ng/mL). تفسیر باید بر اساس رنج مرجع همان آزمایشگاه انجام شود و یک عدد ثابت توصیه نمیشود. سطح CEA در افرادی که سیگار میکشند کمتر از ۵.۰ نانوگرم در میلیلیتر است. سطح این پروتئین اغلب در خون افراد مبتلا به انواع سرطانهای دستگاه گوارش از جمله سرطان پانکراس افزایش مییابد.
عدد بالای ۲.۹ نانوگرم در میلیلیتر میتواند به دلیل ابتلا به سرطان یا سایر بیماریها باشد و پزشک برای تشخیص قطعی باید آزمایشات دیگری را هم تجویز کند. یزان CEA معمولا حساسیت کمتری از CA ۱۹-۹ برای این سرطان دارد، اما همزمانی بالا بودن هر دو شاخص، احتمال درگیری بدخیم را بیشتر میکند. برای بررسی اثربخشی درمان نیز افت CEA میتواند کمککننده باشد. تفسیر نتیجه این فاکتور باید با وضعیت کبد، سیگار و سایر عوامل انجام شود.
۳. آنزیم های کبدی بالا (AST، ALT، ALP)
پزشک با بررسی و ارزیابی سطح آنزیم کبدی میتواند سلامت عمومی بیمار را بررسی کند و بر اساس آن، تشخیص دهد که آیا کبد و پانکراس و صفرا به درستی کار میکنند یا خیر. بالا بودن آنزیمهای کبدی از جمله AST، ALT، ALP نشان دهنده التهاب در بدن است. التهاب در بدن میتواند با مشکلات سلامتی متعددی از جمله سیروز کبدی یا پانکراتیت مرتبط باشد. در مواردی هم این التهاب ناشی از ابتلای فرد به سرطان است.
هرچند به صورت مستقیم نمیتوان گفت که بالا بودن این آنزیمها یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون است، اما میتوان برایناساس آزمایشهای تکمیلی را برای تشخیص نهایی انجام داد. الگوی کلستاتیک همراه با بالا رفتن بیلیروبین مستقیم، بیشتر شرایط تشخیص را به نفع انسداد مجاری صفراوی میکند. بررسی این فاکتورها بعد از درمان نیز برای ارزیابی اثربخشی آن مهم است
۴. سطح بیلی روبین بالا
یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون، بالا رفتن سطح بیلی روبین خون است. در این تست عملکرد کبد در تولید این ماده بررسی میشود، چرا که بیلی روبین مادهای است که توسط کبد ساخته شده و به صورت معمول توسط صفرا تجزیه و دفع میشود. سطح بالای این فاکتور میتواند احتمالی برای وجود یک تومور باشد که مجرای صفراوی را مسدود کرده است.
در واقع زمانی که تومور روی انتقال و دفع بیلی روبین به صفرا اثر میگذارد و عملکرد طبیعی بدن را مختل میکند، مقدار بیلی روبین خون به صورت غیرنرمال افزایش مییابد. یکی از نشانههای مهم بالا بودن بیلی روبین خون، ززردی پوست و چشم (یرقان)، ادرار پررنگ و مدفوع کمرنگ است. کاهش تدریجی بیلیروبین پس از استنتگذاری یا جراحی، نشانه اصلاح انسداد است.
علت سرطان پانکراس چیست؟
۵. قند خون بالا (نشانه دیابت مرتبط با پانکراس)
افراد دیابتی یا کسانی که اضافه وزن دارند، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سرطان پانکراس هستند. به همین دلیل هم گاهی اوقات پزشکان با انجام تستهای بیوشیمی خون، سطح قند و چربی خون را اندازهگیری میکنند و در صورت بالا بودن قند خون، تستهای تکمیلی برای تشخیص سرطان را تجویز خواهند کرد. هرچند قند خون بالا بهتنهایی یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون محسوب نمیشود، اما در صورتی که این فاکتور بیش از حد بالا بود، خصوصا در افرادی که سابقه ابتلا به دیابت ندارند، پزشک ارزیابیهای بیشتری را در این زمینه انجام میدهد.
نکته مهم دیگر اینکه نقش پانکراس در تولید انسولین برای تنظیم قند خون بسیار مهم است. اختلال در تولید یا عملکرد انسولین میتواند منجر به دیابت شود. بنابراین شاید در افرادی که مبتلا به سرطان پانکراس هستند، به دلیل عدم تولید کافی انسولین، سطح گلوکز خون بیشتر از حد نرمال باشد. به همین دلیل هم قند خون بالا یکی از نشانههایی است که پزشک به آن توجه میکند.
آزمایش خونت مشکوک به سرطان پانکراسه؟
از متخصص کمک بگیر.
۶. کاهش پروتئین ها یا اختلال در عملکرد کبد
برای تشخیص سرطان پانکراس، پزشک سطح برخی پروتئینهای خون را بررسی میکند تا ببیند که آیا کبد و کلیه به درستی کار میکنند یا خیر. عدم عملکرد درست کبد ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آنها، وجود یک تومور است. کاهش برخی پروتئینها مانند آلبومین و اختلال در عملکرد کبد اغلب با سرطان پانکراس و پیشرفت آن مرتبط است. سرطان پانکراس میتواند تعادل اسیدآمینههای بدن را به هم بزند و روی سنتز پروتئینها و عملکرد کبد تاثیر بگذارد.
این یافتهها اخیرا مورد توجه پزشکان قرار گرفته و احتمالا دلیل آن تاثیری است که سرطان پانکراس روی کبد میگذارد و سنتز پروتئینها توسط کبد یا پردازش صفرا را مختل میکند. حتی کاهش سطح پروتئینها از جمله آلبومین، میتواند نشان دهنده گسترش سرطان پانکراس به کبد هم باشد. آگاهی از این اختلالها برای برنامهریزی درمان سرطان پانکراس، تغذیه و دوز داروها اهمیت دارد.
۷. آنمی یا کاهش هموگلوبین
تست CBC یکی از آزمایشاتی است که برای تشخیص و بررسی علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون، تجویز میشود. کمخونی در سرطان پانکراس میتواند نتیجه التهاب مزمن، سوءتغذیه یا درگیری مغز استخوان باشد. کاهش سطح هموگلوبین خون از جمله مواردی است که پزشک از آن برای تشخیص سرطان و بررسی احتمالات کمک میگیرد، چرا که کم خونی میتواند یکی از عوارض سرطان پانکراس باشد. درمان کمخونی با تغذیه، آهن یا تزریق خون بر اساس نظر پزشک، تحمل درمان را بهتر میکند.
| شاخص مورد بررسی در آزمایش خون | توضیح خلاصه |
|---|---|
| افزایش CA 19-9 | آنتیژن کربوهیدراتی که در صورت وجود سرطان ممکن است سطح آن افزایش یابد. |
| افزایش CEA | آنتیژن کارسینومبریونیک که ممکن است در انواع سرطانهای گوارشی، از جمله پانکراس، افزایش یابد. |
| افزایش آنزیمهای کبدی (AST، ALT، ALP) | نشاندهنده التهاب یا اختلال عملکرد کبد، صفرا یا پانکراس |
| افزایش بیلیروبین | ممکن است ناشی از انسداد مجرای صفراوی توسط تومور باشد؛ مرتبط با زردی (یرقان) |
| قند خون بالا | ممکن است نشاندهنده اختلال عملکرد پانکراس و ارتباط با دیابت ناشی از سرطان باشد. |
| کاهش پروتئینها (مثل آلبومین) | نشاندهنده اختلال در عملکرد کبد یا پیشرفت سرطان پانکراس |
| کاهش هموگلوبین (آنمی) | کمخونی ممکن است یکی از عوارض سرطان پانکراس باشد؛ در آزمایش CBC مشخص میشود. |
آزمایش های خون برای تشخیص سرطان پانکراس
آزمایشهای خون بهتنهایی در سرطان پانکراس نقش غربالگری اختصاصی ندارند، اما برای هدایت تشخیص و پایش درمان ضروریاند. هیچ آزمایش خون اختصاصی وجود ندارد که بتواند به صورت دقیق و صددرصدی، سرطان پانکراس را نشان دهد. با این حال آزمایش خون فقط سرنخ میدهد و باید همراه با تصویربرداری و در صورت لزوم بیوپسی تفسیر شود. به همین دلیل برای تشخیص قطعی، تستهای بیشتری برای رد یا تشخیص سرطان پانکراس انجام شود. ترکیب تومور مارکرها، آزمایشهای کبدی، قند خون و شمارش خون تصویر کاملتری از وضعیت بیمار نشان میدهد.
آنزیم های کبدیت بالاست و می ترسی مشکل از پانکراس باشه؟ همین الان از دکتر نوبت بگیر.
۱. آزمایش CA 19-9 برای سرطان پانکراس
آزمایش CA19-9 یک تست تومور مارکر است که سطح یک سری پروتئینها را در خون اندازهگیری میکند. این فاکتور الزاما تایید کننده ابتلا به سرطان پانکراس نیست؛ اما ممکن است میزان آن در خون برخی از افراد مبتلا به سرطان بیشتر از حد نرمال باشد. این پروتئین به عنوان آنتیژن کربوهیدرات شناخته میشود و در صورت وجود تومور، سطح آن افزایش مییابد.
متن انگلیسی:
cancercouncil
Many people with pancreatic cancer have higher levels of particular tumour markers in their bloodstream. The markers that doctors will look for are CA 19-9 (carbohydrate antigen) and CEA (carcinoembryonic antigen).
ترجمه متن:
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پانکراس دارای سطوح بالاتری از نشانگرهای تومور خاص در جریان خون خود هستند. نشانگرهایی که پزشکان به دنبال آن خواهند بود CA 19-9 (آنتیژن کربوهیدراتی) و CEA (آنتیژن کارسینومبریونیک) هستند.
۲. آزمایش CEA برای سرطان لوزالمعده
آزمایش CEA بهعنوان مکمل آزمایش CA ۱۹-۹ برای تشخیص سرطان پانکراس انجام می شود. این فاکتور هم یک تومور مارکر است که در صورت ابتلا به سرطان پانکراس، سطح آن در خون بالا میرود. پزشک بر اساس عدد CEA در خون به عنوان یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون می تواند تشخیص دهد که آیا احتمال ابتلا به سرطان پانکراس وجود دارد یا خیر. بالا بودن همزمان هر دو مارکر احتمال بدخیمی را بیشتر میکند، هرچند قطعی نیست.
۳. آزمایش کامل خون (CBC) برای سرطان پانکراس
شمارش کامل خون یا همان آزمایش CBC، سطوح انواع مختلف سلولهای خونی را در خون ارزیابی میکند. این نتایج به پزشک شما در مورد چگونگی عملکرد مغز استخوان اطلاعات مورد نیاز را میدهد تا ببیند که سطح سلولهای خونی از جمله هموگلوبین در چه وضعیتی قرار دارد. همچنین این اطلاعات در تصمیمگیری درمانهای سیستمیک و تشخیص عوارض اهمیت دارند. تغییرات CBC میتواند نیاز به اصلاح تغذیه یا مداخله حمایتی را نشان دهد.
با بررسی برخی نشانگرهای خاص در آزمایش خون، میتوان به تشخیص اولیه علائم سرطان پانکراس دست یافت.
۴. آزمایش آنزیم های کبدی
با وجوداینکه این تست دقیقا تشخیصدهنده این بیماری نیست، اما همچنان برای تشخیص مهم است. تستهای عملکرد کبد نشان میدهند که کبد شما چطور کار میکند. اگر زردی دارید که یکی از علائم رایج سرطان لوزالمعده است، آزمایشهای بررسی آنزیمهای کبدی میتوانند به پزشک شما کمک کنند تا تشخیص دهد که آیا این یرقان ناشی از کبد یا انسداد مجرای صفراوی است که میتواند به دلیل تومور باشد، یا دلیل دیگری دارد.
همچنین سرطان پانکراس می تواند به کبد سرایت کند و باعث اختلال در عملکرد کبد شود. در این شرایط تعادل آنزیمهای کبدی هم به هم میخورد و شاهد سطوح غیرطبیعی این آنزیمها در آزمایش خون هستیم. به همین دلیل هم پزشک از آزمایش آنزیمهای کبدی برای بررسی عملکرد کبد و تاثیر سرطان پانکراس روی کبد کمک میگیرد.
چطور طول عمر بیماران سرطان پانکراس بیشتر میشود؟
۵. آزمایش عملکرد پانکراس و قند خون
قند ناشتا، HbA1c و گاه سنجش آنزیمهای پانکراسی در ارزیابی بیماران درخواست میشود. در این آزمایشها نشانگرهای کلیدی مانند آمیلاز، لیپاز و سطح گلوکز ارزیابی می شود و پزشک بر اساس این نتایج، احتمالاتی در مورد پانکراتیت، دیابت و احتمال ابتلا به سرطان پانکراس را میدهد. دیابت تازهتشخیص یا درمانشده میتواند نشانهای از درگیری پانکراس باشد. مدیریت قند خون برای تحمل بهتر درمانهای ضدسرطان اهمیت دارد. بسته به شرایط، ارزیابیهای تکمیلی مانند تستهای جذب چربی نیز انجام میشود.
در واقع در این تستها مشخص می شود که آیا پانکراس می تواند مقادیر مناسبی از آنزیمها و هورمونهای گوارشی که قند خون را کنترل میکنند، تولید کند یا خیر. باز هم بالا بودن یا حتی پایینبودن غیرطبیعی گلوکز و سایر آنزیمهای پانکراس الزاما یکی از علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون نیست، اما می توان بر اساس آن تستهای بعدی را انجام داد.
۴.۷ (۱۲۶۵ نظر)۴.۷ (۴۹۵ نظر)۴.۷ (۴۴۸ نظر)۴.۷ (۳۵۶ نظر)۴.۹ (۳۱۲ نظر)۴.۸ (۲۶۲ نظر)نتیجه گیری
آزمایش خون به تنهایی نمیتواند سرطان پانکراس را تشخیص دهد، اما ترکیب نتایج آن با سایر روشهای ارزیابی، دیدی دقیقتر از وضعیت بیمار ارائه میدهد. افزایش تومور مارکرهای CA 19-9 و CEA در خون معمولاً از مهمترین سرنخها در بررسی این بیماری به شمار میروند، در حالی که بالا بودن بیلیروبین، آنزیمهای کبدی یا قند خون نیز میتواند نشانه اختلال در عملکرد پانکراس باشد. کاهش آلبومین و هموگلوبین نیز در برخی بیماران مشاهده میشود. با ارزیابی این علائم سرطان پانکراس در آزمایش خون در کنار علائم فردو نتایج تصویربرداری، پزشک میتواند احتمال وجود سرطان را ارزیابی کرده و مسیر درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!