علائم کمبود اکسیژن خون چیست و چگونه درمان می شود؟

هنگامی که به بدن اکسیژن کافی نرسد، ممکن است بدن دچار شرایط خطرناکی چون هیپوکسمی (کمبود اکسیژن در خون) یا هیپوکسی (کمبود اکسیژن در بافت) شود. بدون اکسیژن، مغز، کبد و سایر اندام‌ها فقط چند دقیقه (حداکثر ۳ دقیقه) پس از شروع علائم می‌تواند آسیب ببیند.

زمانی که گردش خون به اندازه کافی اکسیژن برای تامین نیازهای بدن به بافت‌ها نرساند، هیپوکسمی می‌تواند باعث ایجاد هیپوکسی شود. گاهی اوقات واژه‌ی هیپوکسیا برای توصیف هر دو مشکل استفاده می‌شود. اگر به این شرایط دچار شدید، در دکترتو می‌توانید از بهترین دکتر عمومی در شهر خود نوبت ویزیت حضوری بگیرید یا مشاوره آنلاین دریافت کنید.

کمبود اکسیژن خون چیست؟

کمبود اکسیژن خون به انگلیسی Lack of blood oxygen، زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌ها و اندام‌های بدن اکسیژن کافی برای عملکرد بهینه دریافت نمی‌کنند. هیپوکسمی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند اختلالات تنفسی و بیماری های ریه، بیماری‌های قلبی، سطوح پایین اکسیژن در محیط باشد.

اکسیژن خون باید چند باشد؟ (اکسیژن خون خطرناک چند است)

میزان اکسیژن خون نرمال بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی متر جیوه متغیر است. میزان اکسیژن خون کمتر از ۶۰ میلی متر جیوه کم است و بسته به تصمیم پزشک، شخص به مکمل اکسیژن نیازمند است. آگاهی از نشانه‌های هشداردهنده سطوح کم اکسیژن خون که به نام «هیپوکسمی» شناخته می‌شود، اهمیت دارد.

علائم کمبود اکسیژن خون (علائم اکسیژن خون پایین)

نشانه آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما علائم پایین بودن اکسیژن خون چیست؟ اکسیژن خون پایین باشه چی میشه؟ شایع‌ترین علائم هیپوکسی عبارتند از:

• تغییر رنگ پوست از آبی تا قرمز گیلاسی
• گیجی
• سرفه
• افزایش سرعت ضربان قلب
• تنفس سریع و پی در پی
• مشاهده علائم تنگی نفس
• ضربان قلب کند
• تعریق
• خس خس سینه

۱. علائم کمبود اکسیژن در مغز و تشنج و سردرد

علائم نرسیدن اکسیژن به مغز شامل گیجی، مشکل در تمرکز، مشکلات حافظه، سرگیجه، سردرد، از دست‌دادن هماهنگی بدن، تکلم، تشنج و بیهوشی است. در صورت بروز این علائم فورا بهپزشک مراجعه کنید، زیرا هیپوکسی مغزی می‌تواند یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی باشد.

۲. علائم کمبود اکسیژن در کودکان و نوزادان

علائم کمبود اکسیژن در کودکان و نوزادان شامل تنفس سریع، خس خس سینه، آبی‌شدن پوست یا لب‌ها (سیانوز)، کاهش فعالیت و سطح انرژی، تغذیه ضعیف یا کاهش اشتها، تحریک‌پذیری، خواب‌آلودگی بیش‌از حد و تغییرات ضربان قلب باشد. در برخی موارد دکتر ممکن است آمپول اکسیژن خون را تجویز کند.

۳. علائم نرسیدن اکسیژن به قلب (تپش قلب، کم خونی و کمبود اکسیژن)

علائم کمبود اکسیژن قلب، که به عنوان ایسکمی میوکارد نیز شناخته می‌شود، ممکن است به صورت درد یا ناراحتی قفسه سینه (آنژین صدری)، تنگی نفس، خستگی، ضربان قلب سریع یا نامنظم، سرگیجه، علائم کم خونی شدید، تعریق، حالت تهوع، یا درد در بازو، فک تظاهر پیدا کند.

۴. تاثیر کمبود اکسیژن بر انواع عضلات چیست؟

 پایین آمدن اکسیژن خون در انواع ماهیچه‌ها که به عنوان هیپوکسی شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به ضعف عضلانی، خستگی، کاهش استقامت، اختلال در عملکرد عضلات، گرفتگی عضلات و در موارد شدید، مرگ سلول‌های عضلانی شود. همچنین می‌تواند بر هماهنگی و مهارت‌های حرکتی ظریف تأثیر بگذارد. دریافت اکسیژن کافی برای عملکرد بهینه و سلامت عضلات بدن ضروری است.

۵. کمبود اکسیژن و خواب

کمبود اکسیژن در طول خواب که به آپنه خواب معروف است، می‌تواند الگوهای تنفسی منظم را مختل کرده و باعث بیداری‌های متعدد در طول شب شود. این اتفاق باعث چرخه خواب بی‌کیفیت، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز، خستگی، اختلالات خلقی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.

مدت طولانی تنگی نفس داری؟ اکسیژن خون پایین باشه چی میشه؟

همین الان از دکتر مشاوره بگیر.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص ریهدکتر متخصص ریه

دلایل کمبود اکسیژن (کمبود اکسیژن خون نشانه چیست؟)

افت اکسیژن می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که بیماری قلبی و عروقی و مصرف داروهای ضد درد قوی و داروهای دیگری که وقفه‌ی تنفسی ایجاد می‌کنند، برخی از آن‌ها هستند. سایر موارد در جدول زیر قرار گرفته‌اند.

دلایل کاهش اکسیژن خون	توضیحات
کرونا	اگر کرونا، ریه‌ها را درگیر کند میزان اکسیژنی که فرد دریافت می‌کند می‌تواند کاهش یابد و خطرناک است.
حمله‌ی شدید آسم	باعث ایجاد هیپوکسی در بزرگسالان و کودکان می‌شود. در طی حمله، مسیرهای هوایی تنگ و باریک می‌شوند و رسیدن هوا به ریه‌ها را مشکل می‌سازد.
بیماری‌های ریه	مانند بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، آمفیزم، برونشیت، ذات‌الریه و ادم ریوی (تجمع مایع در ریه‌ها)
کم‌خونی	کاهش تعداد گلبول‌های قرمز که اکسیژن را حمل می‌کنند
مسمومیت با سیانید	سیانید یک ماده شیمیایی است که برای تولید پلاستیک و سایر محصولات از آن استفاده می‌شود

میزان اکسیژن خون در کرونا چقدر است؟

درگیر شدن ریه در کرونا میزان اکسیژنی که فرد دریافت می‌کند را کاهش می‌دهد و بسیار خطرناک است. کویید-۱۹ یک بیماری تنفسی است و می‌تواند موجب افت سطح اکسیژن خون شود. اگر ریه‌ها تخت تاثیر ویروس کووید -۱۹ قرار بگیرد، میزان اکسیژنی که فرد دریافت می‌کند می‌تواند کاهش یابد. اگر علائم درگیری ریه با کرونا سریعا به دکتر ریه مراجعه کنید.

علاوه بر آن یک مطالعه آزمایشگاهیشان می‌دهد کووید-۱۹ باعث اتساع قابل توجه رگ‌های خونی ریه به‌ویژه در مویرگ‌ها می‌شود. این اتساع رگ که باعث کاهش فشار خون می‌شود به کاهش میزان اکسیژن‌رسانی در نارسایی ریوی ویروس کرونا کمک می‌کند.

البته ویروس به روش‌های گوناگون بر تخریب عروق ریه اثر می‌گذارد. این مطالعه به توضیح پدیده عجیب دیده شده در برخی از بیماران کووید-۱۹ به نام «هیپوکسیمی خوشحال» نیز می‌پردازد. در این حالت با اینکه میزان اکسیژن بسیار پایین است، اما به نظر نمی‌رسد که بیمار مشکل تنفسی داشته باشد. لذا اگر درگیر بیماری کرونا بودید، و نشانه‌ای از تنگی نفس را نداشتید، با این حال میزان اکسیژن خون خود را چک کنید.

۵ نشانه کمبود اکسیژن در خون و علائمی از درگیر شدن ریه در کرونا

در کنار سایر علائم کرونا، تنگی نفس، سرفه خشک، تب، التهاب و درد بدن و دیگر علائم نیز می‌تواند دیده شود. در صورت مشاهده این علائم می‌توانید از طریق مشاوران دکترتو، با متخصصین ریه مشورت کنید و در صورت نیاز به پزشک مرتبط مراجعه کنید.

۱. رنگ آبی لب ها، لاله گوش یا بستر ناخن‌ ها

این شرایط که به نام «سیانوز» شناخته می‌شود، نشانه‌ای از «هیپوکسمی شدید» است که نشان می‌دهد سلول‌های بدن به میزان کافی خون اکسیژن دار دریافت نمی‌کند. سیانوز باید بسیار جدی گرفته شود و فرد مراقبت‌های پزشکی فوری دریافت کند.

۲. احساس سوزش

اگر هیپوکسمی مشکلی طولانی مدت باشد، بدن ممکن است بیش از حد گلبول‌های قرمز تولید کند و این شرایط موجب افزایش غلظت خون شود. این ممکن است موجب بروز علایم اضافه از جمله احساس سوزش در اندام‌های انتهایی مانند بینی و انگشتان، زنگ زدن در گوش و خارش شود.

۳. سردرد

بیماری مزمن انسدادی ریه با شرایطی به نام «هیپوکسی» مرتبط است. این شرایط بار کاری مضاعف بر قلب وارد می‌کند و موجب کندی عملکرد‌های بافتی می‌شود. سردرد‌های مرتبط با بیماری مزمن انسدادی ریه بیشتر هنگام صبح پس از بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد.

۴. تنگی نفس

تنگی نفس یکی از شایع‌ترین علایم «هیپوکسمی» است. افزون بر کمبود نفس، تنگی نفس ممکن است شامل احساس تنگی در قفسه سینه، تنفس سریع یا احساس ناتوانی در دریافت اکسیژن کافی باشد. جمع شدن لب‌‌ها به حالت غنچه یا سوزش سوراخ‌های بینی هنگام تنفس هم ممکن است رخ دهد.

۵. تنفس سریع

کمبود اکسیژن یا دی اکسید کربن بیش‌ازحد در بدن از دلایل شایع این شرایط است. این مورد بیماری نیست، اما علامتی از تلاش بدن برای اصلاح مشکلی دیگر است.

چه مواقعی برای درمان کمبود اکسیژن به پزشک مراجعه کنیم؟

هیپوکسی به طور کلی یک شرایط اورژانسی است. اگر علائم هیپوکسی دارید، با اورژانس تماس بگیرید. برای درمان هیپوکسی نیاز به مراجعه به بیمارستان و سنجش سطح اکسیژن خون است. و درمان فقط تحت نظر پزشک ریه و صلاحدید وی امکان‌پذیر است. مساله‌ اساسی در درمان هیپوکسی رسیدن اکسیژن بیشتر به بدن است:

• برای درمان، شما اکسیژن مورد نیاز را از طریق کانولای بینی یا از طریق یک ماسک که بینی و دهان شما را می‌پوشاند دریافت می‌کنید. در اکثر موارد این کارها برای رساندن سطح اکسیژن به حالت طبیعی کافی است. یک اسپری استنشاقی یا داروی آسم ممکن است تنفس را آسان‌تر کند.
• اگر انجام این کارها کمک‌کننده نیست، پزشک ممکن است داروی وریدی (IV) به شما تزریق کند. ممکن است برای کوتاه مدت داروهای استروئیدی برای کاهش التهاب در ریه‌ها و یا آنتی بیوتیک برای درمان عفونت زمینه‌ای نیاز داشته باشید
• هنگامی که زندگی شما در معرض خطر است و این درمان‌ها دیگر جوابگو نیستند، ممکن است به تنفس مکانیکال (استفاده از یک دستگاه برای کمک به تنفس) نیاز داشته باشید.

آیا افت اکسیژن خون در نوزادان خطرناک است؟ از پزشک متخصص مشاوره بگیر.

دکتر افت اکسیژن خون

میزان اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می ‎شود؟ (روش تشخیص میزان اکسیژن خون)

کارآمدترین روش برای کنترل سطح اکسیژن خون آزمایش اِی بی جی است و برای این آزمایش، نمونه خون از شریان‌ها، معمولا از مچ دست گرفته می‌‎شود که این روش بسیار دقیق است، اما ممکن است کمی درد داشته باشد.

همچنین به وسیله دستگاه کوچکی به اسم «پالس اکسی متر» نیز می‌توان میزان اکسیژن خون را اندازه گیری کرد. این دستگاه که شبیه یک گیره کوچک است با قرار گرفتن بر روی انگشت اشاره، میزان اکسیژن خون را به طور غیر مستقیم اندازه می‌‎گیرد.

آزمایش گاز خون نیز نوعی تست خون است که در آن سطح اکسیژن و دی اکسید کربن بررسی و محاسبه می‌شود. اگرچه آزمایش به وسیله دستگاه پالس اکسیمتر آسان‌تر، سریع‌تر و بدون درد است، اما به اندازه آزمایش اِی بی جی دقیق نیست. این امر ممکن است تحت تاثیر عواملی مانند انگشتان کثیف، لاک ناخن و گردش خون ضعیف در اندام‌ها باشد.

اندازه گیری اکسیژن خون بدون دستگاه ممکن است؟

تنفس بیشتر از ۲۴ بار در دقیقه و کاهش اکسیژن خون بیمار کرونایی زنگ خطر است. اگر تنفس فرد مبتلا به کرونا در یک دقیقه بیشتر از ۲۴ بار باشد (بالا و پایین رفتن قفسه سینه) و همچنین میزان اکسیژن خون بیمار کاهش یافته و زیر ۹۰ باشد زنگ خطر است و باید فوری به مراکز درمانی مراجعه شود.

برای تشخیص علامت خطر در بیماران کرونایی باید بیمار در جایی آرام بنشیند و تعداد تنفس بیمار توسط فرد دیگری در یک دقیقه شمارش شود. اگر تعداد تنفس بیشتر از ۲۴ تنفس در یک دقیقه بود این یک علامت خطر است که بیمار وارد فاز شدید بیماری ریوی می‌شود.

در صورت ضعف و بی‌حالی و مشکل در  تنفس حتما به یک مرکز بهداشتی و درمانی مراجعه‌کرده تا اکسیژن خون از طریق سر انگشت بیمار مورد بررسی و چک شود.

درمان کمبود اکسیژن خون چیست؟

روش‌های متعددی برای درمان افت اکسیژن در خون وجود دارد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• اکسیژن درمانی: مانند ماسک اکسیژن، کانول بینی یا چادر اکسیژن
• رسیدگی به علت زمینه‌ای: برای مثال، اگر به دلیل بیماری ریوی باشد، ممکن است داروها، توانبخشی ریوی یا جراحی لازم باشد
• تغییر سبک زندگی: ممکن است شامل ترک سیگار، حفظ وزن سالم، ورزش منظم، اجتناب از صعود ارتفاعات بالا، مدیریت استرس و رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان باشد.

۱. دستورالعمل استفاده از اکسیژن درمانی یا کپسول اکسیژن

درمان با اکسیژن برای شروع، نیاز به تجویز پزشک دارد. پزشک با توجه به وضعیت بیمار نوع و تعداد جلسات درمانی مورد نیاز را تعیین می‌کند بیمار باید تمام دستورالعمل‌های خاص پزشک معالج را رعایت کند. بعضی از افراد فقط در هنگام انجام فعالیت‌های خاص مانند ورزش یا در طول خواب به اکسیژن درمانی احتیاج دارند.

ولی در برخی موارد ممکن است بیمار مجبور باشد به طور مداوم تحت درمان با اکسیژن قرار بگیرد. اکثر انواع اکسیژن درمانی قابل حمل همراه هستند و بیمار به‌راحتی می‌تواند در هر مکانی از آن استفاده کند. بیماران باید به این نکته توجه داشته باشند تحت هیچ شرایطی در هنگام مصرف اکسیژن درمانی از دارو یا الکل استفاده نشود، زیرا تداخل آن‌ها می‌توانند تنفس را مختل کنند.

بنابراین بهتر است قبل از استفاده از اکسیژن درمانی در مورد سایر داروهای مصرفی خودشان حتما با پزشک معالج صحبت کنند. اگرچه اکسیژن، قابل اشتعال نیست، اما برای احتراق نیز ضروری است. اکسیژن بیش از حد باعث شعله‌ورشدن آتش سوزی می‌شود. پس نباید مخازن اکسیژن را در اطراف شعله‌های آتش و بخاری نگه‌داری شوند.

۲. داروی کمبود اکسیژن خون (قرص افزایش اکسیژن خون)

زمانی که سطح اکسیژن خطرناک است، پزشک ممکن است مصرف داروهای زیر را توصیه کند:

• پروتئین‌های نوترکیب
• اریتروپویتین
• داربپوئتین آلفا.
• اپوئتین آلفا. اکسیژن.

۳. روش افزایش اکسیژن خون در خانه چیست؟

افزایش سطح اکسیژن خون در خانه از طریق چند روش انجام می‌شود:

• ماساژ و تمرینات تنفسی برای افزایش اکسیژن خون: مانند تنفس دیافراگمی یا تنفس با لب‌های جمع شده را تمرین کنید. این تکنیک‌ها به انبساط کامل ریه‌ها و افزایش دریافت اکسیژن کمک می‌کنند.
• فعالیت بدنی منظم: به ورزش منظم بپردازید، زیرا فعالیت بدنی باعث بهبود عملکرد ریه و افزایش جذب اکسیژن می‌شود.
• هوای داخل خانه را تمیز نگه‌دارید: با کاهش قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها مانند دود سیگار، مواد شیمیایی خانگی یا آلرژن‌ها، کیفیت هوای داخل خانه را حفظ کنید.

۴. درمان کمبود اکسیژن در طب سنتی (داروهای گیاهی برای بالا بردن اکسیژن خون)

برای بالا بردن اکسیژن خون چه بخوریم؟ چه مواد غذایی و چه میوه هایی اکسیژن خون را بالا میبرد؟در طب سنتی، متخصصان مصرف مواد غذایی زیر را توضیه می‌کنند:

• مصرف انار
• کیوی
• انبه
• انجیر و خرما
• چغندر
• سیب زمینی شیرین
• بالا بردن اکسیژن خون با کندر

کمبود اکسیژن خون چه عوارضی دارد؟

مهم‌ترین عوارض کمبود اکسیژن خون یا خطرات اکسیژن خون پایین شامل موارد زیر است:

• خستگی
• تنگی نفس
• سرگیجه
• مشکلات شناختی
• ضعف یا خستگی عضلانی
• تغییر رنگ مایل به آبی لب‌ها یا نوک انگشتان (سیانوز)
• ضربان قلب سریع یا تپش قلب
• از دست‌دادن هوشیاری یا غش کردن

متن انگلیسی:
Many chronic heart and lung conditions can put you at risk for hypoxia
ترجمه فارسی:
بسیاری از بیماری‌های مزمن قلبی و ریوی می‌توانند شما را در معرض خطر هیپوکسی قرار دهند.

به نقل از سایت my.clevelandclinic

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

کمبود اکسیژن خون (هایپراکسی یا مسمومیت با اکسیژن) یا هر بیماری ریوی چه بر اثر کرونا باشد، چه نباشد؛ نیاز به چکاپ و پیگیری توسط پزشک متخصص دارد و اگر درمان نشود، می‌تواند اثرات جدی بر سلامت کلی و عملکرد اندام‌های بدن داشته باشد. با ورود به سامانه دکترتو می‌توانید به‌راحتی از بین بهترین فوق تخصص ریه، فوق تخصص آسم و آلرژی و دکتر عمومی نوبت ویزیت بگیرید و در صورت نیاز از مشاوره آنلاین دکتر متخصص ریه، مشاوره آنلاین دکتر متخصص آسم و آلرژی و مشاوره آنلاین با دکتر عمومی استفاده کنید.

دکترتو، مراقب سلامت شماست!