فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
بیماری عروق کرونر پیامد تجمع پلاک‌های آترواسکلروتیک در شریان‌های تغذیه‌کننده قلب است و می‌تواند با درد قفسه سینه، تنگی‌نفس، کاهش تحمل فعالیت یا سکته قلبی بروز کند. زمانی که شدت درگیری بالا باشد یا درمان‌های دارویی و مداخلات از راه پوست کارآمد نباشند، رویکرد جراحی مطرح می‌شود. عمل بای پس قلب با برداشت یک رگ سالم از پا، قفسه سینه یا دست و پیوند آن به‌گونه‌ای که از ناحیه تنگ یا مسدود عبور کند، هدف دارد پرفیوژن میوکارد را به سطح ایمن بازگرداند. این مداخله معمولاً از راه استرنوتومی انجام می‌شود و در بسیاری از موارد به پشتیبانی بای‌پس قلبی‌ریوی نیاز دارد. آشنایی با تعریف، اندیکاسیون‌ها، مراحل اجرا، مراقبتهای پس از عمل و عوارض احتمالی، تصویر روشن‌تری از مسیر درمان فراهم می‌کند. در این مطلب از دکترتو، با تعریف، اندیکاسیون‌ها، مراحل، مراقبت‌ها و عوارض آن آشنا می‌شوید.
عمل بای پس قلب چیست؟
عمل بای‌پس قلب یا جراحی بای‌پس عروق کرونر (CABG) یکی از رایج‌ترین روش‌های عمل قلب باز برای درمان بیماری عروق کرونر است. در این جراحی، با استفاده از یک رگ خونی سالم (معمولاً از ساق پا، قفسه سینه یا مچ دست)، مسیر جدیدی برای عبور خون در اطراف شریان‌های کرونری مسدود یا باریک ایجاد می‌شود. این کار باعث بهبود خون‌رسانی به عضله قلب، کاهش علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس، و کاهش خطر حمله قلبی یا مرگ ناشی از انسداد عروق می‌شود. اگرچه بای‌پس علت اصلی انسداد عروق (تصلب شرایین) را درمان نمی‌کند، اما کیفیت زندگی و طول عمر بیمار را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
متن انگلیسی:
به نقل از mayoclinic
Coronary artery bypass surgery creates a new path for blood to go around a blocked or partially blocked artery in the heart. The surgery involves taking a healthy blood vessel from the chest or leg area. The vessel is connected below the blocked heart artery.
ترجمه فارسی:
جراحی بای‌پس عروق کرونر روشی است که در آن یک مسیر جدید برای عبور خون از کنار شریان قلبیِ مسدود یا نیمه‌مسدود ایجاد می‌شود. در این عمل، یک رگ سالم از ناحیه‌ی قفسه سینه یا پا برداشته شده و به قسمت پایین‌تر از محل انسداد در شریان قلب متصل می‌گردد.
چه زمانی عمل بای پس قلب انجام می شود؟
وقتی که رگ‌های کرونری قلب به شدت باریک یا مسدود شوند، خون کافی به عضله قلب نمی‌رسد و این موضوع می‌تواند باعث بروز درد قفسه سینه، تنگی نفس و حتی سکته قلبی شود. در چنین شرایطی، یکی از گزینه‌های اصلی درمان، عمل بای‌پس قلب است که جریان خون را از مسیر جدیدی به سمت قلب هدایت می‌کند و از بروز عوارض خطرناک جلوگیری می‌کند. این عمل معمولاً زمانی انجام می‌شود که روش‌های دیگر مانند دارودرمانی یا آنژیوپلاستی پاسخ مناسبی نداده باشند. مهم‌ترین مواردی که پزشک برای انجام عمل بای‌پس قلب در نظر می‌گیرد شامل موارد زیر است:
- گرفتگی رگ قلب یا انسداد چند رگ کرونری اصلی
- انسداد قابل‌توجه در شریان کرونر چپ
- ادامه داشتن درد قفسه سینه یا تنگی نفس علی‌رغم درمان دارویی یا آنژیوپلاستی
- بروز علائم جدی مثل آنژین ناپایدار یا سکته قلبی
- کاهش عملکرد قلب در اثر نرسیدن خون کافی به عضله قلب
عمل بای پس قلب چگونه انجام می شود؟
عمل بای پس قلب یک جراحی باز است که با هدف ایجاد مسیر جدید برای خون‌رسانی به عضله قلب انجام می‌شود. در این روش جراح ابتدا قفسه سینه را باز کرده و قلب را در معرض دید قرار می‌دهد. سپس از یک رگ خونی سالم (مانند سیاهرگ صافن از پا یا شریان قفسه سینه و گاهی شریان مچ دست) به‌عنوان پیوند استفاده می‌شود. این رگ به بالای قسمت مسدود شده شریان کرونری و بخش پایین آن متصل می‌گردد تا خون بتواند آزادانه از مسیر تازه عبور کند. در بیشتر موارد، جراح با کمک دستگاه بای پس قلبی ریوی، جریان خون و تنفس را در طول عمل کنترل می‌کند. بسته به شدت انسداد، ممکن است یک یا چند رگ کرونری بای پس شود. این جراحی جریان خون را بهبود بخشیده و علائم بیماری عروق کرونر مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را کاهش می‌دهد.
| منبع گرافت | مزیت‌های کلیدی | محدودیت‌های مهم و کاربرد رایج |
|---|---|---|
| شریان پستانی داخلی چپ (LIMA) | بالاترین ماندگاری؛ مقاومت به آترواسکلروز | ریسک عفونت استرنوم در پرریسک‌ها؛ استاندارد طلایی برای گرافت به LAD |
| شریان پستانی داخلی راست (RIMA) | گزینهٔ شریانی دوم با پاتنسی خوب | برداشت دوطرفه IMA ریسک زخم استرنوم را بالا می‌برد؛ برای بیماران/مراکز منتخب |
| شریان رادیال (RA) | ماندگاری بهتر از SVG در بسیاری از مطالعات؛ قطر مناسب | نیاز به تست آلن؛ حساس به رقابت جریان—بهتر برای تنگی‌های شدید شاخه‌های غیر-LAD |
| ورید صافن بزرگ (SVG) | برداشت آسان، طول زیاد برای چند هدف | ماندگاری کمتر و آترواسکلروز بیشتر؛ وقتی گرافت شریانی کافی نیست یا اهداف متعدد داریم |
مراحل عمل بای پس قلب
مراحل عمل بای پس قلب به‌صورت گام‌به‌گام انجام می‌شود و هر بخش از آن نقش مهمی در بازگرداندن خون‌رسانی طبیعی به قلب دارد. این مراحل شامل آماده‌سازی بیمار، باز کردن قفسه سینه، پیوند رگ و بستن محل جراحی است. جزئیات این مراحل به شکل زیر است:
- بیهوشی عمومی و آماده‌سازی بیمار برای جراحی
- ایجاد برش در قفسه سینه (استرنوتومی) و دسترسی به قلب
- اتصال بیمار به دستگاه بای پس قلبی ریوی برای گردش خون و اکسیژن‌رسانی در طول عمل
- برداشت رگ سالم از پا، قفسه سینه یا دست برای پیوند
- دوختن یک سر رگ به بالای انسداد شریان کرونری و سر دیگر به پایین آن جهت ایجاد مسیر جدید جریان خون
- بررسی جریان خون در رگ پیوندی و اطمینان از عملکرد درست آن
- جدا کردن بیمار از دستگاه بای پس و بازگرداندن عملکرد قلب
- بستن استخوان جناغ با سیم‌های فلزی و بخیه پوست
نمی‌دونی برای عمل بای پس قلب باید چکار کرد؟
همین الان از دکتر قلب مشاوره بگیر
مراقبت های بعد از عمل بای پس قلب
بعد از جراحی بای پس قلب شما نیاز به مراقبتهای پزشکی در بیمارستان دارید. معمولا موارد مراقبتی زیر بعد از عمل قلب انجام می‌شود.
- تا زمانی که به هوش بیایید، لوله تنفس در گلوی شما می‌ماند تا بتوانید نفس بکشید.
- یک یا دو روز باید در بخش مراقبتهای ویژه بمانید. معمولا بیماران بعد از عمل بای پس قلب ظرف یک هفته به خانه می‌روند. اما این مدت‌زمان به علائم و نحوه بهبودی شما بستگی دارد.
- تنفس و ریتم قلب مدام توسط دستگاه ضبط می‌شود. پزشک و پرستاران بعد از جراحی باید عوارض احتمالی را تحت کنترل داشته باشند.
- برای کاهش درد و جلوگیری از لخته‌شدن خون داروهایی تزریق می‌شود. ممکن است پزشک توصیه کند که هر روز آسپرین مصرف کنید. برخی بیماران باید تا پایان عمر آسپرین مصرف کنند.
- برای بهبود سلامت قلب بعد از جراحی باید توانبخشی قلبی یا بازتوانی قلبی انجام شود. شما در بیمارستان شروع به حرکت و راه‌رفتن می‌کنید. بعد از مرخصی از بیمارستان هم باید در یک مرکز پزشکی توانبخشی را ادامه دهید.
حدود ۶ تا ۱۲ هفته بعد از عمل به بهبودی کامل می‌رسید. بعد از گذشت این مدت می‌توانید رانندگی کنید و به محل کار بازگردید. بعد از گذشت ۴ تا ۶ هفته از عمل می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید.
خطرات و عوارض عمل بای پس قلب
عمل بای پس قلب یکی از شایع‌ترین و مؤثرترین جراحی‌های قلبی است، اما مانند هر عمل جراحی بزرگ می‌تواند با عوارضی همراه باشد. شدت و احتمال بروز این عوارض به شرایط عمومی بیمار، سن، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشار خون و وضعیت کلی قلب بستگی دارد. برخی عوارض کوتاه‌مدت پس از جراحی هستند و برخی دیگر در طولانی‌مدت ممکن است ظاهر شوند. مهم‌ترین عوارض عمل بای پس قلب شامل موارد زیر است:
- خونریزی حین یا بعد از جراحی
- عفونت محل جراحی یا قفسه سینه
- حمله قلبی یا سکته مغزی پس از عمل
- لخته شدن خون و آمبولی
- اختلالات ریوی یا مشکلات تنفسی
- آریتمی یا بی‌نظمی در ضربان قلب
- مشکلات کلیوی یا نارسایی موقت کلیه
- درد و عوارض اسکار در محل برش سینه یا پای برداشت رگ
- احتمال تنگی یا انسداد مجدد رگ پیوندی در طولانی‌مدت
جدیدترین روش برای عمل بای پس قلب چیست؟ از دکتر بپرس!
زندگی بعد از عمل بای پس قلب
بیشتر افراد بعد از جراحی بای پس عروق کرونر احساس بهتری دارند. علائمی مانند تنگی نفس و درد قفسه سینه کمتر می‌شود. حتی برخی افراد تا چندین سال هیچ علامتی از بیماری قلبی ندارند. اما گاهی رگ پیوند شده بعد از گذشت چند سال مسدود شده و علائم بازمی‌گردد. در این شرایط ممکن است جراحی دوباره تکرار شود یا پزشک روش دیگری را جایگزین کند.
اگر می‌خواهید نتیجه عمل بای پس قلب بلندمدت باشد، باید فشارخون، سطح کلسترول و دیابت خود را کنترل کنید. همچنین لازم است داروها را منظم مصرف کنید. تغییر سبک زندگی به سلامت قلب کمک کرده و نتیجه این جراحی را در طولانی‌مدت حفظ می‌کند.
- سیگار نکشید.
- غذاهای سالم بخورید و از قند و نمک و چربی‌های اشباع دوری کنید.
- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
- هر روز ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش کنید.
- استرس خود را مدیریت کنید.
- ۷ تا ۹ ساعت در شب بخوابید.
۴.۷ (۱۱۶۴ نظر)۴.۷ (۵۵۹ نظر)۵ (۴۹۵ نظر)۴.۹ (۴۶۸ نظر)۴.۷ (۳۳۳ نظر)۴.۹ (۳۱۱ نظر)
نتیجه گیری
عمل بای پس قلب راهبردی اثربخش برای احیای خون‌رسانی نواحی ایسکمیکِ قلب است، خصوصاً در درگیری چندرگی یا تنگی تنه چپ و نیز زمانی که آنژیوپلاستی یا درمان دارویی کارآمد نبوده‌اند. ماهیت کار شامل ایجاد مسیر دورزن با پیوندهای شریانی/وریدی و بازگرداندن گردش خون طبیعی پس از جداسازی از دستگاه بای‌پس است. پیامد متعارف، کاهش پایدار علائم، بهبود ظرفیت فعالیت و کاهش خطر رویدادهای ایسکمیک آینده است؛ دوام نتایج به کیفیت پیوندها، آناتومی رگی و پیگیری‌های پس از عمل وابسته می‌ماند. اگرچه آترواسکلروز زمینه‌ای پابرجاست، ترکیب جراحی موفق با کنترل عوامل خطر و مراقبت منظم، بهترین شانسِ حفظ عملکرد و کیفیت زندگی در بلندمدت را فراهم می‌کند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام اگه هر ۴ رگ قلب پیوند شود از پاها احتمال زنده ماندن بعد از عمل چقدر است
سلام
به فاکتورهای زیادی بستگی دارد
مثل بیماری های زمینه ای، سن و…
سلام
ممنون میشم بگم عمر گرافت قلب چقدره
سلام
بستگی به موارد مختلف دارد
و در هر شخص متفاوت است
با ارزوی بهترین ها
مریضی که عمل بازقلب شده وازپای که رگ برداشته شده یک قسمت سفید شده شکل چربی آیامشکل جدی است،
سلام
معمولا مشکل جدی نیست
ولی اگر علایم عمومی مثل تنگی نفس یا درد درر دست چپ و پا دارند
حتمن به پزشک مراجعه کنید
متخصص قلب و عروق