فهرست مطالب
سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها است که رشد غیرقابل کنترل سلول‌های روده باعث آن میشود. این بیماری اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است و شناسایی علت‌های آن برای پیشگیری اهمیت دارد. ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و بیماری‌های زمینه‌ای در ایجاد آن نقش دارد. در این مقاله از دکترتو با شما هستیم تا به طور مفصل به بررسی علت سرطان روده بزرگ بپردازیم.
علل ایجاد سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان روده بزرگ زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های مخاط روده رشد غیرقابل کنترل پیدا کنند و از تومورهای خوش‌خیم به بدخیم تبدیل شوند. عوامل ژنتیکی مانند سابقه خانوادگی و پولیپ‌های پرخطر و همچنین عوامل محیطی مانند سبک زندگی ناسالم و رژیم غذایی نامناسب، می‌توانند این روند را تسریع کنند. شناسایی این عوامل به پیشگیری و تشخیص زودهنگام کمک می‌کند. در ادامه، علت‌های اصلی و عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ به تفصیل بررسی خواهند شد.
علت های اصلی سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ای و تغییرات سبک زندگی است. در ادامه به جزئیات این علت‌ها و چگونگی تأثیر هر کدام بر ابتلا خواهیم پرداخت.
| علت اصلی | نکته مهم |
|---|---|
| عوامل سبک زندگی ناسالم | مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده، کمبود میوه و سبزیجات، کم‌تحرکی، چاقی، دخانیات و الکل |
| سابقه خانوادگی | افزایش ۲ تا ۳ برابری خطر به دلیل انتقال ژن‌ها و پولیپ‌های پرخطر |
| سندرم‌های ارثی | لینچ و FAP با اختلال ژنتیکی و خطر بالا در سنین کمتر |
| پولیپ‌های آدنوماتوز | منشأ اغلب سرطان‌ها و دارای پتانسیل تبدیل به سرطان |
| بیماری التهابی روده طولانی‌مدت | التهاب مزمن کولیت یا کرون که خطر را بالا می‌برد. |
| سابقه قبلی سرطان | احتمال عود یا سرطان جدید به‌علت تغییرات سلولی |
| مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده و قرمز | مواد شیمیایی آسیب‌زا و رژیم کم‌فیبر و پرچرب افزایش‌دهنده خطر |
| دیابت نوع ۲ | انسولین بالا و محیط مساعد برای رشد سلول‌های غیرطبیعی |
| چاقی | چربی شکمی و تغییرات هورمونی محرک رشد سلولی |
| بی‌تحرکی | افزایش التهاب و اختلال متابولیسم |
| سن بالا | تجمع آسیب ژنتیکی و کاهش عملکرد ایمنی |
متن انگلیسی:
به نقل از سایت who
Several lifestyle factors contribute to the development of colorectal cancer such as a high intake of processed meats and low intake of fruits and vegetables, sedentary lifestyle, obesity, smoking, and excessive alcohol consumption.
ترجمه فارسی:
چندین عامل سبک زندگی در بروز سرطان روده بزرگ نقش دارند، از جمله مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری شده و کمبود مصرف میوه‌ها و سبزیجات، زندگی کم‌تحرک، چاقی، استعمال دخانیات و مصرف بیش از حد الکل.
۱. سابقه خانوادگی سرطان یا پولیپ های پرخطر
سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به سرطان روده بزرگ است. اگر والدین یا خواهر و برادر فرد مبتلا به این بیماری باشند، خطر ابتلا در او افزایش می‌یابد. این موضوع به دلیل انتقال ژن‌های خاص و تمایل به رشد غیرعادی سلول‌های روده اتفاق می‌افتد.
مطالعات نشان داده‌اند افرادی که والدین یا بستگان نزدیکشان به سرطان روده بزرگ مبتلا شده‌اند، دو تا سه برابر بیشتر از سایرین در معرض این بیماری قرار دارند. همچنین، وجود پولیپ‌های آدنوماتوز در خانواده می‌تواند نشانه‌ای از استعداد ژنتیکی برای ابتلا باشد. به همین دلیل، افرادی که سابقه خانوادگی مثبت دارند، باید به صورت منظم کولونوسکوپی انجام دهند و سبک زندگی سالمی داشته باشند تا خطر ابتلا کاهش یابد.
داشتن سابقه خانوادگی سرطان نگرانت کرده؟
از متخصص راهنمایی بگیر.
۲. سندرم های ارثی
برخی از سندرم‌های ارثی مانند سندرم لینچ و FAP می‌توانند به طور مستقیم باعث افزایش خطر سرطان روده بزرگ شوند. این سندرم‌ها با تغییرات ژنتیکی مشخص همراه هستند که کنترل رشد سلولی را مختل می‌کنند. افرادی که این سندرم‌ها را دارند، معمولاً در سنین پایین‌تر به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند و تشخیص زودهنگام اهمیت حیاتی دارد.
انجام آزمایش‌های ژنتیکی برای شناسایی افراد در معرض خطر توصیه میشود. در صورت تشخیص سندرم ارثی، پزشکان ممکن است اقدامات پیشگیرانه مانند برداشتن پولیپ‌ها یا انجام کولونوسکوپی منظم را پیشنهاد کنند تا شانس ابتلا کاهش یابد.
۳. پولیپ های آدنوماتوز
پولیپ‌های آدنوماتوز رشد غیرطبیعی بافت روده هستند که به صورت خوش‌خیم آغاز می‌شوند اما پتانسیل تبدیل به سرطان را دارند. بیشتر سرطان‌های روده بزرگ از پولیپ‌های پیش‌سرطانی به‌ویژه پولیپ‌های آدنوماتوز و بخشی هم از ضایعات دندانه‌دار شروع می‌شوند، نه همهٔ آن‌ها.
تشخیص زودهنگام پولیپ‌ها با کولونوسکوپی، امکان برداشتن آن‌ها را فراهم می‌کند و این کار می‌تواند جلوی پیشرفت به سرطان را بگیرد. نوع، اندازه و تعداد پولیپ‌ها، خطر سرطان را تعیین می‌کنند. افرادی که بیش از یک پولیپ دارند یا پولیپ‌های بزرگتر از ۱ سانتی‌متر دارند، نیاز به پیگیری‌های پزشکی منظم دارند تا احتمال ابتلا کاهش یابد.
۴.۷ (۱۲۵۵ نظر)۴.۸ (۷۹۰ نظر)۴.۸ (۴۸۶ نظر)۴.۷ (۴۷۷ نظر)۴.۳ (۴۵۴ نظر)۵ (۳۳۰ نظر)۴. بیماری التهابی روده طولانی مدت
بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسرو یا کرون، التهاب طولانی مدت مخاط روده ایجاد می‌کنند و این التهاب مزمن می‌تواند باعث تغییر سلولی و افزایش خطر سرطان روده بزرگ شود. هر چه مدت زمان بیماری التهابی روده طولانی‌تر باشد، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر میشود.
به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند بیماران مبتلا به این بیماری‌ها تحت نظر باشند و آزمایش‌های دوره‌ای انجام دهند. کنترل التهاب با داروهای مناسب و پایش منظم کولونوسکوپی، یکی از راه‌های مؤثر در کاهش خطر ابتلا به سرطان در این بیماران است.
۵. سابقه سرطان روده بزرگ
افرادی که قبلاً به سرطان روده بزرگ مبتلا شده‌اند یا تومورهای پیش سرطانی داشته‌اند، احتمال عود یا ابتلا به سرطان جدید در روده دیگر را دارند. این موضوع به دلیل تغییرات سلولی و آسیب‌های ژنتیکی در بافت روده اتفاق می‌افتد.
معمولاً پیگیری‌های پزشکی منظم پس از درمان اولیه توصیه میشود تا هرگونه رشد غیرطبیعی در مراحل اولیه شناسایی شود. این پیگیری‌ها شامل کولونوسکوپی و بررسی مارکرهای خون هستند. علاوه بر این، تغییر سبک زندگی و مصرف رژیم غذایی سالم می‌تواند شانس عود بیماری را کاهش دهد و نقش مهمی در پیشگیری دارد.
۶. مصرف گوشت های فرآوری شده و زیاده روی در گوشت قرمز
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و گوشت قرمز خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. مواد شیمیایی موجود در این گوشت‌ها می‌توانند به DNA سلول‌های روده آسیب برسانند. سازمان جهانی بهداشت گوشت‌های فرآوری شده را در گروه مواد سرطان‌زا برای انسان قرار داده است و توصیه می‌کند مصرف آن‌ها محدود شود.
همچنین، جایگزینی گوشت قرمز با ماهی، مرغ و منابع گیاهی می‌تواند خطر را کاهش دهد. علاوه بر نوع گوشت، روش پخت نیز اهمیت دارد. سرخ کردن طولانی یا پخت با دمای بالا می‌تواند مواد سرطان‌زا ایجاد کند، بنابراین پخت سالم‌تر و متعادل توصیه میشود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
Colon cancer and rectal cancer might be linked with a typical Western diet. This type of diet tends to be low in fiber and high in fat and calories. Research in this area has had mixed results. Some studies have found an increased risk of colon cancer in people who eat a lot of red meat and processed meat.
ترجمه فارسی:
سرطان کولون و رکتوم ممکن است با رژیم غذایی متداول در کشورهای غربی مرتبط باشد. این نوع رژیم معمولاً کم‌فیبر و پرچرب و پرکالری است. تحقیقات در این زمینه نتایج متفاوتی داشته‌اند؛ برخی مطالعات نشان داده‌اند افرادی که مقدار زیادی گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده مصرف می‌کنند، خطر ابتلا به سرطان کولون در آن‌ها افزایش می‌یابد.
۷. دیابت نوع ۲ و مقاومت به انسولین
دیابت نوع دو و مقاومت به انسولین با تغییر متابولیسم قند و چربی در بدن، می‌توانند رشد سلول‌های سرطانی در روده را تسریع کنند. سطح بالای انسولین و فاکتورهای رشد مرتبط با آن، محیط مناسبی برای تکثیر سلول‌های غیرطبیعی فراهم می‌کنند.
افراد مبتلا به دیابت باید کنترل دقیق قند خون داشته باشند و سبک زندگی سالم را رعایت کنند تا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کاهش یابد. فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی مناسب نقش مؤثری در مدیریت این ریسک دارد. همچنین، پایش منظم پزشکی برای شناسایی تغییرات سلولی در روده، به ویژه در بیماران دیابتی، توصیه میشود.
عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
علاوه بر علت‌های اصلی، برخی عوامل سبک زندگی و شرایط فردی می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند. این عوامل شامل رژیم غذایی ناسالم، کم‌تحرکی و اضافه وزن هستند. در ادامه به جزئیات هر یک و تأثیر آن‌ها بر خطر ابتلا خواهیم پرداخت.
۱. سبک زندگی ناسالم
سبک زندگی ناسالم شامل رژیم غذایی پرچرب، کم‌فیبر و پرقند، مصرف دخانیات و الکل، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. این عوامل باعث التهاب مزمن، تغییرات متابولیک و آسیب DNA می‌شوند.
افرادی که سبک زندگی سالم دارند، یعنی مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه، فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن دارند، شانس کمتری برای ابتلا دارند. این تغییرات ساده می‌توانند تأثیر قابل توجهی در پیشگیری داشته باشند. توجه به سبک زندگی سالم از سنین پایین، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ است.
۲. اضافه وزن و چاقی
چاقی و اضافه وزن با افزایش سطح التهاب و تغییرات هورمونی، خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. چربی اضافی به ویژه در ناحیه شکم، ارتباط مستقیمی با افزایش سطح انسولین و فاکتورهای رشد دارد که می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کند.
مطالعات نشان داده‌اند افرادی که شاخص توده بدنی بالاتری دارند، در مقایسه با افراد با وزن سالم، احتمال بیشتری برای ابتلا دارند. کنترل وزن با رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم می‌تواند ریسک را به طور چشمگیری کاهش دهد. علاوه بر این، کاهش وزن حتی پس از سال‌ها اضافه وزن، می‌تواند اثرات محافظتی ایجاد کند و سلامت روده را بهبود دهد.
نگرانی اضافه وزنت باعث سرطان روده بشه؟ از پزشک مشاوره بگیر.
۳. بی تحرکی
فعالیت بدنی کم یا بی‌تحرکی، یکی دیگر از عوامل خطرساز سرطان روده بزرگ است. ورزش منظم باعث کاهش التهاب، بهبود متابولیسم گلوکز و کنترل وزن میشود و محیط روده را کمتر مستعد رشد سلول‌های سرطانی می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در روز دارند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا ۳۰٪ کاهش می‌دهند.
حتی پیاده‌روی منظم نیز تأثیر مثبتی دارد. در مقابل، سبک زندگی کم‌تحرک و نشستن طولانی مدت می‌تواند اثرات منفی بر روده و متابولیسم بدن داشته باشد و شانس ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
۴. سن بالا
سن یکی از فاکتورهای طبیعی خطر برای سرطان روده بزرگ است. بیشترین موارد ابتلا در افراد بالای ۴۵ سال رخ می‌دهد، اگرچه اخیراً مواردی در افراد جوان‌تر نیز مشاهده شده است. با افزایش سن، سلول‌ها بیشتر در معرض تغییرات ژنتیکی قرار می‌گیرند و سیستم ایمنی کاهش کارایی پیدا می‌کند.
این شرایط، رشد سلول‌های غیرطبیعی را آسان‌تر می‌کند. به همین دلیل، توصیه میشود افراد بالای ۴۵ سال به صورت منظم تحت کولونوسکوپی و غربالگری قرار گیرند تا سرطان یا پولیپ‌ها در مراحل اولیه شناسایی شوند.
نتیجه گیری
سرطان روده بزرگ نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، بیماری‌های زمینه‌ای و سبک زندگی است. شناخت علت سرطان روده بزرگ و عوامل خطرساز می‌تواند به پیشگیری و تشخیص زودهنگام کمک کند. افرادی که سابقه خانوادگی مثبت دارند، سندرم‌های ژنتیکی، بیماری‌های التهابی روده یا سبک زندگی ناسالم دارند، باید بیشتر مراقب باشند و پیگیری‌های پزشکی منظم انجام دهند. تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و پایش پزشکی می‌توانند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ ایفا کنند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!