پروستات چیست و در کدام قسمت قرار دارد؟

پزشک تاییدکننده:

نویسنده: انتشار: ۱۴۰۲/۰۳/۰۷ بروزرسانی: ۱۴۰۳/۱۱/۰۱

۵۸ نظر

آنچه در این مقاله می‌خوانید

پروستات یک غده برون‌ریز کوچک در زیر مثانه و عضو مهمی در دستگاه تولیدمثل مردان است. نقش اصلی غده پروستات تولید مایع منی و محافظت از اسپرم‌ است. با افزایش سن، پروستات بزرگ‌تر می‌شود و عدم مراقبت از آن با مشکلاتی مانند مشکلات ادراری همراه خواهد بود.

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : ۷ دقیقه

پروستات یکی از غدد مهم در بدن مردان است که نقش حیاتی در سلامت سیستم تولیدمثل ایفا می‌کند. این غده کوچک اما قدرتمند، مایعی تولید می‌کند که بخش عمده‌ای از مایع منی را تشکیل می‌دهد و به حمل و تغذیه اسپرم‌ها کمک می‌کند. هرچند پروستات نقش کلیدی در عملکرد جنسی و باروری دارد، اما اغلب مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد تا زمانی که مشکلاتی مانند بزرگ شدن پروستات یا التهاب آن بروز کند. در این مقاله، به بررسی عملکرد پروستات، محل قرارگیری آن در بدن و بیماری‌های مرتبط با آن پرداخته می‌شود تا اهمیت توجه به سلامت این غده بیشتر روشن شود. در ادامه این مقاله با ساختار دقیق غده پروستات، نقش و تغییرات آن در طول زندگی آقایان بیشتر آشنا می‌شویم.

پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچک به اندازه گردو در دستگاه تناسلی مردان است که زیر مثانه قرار دارد و مایعی تولید می‌کند که از طریق آلت تناسلی مردان در هنگام انزال خارج می‌شود. این غده نقش کلیدی در سلامت تولیدمثل دارد و مایعی تولید می‌کند که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع حاوی آنزیم‌ها و مواد مغذی است که به حفظ حیات و تحرک اسپرم‌ها کمک می‌کند و نقش مهمی در باروری ایفا می‌کند. علاوه بر این، پروستات در هنگام انزال، عضلات خود را منقبض می‌کند تا مایع منی را از طریق مجرای ادرار به بیرون هدایت کند.

با افزایش سن، پروستات ممکن است دچار تغییراتی مانند بزرگ شدن (هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات)، التهاب (پروستاتیت)، یا حتی سرطان شود که هر یک می‌تواند بر عملکرد ادراری و جنسی تأثیر منفی بگذارد. این تغییرات ممکن است علائمی مانند تکرر ادرار، دشواری در دفع ادرار، یا درد در ناحیه لگن ایجاد کنند. آگاهی از عملکرد پروستات و توجه به علائم غیرطبیعی می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب مشکلات مرتبط با آن کمک کند.

متن انگلیسی:

The prostate is a small gland in men that helps make semen. Located just below the bladder in front of the rectum, it wraps around the tube that carries urine and semen out of the body. It tends to grow larger as you get older. If your prostate gets too large, it can cause multiple health issues.
ترجمه فارسی:
پروستات غده‌ای کوچک در مردان است که به تولید مایع منی کمک می‌کند. این غده دقیقاً زیر مثانه و در جلوی راست‌روده قرار دارد و مجرایی را احاطه می‌کند که ادرار و مایع منی را از بدن خارج می‌کند. با افزایش سن، پروستات معمولاً بزرگ‌تر می‌شود و اگر بیش‌ازحد بزرگ شود، می‌تواند مشکلات سلامتی متعددی ایجاد کند.
به نقل از National Institutes of Health (NIH)

ساختار غده پروستات چگونه است؟

در تقسیم‌بندی غدد بدن، دو دسته درون‌ریز و برون‌ریز وجود دارد. غدد درون‌ریز ترشحات خود را به خون می‌ریزند و ترشحات غدد برون‌ریز وارد ساختارهای لوله مانند می‌شود. پروستات یکی از غدد برون‌ریز بدن با خاصیت ارتجاعی است که مجرای ادرار را مانند لایه‌های پیاز احاطه می‌کند.

مجموعه‌ای از اعصاب و عروق خونی در امتداد هر طرف پروستات قرار دارند و به کنترل عملکرد نعوظ کمک می‌کنند. در برخی از مردان، این اعصاب به فاصله کمی از پروستات قرار دارند، اما در برخی دیگر به خود پروستات متصل می‌شوند. محل دقیق آن‌ها بر عملکرد پروستات تأثیر نمی‌گذارد.

دانشمندان پروستات را به چهار ناحیه (از خارج به داخل) تقسیم می‌کنند:

ناحیه قدامی: ساخته‌شده از بافت فیبری و ماهیچه‌ای که پزشکان آن را ناحیه فیبرومیسکولار قدامی نیز می‌نامند.
ناحیه محیطی: بیشتر در قسمت پشت غده، جایی که بیشتر بافت غده پروستات در آن قرار دارد، تشکیل‌شده است.
ناحیه مرکزی: مجاری انزالی را احاطه کرده و حدود ۲۵ درصد از کل توده پروستات را تشکیل می‌دهد.
منطقه انتقال: قسمتی از پروستات است که مجرای ادرار را احاطه می‌کند. مجرای ادرار از مرکز پروستات، از مثانه به آلت تناسلی می‌رود و اجازه می‌دهد ادرار از بدن خارج شود. منطقه انتقال، تنها بخش از پروستات است که در طول زندگی به رشد خود ادامه می‌دهد.

مایع پروستات چیست؟

برای اطلاع از اینکه مایع پروستات چیست، بهتر است با عملکرد آن آشنا شویم. غده پروستات، در زمان انزال به‌عنوان بخشی از پاسخ جنسی مردانه، مایعی شیری‌رنگ و رقیق تولید می‌کند. این مایع شامل آنزیم، یون کلسیم و فسفات است که به مایع منی در مجاری ادراری اضافه می‌شود.

مایع پروستات کمی اسیدی است، اما سایر اجزای منی آن را به‌طورکلی قلیایی می‌کنند. این برای مقابله با اسیدیته واژن و محافظت و افزایش طول عمر اسپرم‌ها مهم است. زیرا اسپرم برای اینکه بتواند حرکت کند، باید در محیطی با ph بالای ۶ قرار بگیرد. اگر تولید مایع منی توسط پروستات اتفاق نمی‌افتاد، تحرک و بقای اسپرم و ژن‌های درون هسته آن، دچار مشکل می‌شد.

غده پروستات در کجا واقع شده است؟

پروستات در لگن قرار دارد. زیر مثانه می‌نشیند و مجرای ادرار را احاطه می‌کند. اطراف آن با کپسول پروستات یا فاسیای پروستاتی پوشیده شده و قسمتی از مجرای ادرار از آن عبور می‌کند که مجرای ادرار پروستاتی نام دارد و به دو مجرای انزالی متصل می‌شود.

نقش غده پروستات در بدن چیست؟

وظیفه اصلی پروستات کمک‌کردن به مایع منی است. مایع ترشح‌شده از پروستات ۲۰ تا ۳۰ از مایع منی را تشکیل می‌دهند و باقی‌مانده آن از وزیکول‌های منی (۵۰-۶۵٪) و بیضه‌ها (۵٪) به مجرای ادرار می‌ریزند.

انقباض ماهیچه‌های پروستات در حین ارگاسم مرد، به حرکت سریع مایع منی در مجرای ادراری کمک می‌کنند تا به‌راحتی به سمت خارج بدن حرکت کنند.

تغییرات غده پروستات در طول زندگی

غده پروستات با افزایش سن به‌مرور رشد می‌کند. در این حالت با منبسط‌شدن عضلات آن، مجرای ادراری مسدود می‌شود و مشکلات دفع ادرار به وجود می‌آید. این اتفاق بیشتر در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد، اما می‌تواند در ۳۰ سالگی هم بروز کند.

بهترین راه حفظ غده پروستات، انجام آزمایش پروستات است تا در زمان مناسب مراقبت‌های پزشکی را انجام دهید و از بروز بیماری‌هایی مانند التهاب پروستات جلوگیری کنید. در این موارد می‌توانید به متخصص اورولوژی که در درمان بیماری‌های دستگاه تناسلی مهارت دارد، مراجعه کنید.

ترشحات پروستات

مایعی که از غده پروستات ترشح می‌شود، شامل آنزیم‌های پروتئولیتیک، اسید فسفاتاز، فیبرینولیزین، روی و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات است. این ترکیبات برای عملکرد مناسب سلول‌های اسپرم و باروری در مردان بسیار مهم هستند.

نقش پروستات در دستگاه ادراری

غده پروستات در زیر مثانه قرار دارد و مجرای ادراری، لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی منتقل می‌کند، از داخل غده پروستات عبور می‌کند. سلامت پروستات در کارکرد مثانه و مجرای ادراری بسیار مهم است. درصورتی‌که فرد با بزرگ شدن پروستات مواجه شود، به‌مرور مجرای ادراری بسته‌شده و در عملکرد دستگاه ادراری او مشکل ایجاد می‌شود.

آنتی ژن مخصوص پروستات چیست؟

یکی از ترکیبات مهم مایع پروستات، آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) است. این آنتی‌ژن مخصوص، یک پروتئین انزالی از جنس اسید فسفاتاز است و به رقیق‌تر شدن مایع منی کمک می‌کند.

در آزمایش‌های غربالگری بیماری پروستات، PSA نقش مهمی دارد. زیرا مقدار آن در پروستاتیت، سرطان خوش‌خیم و بدخیم و بزرگی پروستات بالا می‌رود. اگرچه اکتفا به میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات به‌تنهایی کافی نیست اما می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های غده پروستات داشته باشد.

درمان پروستات چگونه است؟

درمان پروستات بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. برای هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات)، روش‌های درمانی شامل دارودرمانی با استفاده از مهارکننده‌های آلفا و مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز، و در موارد شدیدتر، جراحی‌هایی مانند رزکسیون ترانس‌اورتال پروستات (TURP) می‌باشد. درمان سرطان پروستات می‌تواند شامل جراحی برای برداشت پروستات، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، شیمی‌درمانی و در برخی موارد، نظارت فعال باشد. پروستاتیت (التهاب پروستات) نیز با توجه به نوع آن، با آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهابی و در برخی موارد، ماساژ پروستات درمان می‌شود. انتخاب روش درمانی مناسب باید تحت نظر پزشک متخصص اورولوژی و بر اساس شرایط فردی بیمار انجام شود.

ماساژ پروستات

ماساژ پروستات روشی است که با تحریک غده پروستات از طریق وارد کردن انگشت به داخل مقعد و اعمال فشار ملایم انجام می‌شود. این روش ممکن است در موارد خاص، مانند تسکین علائم پروستاتیت مزمن یا بهبود درد لگن، مفید باشد و برخی افراد از آن برای افزایش لذت جنسی استفاده می‌کنند. با این حال، شواهد علمی کافی برای تأیید قطعی فواید این روش وجود ندارد، و در شرایطی مانند پروستاتیت حاد باکتریایی، سرطان پروستات یا هموروئید، می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل، ماساژ پروستات باید با احتیاط و ترجیحاً تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

انواع بیماری های غده پروستات

انواع بیماری های پروستات که بر این غده تأثیر می‌گذارند عبارت‌اند از:

سرطان پروستات: سرطان پروستات دومین سرطان شایع در مردان است که معمولاً میان‌سالان را مبتلا می‌کند.
التهاب (پروستاتیت): چهار وضعیت مختلف پروستاتیت که باعث التهاب در غده پروستات شما می‌شوند؛ پروستاتیت حاد باکتریایی، پروستاتیت باکتریایی مزمن، سندرم درد مزمن لگن (CPPS) و پروستاتیت التهابی بدون علامت هستند. التهاب پروستات، شایع‌ترین مشکل دستگاه ادراری در مردان کمتر از ۵۰ سال است.
هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات: این بیماری باعث بزرگی پروستات و انسداد مجرای ادراری می‌شود. تقریباً همه مردان با افزایش سن دچار بزرگی پروستات می‌شوند.

انواع بیماری های غده پروستات — سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان است که معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت بوده و با تشخیص زودهنگام قابل درمان است.

پروستات خوش ‌خیم و پروستات بدخیم

سرطان پروستات، با نام پروستات بدخیم هم شناخته می‌شود؛ به این معنی که می‌تواند رشد کند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. پروستات خوش‌خیم نیز می‌تواند رشد کند اما گسترش نمی‌یابد. سرطان پروستات در مقایسه با سایر انواع سرطان تا حدودی متفاوت و غیرمعمولی است. زیرا بسیاری از تومورهای سرطانی پروستات به سایر بخش‌های بدن منتقل نمی‌شوند و متاستاز نمی‌کنند.

چه کسانی در معرض بیماری های پروستات قرار می گیرند؟

حدود ۶۰ درصد از بیماری‌های پروستات در افراد ۶۵ سال یا بالاتر تشخیص داده می‌شود. افزایش سن، سابقه خانوادگی و عفونت‌های دستگاه ادراری از دلایلی هستند که افراد را بیشتر در معرض خطر بیماری پروستات قرار می‌دهند. مهم‌ترین راه پیشگیری، انتخاب رژیم غذایی و سبک زندگی سالم در کنار انجام آزمایش‌های دوره‌ای تشخیص بیماری پروستات است.

آیا بیماری پروستات در سن خاصی ایجاد می شود؟

یکی از موارد ابتلا به بیماری‌های پروستات، افزایش سن است. همان‌طور که سن بالا می‌رود، سلول‌های غده پروستات هم ممکن است تحت تأثیر هورمون تستوسترون بزرگ‌تر شوند. افراد بالای ۵۰ سال نیاز به مراقبت بیشتری دارند اما ممکن است بیماری در جوانان ۳۰ ساله نیز رخ دهد.

نکات مهم درباره پروستات در مردان

چه زمانی برای بررسی بیماری پروستات به پزشک مراجعه کنیم؟

درصورتی‌که در طول شب بارها از خواب بیدار شده و به دستشویی می‌روید، احساس سوزش می‌کنید یا در ادرار شما خون وجود دارد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کرده تا برای تشخیص و درمان پروستات اقدام کنید.

آزمایش بیماری پروستات

آزمایش‌های رایج برای بررسی سلامت پروستات عبارت‌اند از:

معاینه دیجیتال رکتوم: پزشک متخصص با ورود انگشت به رکتوم (راست روده منتهی به مقعد) غده پروستات شما را احساس می‌کند. درصورتی‌که برجستگی یا نواحی سخت وجود داشته باشد، ممکن است سلول‌ها سرطانی شده باشند.
آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات: پروستات شما پروتئینی به نام آنتی‌ژن اختصاصی پروتئین (PSA) می‌سازد. افزایش سطح PSA یک فاکتور مهم در آزمایش بیماری پروستات است که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های پروستات باشد.
بیوپسی: در این آزمایش، پزشک از یک سوزن بلند برای گرفتن نمونه بافت پروستات استفاده می‌کند تا آن را در آزمایشگاه، زیر میکروسکوپ بررسی کند.

عوارض برداشتن پروستات

عمل جراحی و برداشتن غده پروستات می‌تواند با عوارض جانبی زیر همراه باشد:

خون‌ریزی ادرار
عفونت ادراری
بی‌اختیاری ادرار
ارگاسم خشک
اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی (شایع‌ترین عارضه جانبی)
باریک شدن (فشرده شدن) مجرای ادرار یا گردن مثانه

پزشکان پیشنهادی