کبد چرب غیر الکلی چیست و چگونه درمان می شود؟

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یک اصطلاح کلی برای طیف وسیعی از بیماری های کبدی است که بر افرادی که الکل مصرف می‌کنند یا اصلا الکل مصرف نمی‌کنند تاثیر می‌گذارد. همانطور که از نام آن پیداست، مشخصه اصلی کبد چر‌ب غیر الکلی چربی بیش از حد ذخیره شده در اطراف کبد است.

کبد چر‌ب غیر الکلی به طور فزاینده‌ای در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای غربی رایج است. در ایران، این بیماری شایع‌ترین بیماری مزمن کبدی است که حدود یک چهارم جمعیت ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برخی از افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی ممکن است به استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) مبتلا شوند، یک شکل تهاجمی از بیماری کبد چرب، که با التهاب کبد مشخص می‌شود و ممکن است به اسکار پیشرفته (سیروز) و نارسایی کبدی تبدیل شود. این آسیب مشابه آسیب ناشی از مصرف زیاد الکل است.

بیماری کبد چرب غیر الکلی مراحل یا گریدهای متفاوتی دارد و هر گرید تاثیرات مختلفی روی بدن می‌گذارند. اگر این بیماری در گریدهای پایین شناسایی شود، خطر جدی ندارد. اما اگر به گریدهای پیشرفته تبدیل شود، می‌تواند خطرناک باشد. از این رو تشخیص زودهنگام کبد‌ چرب غیر الکلی بسیار حیاتی است.

شما می‌توانید برای بررسی وضعیت کبد خود، با متخصص گوارش و فوق تخصص کبد یا متخصص داخلی دکترتو ارتباط برقرار کنید و از وجود بیماری یا عدم وجود کبد چرب‌ غیر الکلی آگاه شوید.

مراحل کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی در ۴ مرحله اصلی توسعه می‌یابد. اکثر مردم فقط مرحله اول را تجربه می‌کنند، بدون اینکه متوجه آن باشند. این بیماری در تعداد کمی از موارد، اگر تشخیص داده نشود و مدیریت نشود، می ‌واند پیشرفت کند و در نهایت منجر به آسیب جدی کبدی شود. مراحل اصلی کبد چرب غیر الکلی عبارتند از:

۱. کبد چرب ساده (استئاتوز یا کبد چرب گرید یک)

کبد چرب ساده یا کبد چرب گرید ۱ زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های کبد شروع به تجمع چربی می‌کنند، اگرچه در این مرحله هیچ التهاب یا زخمی وجود ندارد. اغلب در این مرحله اولیه هیچ علامتی وجود ندارد، بنابراین بسیاری از افراد از داشتن کبد چرب بی اطلاع هستند. برای بسیاری از افراد، کبد چرب دیگر رشد نمی‌کند و با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توان چربی اضافی سلول های کبد را کاهش داد. تصور می شود که تقریباً ۲۰٪ از افراد مبتلا به کبد چرب ساده، به استئاتوهپاتیت غیر الکلی یا NASH مبتلا می‌شوند.

۲. استئاتوهپاتیت غیر الکلی (کبد چرب گرید ۲)

مرحله دوم کبد چرب غیر الکلی یعنی کبد چرب گرید ۲ زمانی رخ می‌دهد که تجمع چربی در سلول‌های کبد با التهاب همراه باشد. تصور می‌شود که این مرحله ۵ درصد از جمعیت یا از هر ۲۰ نفر یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. التهاب زمانی رخ می‌دهد که کبد در حال ترمیم بافت آسیب دیده است. اگر مقدار بافت آسیب دیده افزایش یابد، کبد ممکن است در نهایت برای ترمیم سریع آن تلاش کند و بافت ملتهب می‌تواند به عنوان یک اسکار باقی بماند. هنگامی که بافت اسکار شروع به رشد می‌کند، این به عنوان فیبروز شناخته می‌شود.

۳. فیبروز کبد (کبد چرب گرید ۳)

فیبروز کبدی یا کبد چرب گرید ۳ زمانی اتفاق می‌افتد که بافت اسکار پایدار در کبد و در رگ‌های خونی اطراف کبد وجود داشته باشد. در فیبروز، کبد هنوز هم می‌تواند به خوبی کار کند، و از بین بردن یا درمان علت التهاب ممکن است از پیشرفت بیشتر جلوگیری کند یا حتی برخی از آسیب را معکوس کند. با این حال، اگر با گذشت زمان، بافت اسکار شروع به جایگزینی بسیاری از بافت‌های طبیعی کبد کند، عملکرد کبد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این اتفاق می‌تواند منجر به سیروز شود.

۴. سیروز کبدی (کبد چرب گرید ۴)

در این مرحله کبد به درستی کار نمی‌کند و علائمی مانند زرد شدن پوست و سفیدی چشم، و درد مبهم در سمت راست پایین دنده‌ها شروع می‌شود. بافت اسکار در سیروز کبدی به سختی برداشته می‌شود، اگرچه اگر علت آسیب کبدی از بین برود، می‌توان پیشرفت بیشتر را متوقف کرد.

بیشتر افراد مبتلا به کبد چر‌ب غیر الکلی ساده هستند و تنها تعداد کمی از آنها مراحل جدی‌تری را ایجاد می‌کنند. ممکن است چندین سال طول بکشد تا فیبروز یا سیروز ایجاد شود. بیشتر مراحل کبد چرب غیر الکلی بدون علائم هستند و تا زمانی که به مراحل پیشرفته نمی‌رسند تشخیص داده نمی‌شوند. بنابراین مراجعه مداوم به متخصص داخلی یا فوق تخصص کبد، برای تشخیص این بیماری الزامی است.

مراحل سوم و چهارم کبد چرب غیر الکلی یعنی فیبروز و سیروز بسیار خطرناک هستند. در این مراحل عملکرد کبد می‌تواند مختل شود و گاهی تنها راه نجات پیوند کبد است.

علائم کبد چرب غیر الکلی چیست؟

گاهی اوقات بیماری کبد چرب غیر الکلی را بیماری کبد خاموش می‌نامند. این به این دلیل است که می‌تواند بدون ایجاد هیچ علامتی اتفاق بیفتد. اکثر افراد مبتلا به NAFLD با چربی در کبد خود زندگی می‌کنند بدون اینکه آسیب کبدی ایجاد کنند. تعداد کمی از افرادی که در کبدشان چربی دارند دچار مراحل بالای کبد چر‌ب غیر الکلی می‌شوند. طبق گفته hopkinsmedicine، علائم کبد چرب عبارتند از:

• خستگی شدید
• ضعف
• کاهش وزن
• زرد شدن پوست یا چشم
• عروق خونی عنکبوتی مانند روی پوست
• خارش طولانی مدت

زمانی که کبد چرب غیر الکلی به سیروز تبدیل می‌شود می تواند علائمی مانند احتباس مایعات، خونریزی داخلی، تحلیل رفتن عضلات و سردرگمی ایجاد کند. افراد مبتلا به سیروز در طول زمان ممکن است دچار نارسایی کبد شوند و نیاز به پیوند کبد داشته باشند.

در مقاله علائم و نشانه های کبد چرب و راه های درمان آن به بررسی بیشتر این موارد پرداخته ایم.

دچار خارش پوست و خستگی شدید هستی؟

برای تشخیص کبد چرب با متخصص مشورت کن.

مشاوره آنلاین متخصص گوارشفوق تخصص کبد

علت بروز کبد چرب غیر الکلی چیست؟

علت دقیق این بیماری نامشخص است. اما محققان به چندین عامل مشکوک هستند، از جمله:

• سندرم متابولیک: به نظر می‌رسد بیماری کبد چر‌ب غیر الکلی با گروهی از اختلالات متابولیک مرتبط شامل BMI بالا، سطوح بالای چربی خون، فشار خون بالا و دیابت مرتبط باشد. به نظر می‌رسد این عوامل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و منجر به تغییرات جمعی در نحوه متابولیسم بدن شما، مواد مغذی و ذخیره چربی‌ها می‌شوند.
• رژیم غذایی و علل تغذیه‌ای: محققان همچنین دریافته‌اند که رژیم غذایی سرشار از فروکتوز ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش دهد. فروکتوز ماده اصلی تشکیل دهنده شکر معمولی است. افزایش شکر در رژیم غذایی به شدت با سندرم متابولیک مرتبط است.
• ژنتیک: برخی از ژن‌ها ممکن است احتمال ابتلا به کبد چر‌ب غیر الکلی را افزایش دهند. این مورد ممکن است توضیح دهد که چرا برخی افراد بدون هیچ یک از عوامل خطر رایج دیگر به آن مبتلا می‌شوند. همچنین ژنتیک باعث می‌شود برخی از نژادها بیشتر به کبد چرب غیر الکلی مبتلا شوند.

عوامل خطر کبد چرب غیر الکلی

طبق گفته mayoclinic، طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و شرایط می‌توانند خطر ابتلا به کبد چر‌ب غیر الکلی را افزایش دهند، از جمله:

• کلسترول بالا
• سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک
• چاقی، به ویژه زمانی که چربی در شکم متمرکز شده است
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• آپنه خواب
• دیابت نوع ۲
• تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
• غده هیپوفیز کم کار (هیپوفیتاریسم)

عوارض کبد چرب غیر الکلی چیست؟

عارضه اصلی کبد چرب غیر الکلی، سیروز است که در مراحل پایانی اسکار در کبد ایجاد می‌شود. سیروز در پاسخ به آسیب کبدی مانند التهاب در مرحله استئاتوهپاتیت رخ می‌دهد. همانطور که کبد تلاش می‌کند تا التهاب را متوقف کند، مناطقی از جای زخم (فیبروز) ایجاد می‌کند. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می‌یابد و بافت کبد را بیشتر و بیشتر می‌گیرد. اگر این روند قطع نشود، سیروز می تواند منجر به موارد زیر شود:

• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• تورم وریدهای مری (واریس مری) که می‌تواند پاره شود و خونریزی کند
• گیجی، خواب آلودگی و تکلم (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• نارسایی کبد در مرحله پایانی، به این معنی که کبد از کار افتاده است.

تشخیص کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی در بیشتر موارد هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. وقتی کبد چرب می‌شود، با افزایش آنزیم های کبدی مواجه هستیم و از این رو آزمایش خون راه خوبی برای کشف این بیماری است. اگر کبد شما در سونوگرافی غیرعادی به نظر برسد یا آزمایش آنزیم کبدی غیرطبیعی داشته باشید، ممکن است کبد چر‌ب غیر الکلی تشخیص داده شود.

آزمایشات انجام شده برای تشخیص دقیق و تعیین شدت بیماری عبارتند از:

۱. آزمایشات خون

• آزمایش CBC
• آزمایش آنزیم‌های کبدی و آزمایش عملکرد کبد
• آزمایشات هپاتیت ویروسی مزمن
• تست غربالگری بیماری سلیاک
• قند خون ناشتا
• آزمایش هموگلوبین A1C که نشان می‌دهد قند خون شما چقدر پایدار است.
• پروفایل لیپیدی که چربی‌های خون، مانند کلسترول و تری گلیسیرید را اندازه گیری می‌کند

۲. تست های تصویربرداری

روش‌های تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص کبد چرب غیر الکلی عبارتند از:

• سونوگرافی شکم، که اغلب آزمایش اولیه هنگام مشکوک شدن به بیماری کبدی است.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم. این تکنیک‌ها فاقد توانایی تشخیص مراحل مختلف کبد چرب غیر الکلی هستند، اما همچنان ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
• الاستوگرافی گذرا، شکل پیشرفته سونوگرافی که سفتی کبد شما را اندازه گیری می‌کند. سفتی کبد نشان دهنده فیبروز یا اسکار است.
• الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی، با ترکیب تصویربرداری MRI با امواج صوتی برای ایجاد یک نقشه بصری (الاستوگرام) که سفتی بافت‌های بدن را نشان می‌دهد، کار می‌کند.

۳. بررسی بافت کبد

اگر سایر آزمایش‌ها بی‌نتیجه باشند، ممکن است پزشک بیوپسی کبد را توصیه کند. نمونه بافت در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا علائم التهاب و جای زخم بررسی شود.

بیوپسی کبد می‌تواند ناراحت کننده باشد، و خطرات کوچکی دارد که پزشک شما با جزئیات آن را بررسی خواهد کرد. این روش با وارد کردن سوزن به کبد از دیواره شکم انجام می‌شود.

پزشکان در درجه اول از آزمایش خون و آزمایش عملکرد کبد و سپس از تست‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI برای تشخیص کبد چرب غیر الکلی استفاده می‌کنند.

درمان کبد چرب غیر الکلی

اکثر افراد مبتلا به کبد چر‌ب غیر الکلی هیچ مشکل جدی نخواهند داشت، اما اگر این بیماری در شما تشخیص داده شد، ایده خوبی است که اقداماتی را برای جلوگیری از بدتر شدن آن انجام دهید. در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای کبد چر‌ب غیر الکلی وجود ندارد، اما انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند کمک کننده باشد.

همچنین ممکن است برای شرایط مرتبط (مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول) یا عوارض این بیماری، درمان توصیه شود.

برای بهبود و مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی، باید به صورت مرتب در جلسات پزشکی شرکت کنید و دستورات پزشک کبد و گوارش را مو به مو انجام دهید.

۱. داروها

در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند کبد چر‌ب غیر الکلی را درمان کند، اما داروهای مختلف می‌توانند در مدیریت مشکلات مرتبط با این بیماری مفید باشند. به عنوان مثال، پزشک شما ممکن است دارو را برای درمان فشار خون بالا، درمان کلسترول بالا، درمان دیابت نوع ۲  و درمان چاقی توصیه کند. برخی از داروهای تجویزی عبارتند از:

• بنازپریل
• لیزینوپریل
• رامیپریل
• اینترفرون آلفا

۲. پیوند کبد

اگر به سیروز شدید مبتلا شوید و کبدتان به درستی کار نکند، ممکن است لازم باشد در لیست انتظار پیوند کبد قرار بگیرید. یا ممکن است بتوانید پیوند بخشی از کبد را که توسط اهدا کننده زنده انجام می‌شود، انجام دهید. از آنجایی که کبد می‌تواند خود را بازسازی کند، هم بخش پیوند شده و هم بخش باقی مانده از کبد اهدا کننده می‌توانند دوباره به اندازه طبیعی رشد کنند.

درمان خانگی کبد چرب غیر الکلی

از آنجایی که درمان پزشکی خاصی برای کبد چرب غیر الکلی وجود ندارد، بهترین گزینه درمان‌های خانگی هستند. در ادامه این درمان‌های خانگی را بررسی خواهیم کرد.

• کاهش وزن: کاهش بین ۷ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند سایر علائم کبد چرب غیر الکلی مانند التهاب، فیبروز و جای زخم را بهبود بخشد.
• نوشیدن قهوه: قهوه نه تنها از بروز کبد چر‌ب غیر الکلی جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند آن را بهبود بخشد.
• ورزش منظم: کبد چرب غیر الکلی اغلب با سبک زندگی بی تحرک مرتبط است. علاوه بر این، عدم تحرک به سایر شرایط مرتبط با NAFLD، از جمله بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و چاقی کمک می‌کند. بنابراین ورزش منظم برای درمان و پیشگیری از کبد چر‌ب غیر الکلی الزامی است.
• محدود کردن مصرف قند: قندهای رژیمی مانند فروکتوز و ساکارز باعث تجمع چربی در کبد می‌شوند. نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی زا سرشار از قندهای رژیمی هستند. برای درمان کبد چرب الکلی، سعی کنید از نوشیدنی و غذاهای بدون قند استفاده کنید.
• کلسترول خود را کنترل کنید: کلسترول می‌تواند کبد چر‌ب غیر الکلی را بدتر کرده و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد . سعی کنید برای کمک به مدیریت کلسترول و درمان کبد چر‌ب غیر الکلی، مصرف چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس را محدود کنید.
• مصرف مکمل‌های امگا ۳: در حالی که چربی های خاص باید برای سلامت کلی محدود شوند، انواع دیگر چربی‌ها در واقع می‌توانند مفید باشند. اسیدهای چرب امگا ۳ چربی‌های غیر اشباع چندگانه‌ای هستند که در غذاهایی مانند ماهی‌های چرب و برخی مغزها و دانه‌ها یافت می‌شوند. مصرف مکمل امگا ۳ ممکن است باعث کاهش چربی کبد و بهبود سطح کلسترول شود.
• حذف محرک‌های کبد: برخی از مواد می‌توانند استرس بیش از حد بر کبد شما وارد کنند. برخی از این مواد عبارتند از الکل، داروهای بدون نسخه (OTC) و برخی ویتامین‌ها و مکمل‌ها.
• مصرف گیاه خار مریم: مریم ممکن است تولید آنزیم هایی را که به کبد در دفع سموم کمک می‌کنند، افزایش دهد.
• مصرف ویتامین E: ویتامین E و سایر ویتامین‌ها به نام آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند با کاهش یا خنثی کردن آسیب ناشی از التهاب به محافظت از کبد کمک کنند. اما تحقیقات بیشتری لازم است. برخی شواهد نشان می‌دهد که مکمل‌های ویتامین E ممکن است برای افرادی که آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چر‌ب غیر الکلی دارند مفید باشد. اما ویتامین E با افزایش خطر مرگ و در مردان افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط است. بدون توصیه پزشک از مکمل‌های ویتامین E استفاده نکنید.

شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با درمان خانگی کبد چرب، مقاله مربوط به آن را مطالعه نمایید.

دنبال بهترین درمان برای کبد چرب هستی؟ برای تغییر سبک زندگی نیاز به راهنمایی داری؟ با پزشک مشورت کن.

دکتر کبد چرب

رژیم غذایی مناسب کبد چرب غیر الکلی

تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که رژیم مدیترانه‌ای ممکن است به کاهش چربی کبد حتی بدون کاهش وزن کمک کند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای همچنین به شرایطی که معمولاً با کبد چرب غیر الکلی مرتبط هستند، از جمله کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ کمک می‌کند.

این برنامه غذایی بر روی انواع غذاهای گیاهی و چربی‌های سالم تمرکز دارد. در ادامه مروری مختصر روی غذاهایی که باید روی آنها تمرکز کنید، خواهیم داشت.

۱. میوه ها و سبزیجات

سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات زیر را در رژیم غذایی خود قرار دهید:

• انواع توت‌ها
• سیب
• پرتقال
• موز
• انجیر
• خربزه
• سبزیجات مانند کلم بروکلی، فلفل، سیب زمینی‌های شیرین، هویج، خیارها، بادمجان، گوجه فرنگی.

۲. حبوبات

سعی کنید حبوبات مصرفی‌تان شامل موارد زیر باشد:

• لوبیا
• نخود فرنگی
• عدس
• نخود.

۳. مصرف چربی های سالم

از روغن‌های سالم مانند روغن زیتون فرابکر استفاده کنید. غلظت بالای چربی‌های سالم را می‌توان در موارد زیر نیز یافت:

• آجیل و خشکبار
• دانه‌ها
• آووکادوها
• زیتون.

۴. ماهی و گوشت بدون چربی

دو بار در هفته ماهی را انتخاب کنید. مصرف تخم مرغ و مرغ بدون چربی، مانند مرغ بدون پوست و بوقلمون، در حد اعتدال خوب هستند.

۵. غلات کامل

مصرف غلات و غلات فرآوری نشده مانند:

• نان جو
• برنج قهوه‌ای
• جو کامل
• دانه‌های کوسکوس مراکشی
• ماکارونی سبوس دار.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

کبد چرب غیر الکلی تقریبا هیچ علامتی ندارد، از این رو شما نمی‌توانید وجود این بیماری را از روی علائم تشخیص دهید. اگر تحرک کمی دارید یا از رژیم غذایی نامناسب استفاده می‌کنید، باید در اسرع وقت به دکتر گوارش و کبد یا دکتر داخلی مراجعه نمایید.

شما می‌توانید از طریق دکترتو، با برترین متخصصان داخلی و گوارش و کبد ارتباط تلفنی برقرار کنید و اطلاعات تکمیلی را از آن‌ها دریافت نمایید. همچنین اگر احساس می‌کنید نیاز به معاینه فیزیکی دارید، می‌توانید از بخش نوبت مطب وقت ملاقات تنظیم نمایید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

بیماری کبد چرب غیر الکلی به طور فزاینده‌ای در سراسر جهان رایج است، به ویژه در کشورهای توسعه یافته که در آن چاقی، دیابت و سایر اختلالات متابولیک نیز در حال افزایش است. در حالی که بسیاری از عوامل ممکن است در این بیماری‌ها نقش داشته باشند، یک عامل مشترک در بین این بیماری‌ها اغلب رژیم غذایی ناسالم و سبک زندگی کم تحرک است. خوشبختانه، این‌ها مواردی هستند که در کنترل ما هستند و می‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم. با این کار می‌توانید خطر ابتلا به کبد چر‌ب غیر الکلی را کاهش دهید و حتی سیر بیماری کبد چرب غیر الکلی را معکوس کنید.

پیشگیری بهتر از درمان است! اگر رژیم غذایی نامناسب دارید یا الکل زیادی مصرف می‌کنید، قبل از ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی به متخصص گوارش و کبد یا متخصص داخلی مراجعه نمایید. شما می‌توانید از طریق دکترتو، با بهترین پزشکان متخصص داخلی، دکتر گوارش و کبد ارتباط تلفنی برقرار کنید و از وضعیت سلامتی خود آگاه شوید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!