آزمایش عملکرد کبد؛ راهنمای خواندن برگه آزمایش و تفسیر آن

آزمایش عملکرد کبد نوعی آزمایش خون برای کمک به پیدا کردن علت بیماری یا نظارت بر آسیب کبدی است. در این آزمایش آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و محصولات جانبی مختلفی که در کبد تولید می‌شوند، مشخص می‌شوند. ممکن است پزشکی که آزمایش کبدی را برای شما تجویز می‌کند ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا بودن را توصیه کند. برای تجویز و تفسیر آزمایش عملکرد کبد باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص گوارش و فوق تخصص کبد در شهر خود آشنا شوید و به‌صورت اینترنتی برای دریافت نوبت اقدام کنید.

آزمایش عملکرد کبد چیست؟

آزمایش عملکرد کبد یکی از انواع آزمایش چکاپ کامل بدن است که برای غربالگری، تشخیص، ارزیابی و نظارت بیماری‌های کبدی استفاده می‌شود. این آزمایش شامل بررسی آلبومین، بیلی روبین (مستقیم و غیرمستقیم)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلکالین فسفاتاز (ALP)، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و سایر فاکتورهایی است که پزشک درخواست می‌دهد.

انواع بیماری‌های کبدی، مصرف الکل و دارو، برخی از مکمل‌های گیاهی و سموم می‌توانند باعث آسیب به کبد و تاثیر در نتیجه آزمایش شوند. بنابراین تشخیص به موقع آسیب کبدی، برای حفظ عملکرد کبد ضروری است.

قیمت آزمایش عملکرد کبد

هزینه آزمایش عملکرد کبد با توجه به تعداد عواملی که قرار است بررسی شوند، متفاوت است. این آزمایش از آزمایش‌های ارزان حساب نمی‌شود و در صورتی که تحت پوشش بیمه درمانی نباشید، این هزینه برای شما بالاتر می‌رود. قیمت آزمایش عملکرد کبد در سال ۱۴۰۳ بین ۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان متغیر است. برای تجویز و تفسیر آزمایش عملکرد کبد باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

آزمایش عملکرد کبد در چه مواردی ضروری است؟

تست عملکرد کبد برای بررسی علائم مشکلات کبدی توصیه می‌شود. بنابراین برای بررسی احتمال ابتلا به کبد چرب، بیماری صفراوی، کبد الکلی یا غیر الکلی (متابولیک)، بررسی آسیب‌های عفونت‌های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C، نظارت عوارض جانبی برخی از داروهایی که بر عملکرد کبد تأثیر می‌گذارند و نظارت بر علائم اختلال کبدی، تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا یا کم خونی، انجام تست کبد ضروری است.

آزمایش عملکرد کبد شامل چه مواردی می شود؟

آزمایش عملکرد کبد از چند جز تشکیل شده است که شامل آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آلکالن فسفاتاز (ALP)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، بیلی روبین تام (Total bilirubin)، آلبومین (ALb) و گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) هستند.

چرا آزمایش کبد انجام می‌دهیم؟	علائم بیماری‌های کبدی چیست؟
برای بررسی آسیب‌های عفونت‌های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C	ضعف
برای نظارت بر عوارض جانبی برخی از داروهایی که بر عملکرد کبد تأثیر می‌گذارد	خستگی یا از دست دادن انرژی
اگر شما در حال حاضر بیماری کبدی دارید، برای نظارت بر بیماری و بررسی روند درمان بیماری می‌توانید از این تست عملکرد کبد کمک بگیرید	کاهش وزن
اگر در معرض علائم اختلال کبدی هستید	زردی (پوست زرد و چشم)
اگر شرایط خاصی از قبیل تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا یا کم خونی دارید	جمع شدن مایع در شکم

۱. آلانین آمینوترانسفراز (ALT)

آلانین آمینوترانسفراز یا alt در آزمایش خون، نقش غربالگری یا نظارت بر عملکرد کبد را دارد. سنجش مقادیر ALT در کنار سایر آزمایشات عملکرد کبد مانند پروتئین کل، آلبومین، آلکالین فسفاتاز (ALP) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) به تعیین نوع بیماری کبدی کمک می‌کند.

مقدار طبیعی ALT کبدی:

• در مردان ۵ تا ۴۰ (U / L: واحد استاندارد در لیتر) 
• در خانم‌‌ها ۵ تا ۳۵ (U / L: واحد استاندارد در لیتر)

در برخی بیماری‌های کبدی، به ویژه هنگامی که مجاری صفراوی مسدود شده باشند یا در سیروز کبدی، ممکن است سطح ALT و AST طبیعی باشد. همچنین برخی داروهای خاص ممکن است با ایجاد آسیب کبدی در درصد بسیار کمی از بیماران، سطح ALT را افزایش دهند. حتما برگه ازمایش خود را با پزشک متخصص چک کنید.

مقادیر بسیار بالای ALT (بیش از ۱۰ برابر بالاتر از سطح طبیعی) نشانه چیست؟

معمولا نشان دهنده‌ی هپاتیت حاد (کوتاه مدت) است که اغلب به دلیل عفونت ویروسی رخ می‌دهد. سطح ALT معمولا در هپاتیت مزمن بالا نمی‌رود.

آلانین آمینوترانسفراز (ALT) برای چه افرادی درخواست داده می‌ شود؟

در افرادی که سابقه‌ی مواجهه با ویروس هپاتیت، مصرف بیش از حد الکل، سابقه‌ی خانوادگی بیماری کبدی، مصرف داروهایی که به کبد آسیب می‌رسانند را دارند، ALT کبدی در آزمایش کبد آن‌ها بررسی می‌شود.

می‌خوای نتیجه آزمایش کبد رو بدونی؟
برای تفسیر تست کبد، از متخصص گوارش مشورت بگیر.

دکتر گوارش آنلاینبهترین پزشکان گوارش و کبد

۲. آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)

آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST)، آنزیمی است که در کبد، گلبول‌های قرمز خون، قلب و سایر عضلات یافت می‌شود.

مقدار طبیعی AST کبدی:

• در مردان ۵ تا ۳۵ (U / L: واحد استاندارد در لیتر)
• در خانم‌‌ها ۵ تا ۳۰ (U / L: واحد استاندارد در لیتر)

زمانی که آسیب کبدی به دلیل مصرف الکل باشد، AST معمولا بسیار بیشتر از ALT افزایش می‌یابد. AST می‌تواند در اثر تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون (همولیز) و آسیب عضلانی نیز افزایش یابد.

سطح بسیار بالای AST نشانه چیست؟

در آزمایش عملکرد کبد، سطح بالای AST معمولا در هپاتیت حاد دیده می‌شود که اغلب به دلیل عفونت ویروسی رخ می‌دهد. در هپاتیت حاد، سطح AST حدود ۱ تا ۲ ماه بالا می‌ماند و ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد تا به حالت طبیعی برگردد.

البته توجه داشته باشید که در هپاتیت مزمن، سطح AST معمولا خیلی بالا نیست و معمولا کمتر از ۴ برابر بالاتر از سطح طبیعی است.

۳. آلکالین فسفاتاز (ALP)

سنجش سطح آلکالین فسفاتاز (ALP) در خون، به عنوان بخشی از آزمایش عملکرد کبدی درخواست می‌شود. آلکالین فسفاتاز آنزیمی است که در استخوان، کبد و به مقدار کمتری در روده‌ها، یافت می‌شود. مقادیر کمی ALP نیز در جفت یافت می‌شود.

مقدار طبیعی ALP کبدی در بزرگسالان ۳۰ تا ۱۱۰ (U / L: واحد استاندارد در لیتر) است.

مقادیر بالای ALP کبد نشانه چیست؟

افزایش سطح آلکالین فسفاتاز در خون، نشان‌دهنده‌ی انسداد مجاری صفراوی است زیرا در سلول‌های پوشاننده‌ی مجاری صفراوی مقدار زیادی آلکالین فسفاتاز وجود دارد. سایر موارد عبارت‌اند از:

• بیماری‌هایی که بر رشد استخوان تاثیر می‌گذارند یا باعث افزایش فعالیت سلول‌های استخوانی می‌شوند، می‌توانند بر سطح ALP خون تاثیر بگذارند.
• سطح ALP در بیماری پاژه و کمبود ویتامین D و سرطان‌های خاصی که به استخوان گسترش می‌یابند، افزایش می‌یابد.
• بارداری می‌تواند سطح ALP را افزایش دهد.
• کودکان سطح ALP بالاتری دارند زیرا استخوان‌های آن‌ها در حال رشد است.
• خوردن یک وعده‌ی غذایی حاوی چربی زیاد، می‌تواند سطح ALP را برای چند ساعت به مقدار کمی افزایش دهد.
• برخی داروها از جمله برخی آنتی بیوتیک‌ها و برخی از داروهایی که برای درمان مشکلات روانپزشکی یا صرع استفاده می‌شوند ممکن است سطح ALP را افزایش دهند.

۴. بیلی روبین تام (Total bilirubin)

بیلی روبین یکی دیگر از اجزای آزمایش عملکرد کبد است که برای غربالگری، تشخیص و پایش اختلالات کبدی و کم‌خونی همولیتیک استفاده می‌شود. علاوه بر این، بیلی روبین برای کمک به تشخیص برخی از اختلالات ژنتیکی نادر در نوزادان مبتلا به زردی و جلوگیری از آسیب مغزی در نوزادانی که زردی زیادی دارند، استفاده می‌شود.

بیلی روبین به دو شکل در خون وجود دارد:

• مستقیم (یا کونژوگه)
• غیر مستقیم (یا غیر کونژوگه)

اگر بیلی روبین مستقیم افزایش یابد، ممکن است نوعی انسداد در مجاری کبدی یا مجاری صفراوی وجود داشته باشد. علت انسداد می‌تواند سنگ صفرا، هپاتیت، ضربه، واکنش دارویی یا مصرف طولانی مدت الکل باشد. افزایش سطح بیلی روبین در نوزادان باعث زردی می‌شود. در صورت عدم کنترل زردی نوزادان، آسیب به سلول‌های مغزی وارد می‌شود و ممکن است باعث عقب ماندگی ذهنی، ناهنجاری‌های جسمی یا کوری شود.

افزایش سطح بیلی روبین ممکن است به دلیل ناسازگاری در گروه خونی بین مادر و نوزاد و در اثر تجزیه‌ی سلول‌های قرمز خون (RBC) ایجاد شود.

اگر بیلی روبین غیر مستقیم افزایش یابد، ممکن است نشان دهنده‌ی همولیز (تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون) باشد.

۵. آلبومین (ALb)

آلبومین فراوان‌ترین پروتئین در پلاسمای خون است. سنجش آلبومین در آزمایش خون، برای غربالگری بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های گوارشی و ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای بیماران بستری استفاده می‌شود.

مقادیر زیاد آلبومین معمولا نشان دهنده‌ی کمبود آب بدن است. اما کاهش سطح آلبومین در خون می‌تواند نشان دهنده‌ی بیماری‌های زیر باشد:

• بیماری‌های کبدی
• بیماری‌های کلیوی که کلیه‌ها نمی‌توانند مانع از نشت آلبومین از خون در ادرار شوند (سندرم نفروتیک)
• بیماری‌هایی که باعث دفع بیش از حد پروتئین از دستگاه گوارش می‌شوند مانند بیماری کرون، بیماری التهابی روده و سوء تغذیه‌ شدید
• التهاب و سوختگی
• بارداری (کاهش سطح آلبومین در بارداری، یک اتفاق طبیعی است و دلیلی بر وجود بیماری نیست)

می‌خوای کبد چربت رو درمان کنی؟ همین حالا از بهترین پزشک نوبت بگیر.

دکتر کبد چرب

۶. گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)

گاما گلوتامیل ترانسفراز، آنزیمی است که بیشتر در کبد یافت می‌شود. به طور معمول وقتی کبد آسیب می‌بیند یا جریان صفرا مسدود می‌شود، سطح GGT بالا می‌رود. بنابراین GGT یک عامل مفید برای تشخیص مشکلات مجاری صفراوی است.

مقدار طبیعی GGT کبدی:

• در مردان ۵ تا ۵۰ (U / L: واحد استاندارد در لیتر)
• در خانم‌‌ها ۵ تا ۳۵ (U / L: واحد استاندارد در لیتر)

چه مواردی باعث کاهش و افزایش آنزیم کبدی GGT میشوند؟

مواردی که در جدول زیر نوشته شدند، از مهمترین عوامل پایین یا بالا بودن آنزیم کبدی GGT هستند. مصرف الکل و سیگار کشیدن معمولا بیشترین نرخ افزایش آنزیم GGT را داشتند.

عوامل افزایش‌دهنده آنزیم GGT	عوامل کاهش‌دهنده آنزیم GGT
مصرف الکل (حتی مقدار کمی الکل) ۲۴ ساعت قبل از انجام آزمایش GGT	مصرف غذا (بنابراین بهتر است حداقل ۹ ساعت قبل از انجام آزمایش، ناشتا باشید)
سیگار کشیدن	داروهای ضد بارداری خوراکی و کلوفیبرات
بیماری‌های کبدی
نارسایی احتقانی قلب
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)، داروهای کاهش دهنده‌ی چربی خون، آنتی بیوتیک‌ها، مسدود کننده‌های هیستامین، داروهای ضد قارچ، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی
هورمون‌هایی مانند تستوسترون

تفسیر آزمایش آنزیم های کبدی

آنزیم های کبدی در برگه آزمایش معمولا یک محدوده طبیعی برای زنان و مردان و سنین متفاوت دارند که به انگلیسی نوشته شده است. برای تفسیر آزمایش کبد در آزمایش خون در خانه به موارد زیر دقت کنید:

آنزیم‌های کبدی	محدوده طبیعی آنها
آلانین ترانس آمیناز (ALT)	۰ تا ۴۵ IU/L
ترانس آمیناز آسپارتات( AST)	۰ تا ۳۵ IU/L
فسفاتاز قلیایی (ALP)	۳۰ تا ۱۲۰ IU/L
گاما-گلوتامیل ترانسفراز( GGT)	۰ تا ۳۰ IU/L
بیلی روبین	۲ تا ۱۷ میکرومول در لیتر
آلبومین	۴۰ تا ۶۰ گرم در لیتر
کل پروتئین‌ها	۳ تا ۸ گرم در دسی لیتر

نکات خواندن آزمایش کبد چرب – تفسیر آزمایش کبد چرب

مهمترین نکته‌ای که برای خواندن جواب آزمایش کبد چرب باید به آن توجه کنید، سطح GGT است. محدوده طبیعی برای سطوح GGT در خون ۵ تا ۵۰ U/L است. بیماری کبد چرب یا آسیب کبدی ممکن است سطح GGT را بیشتر کند. سطح GGT ممکن است ۲ تا ۳ برابر بالاتر از ULN در بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (که به آن بیماری کبد استاتوتیک مرتبط با اختلال عملکرد متابولیک نیز گفته می‌شود) و در بیماران مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت c باشد.

آلانین آمینوترانسفراز (ALT) نیز یک نشانگر خاص برای التهاب کبد است و معمولا در افراد مبتلا به کبد چرب افزایش می‌یابد.

متن انگلیسی:
Fatty liver is most commonly diagnosed by a routine liver function test drawn from your blood.
ترجمه فارسی:
کبد چرب معمولا با یک آزمایش معمول عملکرد کبد که از خون شما گرفته شده است تشخیص داده می‌شود.

به نقل از سایت sutterhealth

آزمایش عملکرد کبد چگونه انجام میشود؟

روش انجام تست کبد مانند آزمایش خون است. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک، نمونه خون شما را از رگ بازو می‌گیرد و مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا بطری جمع آوری می‌شود. ممکن است وقتی سوزن وارد یا خارج می‌شود کمی احساس تهوع داشته باشید اما معمولا کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد.

برای آزمایش کبد باید ناشتا باشیم؟

احتمالا باید ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش کبد ناشتا باشید و غذا و نوشیدنی مصرف نکنید. نخوردن غذا و داروی خاص حداقل تا چند ساعت قبل از آزمایش، به کیفیت بیشتر و نتیجه دقیق‌تر تست کبد کمک می‌کند. دکتر متخصص دستورالعمل‌های کامل را در مورد نحوه آماده شدن برای آزمایش نمونه‌گیری خون و تست عملکرد کبد به شما می‌گوید.

مصرف داروهای خاصی می‌توانند روی نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند، بنابراین حتما در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید با پزشک صحبت کنید و بدون مشورت مصرف دارویتان را قطع نکنید.

تست سلامت کبد در منزل انجام میشود؟

بله، شما می‌توانید با هماهنگی مراکز آزمایشگاهی تست سلامت کبد را در خانه انجام دهید. برای این‌کار در زمان تعیین شده خودتان، یکی از تکنسین آزمایشگاه در منزل شما حضور پیدا می‌کند. نمونه‌گیری با سوزن را انجام می‌دهد و نمونه خون شما به آزمایشگاه ارجاع داده می‌شود. برای دریافت نتیجه نیز می‌توانید به صورت آنلاین یا حضوری اقدام کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

آزمایش عملکرد کبد به طور معمول شامل بررسی میزان آلانین ترانس آمیناز (ALT)، آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، فسفاتاز قلیایی (ALP)، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)، بیلی روبین و آلبومین است. این آزمایش می‌تواند به تعیین ناحیه‌ای از کبد که ممکن است آسیب دیده باشد کمک کند و روند درمان بیماری‌های قبلی را بررسی کند.

اگر به هر دلیلی فکر می کنید که کبد شما درست کار نمی‌کند یا علائمی مثل زردی، ادرار تیره رنگ، مدفوع رنگ روشن، خارش، حالت تهوع، خستگی، اسهال و کاهش وزن یا افزایش وزن غیرقابل توجیه دارید باید با دکتر گوارش و کبد یا دکتر داخلی مشورت کنید. تشخیص به موقع آسیب کبدی، برای به حداقل رساندن آسیب و حفظ عملکرد کبد ضروری است. برای دریافت مشاوره از دکتر گوارش آنلاین و دکتر داخلی آنلاین به سایت دکترتو مراجعه نمایید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!