جدیدترین روش های درمان نازایی و ناباروری در زنان و مردان

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

درمان ناباروری یکی از دغدغه‌های اساسی بسیاری از زوج‌های جوان و میان‌سال است. این مورد یکی از استرس‌زاترین مشکلات زناشویی است که البته به لطف روش‌های جدید باروری، تا حد زیادی قابل‌درمان است، اما همیشه امکان‌پذیر نیست و بستگی به عوامل مختلفی دارد. ناباروری می‌تواند با دارو، جراحی، تلقیح درون رحمی اسپرم (IUI) یا فناوری کمک‌ باروری درمان شود. در بیشتر موارد دارو و تلقیح درون رحمی اسپرم به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌شوند. پزشکان درمان‌های خاص برای ناباروری را بر اساس عواملی همچون عوامل مؤثر در ناباروری، طول مدت ناباروری، سن زن، اولویت درمانی زوجین پس از مشاوره در خصوص درصد موفقیت، خطرات و مزایای هر یک از گزینه‌های درمانی تجویز می‌کنند. در این مقاله به بررسی راه‌های درمان ناباروری می‌پردازیم.

انواع روش درمان نازایی در زنان و مردان

روش‌های درمان نازایی به دو دسته دارویی و غیر دارویی تقسیم می‌شوند. داروها معمولا برای تنظیم تخمک‌گذاری، تنظیم هورمون‌ها یا بهبود کیفیت تخمک و اسپرم تجویز می‌شوند. در کنار آن، روش‌هایی مانند تلقیح داخل رحمی (IUI)، لقاح آزمایشگاهی (IVF) و میکرواینجکشن (ICSI) وجود دارند که بسته به شرایط زوج، انتخاب می‌شوند. گاهی هم نیاز به جراحی یا درمان مشکلات هورمونی وجود دارد. در کنار این موارد، تغییرات در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش و ترک سیگار ممکن است به بهبود شانس بارداری کمک کند و معمولا پزشک توصیه می‌کند که قبل از شروع روش‌های پیشرفته، این مورد بررسی شود.

دارو برای درمان نازایی و ناباروری

داروهای درمان ناباروری معمولا برای تحریک تخمک‌گذاری، تنظیم هورمون‌ها یا بهبود اسپرم تجویز می‌شوند. کلومیفن سیترات یکی از پرکاربردترین داروها برای تحریک تخمک‌گذاری است. لتروزول هم اثر مشابهی دارد اما گاهی برای زنانی که به کلومیفن پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود. گونادوتروپین‌ها داروهای تزریقی هستند که به تحریک مستقیم تخمدان کمک می‌کنند. در مردان نیز گاهی از داروهایی مانند HCG و FSH استفاده می‌شود. این داروها باید زیر نظر پزشک و با بررسی منظم هورمون‌ها مصرف شوند:

• کلومیفن سیترات
• لتروزول
• گنادوتروپین یائسگی انسان
• هورمون محرکه فولیکولی یا FSH
• هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)
• متفورمین

نقش اینوزیتول در درمان ناباروری زنان

اینوزیتول نوعی ترکیب شبه‌ویتامینه است که در بدن به‌طور طبیعی تولید می‌شود. در زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) هستند، مصرف مکمل اینوزیتول می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین، تنظیم تخمک‌گذاری و کاهش سطح آندروژن کمک کند. مطالعات پزشکی نشان داده‌اند که اینوزیتول ممکن است شانس بارداری را در این زنان افزایش دهد. البته قبل از مصرف، بهتر است با پزشک مشورت کنید زیرا مقدار مناسب و زمان مصرف اهمیت زیادی دارد.

در این ویدئو دکتر سیروس رستمی فوق تخصص نازایی به سؤالات کاربردان در مورد نازایی پاسخ می‌دهد.

درمان ناباروری با تلقیح درون رحمی (IUI)

تلقیح درون رحمی (IUI) یکی از روش‌های پیشرفته‌ درمان ناباروری به حساب می‌آید. در این روش، اسپرم‌هایی که به طور مخصوص آماده شده‌اند در رحم زن کاشته می‌شوند. گاهی اوقات زنان قبل از انجام IUI، با داروهایی که تخمک‌گذاری را تحریک می‌کنند هم درمان می‌شوند.

درمان ناباروری با iui معمولا برای این موارد استفاده می‌شود:

• ناباروری خفیف فاکتور مردانه
• زوج‌هایی با ناباروری با دلیل ناشناخته

درمان نازایی با IVF یا ای وی اف

فناوری کمک باروری (ART) شامل تمام درمان‌های باروری است که طی آن‌ها، تخمک یا جنین در خارج از بدن مدیریت می‌شود. به‌طورکلی، پروسه‌های ART شامل موارد زیر هستند:

• برداشتن تخمک بالغ از تخمدان با استفاده از سوزن
• ترکیب تخمک و اسپرم در آزمایشگاه
• برگرداندن جنین به بدن زن یا اهدای آن به زنی دیگر.

نوع اصلی ART، لقاح آزمایشگاهی (IVF) است. ای وی اف(IVF) به معنای بارداری خارج از بدن، رایج‌ترین نوع ART است. مراحل ای وی اف به اینصورت است که تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند تا جنین را ایجاد کنند. بعد از حدود ۳ الی ۵ روز، جنین (یا جنین‌ها) به رحم زن منتقل می‌شوند. جنین همچنین می‌تواند برای استفاده در آینده منجمد شود. هنگامی که یک یخ جنین منجمد شده آب می‌شود و به رحم زن منتقل می‌شود، به این پروسه انتقال جنین فریز شده (FET) گفته می‌شود.

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) نوعی از IVF است که اغلب برای زوج‌هایی با ناباروری فاکتور مردانه استفاده می‌شود. با استفاده از ICSI، یک اسپرم به تخمک بالغ تزریق می‌شود. جایگزین ICSI، لقاح معمولی (conventional) است که تخمک به همراه تعداد بالایی اسپرم در پتری دیش قرار می‌گیرد و اسپرم به‌تنهایی تخمک را بارور می‌کند.

انتقال زیگوت به لوله فالوپ (ZIFT) یا انتقال جنین به لوله‌‌های رحمی و انتقال گامت به لوله فالوپ (GIFT) از دیگر روش‌های ART هستند. با استفاده از ZIFT، لقاح در آزمایشگاهی مشابه با IVF رخ می‌دهد. سپس جنین بسیار کوچک، به‌جای رحم، به لوله‌ی فالوپ منتقل می‌شود. GIFT شامل انتقال اسپرم و تخمک به درون لوله‌ی فالوپ است و لقاح در بدن زن رخ می‌دهد.

به فکر شروع درمان ناباروری هستی؟
قبلش با یه متخصص مشورت کن.

فوق تخصص زنان و زایمان

درمان ناباروری با میکرواینجکشن

میکرواینجکشن (ICSI) یک روش پیشرفته درمان ناباروری است که معمولا برای مشکلات فاکتور مردانه استفاده می‌شود. در این روش، یک اسپرم سالم به‌طور مستقیم داخل تخمک تزریق می‌شود. این روش معمولا زمانی استفاده می‌شود که اسپرم کیفیت خوبی ندارد، تعداد آن کم است یا حرکت آن ضعیف است. ICSI شانس باروری بالایی دارد و معمولا همراه با IVF انجام می‌شود. برای موفقیت بیشتر، بررسی سلامت رحم، تخمک و وضعیت هورمونی زن و مرد اهمیت زیادی دارد و باید پیش از شروع، به‌طور کامل انجام شود.

درمان نازایی با جراحی

یکی از روش‌های جدید درمان ناباروری جراحی با لاپاروسکوپی است. در این روش متخصص زنان و زایمان از این روش برای تشخیص ناباروری استفاده می‌کند. این روش بسیار راحت و دارای کمترین عوارض بوده و خطرات کمی برای بیماران به دنبال دارد.

متخصصان در مراکز درمان ناباروری، با این روش ۲ الی ۳ سوراخ در زیر شکم ایجاد کرده و از طریق دوربین‌های دیجیتال ریزی لوله‌های فالوپ، رحم و تخمدان‌ها را از نظر چسبندگی، ایجاد توده، کیست و تحریکات عصبی بررسی می‌کند. این روش حتی به‌منظور قرارگیری تخمک در لوله‌ها نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.

گاهی جراحی‌های باز شکمی برای درمان چسبندگی‌های رحم و تخمدان یا برداشتن کیست‌ها لازم می‌شود. این روش معمولا درصورتی‌که بیمار با دارو درمان نشود انجام می‌گیرد.

درمان ناباروری با کمک لیزر درمانی

لیزردرمانی یکی از جدیدترین روش‌های درمان ناباروری است. مطالعات جدیدی برای ایجاد ارتباط میان بهبود باروری طبیعی و لیزردرمانی آغاز شده‌اند. تحقیقاتی برای حمایت از استفاده از لیزردرمانی سطح پایین (LLLT) برای بهبود باروری زنان و مردان در حال انجام هستند. لیزرهای با قدرت بالا معمولا در پروسه‌های پزشکی به هدف ایجاد برش یا ازبین‌بردن بافت‌ها استفاده می‌شوند. از لیزرهای سطح پایین می‌توان برای تسکین درد و تحریک و بهبود عملکرد سلول‌ها استفاده کرد.

از روش LLLT می‌توان به طور اختصاصی برای درمان ناباروری با کمک لیزردرمانی استفاده کرد تا به تحریک و افزایش جریان خون در اندام‌های تناسلی کمک کرد. این اقدام به افزایش تولید انرژی سلولی کمک می‌کند که می‌تواند کیفیت تخمک را بهبود دهد. LLLT به‌ خصوص برای زنان مسن که ممکن است از کاهش کیفیت تخمک ناشی از سن رنج ببرند، تأثیرگذار است. یک مطالعه در ژاپن اثرات LLLT روی زنان به‌شدت نابارور که قبلا با درمان‌های کمک باروری نتایج ناموفقی داشتند را بررسی کرد. این مطالعه با آزمایش اولیه‌ی ۴۷ بیمار آغاز شد و ۱۶ نفر از بیماران (۲۱/۷%) به بارداری رسیدند.

درمان ناباروی با پی ار پی رحمی

درمان ناباروری با پی آر پی رحم (پلاسمای غنی از پلاکت) روشی جدید است که برای بهبود ضخامت و کیفیت آندومتر (دیواره رحم) به‌کار می‌رود. این روش مخصوصا در زنانی که آندومتر نازک دارند یا چند بار IVF ناموفق داشته‌اند، کاربرد دارد. با تزریق PRP به داخل رحم، رشد بافتی تقویت می‌شود و شانس لانه‌گزینی جنین افزایش می‌یابد. این درمان باید تحت نظر فوق‌تخصص ناباروری انجام شود.

درمان نازایی با تخمک یا اسپرم اجاره ای

زمانی که تخمک یا اسپرم کیفیت لازم برای بارداری را نداشته‌باشد، پزشک ممکن است استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی را پیشنهاد دهد. در این روش، از بانک‌های معتبر اسپرم یا تخمک استفاده می‌شود که از نظر سلامت، ژنتیک و بیماری‌های احتمالی بررسی شده‌اند. پس از لقاح در آزمایشگاه، جنین به رحم زن یا مادر جایگزین منتقل می‌شود. این روش برای زوج‌هایی مناسب است که ناباروری شدید دارند و شانس بارداری طبیعی یا با درمان‌های رایج را نداشته‌اند.

رحم اجاره ای و درمان نازایی

زمانی که رحم زن توانایی نگهداری جنین را نداشته‌باشد، یکی از راه‌های درمان ناباروری استفاده از رحم اجاره‌ای است. در این روش، جنین حاصل از اسپرم و تخمک زوج اصلی در آزمایشگاه تشکیل می‌شود و سپس به رحم زن داوطلب (مادر جایگزین) منتقل می‌گردد. رحم اجاره‌ای در مواردی مانند نداشتن رحم، بیماری‌های رحم یا چند بار سقط پشت‌سرهم پیشنهاد می‌شود. این روش باید کاملا قانونی و با نظارت پزشکی و حقوقی انجام شود.

طب سوزنی در درمان ناباروری مردان و زنان موثر است؟

احتمالاً می‌دانید که طب سوزنی عبارت است از فرو کردن سوزن‌هایی نازک و کوچک در نقاط خاصی از بدن. اما ممکن است ندانید که این کار چطور به درمان ناراحتی شما کمک می‌کند. بر اساس طب سنتی چین، سوزن‌ها راه انرژی (چی) را باز می‌کنند و جریان خون را افزایش می‌دهند تا حد حالت تعادل را در بدن بهبود ببخشند. بر اساس یافته‌های پزشکان غربی، سوزن‌ها سیستم عصبی را برای آزادکردن مواد شیمیایی تحریک می‌کنند و این امر به کاهش درد و افزایش بهبودی کمک می‌کند. حتی تصاویر MRI  نشان می‌دهند که طب سوزنی روی مغز نیز تأثیر می‌گذارد.

طب سوزنی ممکن است به کاهش استرس کمک کند و در برخی مطالعات اثرات مثبتی بر افزایش شانس بارداری نشان داده است اما شواهد علمی قطعی برای تأثیر آن بر تنظیم تخمک‌گذاری یا افزایش کیفیت تخمک وجود ندارد.

درمان نازایی با مراقبت های کایروپراکتیک

بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که تنظیم کایروپراکتیک (تنظیم ستون فقرات و دیگر نواحی بدن با استفاده از حرکات دست درمانگر) می‌تواند باروری را افزایش دهد. اعصاب سیستم تناسلی از طریق ستون فقرات جریان پیدا می‌کنند و تنظیم ستون فقرات می‌تواند به بهبود تعادل هورمونی کمک کرده و شانس باردار شدن را افزایش دهد.

هیچ شواهد علمی مبنی بر این وجود ندارد که مراقبت‌های کایروپراکتیک بتوانند به باروری کمک کنند؛ بنابراین تضمینی هم نیست که این روش مؤثر باشد. به‌علاوه، همان‌طور که ممکن است تصور کنید مراقبت‌های کایروپراکتیک ممکن است در دستان یک پزشک ناوارد خطرناک هم باشد. تنظیم ستون فقرات یک کار بسیار دشوار است و هنر دکتر ارتوپد یا طب فیزیکی و توانبخشی را می‌طلبد. پس حتما مطمئن شوید که به یک متخصص کایروپراکتیک معتبر معرفی شوید.

درمان ناباروری با هیپنوتیزم

بعضی کارشناسان فکر می‌کنند هیپنوتیزم می‌تواند باروری را با ایجاد آرامش در فرد افزایش دهد. این کار می‌تواند به پذیرا کردن بدن زن برای بارداری کمک کند، مخصوصاً اگر اضطراب و استرس در سر راه تصمیمات شما برای حاملگی قرار گرفته باشد.

استرس یک عکس‌العمل جنگ یا گریز ایجاد می‌کند و به بدن دستور می‌دهد که هورمون‌هایی مانند کورتیزول را آزاد کند که آن هم به نوبه خود در تعادل هورمونی لازم برای تخمک‌گذاری، لقاح و لانه‌گزینی تخم اختلال ایجاد می‌کند.

پس منطقی است که کاهش استرس از طریق هیپنوتیزم بتواند باروری را افزایش دهد. اما هنوز تحقیقات علمی رابطه محکمی را بین هیپنوتیزم و افزایش باروری ثابت نکرده‌اند. اگر هیپنوتیزم همان چیزی است که می‌خواهید امتحانش کنید، می‌توانید تکنیک آن را با کمک یک روانشناس یاد بگیرید.

درمان نازایی با گیاهان دارویی – درمان ناباروری با طب سنتی

برخی معتقدند که ممکن است با روش‌های گیاهی هم بتوان نازایی را درمان کرد. البته که این بستگی به شرایط و علت نازایی دارد و باید با پزشک مشورت کنید. طب سنتی تأثیر بسزایی بر روی درمان و پیشگیری از انواع بیماری‌ها داشته و دارد. درمان ناباروری زنان در طب سنتی در کنار روش‌های پزشکی می‌تواند بسیار نتیجه‌بخش باشد. گیاهان زیادی در این راستا می‌توانند کمک‌کننده باشند؛ ما در این مقاله فقط به چند معجون معجزه‌آسا در این زمینه اشاره خواهیم کرد:

• زنجبیل
• عسل و دارچین
• عسل و سیاه دانه

وقتشه ناباروری رو برای همیشه درمان کنی. همین الان نوبت بگیر.

دکتر ناباروری مردان

درمان نازایی خانگی

درمان خانگی نازایی همیشه کافی نیست اما برخی تغییرات می‌توانند احتمال بارداری را افزایش دهند. حفظ وزن سالم، رژیم غذایی متعادل، ترک سیگار و الکل، کاهش استرس و خواب کافی تأثیر زیادی دارند. مصرف مکمل‌هایی مانند فولیک اسید، ویتامین D یا اینوزیتول نیز در موارد خاص کمک می‌کنند. با این حال، اگر پس از ۶ تا ۱۲ ماه تلاش منظم، بارداری رخ ندهد، حتما باید بررسی پزشکی و درمان تخصصی آغاز شود.

برای درمان نازایی چه بخوریم؟

شواهد محکمی وجود دارد که می‌گوید رژیم غذایی مناسب برای درمان ناباروری بسیار مهم است و می‌تواند به شما در باردار شدن کمک کند. خوردن مواد غذایی دارای فیبر بالا، پروتئین سبزی‌ها و چربی‌های تک غیراشباع می‌تواند با ریسک کمتر ناباروری مرتبط باشد. مصرف یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به حفظ وزن در محدوده توصیه‌شده نیز کمک کند که این امر نیز به نوبه‌ی خود می‌تواند شانس موفقیت در فرزندآوری را افزایش دهد.

مقادیر زیاد کربوهیدرات علاوه بر ایجاد التهاب می‌توانند بر سطح هورمون‌های تناسلی نیز تأثیر بگذارند. شکر و کربوهیدرات نقش مستقیمی بر میزان قند خون و سطح انسولین بازی می‌کنند. اگر سطح انسولین یا قند خون بیش از حد افزایش پیدا کند، ممکن است سطح هورمون‌های تناسلی از تعادل خارج شود که این امر می‌تواند منجر به عدم تخمک‌گذاری شده و مستقیما باروری را در زنان تحت تأثیر قرار دهد. مواد غذایی حاوی شکر و کربوهیدرات بالا عبارت‌اند از:

• میوه‌ها
• نان
• برنج
• سیب‌زمینی
• شیرینی‌های قندی مثل آب‌نبات

یک رژیم حاوی کربوهیدرات بالا باعث تخمیر در روده‌ها می‌شود که مقادیر زیادی گرما تولید می‌کند. روده‌ها درست بالای اندام‌های تناسلی واقع شده‌اند، بنابراین زمانی گرما تولید می‌کنند باعث بروز التهاب در این اندام‌ها می‌شوند. التهاب مقدار جریان خون را در سرتاسر بدن کاهش می‌دهد. مخصوصا در تخمدان‌ها، رحم و بیضه‌ها. در هر صورت موارد زیر را به خاطر داشته‌باشید:

• مصرف فیبر را کمتر کنید.
• مصرف سویا باروری طبیعی را افزایش می‌دهد.
• آنتی‌اکسیدان برای افزایش باروری مفید است.
• وجود آهن مناسب و کافی در خون برای بارداری مهم است.
•  مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها در درمان ناباروری مؤثر است

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۳۸۴۴ نظر)

دکتر مهدی قاضی

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۱۷۳ نظر)

دکتر سید ناصر سید اسماعیلی

فلوشیپ جراحی لاپاروسکوپی کلیه، مجاری ادراری و تناسلی (اندویورولوژی)

نوبت بگیرید

۴.۵ (۹۵۳ نظر)

دکتر محمدرضا جعفری

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

۴.۶ (۸۴۹ نظر)

دکتر محمد ناتمی

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

۴.۷ (۸۰۸ نظر)

دکتر محمدحسن دهقانی فیروزآبادی

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

۴.۷ (۷۹۷ نظر)

دکتر سید محسن هاشمی

تخصص اورولوژی (جراحی مجاری ادراری و تناسلی)

نوبت بگیرید

درمان صددرصد نازایی چیست؟

واقعیت این است که هیچ روش درمانی برای نازایی، تضمین صددرصد ندارد. حتی موفق‌ترین روش‌ها مانند IVF یا میکرواینجکشن، بسته به سن، وضعیت هورمونی، کیفیت اسپرم و تخمک، شانس‌های متفاوتی دارند. در ایران نیز، مراکز معتبری مانند رویان یا ابن‌سینا از بهترین فناوری‌های روز دنیا استفاده می‌کنند اما باز هم هیچ تضمینی وجود ندارد. تنها نکته‌ای که احتمال موفقیت را افزایش می‌دهد، تشخیص دقیق، درمان تخصصی و پیگیری مداوم از سوی زوج و پزشک است.

پیشرفته ترین روش درمان ناباروری

در حال حاضر، روش IVF همراه با میکرواینجکشن (ICSI) و در برخی موارد استفاده از PGT (غربالگری ژنتیکی جنین)، پیشرفته‌ترین روش‌های درمان ناباروری محسوب می‌شوند. در این روش‌ها، نه‌تنها لقاح در آزمایشگاه انجام می‌شود، بلکه جنین از نظر ژنتیکی بررسی می‌شود تا سالم‌ترین مورد انتخاب و منتقل شود. این تکنیک‌ها در مراکز معتبر جهان و همچنین در ایران در مراکزی مانند رویان و ابن‌سینا به‌کار گرفته می‌شوند. کیفیت تجهیزات، مهارت پزشک و پیگیری بیمار، نقش اصلی در نتیجه درمان دارند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

ناباروری یک مشکل پیچیده است که دلایل مختلفی دارد و درمان آن نیز بسته به علت اصلی انتخاب می‌شود. هیچ روشی بدون بررسی دقیق و تخصصی، مؤثر نخواهد بود. گاهی با یک داروی ساده درمان می‌شود، گاهی نیز نیاز به روش‌های پیشرفته دارد. مراجعه به پزشک متخصص باعث می‌شود تشخیص دقیق‌تری برای درمان نازایی انجام شود و زمان از دست نرود. اگر درمان به‌موقع پیگیری شود، شانس موفقیت افزایش می‌یابد و روند آن نیز آسان‌تر خواهد شد.

دکترتو مراقب سلامت شماست!