سرطان فولیکولار تیروئید؛ علائم و روش های درمان نئوپلاسم فولیکولی

سرطان تیروئید فولیکولار، دومین نوع شایع سرطان تیروئید است که حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل سرطان‌های تیروئید را تشکیل می‌دهد. کارسینوم فولیکولار معمولاً کمی بدخیم‌تر و تهاجمی‌تر از سرطان تیروئید پاپیلاری است. سرطان تیروئید فولیکولار در سنین بالاتری نسبت به سرطان تیروئید پاپیلاری رخ می‌دهد و همچنین در کودکان کمتر شایع است. یکی از مهم‌ترین علائم سرطان تیروئید فولیکاولار احساس توده یا گره در گلو است. سرطان تیروئید فولیکولار قابل درمان است و اصلی‌ترین درمان جراحی است. بعد از جراحی بسته به مرحله درمان ممکن است به درمان‌هایی مثل پرتودرمانی و جایگزینی هورمون تیروئید داشته باشید.

 سرطان فولیکولار تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید فولیکولار که با نام‌های نئوپلاسم فولیکولی و کارسینوم فولیکولی تیروئید نیز شناخته می‌شود، دومین نوع شایع سرطان در غده تیروئید است و معمولا در سن ۴۰ تا ۶۰ سالگی رخ می‌دهد. از همه سرطان‌های تیروئید، ۱۷ تا ۲۰ درصد موارد ابتلا از نوع فولیکولی هستند. البته در برخی مناطق جغرافیایی، سرطان تیروئید فولیکولار شایع‌ترین تومور تیروئید است. بیشترین میزان ابتلا به سرطان تیروئید در جهان در میان زنان چینی ساکن هاوایی است.

سرطان فولیکولار تیروئید از لایه خارجی سلول‌های غده تیروئید شروع می‌شود که مسئول تولید و آزادسازی هورمون‌های تیروئیدی یعنی T3 و T4 هستند. در این سرطان حتی اگر اندازه نئوپلاسم فولیکولی کوچک هم باشد، احتمال متاستاز بالایی دارد. ریه، استخوان، مغز، کبد، مثانه و پوست اندام‌های بالقوه برای متاستاز این سرطان هستند. درگیری غدد لنفاوی در موارد سرطان تیروئید فولیکولی بسیار کمتر از سایر سرطان‌های غده تیروئید است. به طور کلی ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع سرطان تیروئید عبارت‌اند از:

• اوج شروع این بیماری از ۴۰ تا ۶۰ سالگی است.
• زنان ۳ برابر مردان به این سرطان مبتلا می‌شوند.
• امید به درمان به طور مستقیم با اندازه تومور مرتبط است.
• تومورهای کوچک‌تر از ۱ سانتی‌متر معمولا به خوبی درمان می‌شوند.
• این سرطان به ندرت با قرار گرفتن در معرض تشعشع به وجود می‌آیند.
• انتشار سرطان تیروئید فولیکولار به غدد لنفاوی غیر معمول است (حدود ۱۰٪).
• در این سرطان تهاجم به عروق خونی غده تیروئید شایع است.
• متاستاز دور به ریه‌ها یا استخوان‌ها غیرمعمول است، اما شایع‌تر از سرطان تیروئید پاپیلاری است.

آیا علائم سرطان تیروئید فولیکولار رو داری؟

برای اطمینان با پزشک مشورت کن.

دکتر فوق تخصص غدد

مراحل سرطان فولیکولار تیروئید

مرحله‌بندی سرطان تیروئید فولیکولار به تعیین میزان گسترش سرطان کمک می‌کند که برای انتخاب درمان مناسب و پیش‌بینی نتیجه درمان اهمیت دارد. این سیستم با سایر سرطان‌ها متفاوت است چرا که سن بیمار نیز در آن در نظر گرفته می‌شود. برای این نوع سرطان سیستم مرحله‌بندی TNM استفاده می‌شود؛ حرف T نشان‌دهنده اندازه تومور، N گسترش به غدد لنفاوی و M وجود متاستازها (گسترش به دیگر بخش‌های بدن) را نشان می‌دهد.

در این سیستم، اگر سرطان فقط به تیروئید محدود باشد، مرحله ۱ است و اگر به قسمت‌های دورتر بدن گسترش یابد، مرحله ۲ یا بالاتر خواهد بود. همچنین در بیماران زیر ۵۵ سال، مرحله‌بندی متفاوت از بیماران بالای ۵۵ سال است. مرحله‌بندی سرطان فولیکولار تیروئید در بیماران ۵۵ ساله و بالاتر به شرح زیر است:

• مرحله ۱: سرطان محدود به تیروئید است یا تومور کمتر از ۲ سانتی‌متر قطر دارد.
• مرحله ۲: سرطان به غدد لنفاوی نزدیک گسترش یافته است اما هنوز به قسمت‌های دورتر گسترش نیافته است، یا تومور بزرگ‌تر از ۴ سانتی‌متر قطر دارد و به عضلات مخطط اطراف تیروئید گسترش یافته است.
• مرحله ۳: سرطان از تیروئید فراتر رفته و به ساختارهای نزدیک در گردن مانند حنجره یا مری گسترش یافته است.
• مرحله ۴a: سرطان به طور گسترده‌ای فراتر از تیروئید گسترش یافته و به ستون فقرات یا رگ‌های خونی بزرگ نفوذ کرده است.
• مرحله ۴b: سرطان به اعضای دوردست، استخوان‌ها یا دیگر ساختارهای حیاتی گسترش یافته است.

علائم سرطان تیروئید فولیکولار

سرطان فولیکولار تیروئید مانند سایر سرطان‌های تیروئید معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است. با این حال، با پیشرفت سرطان تیروئید فولیکولار، ممکن است علائمی مانند موارد زیر تجربه کنید:

• یک توده تیروئید بدون علامت یا یک ندول در گردن
• سرفه مداوم، مشکل در تنفس یا مشکل در بلع
• درد در ناحیه گردن
• بزرگ شدن غده تیروئید
• خشونت صدا یا تغییرات در صدا
• بزرگ شدن غدد لنفاوی.

بسیاری از این علائم ممکن است ناشی از شرایط غیرسرطانی تاثیرگذار بر غده تیروئید، مانند التهاب، باشند. اگر هرکدام از این علائم را مشاهده کردید، مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام به افزایش موفقیت درمان‌ها کمک می‌کند.

علت نئوپلاسم فولیکولی چیست؟

زمانی که سلول‌های غده تیروئید به شکلی غیرطبیعی رشد کنند، سرطان تیروئید فولیکولار رخ می‌دهد. علت دقیق این سرطان‌ها مشخص نیست. سرطان تیروئید در افرادی که در معرض تابش اشعه قرار گرفته‌اند، مانند افرادی که درمان با اشعه دریافت کرده‌اند یا در نزدیکی منابع تابش کار می‌کنند، رایج‌تر است. اگر در گذشته تحت اشعه قرار گرفته باشید (مانند پرتو درمانی) احتمال بیشتری دارد که به سرطان تیروئید مبتلا شوید. در واقع سابقه پزشکی شما، می‌تواند مشخص کند که شما در معرض سرطان تیروئید فولیکولار هستید یا خیر.

سرطان تیروئید فولیکولار چطور تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص سرطان فولیکولار تیروئید از راه‌های مختلفی استفاده می‌شود. اولین قدم برای تشخیص بیماری معاینه فیزیکی است. پزشک ممکن است در طول معاینه فیزیکی توده‌ای در گردن شما شناسایی کند. همچنین ممکن است پزشک در حین انجام آزمایش‌های تصویربرداری برای شرایط دیگر، یک ندول را پیدا کند. سرطان تیروئید اغلب اوقات در بررسی مشکلات دیگر تیروئید تشخیص داده می‌شود. به‌طورکلی آزمایش‌های تشخیصی این بیماری به شرح زیر است.

آیا تنها درمان سرطان تیروئید فولیکولار جراحی است؟ برای اطلاع از جدیدترین روش‌های درمان کلیک کنید.

دکتر تیروئید

تست عملکرد تیروئید

آزمایش عملکرد تیروئید که معمولا با نام آزمایش خون تیروئید هم شناخته می‌شود، آزمایش‌هایی هستند که سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمون‌های تولیدشده توسط غده تیروئید شما را اندازه‌گیری می‌کنند. این تست ممکن است سرنخ‌هایی در مورد سلامت تیروئید و وجود سرطان تیروئید فولیکولار را به پزشک شما بدهد.

سونوگرافی برای تشخیص ندول فولیکولار تیروئید

در سونوگرافی غده تیروئید، گره‌های تیروئید به خوبی دیده می‌شوند. همچنین از روی تصاویر اولتراسوند می‌توان تشخیص داد که ندول‌های تیروئید سرطانی هستند یا خیر. علائمی که نشان می‌دهد گره تیروئید بیشتر سرطانی است شامل رسوبات کلسیم در داخل گره و یک مرز نامنظم در اطراف ندول است. اگر احتمال سرطانی‌بودن یک ندول زیاد باشد، آزمایش‌های دیگری برای تایید تشخیص و تعیین نوع سرطان تیروئید مورد نیاز است. بنابراین این آزمایش نمی‌تواند نئوپلاسم فولیکولی را به تنهایی تشخیص دهد.

بیوپسی تیروئید

در این آزمایش پزشک یک سوزن بلند و نازک را از طریق پوست شما وارد گره تیروئید می‌کند. هم زمان با بیوپسی معمولا از سونوگرافی برای هدایت دقیق سوزن استفاده می‌شود. پس از برداشتن برخی از سلول‌های تیروئید، نمونه برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. سپس پاتولوژیست نمونه بافت را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند و تشخیص می‌دهد که آیا سرطان فولیکولار تیروئید وجود دارد یا خیر.

نتایج همیشه واضح نیستند. برخی از انواع سرطان تیروئید، به ویژه سرطان تیروئید فولیکولی و سرطان تیروئید سلول هارتل، بیشتر ممکن است نتایج نامشخصی داشته باشند (ندول‌های تیروئید نامشخص). دکتر شما ممکن است روش بیوپسی دیگری یا عملی برای برداشتن گره تیروئید را برای آزمایش توصیه کند. آزمایش‌های تخصصی سلول‌ها برای بررسی تغییرات ژنی مثل آزمایش نشانگر مولکولی هم ممکن است در تشخیص دقیق‌تر مفید باشد.

درمان ندول فولیکولار خوش خیم

خوشبختانه انواع سرطان تیروئید مثل سرطان تیروئید پاپیلاری و فولیکولار بسیار قابل درمان هستند. درمان ندول‌های فولیکولار خوش‌خیم تیروئید باید به اندازه آن‌ها، علائم بیماری و میزان ترشح هورمون تولید بستگی دارد. وقتی بحث از درمان سرطان تیروئید می‌شود اولین گزینه پزشکان جراحی است. البته روش‌های دیگری هم برای درمان این سرطان وجود دارد مانند استفاده از ید رادیواکتیو یا پرتو درمانی. در ادامه این روش‌های درمانی را با جزئیات بیشتری توضیح می‌دهیم.

درمان ندول فولیکولار بدخیم

اولین گزینه برای درمان ندول‌های فولیکولار بدخیم جراحی است که ممکن است در آن کل غده و یا بخشی از آن برداشته شود. معمولا پس از جراحی ا ید رادیواکتیو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌شود. همچنین بعد از جراحی بیماران باید به عنوان جایگزین هورمون تیروئید، قرص لووتیروکسین مصرف کنند تا سطح هورمون‌ها نرمال بماند و تولید TSH که می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کند، سرکوب شود.

درمان ندول فولیکولار تیروئید با جراحی

برخی از پزشکان معتقدند که اگر تومورها کوچک باشند و به بافت‌های دیگر حمله نکنند، برداشتن لوب تیروئیدی که تومور در آن قرار دارد به همراه بخش کوچک مرکزی به نام ایستموس شانس خوبی برای درمان ایجاد می‌کند. این عمل می‌تواند به اندازه برداشتن کل تیروئید مفید باشد دارد. حامیان این جراحی معتقدند برداشتن نیمی از غده تیروئید احتمال عود پایینی دارد، علی‌رغم اینکه معمولا ۱۲ درصد از سلول‌های باقی‌مانده تیروئید سرطانی هستند.

گزینه‌ی دیگر برداشتن کامل تیروئید است. این عمل یک جراحی تهاجمی‌تر است. اگر سرطان تیروئید محدود و با حداقل تهاجم و کمتر از ۱ سانتی‌متر باشد، معمولا با برداشتن نیمی از تیروئید و ایستموس درمان ‌می‌شوند. اما افرادی که به یک نئوپلاسم فولیکولی تهاجمی با غدد لنفاوی بزرگ‌شده در نواحی مرکزی یا جانبی گردن مبتلا هستند باید تیروئید را کامل بردارند. معمولا درمان‌های زیر بعد از عمل جراحی سرطان تیروئید فولیکولار انجام می‌شوند.

استفاده از ید رادیواکتیو برای درمان سرطان فولیکولی تیروئید

سلول‌های تیروئید از این نظر منحصربه‌فرد هستند که مکانیسم سلولی جذب ید را دارند. ید توسط سلول‌های تیروئید برای ساخت هورمون تیروئید استفاده می‌شود. هیچ سلول دیگری در بدن نمی‌تواند ید را جذب یا متمرکز کند. پزشکان می‌توانند از این واقعیت استفاده کنند و به بیماران مبتلا به سرطان تیروئید ید رادیواکتیو بدهند. انواع مختلفی از ید رادیواکتیو وجود دارد که یک نوع آن برای سلول‌های سرطانی سمی است.

زمانی که ید رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود سلول‌های سرطانی فولیکولی ید را جذب می‌کنند (اگرچه در بیماران مسن‌تر به میزان کمتری جذب می‌شود). با جذب ید رادیواکتیو، سلول‌های سرطانی شروع به تخریب می‌کنند. بنابراین، می‌توان با دادن ایزوتوپ سمی ید یعنی ایروتوپ I-131 آنها را هدف گرفت. همه افراد مبتلا به سرطان تیروئید فولیکولار به این درمان نیاز ندارند. در موارد زیر می‌توان از این درمان استفاده کرد:

• تومورهایی که سایز بزرگتری دارند.
• تومورهایی که به غدد لنفاوی یا سایر نواحی گسترش یافته‌اند.
• تومورهایی که از نظر میکروسکوپی تهاجمی به نظر می‌رسند.
• تومورهایی که به عروق خونی تیروئید حمله می‌کنند.

این درمان بسیار فردی است و به وضعیت بیمار بستگی دارد. در واقع این درمان یک نوع بسیار موثر از شیمی درمانی است که دارای عوارض بالقوه کمی است؛ بدون ریزش مو، حالت تهوع و کاهش وزن. جذب ید رادیواکتیو با سطوح TSH بالا، افزایش می‌یابد. بنابراین بیماران باید حداقل دو هفته قبل از درمان از جایگزین هورمون تیروئید و رژیم کم ید استفاده کنند. ید رادیواکتیو معمولاً ۶ هفته پس از جراحی تجویز می‌شود؛ البته این زمان متغیر است و می‌تواند هر ۱۲ ماه یک بار در صورت لزوم و در دوز معین تکرار شود.

جایگزینی هورمون تیروئید برای سرطان تیروئید فولیکولار

صرف نظر از اینکه نصف تیروئید یا کل غده تیروئید برداشته شده باشد، اکثر متخصصان موافق هستند که این بیماران باید تا پایان عمر تحت درمان هورمونی تیروئید قرار گیرند. این درمان برای جایگزینی هورمون‌هایی است که دیگر تولید نمی‌شوند.

جایگزینی هورمون تیروئید همچنین رشد بیشتر غده تیروئید را در افرادی که نیمی از تیروئید آنها برداشته شده است، سرکوب می‌کند. شواهد خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد کارسینوم فولیکولی مانند سرطان پاپیلاری به TSH ترشح‌شده از هیپوفیز پاسخ می‌دهد، بنابراین جایگزینی هورمون تیروئید برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی ضروری است.

بعد از درمان سرطان تیروئید فولیکولار چه مراقبت هایی لازم است؟

علاوه بر پیگیری معمول سرطان، بیماران باید سالیانه یک رادیوگرافی قفسه سینه و آزمایش سطح تیروگلوبولین را انجام دهند. تیروگلوبولین به‌عنوان روش غربالگری برای تشخیص اولیه سرطان تیروئید مفید نیست، اما در پیگیری درمان کارسینوم تمایز یافته در صورتی که تیروئیدکتومی کامل انجام شده باشد، مفید است.

سطح بالای هورمون تیروگلوبولین بعد از برداشتن کامل تیروئید کاهش می‌یابد. در صورتی که سطح این هورمون به تدریج با تحریک TSH افزایش یابد، نشان‌دهنده‌ی عود سرطان تیروئید فولیکولار است. مقدار بیش از ۱۰ نانوگرم در میلی‌لیتر اغلب با عود بیماری همراه است حتی اگر اسکن ید منفی باشد. عمده بیماران بعد از درمان این بیماری باید تا آخر عمر از هورمون‌های جایگزین استفاده کنند، همچنین انجام روتین آزمایش هورمون‌های تیروئید و تیروگلوبولین و رادیوگرافی قفسه سینه هم الزامی است.

عوارض نئوپلاسم فولیکولی یا سرطان فولیکولار تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید فولیکولار می‌تواند عوارض مختلفی را ایجاد کند که شامل عوارض ججراحی، متاستاز (گسترش سرطان به سایر نقاط بدن) و احتمال عود بیماری پس از درمان است. علائمی مانند توده در گردن، تغییرات صدا و مشکل در بلعیدن نیز ممکن است بروز کند که نیاز به توجه دارند. عوارض سرطان تیروئید فولیکولار عبارتند از:

• تغییرات صدا یا خشونت صدا بعد از جراحی
• کاهش سطح کلسیم به دلیل آسیب به غدد پاراتیروئید بعد از جراحی
• مشکل در بلعیدن (دیسفاژی)
• درد یا ورم گردن
• مشکل تنفسی
• گسترش سرطان به ریه‌ها و استخوان‌ها
• درگیری غدد لنفاوی.

پزشکان پیشنهادی

۴.۶ (۱۶۲۵ نظر)

دکتر محمد باقرزاده

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۸ (۱۳۲۱ نظر)

دکتر مجید رمضانی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۲۱۹ نظر)

دکتر جواد تولایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۳.۹ (۱۴۱۳ نظر)

دکتر محمدرضا میرزایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۹۶۰ نظر)

دکتر محمدحسین گذشتی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۹۵۵ نظر)

دکتر جواد همت یار

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سرطان تیروئید فولیکولار یک نوع شایع از سرطان تیروئید است که در صورت تشخیص به‌موقع، امید به درمان خوبی دارد. این بیماری اغلب اوقات بدون علامت است و تشخیص آن کار آسانی نیست. به همین دلیل، انجام آزمایش تیروئید برای کسانی که ید کافی دریافت نمی‌کنند یا سابقه خانوادگی این بیماری را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین اگر توده‌ای بدون درد در جلوی گردنتان دارید یا احساس می‌کنید غدد لنفاوی ناحیه گردن متورم هستند، بد نیست سری به متخصص غدد بزنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!