همه چیز در مورد تب ؛ چگونه تب را پایین بیاوریم؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

تب یکی از شایع‌ترین علائم بالینی بیماری‌های مختلف است؛ از سرماخوردگی‌های ویروسی گرفته تا عفونت‌های جدی یا اختلالات التهابی. برای اینکه درجه تب را درست تفسیر کنیم، خوب است تفاوت روش‌های سنجش و حتی نوسان طبیعی دمای بدن در طول روز را بشناسیم. فقط بالا بودن دمای بدن تعیین‌کننده نیست؛ مدت‌زمان تب، الگوی آن، سن و شرایط زمینه‌ای شما هم مسیر تشخیص علت تب را عوض می‌کند. تب‌های کوتاه‌مدت بدون علامت هشدار معمولا خودبه‌خود بهتر می‌شوند، اما تب‌های طولانی، تب همراه با تنگی نفس، گیجی، سفتی گردن، کهیر یا درد شدید نیاز به ارزیابی پزشکی دارند. در این مقاله از دکترتو تلاش می‌کنیم ماهیت تب، الگوها و سرنخ‌های مهم تشخیصی را ساده و قابل‌استفاده توضیح بدهیم.

تب چیست؟

تب افزایش تنظیم‌شده دمای مرکزی بدن، در پاسخ به عفونت یا التهاب است. داشتن تب نرمال نیست بلکه وقتی ترموستات هیپوتالاموس بالاتر می‌رود، بدن با لرز و انقباض عضلات خود را به دمای جدید می‌رساند. در بزرگسالان، درجه نرمال تب معمولاً بیشتر یا برابر با ۳۸ درجه سانتی‌گراد از دهان است. اعداد کمتر می‌تواند بالارفتن خفیف دما باشد. تفاوت روش‌های اندازه‌گیری (دهانی، پیشانی، زیرزبانی، مقعدی) روی عدد خوانده‌شده اثر دارد و باید به مرجع همان تب‌سنج توجه کرد.

تب به‌تنهایی بیماری نیست، بلکه علامتی از یک بیماری زمینه‌ای است؛ از ویروس‌های شایع تنفسی تا عفونت‌های باکتریایی و شرایط التهابی. شدت تب با شدت بیماری الزاما برابر نیست و حال عمومی اهمیت بیشتری دارد. در سالمندان، بارداری و بیماران مزمن، حتی تب‌های نه‌چندان بالا هم جدی است. اگر تب با سفتی گردن، تنگی نفس، بثورات منتشر، گیجی یا درد قفسه سینه همراه شد، باید سریع ارزیابی پزشکی انجام شود.

اگرچه دمای طبیعی بدن، ۳۷ درجه‌ی سانتیگراد است اما ممکن است در طول روز متغیر باشد. دمای بدن در صبح کمترین مقدار (۳۶/۱ درجه‌ی سانتیگراد) و در اواخر بعد از ظهر و عصر بیشترین مقدار (۳۷/۲ درجه‌ی سانتیگراد) را دارد و همچنان طبیعی تلقی می‌شود. هنگامی‌که دمای بدن از این مقدار طبیعی بالاتر برود، تب ایجاد می‌شود. چرخه‌ی قاعدگی، غذا خوردن، ورزش، خواب، ساعت‌های مختلف روز و عوامل فردی نیز می‌توانند بر دمای بدن تاثیر بگذارند.

فرزندت تب کرده و تبش پایین نمیاد؟

با متخصص اطفال مشورت کن.

دکتر کودکان

تب چند درجه خطرناک است؟

برای بیشتر بزرگسالان، دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد به بالا و همراه با علائم دیگر یعنی تب شدید و هشداردهنده (به‌ویژه اگر همراه گیجی، سفتی گردن، تنگی نفس یا درد شدید باشد). چنین تبی می‌تواند باعث کم‌آبی شود و نبض و تنفس را بالا ببرد. پس دمای بدن را منظم چک کنید، مایعات کافی بنوشید، از خنک‌سازی ملایم مثل دوش یا کمپرس ولرم کمک بگیرید (نه آب یخ) و از تب‌برهای استاندارد طبق دستور استفاده کنید. حتی اگر تب به ۴۰ نرسد، تبِ بالاتر از ۳۸/۵ که بیش از سه روز طول می‌کشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد. در سالمندان، بارداری و افراد با بیماری‌های مزمن بهتر است زودتر با پزشک مشورت شود و آستانه مراجعه پایین‌تر باشد.

فرق تب ویروسی با تب عفونی چیست؟

تب ویروسی معمولا با علائمی مثل بدن‌درد، سرفه خشک و گلودرد همراه است و در بیشتر موارد با استراحت، مایعات و تب‌برها طی چند روز رو به بهبود می‌رود. در مقابل، تب عفونی باکتریایی اغلب شدیدتر و طولانی‌تر است و معمولاً منشأ مشخصی دارد؛ مثل عفونت ادراری یا ریوی. برای تفکیک و تشخیص این دو، پزشک به معاینه، روند علائم و شاخص‌های آزمایشگاهی تکیه می‌کند. درمان در حالت اول عمدتاً حمایتی است، اما در حالت دوم اگر تشخیص باکتریایی تایید شود آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز می‌شود. تصمیم نهایی بر اساس شواهد بالینی و توسط پزشک گرفته می‌شود.

علائم همراه با تب چیست؟

ممکن است تب پیوسته بالا بماند، در طول روز نوسان کند یا شب‌ها اوج بگیرد. اگر تب کوتاه‌مدت باشد و با علائم تنفسی خفیف بیاید، معمولاً ویروسی و خودمحدودشونده است؛ اما تب طولانی، برگشت تب پس از بهبود موقت یا همراهی با علائم هشدار نیاز به بررسی دارد. علائم هشداردهنده همراه تب به شرح زیر است:

• تعریق
• سرخ شدن گونه‌ها
• افزایش ضربان قلب
• سردی دست‌وپا (به‌ویژه در شروع تب)
• لرز
• سردرد
• دردهای عضلانی، استخوان‌درد و ضعف
• افزایش حساسیت به درد
• از دست‌دادن اشتها
• تحریک‌پذیری
• کمبود آب بدن
• احساس خواب‌آلودگی
• اختلال در تمرکز
• کمبود انرژی یا بی‌حالی

علت سرد شدن پاها هنگام تب

هنگام بالا رفتن نقطه تنظیم دما، رگ‌های محیطی منقبض می‌شوند تا اتلاف گرما کاهش یابد؛ نتیجه، سردی و رنگ‌پریدگی اندام های انتهایی بدن است. این فاز با لرز همراه است تا دمای مرکزی بالا برود. با رسیدن بدن به نقطه تنظیم جدید، سردی پاها کمتر و تعریق آغاز می‌شود. جوراب نخی و پوشش سبک لایه‌لایه (نه ضخیم) برای راحتی بیمار مفید است.

عرق بعد از تب نشانه چیست؟

وقتی تب رو به کاهش می‌رود، هیپوتالاموس نقطه تنظیم را پایین می‌آورد و با تعریق گرمای اضافی بدن را دفع می‌کند. بنابراین عرق بعد از تب اغلب نشانه افت دماست. نوشیدن مایعات برای جبران تلفات ضروری است. تعریق شبانه شدید و مداوم، به‌خصوص با کاهش وزن یا تب‌های طولانی، نیازمند بررسی علل عفونی و التهابی است. تهویه مناسب اتاق و پوشیدن لباس سبک به درمان این علامت کمک می‌کند.

دانه های قرمز بعد از تب در بزرگسالان

راش‌های گذرا پس از تب می‌توانند ناشی از ویروس‌ها، واکنش‌های دارویی یا تعریق باشند. اگر همراه با خارش شدید، درد، تاول، درگیری مخاط یا کبودی باشد باید فوراً ارزیابی شود. ثبت داروهای مصرفی (مسکن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها) و زمان‌بندی ظهور ضایعات در تشخیص کلیدی است. پرهیز از گرمای زیاد و استفاده محدود از شوینده‌ها به کاهش تحریک کمک می‌کند.

انواع تب

از منظر الگو، تب می‌تواند پیوسته باشد (دمای بالا با نوسان کم، مثل تیفوئید و پنومونی) یا نوسانی باشد که طی روز بالا و پایین می‌رود (در بسیاری از ویروس‌ها). همچنین تب ممکن است متناوب باشد که در آن تب یک‌روز در میان یا دوره‌ای می‌آید و می‌رود (مثل مالاریا، تب دنگی در مناطق اندمیک). تب‌های شبانه که عصرو شب اوج می‌گیرند با برخی عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی و هورمونی دیده می‌شوند.

شناخت الگو همراه با علائم، در تصمیم‌گیری بالینی کمک‌کننده است. از منظر علت، تب‌ها به عفونی (ویروسی، باکتریایی، انگلی و قارچی)، التهابی، خودایمنی، نئوپلاستیک (بدخیمی‌ها)، دارویی و گرمازدگی تقسیم می‌شوند. تب کوتاه ویروسی اغلب با درمان حمایتی رفع می‌شود، ولی تب‌های طولانی، تکرارشونده یا همراه با علائم هشدار ( تعریق بسیار شدید، کاهش وزن، درد موضعی شدید) نیازمند علت‌یابی هدفمند و گاهی تصویربرداری و آزمایش‌های تکمیلی هستند.

نوع تب	الگو/تعریف	علل شایع	نکتهٔ بالینی
تب پیوسته	دمای بالا با نوسان کم	پنومونی، تیفوئید، دنگی	پیگیری منظم مایعات و تب‌بر
تب نوسانی	بالا و پایین شدن روزانه	عفونت‌های ویروسی	الگوی زمانی راهنماست
تب متناوب	تب یک‌روز در میان/دوره‌ای	مالاریا	نیازمند تشخیص اختصاصی
تب شبانه	اوج در شب	عفونت، التهاب، هورمونی	شب‌عرقی‌های شدید را جدی بگیرید

تب سرد چیست؟

منظور از تب سرد لرز شدید با دمای نه‌چندان بالای بدن است. علت تب سرد معمولاً فاز بالاروندگی دماست که در آن انقباض عروقی و لرز غالب است. گاهی در کم‌آبی شدید، اضطراب یا افت قند هم حس تب سرد گزارش می‌شود. اندازه‌گیری دقیق دما و توجه به علائم همراه آن برای تصمیم‌گیری در مورد مهم است.

تب در بارداری

هر تبی در بارداری باید جدی گرفته شود چون برخی عفونت‌ها می‌توانند پیامدهای نامطلوبی برای مادر و جنین ایجاد کنند. تب خفیف با علائم ویروسی معمولاً با مراقبت و مصرف تب‌برها (مثلا استامینوفن طبق نظر پزشک) کنترل می‌شود. تب بالا، درد شکم، سوزش ادرار یا تنگی نفس نیازمند ارزیابی فوری است. مصرف مایعات و استراحت اهمیت دارد.

تب روماتیسمی

تب روماتیسمی پیامد التهابی بدن به‌دنبال عفونت استرپتوکوکی درمان‌نشده در کودکان و نوجوانان است و مفاصل، قلب و پوست را درگیر می‌کند. در تب رماتیسمی علائمی مثل تب، درد و تورم مفاصل، ندول‌های زیرپوستی و گاهی کره روماتیسمی دیده می‌شود. تشخیص بالینی-آزمایشگاهی و درمان با داروهای آنتی‌بیوتیکی و ضدالتهابی تحت نظر پزشک انجام می‌شود. برای پیشگیری از آسیب دریچه‌های قلبی معمولاً معاینات قلبی نیز انجام می‌شود.

تب کریمه کنگو یا تب هموارژیک

کریمه کنگو نوعی بیماری ویروسی با خاصیت انتقالی از کنه و دام آلوده است که با تب، درد شدید عضلانی، علائم گوارشی و در مراحل بعد خونریزی بروز می‌کند. تماس شغلی با دام گوشت تازه ریسک ابتلا به تب کریمه کنگو را بالا می‌برد. هر تب با سابقه تماس مشکوک با دام باید فورا بررسی شود. اقدامات حفاظتی و گزارش بهداشتی برای شروع درمان حیاتی است. این بیماری‌ها اغلب نیازمند بستری و مراقبت حمایتی فشرده‌اند. معمولا با کنترل ناقل و تماس، پیشگیری انجام می‌شود. خوددرمانی خطرناک است و باید از آن اجتناب کنید.

تب مالت

بروسلوز یک عفونت زئونوز (از دام) با تب‌های سینوسی، تعریق شبانه، ضعف و درد عضلانی است. مصرف لبنیات غیرپاستوریزه و تماس شغلی از عوامل خطر ابتلا به تب مالت هستند. تشخیص تب مالت با آزمایش سرولوژیک انجام می‌شود و درمان آن مصرف طولانی آنتی‌بیوتیک است.

تب دنگی

دنگی از راه نیش پشه منتقل می‌شود و با تب بالا، سردرد پشت چشمی، درد شدید بدن و گاه راش همراه است. نوع شدید تب دنگی می‌تواند باعث بروز خونریزی و شوک شود. سفر به مناطق اندمیک سرنخ مهمی برای تشخیص ابتلا به این بیاری هستند. این بیماری باید به سرعت تشخیص داده شده و درمان شود. مصرف مایعات بخش مهمی از درمان این نوع تب است.

تب یونجه

منظور از تب یونجه درواقع رینیت آلرژیک است و معمولا با علامت تب واقعی همراه نیست. عطسه، آبریزش بینی و خارش چشم از علائم بارز تب یونجه هستند. اصطلاح تب در نام آن تاریخی است. درمان این نوع آلرژی با پرهیز از آلرژن، شست‌وشوی بینی و داروهای ضدحساسیت انجام می‌شود. تب همراه باید از عفونت افتراق داده شود.

تب در کودکان

در کودکان، عدد درجه تب به‌تنهایی مهم نیست بلکه حال عمومی معیار طلایی است. نوزادان زیر ۳ ماه با تب نیازمند ارزیابی فوری‌اند. در کودکان ۶ ماه تا ۵ سال، تب‌های ویروسی شایع‌اند و مراقبت حمایتی کافی است. تب‌های ماندگار، راش غیرمعمول، بی‌حالی یا تنفس دشوار هشداردهنده‌اند و باید به خوبی ارزیابی شوند.

تب سرماخوردگی

در سرماخوردگی، تب معمولاً خفیف تا متوسط است و با آبریزش بینی، گلودرد و سرفه همراه می‌شود. مراقبت حمایتی (مایعات، استراحت، مسکن‌های ایمن) برای درمان آن کافی است. آنتی‌بیوتیک گزینه درمان برای سرماخوردگی نیست مگر اینکه مشکل باکتریایی وجود داشته باشد. اگر تب بیش از ۳ روز بماند یا تنگی نفس اضافه شود، باید توسط پزشک ارزیابی شوید.

تب سرماخوردگی چند روز طول میکشد؟

در اغلب موارد ۲ تا ۳ روز اول بالاترین تب در سرماخوردگی مشاهده می‌شود و سپس طی ۵ الی ۷ روز فروکش می‌کند. سرفه ممکن است طولانی‌تر بماند. تداوم تب بیش از ۳ روز یا بازگشت تب پس از بهبودی موقت می‌تواند نشانه عفونت ثانویه باشد. مصرف مایعات و استراحت روند بهبود را تسریع می‌کند.

تب آنفولانزا

آنفولانزا با تب بالا، بدن‌درد شدید، سردرد و بی‌حالی حاد بروز می‌کند و در گروه‌های پرخطر می‌تواند عارضه‌دار شود. درمان آنفولانزا با استفاده از داروهای ضدویروس در ۴۸ ساعت اول انجام می‌شود. واکسیناسیون سالانه راهبرد اصلی پیشگیری است. مراجعه در صورت بروز علائم هشدار ضروری است.

 چرا تب میکنیم؟

ناحیه‌ای در مغز به نام هیپوتالاموس که به‌عنوان ترموستات بدن نیز شناخته‌می‌شود، وظیفه‌ی تنظیم دمای بدن را به‌عهده دارد. تب هنگامی ایجاد می‌شود که هیپوتالاموس در پاسخ به عفونت، بیماری یا هر علت دیگری، دستور می‌دهد دمای بدن افزایش یابد. هرچه دمای بدن بیشتر افزایش یابد، هیپوتالاموس برای مقابله با این حالت سعی در کاهش دمای بدن دارد.

نباید تب را با گرگرفتگی یا تعریق شبانه ناشی از تغییرات هورمونی در دوران یائسگی اشتباه گرفت. گرگرفتگی و تعریق شبانه باعث ایجاد احساس ناگهانی و شدید گرما می‌شود و ممکن است با قرمزی پوست و احساس گزگز و تعریق همراه باشد، اما همان تب نیست.  بروز تب در بزرگسالان، معمولا موضوع نگران‌کننده‌ای نیست، مگر اینکه دمای بدن بالاتر از ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد، که نیازمند رسیدگی فوری است. اما در اطفال، افزایش دمای بدن حتی به میزان اندکی، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک عفونت جدی مانند عفونت گوش، ریه، پوست، گلو، مثانه یا کلیه باشد. علت تب در بزرگسالان معمولا یکی از موارد زیر است:

• عفونت ویروسی مانند آنفولانزا، آبله مرغان و COVID-19
• عفونت باکتریایی مانند مننژیت، عفونت کلیوی یا ذات‌الریه
• ورزش طولانی‌مدت
• برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید (التهاب در پوشش داخلی مفاصل)
• بیماری‌های خود‌ایمنی مانند لوپوس
• تومورهای بدخیم (سرطان)
• اختلالات هورمونی مانند پرکاری تیروئید
• لخته‌شدن خون در عروق
• برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی که برای درمان فشار خون بالا یا تشنج استفاده می‌شوند
• برخی از واکسن‌ها مانند واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه یا واکسن پنوموکوک (ذات‌الریه)
• بیماری حصبه
• سیلیکوز (نوعی بیماری ریوی است که در اثر تماس طولانی مدت با گرد و غبار سیلیس ایجاد می‌شود)
• سو‌ء‌مصرف داروهای غیرقانونی مانند آمفتامین و کوکائین
• ترک الکل
• دندان درآوردن در نوزادان
• ایدیوپاتیک یا بی‌دلیل (گاهی اوقات نمی‌توان علت تب را تشخیص داد).

تب بالا نشانه چیست؟

تب بالا می‌تواند نشان‌دهنده عفونت جدی‌تر (ریوی، ادراری، پوستی)، التهاب سیستمیک، اثر دارویی، گرمازدگی یا گاه لخته خون باشد. همراهی با نشانه‌های هشدار مثل سفتی گردن، تنگی نفس، گیجی، درد شدید موضعی، بثورات منتشر یا افت فشار خون فوریت پزشکی را مطرح می‌کند. اگر تب ۴۰ درجه یا بیشتر شد و یا بیش از ۳ روز ادامه داشت، ارزیابی توسط پزشک ضروری است.

دلایل تب	درمان	عوارض
عفونت‌های باکتریایی	آنتی‌بیوتیک‌ها	کم‌آبی بدن
عفونت‌های ویروسی	استراحت و آبرسانی	تشنج
اختلالات خودایمنی	دارو درمانی	نارسایی ارگان‌ها
شرایط التهابی	داروهای ضدالتهاب	هذیان
عوامل محیطی	اقدامات خنک‌کننده	کما
واکنش‌های دارویی	قطع دارو	شوک سپتیک
واکنش‌های آلرژیتیک	اپی‌نفرین و آنتی‌هیستامین‌ها	فشار خون بالا
تروما	مدیریت درد و استراحت	آنافیلاکسی
اختلالات متابولیک	—–	سپسیس

تب بدون هیچ علامت دیگری نشانه چیست؟

علت تب بدون علامت در بزرگسالان گاهی آغاز یک عفونت ویروسی است که هنوز علائم کانونی ظاهر نشده‌اند و گاهی ناشی از داروها، التهاب‌های پنهان، مشکلات دندانی یا حتی خطای اندازه‌گیری. قدم اول، استفاده تب‌سنج معتبر و پایش ۲۴–۴۸ ساعته است. اگر تب ادامه داشت یا با تعریق شبانه شدید، کاهش وزن، درد موضعی، سرفه مداوم یا تغییر ادرار همراه شد، باید ارزیابی تخصصی انجام شود. آزمایش‌های خون و ادرار اغلب سرنخ‌های اولیه تشخیص را فراهم می‌کنند. خوددرمانی طولانی با آنتی‌بیوتیک می‌تواند تشخیص را دشوار کند.

علت تب بدون علائم سرماخوردگی در بزرگسالان

وقتی سرفه و گلودرد ندارید، به عفونت‌های غیرتنفسی (ادراری با سوزش یا تکرر، شکمی با درد موضعی یا اسهال، پوستی با قرمزی و گرمی) و نیز علل غیرعفونی فکر کنید. مشکلات دندانی، آبسه‌ها، سینوزیت‌های بدون سرفه، التهاب‌های خودایمنی و داروها از مقصران شایع‌اند. بررسی ادرار، معاینهٔ شکم و پوست، و ارزیابی دهان و دندان‌ها اغلب سرنخ می‌دهند. در صورت وجود درد پهلو، تغییر بوی ادرار یا لکه پوستی دردناک، مراجعه را به تعویق نیندازید.

علت تب در شب در بزرگسالان

نوسان سیرکادین، سبب می‌شود دمای بدن شب‌ها اندکی بالاتر باشد و برخی عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی هم در شب بدتر می‌شوند. تهویه نامناسب اتاق، پوشش خیلی گرم، رفلاکس معده، وقفهٔ تنفسی خواب و حتی مصرف الکل می‌توانند حس تب یا بدحالی شبانه را تشدید کنند. اگر تب شبانه با تعریق‌های شدید، کاهش وزن، سرفه طولانی، درد استخوان یا خستگی غیرمعمول همراه شود، باید جدی گرفته شود. اصلاح محیط خواب به علائم کمک می‌کند، اما الگوی ماندگار نیازمند بررسی علت است. ثبت ساعات تب و پاسخ به تب‌برها برای پزشک راهگشاست.

علت تب طولانی مدت در بزرگسالان

تب‌هایی که هفته‌ها ادامه می‌یابند یا دوره‌به‌دوره برمی‌گردند، زیر دسته تب با منشا ناشناخته هستند و می‌توانند عفونی، التهابی، خودایمنی، نئوپلاستیک یا دارویی باشند. در این موارد شرح‌حالدقیق، معاینهٔ کامل، آزمایش‌های مرحله‌ای و گاهی تصویر‌برداری هدفمند برای تشخیص دلایل تب تکرار شونده و پایین نیامدن تب لازم است.

پایین نیامدن تب با وجود تب‌بر، نشانه آن است که باید به‌جای افزایش دوز دارو، به‌دنبال علت ریشه‌ای بگردیم. هر علامت همراه مثل شب‌عرقی، کاهش وزن، درد موضعی شدید یا راش پایدار نقشه راه تشخیصی است. خوددرمانی طولانی با آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتون‌ها می‌تواند تصویر بالینی را مخدوش کند.

علت تب در پریودی چیست؟

در نیمه سیکل قاعدگی تا شروع آن، دمای پایه بدن به‌طور طبیعی اندکی بالا می‌رود، اما این افزایش تب محسوب نمی‌شود. اگر در حوالی قاعدگی تب بالا دارید، باید به علل دیگر فکر کرد؛ از عفونت‌های ادراری و لگنی گرفته تا آنفولانزا و گلودرد چرکی. همراهی با درد لگن، ترشحات بدبو، سوزش ادرار یا درد یک‌طرفه زیر شکم بررسی فوری‌تری می‌طلبد. ثبت سیکل، دمای پایه و علائم هم‌زمان به افتراق کمک می‌کند.

علت تب بعد از عمل جراحی

در ۲۴–۴۸ ساعت اول وس از جراعی، تب می‌تواند ناشی از پاسخ التهابی به بافت‌برداری، جذب هماتوم یا بی‌تحرکی باشد؛ اما پس از آن، به عفونت زخم، ریه، عفونت ادراری یا ترومبوز وریدی فکر می‌کنیم. قرمزی و ترشح زخم، سرفهٔ چرکی، درد قفسه سینه، تنگی نفس یا درد و تورم ساق پا نشانه‌های هشدارند. راه‌رفتن زودهنگام، تمرینات تنفسی، کنترل درد و هیدراتاسیون به کاهش ریسک کمک می‌کنند. اگر تب پایدار بود باید با پزشک تماس بگیرید.

از کجا بفهمیم تب داریم؟

تشخیص تب فقط با تب‌سنج معتبر ممکن است. لمس پیشانی یا حس داغی به‌تنهایی قابل اعتماد نیست. اختلاف‌های جزئی بین روش‌ها طبیعی است و بهتر است همه سنجش‌ها را با یک دستگاه و روش ثابت انجام دهید. اگر عدد غیرمنتظره بود، چند دقیقه بعد و با همان روش تکرار کنید و در صورت امکان، یادداشت‌برداری منظم داشته باشید.

ثبت الگوی زمانی تب به پزشک کمک می‌کند که سریع‌تر به تشخیص علت برسد. هم‌زمان علائم همراه را دقیق یادداشت کنید: سرفه، گلودرد، درد پهلو، سوزش ادرار، دل‌درد، تهوع، اسهال یا راش پوستی. در نوزادان زیر ۳ ماه هر درجه تب فوریت دارد و باید بلافاصله ارزیابی شوند. در سالمندان و افراد با بیماری‌های مزمن هم تغییر سطح هوشیاری، گیجی و افت فشار حتی با تب‌های متوسط مهم و هشداردهنده است.

متن انگلیسی:
You can take your temperature in several different parts of your body. The most common site is your mouth (oral temperature). Other sites include your ear (tympanic membrane), forehead (temporal artery) and armpit (axillary). The most accurate site is the rectum, and the least accurate site is the armpit.
ترجمه متن فارسی:
می‌توانید دمای بدنتان را در بخش‌های مختلف اندازه‌گیری کنید. رایج‌ترین محل، دهان است (تب‌سنجی دهانی). محل‌های دیگر شامل گوش (غشای تمپان)، پیشانی (شریان تمپورال) و زیر بغل (آگزیلاری) هستند. دقیق‌ترین محل برای اندازه‌گیری، مقعد است و کم‌دقت‌ترین محل، زیر بغل.

به نقل از my.clevelandclinic

استفاده از انواع تب سنچ

برای اندازه‌گیری دمای بدن می‌توانید از دماسنج کمک بگیرید. دمای بدن از روش‌های دهانی، رکتال (مقعدی)، تمپانیک (گوشی)، زیر بغلی و پیشانی قابل اندازه‌گیری است. به‌طور‌کلی دماسنج‌های دهانی و مقعدی دمای بدن را دقیق‌تر اندازه‌گیری می‌کنند. توصیه می‌شود در نوزادان، برای اندازه‌گیری دمای بدن، از دماسنج مقعدی استفاده‌کنید. تب‌سنج دیجیتال ابزاری ضروری برای نظارت‌بر تب است. استفاده از آن آسان بوده و به صورت دقیق می‌توانید درجه تب را اندازه بگیرید. هنگام استفاده‌از تب‌سنج دیجیتال، حتما دستورالعمل‌های دستگاه را به‌دقت دنبال‌کنید. تب‌سنج معمولا باید زیر زبان، زیر بغل یا راست روده قرار گیرد تا دقیق‌ترین نتایج را ارائه‌دهد. روش‌های استفاده از تب سنج به شرح زیر است:

• نحوه استفاده از تب سنج دیجیتالی: دستگاه را تمیز کنید، ۱۵ دقیقه قبل چیزی داغ یا سرد نخورید، پروب را زیر زبان گذاشته و دهان را ببندید تا بوق پایان به صدا درآید
• نحوه استفاده از تب سنج دیجیتالی پیشانی: پوست خشک و بدون عرق باشد، سنسور را طبق دستور روی پیشانی حرکت دهید یا در فاصلهٔ توصیه‌شده نگه دارید

هر دو روش را بهتر است در محیط با دمای پایدار انجام دهید و نتیجه غیرمعمول را تکرار کنید. اختلاف اندک بین عددهای مشاهده‌شده طبیعی است و باید روند کلی را معیار قرار داد.

همه راه های درمان خانگی تب رو امتخان کردی و خوب نشدی؟ همین الان از دکتر نوبت بگیر.

دکتر تب

برای پایین آوردن تب بزرگسال چیکار کنیم؟

جهت درمان فوری تب در بزرگسالان اتاق را خنک نگه دارید، مایعات شفاف و سوپ‌های سبک بنوشید و استراحت کنید. برای کاهش ناراحتی از تب‌برهای استاندارد مانند استامینوفن یا ایبوپروفنتحت نظر پزشک استفاده کنید. دوش یا کمپرس ولرم کوتاه به‌جای آب سرد برای درمان سریع تب مفید است، زیرا آب سرد لرز را تشدید می‌کند. اگر تب با تنگی نفس، درد قفسه سینه، گیجی، سفتی گردن یا راش منتشر همراه شد، درمان خانگی کافی نیست و باید فوراً ارزیابی شوید. در بارداری و بیماری‌های زمینه‌ای، پیش از مصرف دارو با پزشک هماهنگ باشید.

درمان قطعی تب به علت آن بستگی دارد: تب‌های ویروسی معمولاً با مراقبت حمایتی فروکش می‌کنند، اما در عفونت‌های باکتریایی پس از تشخیص، آنتی‌بیوتیک لازم می‌شود. پایش الکترولیت‌ها در اسهال، استفراغ یا تب‌های طول‌کشیده اهمیت دارد. از مصرف همزامان داروهای حاوی استامینوفن بپرهیزید تا خطر مسمومیت کبدی بالا نرود. اگر تب بیش از ۳ روز باقی ماند و پایین نیامد، یا پس از یک بهبود کوتاه بازگشت باید به دکتر مراجعه کنید.

برای پایین اوردن تب اورژانسی چه کنیم؟

اولین قدم برای پایین اوردن تب اورژانسی بزرگسالان کم کردن لباس‌ها و کاهش دمای اتاق است. در ادامه مایعات سرد مصرف کنید. مصرف یک دوز استامینوفن یا ایبوپروفنمنعی ندارد. همچنین می‌توانید از دو یا کمپرس ولرم کوتاه استفاده کنید. اگر دما به ۴۰ درجه نزدیک است، یا همراه با گیجی، سفتی گردن، تنگی نفس، درد قفسه سینه، راش منتشر یا افت فشار است، با اورژانس تماس بگیرید. در بارداری و بیماری‌های قلبی، کلیوی، گوارشی، استفاده از دارو باید محتاطانه باشد.

بهترین تب بر قوی خانگی

قوی‌ترین تب‌بر خانگی همان تب‌برهای بدون نسخه استاندارد به‌علاوه اصلاح محیط و هیدراتاسیون است. دمای مناسب اتاق، لباس سبک، نوشیدنی‌های ولرم و شفاف، دوش ولرم و استراحت کافی مؤثرترین پکیج خانگی‌اند. از روش‌های بی‌پشتوانه مثل استفاده از الکل، کیسه یخ مستقیم روی بدن یا تعریق اجباری زیر پتوهای ضخیم دوری کنید. اگر تب بیش از ۳ روز ماند یا حال عمومی بدتر شد، به‌جای مصرف داروهای متعدد، به پزشک مراجعه کنید.

پاشویه برای تب

پاشویه برای تب بزرگسالان اگر ولرم باشد و احساس راحتی بدهد می‌تواند کمک‌کننده باشد اما جایگزین تب‌بر و علت‌یابی نیست. آب سرد یا یخ، لرز را تشدید و مصرف اکسیژن را بالا می‌برد؛ بنابراین توصیه نمی‌شود. پاشویه را کوتاه، بدون ایجاد لرز و همراه با نوشیدن مایعات انجام دهید. اگر به‌محض قطع پاشویه تب برمی‌گردد، این طبیعی است و نشان می‌دهد درمان اصلی باید روی علت متمرکز باشد.

پایین اوردن تب از طریق ناف

این روش پشتوانه علمی ندارد و ممکن است باعث تأخیر در درمان مثر یا تحریک پوستی شود. در بعضی موارد یکی از راه های پایین آوردن تب، پایین آوردن تب از طریق ناف است که نباید آن را انجام دهید و به جای آن از راهکارهای اثبات‌شده مثل تب‌بر استاندارد، دوش ولرم، مایعات و استراحت کمک بگیرید. هر علامت هشدار، خط قرمز مراجعهٔ فوری است.

استفاده چسب تب بر

چسب‌های خنک‌کننده احساس خنکی موضعی ایجاد می‌کنند اما برای کاهش تب سیستمیک اثر قابل‌توجهی ندارند. اگر از این چسب‌ها استفاده می‌کنید، صرفا به‌عنوان مکمل مراقبت‌های استاندارد باشد، نه جایگزین تب‌بر دارویی و مصرف مایعات. پوست تحریک‌شده یا حساس را پوشش ندهید و همچنان دما را با تب‌سنج اندازه بگیرید. در صورت بروز عوارض پوستی مصرف چسب را متوقف کنید.

برای پایین اوردن تب چی بخوریم؟

مصرف مایعات مثل آب، محلول‌های الکترولیت و سوپ‌های سبک اولویت دارند و عملاً بیشترین اثر را روی حال عمومی دارند. پایین آوردن تب با آبلیمو یا پایین آوردن تب با گلاب شواهد قطعی ندارد، اما نوشیدن‌شان به هیدراتاسیون کمک می‌کند. مصرف عسل برای تب می‌تواند گلودرد را تسکین دهد (برای بزرگسالان) ولی تب‌براختصاصی نیست. توصیه‌هایی مانند استفاده از پیاز، سیب زمینه و سرکه سفید برای تب پشتوانه علمی ندارند و می‌توانند موجب تحریک پوستی یا تأخیر در درمان شوند. محور تغذیه در تب، مصرف کافی مایعات، پروتئین سبک و میوه و سبزی است.

دمنوش تب بر قوی

مصرف دمنوش به آب‌رسانی و آرام‌سازی گلو کمک می‌کند. دمنوش آویشن برای تب و سرفه می‌تواند به‌صورت ملایم تسکین‌بخش باشد و دمنوش‌های بابونه، نعناع یا زنجبیل نیز معمولا برای گلو خوب هستند. استفاده از خاکشیر برای تب، به‌صورت غیرمستقیم با جبران مایع سودمند است. در بارداری، شیردهی یا مصرف داروهای خاص درباره گیاهان با پزشک مشورت کنید تا تداخل یا عارضه‌ای رخ ندهد. توجه کنید که گیاهان جایگزین درمان اثبات‌شده نیستند.

چه میوه ای برای تب خوبه؟

اگر به‌دنبال تب بر خانگی هستید، برخی‌از میوه‌ها می‌توانند به تسکین علائم تب کمک‌کنند. به‌عنوان‌مثال، هندوانه و طالبی حاوی مقدار زیادی آب هستند که می‌تواند به هیدراته نگه‌داشتن کودک کمک‌کند. علاوه‌براین، میوه‌هایی مانند پرتقال و کیوی سرشار از ویتامین C هستند که می‌تواند سیستم‌ایمنی بدن را تقویت‌کند. موز برای انرژی سریع و پتاسیم مفید است و معمولاً خوب تحمل می‌شود. در صورت اسهال، میوه‌های نفاخ یا بسیار اسیدی را محدود کنید و به علائم گوارشی خود توجه داشته باشید.

هندوانه برای تب و سرماخوردگی

هندوانه به‌دلیل آب فراوان، گزینه خوبی برای جبران مایعات است، اما تب‌شکن اختصاصی محسوب نمی‌شود. اگر احساس سرما دارید، آن را در دمای اتاق مصرف کنید و کنار آن از مایعات یا دمنوش‌های ولرم هم کمک بگیرید. ترکیب با کمی پروتئین سبک (مثل سوپ مرغ) تعادل انرژی را بهتر می‌کند. در افرادی که نفخ می‌کنند، میزان مصرف را کم کنید تا ناراحتی گوارشی ایجاد نشود.

انواع داروی تب بر

گاهی اوقات داروهایی به‌نام تب‌بر، برای کاهش دمای بدن توصیه می‌شوند. از این داروها طبق دستورالعمل‌های توصیه‌شده توسط پزشک استفاده‌کنید و از مصرف زیاد خودداری کنید. دوزهای بالا یا مصرف طولانی‌مدت استامینوفن یا داروی ایبوپروفن ممکن است باعث آسیب کبدی یا کلیوی شود. به‌عنوان‌مثال می‌توان به داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و قرص ناپروکسن اشاره‌کرد. استامینوفن نیز می‌تواند تب را کاهش دهد.

آسپرین نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. اما ممکن است برای کودکان (به‌علت خطر ایجاد سندروم ری) و افرادی که از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده‌می‌کنند، مناسب نباشد. اگر تب به‌دلیل عفونت باکتریایی ایجاد شده‌باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را تجویز کند. آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت ویروسی را درمان نمی‌کنند.

اسم قرص تب بر بزرگسالان چیست؟

استامینوفن برای کاهش تب، انتخاب اول و ایمن برای اغلب افراد است. ایبوپروفن تب‌بر است اما باید در افرادی که زخم معده، زخم کلیه دارند و یا باردار هستند باید با احتیاط مصرف شوند. مصرف ژلوفن برای تب به فرم ایبوپروفن با همان ملاحظات تجویز می شود. قرص تب‌بر ناپروکسن اثر طولانی‌تر دارد اما گزینه درجه اول تب‌بر نیست.

کدام شربت تب بر موثر است؟

برای بزرگسالانی که بلع قرص برایشان دشوار است، شربت استامینوفن یا شربت ایبوپروفن (بروفن) گزینه مناسبی است. دوز را برحسب میلی‌گرم مادهٔ مؤثره (نه فقط قاشق) و با توجه به برچسب تنظیم کنید و از مصرف هم‌زمان چند محصول حاوی استامینوفن بپرهیزید. در بیماری‌های کلیوی، گوارشی یا مصرف رقیق‌کننده خون، پیش از مصرف ایبوپروفن با پزشک مشورت کنید. الکل، مصرف ایمن استامینوفن را به‌ویژه برای کبد دشوارتر می‌کند.

شیاف تب بر برای بزرگسالان

وقتی تهوع و استفراغ دارید یا نمی توانید قرص را ببلعید، شیاف استامینوفن گزینه مناسبی است. دوز و فاصله مصرف را دقیق طبق برچسب یا دستور پزشک رعایت کنید و از استعمال مکرر خودسرانه بپرهیزید. شیاف‌های NSAID برای همه مناسب نیستند و در بیماری‌های گوارشی و کلیوی باید با احتیاط به‌کار روند. اگر تب پایین نمی‌آید، علت‌یابی مهم‌تر از افزایش دفعات شیاف است.

آمپول تب بر برای بزرگسالان

تزریق آمپول بتامتازون برای کنترل تب، توصیه روتین نیست، زیرا کورتیکواستروئیدها تب‌بر استاندارد محسوب نمی‌شوند و می‌توانند پاسخ ایمنی را تضعیف کنند. تزریق داروهای ضدالتهاب یا مسکن فقط در شرایط خاص و توسط پزشک انجام می‌شود. درمان اصلی تب، حمایتی است و وقتی علت باکتریایی ثابت شد، درمان اختصاصی شروع می‌شود. از تزریقات خودسرانه در مراکز نامعتبر پرهیز کنید.

داروی گیاهی برای تب

شواهد قوی برای تب‌شکنی گیاهان محدود است. نوشیدنی‌های گیاهی بیشتر برای تامین آب بدن خاصیت دارند. مصرف عرق کاسنی برای تب در فرهنگ غذایی مطرح است، اما سند قطعی ندارد و در بیماران کبدی یا داروهای خاص باید با پزشک هماهنگ شود. اگر دمنوشی مصرف می‌کنید، میزان و تداخل آن را بسنجید و به‌محض مشاهده علائم هشدار، درمان‌های اثبات‌شده را در اولویت قرار دهید. گیاهان دارویی مکمل‌اند، نه جایگزینِ تشخیص و درمان استاندارد.

عوارض تب بالا

وقتی تب بالا کنترل نشود، بدن آب از دست می‌دهد و قلب و تنفس برای جبران تندتر کار می‌کنند؛ به همین خاطر احساس بی‌حالی و گیجی طبیعی است. در تب‌های طولانی، نمک‌ها و مواد معدنی بدن هم به‌هم می‌ریزد و اشتها کم می‌شود. برخلاف تصور رایج، خود تب به‌ندرت باعث آسیب مغزی می‌شود؛ دردسر اصلی معمولاً علت زمینه‌ای و کم‌آبی است. پس محور مراقبت، پایش علائم حیاتی، نوشیدن مایعات، استفاده از تب‌برِ استاندارد و خنک‌سازی ملایم است. برخی از عوارض به شرح زیر است:

• کم‌آبی (دهان خشک، کاهش ادرار)
• افزایش ضربان قلب و تعداد تنفس
• گیجی و اختلال تمرکز
• بی‌حالی و ضعف
• تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی زمینه‌ای
• برهم‌خوردن الکترولیت‌ها
• کاهش اشتها
• افت انرژی
• مه‌آلودگی ذهنی

تب چند درجه باعث تشنج میشود؟

تشنج مرتبط با تب بیشتر مربوط به اطفال است و معمولا در ۶ ماه تا ۵ سال دیده می‌شود و عدد دقیق تب پیش‌بینی‌کننده قطعی نیست. در بزرگسالان، تشنج ناشی از تب نادر است و باید علل جدی‌تر (مننژیت، انسفالیت، اختلالات الکترولیتی) بررسی شود. هر تشنجِ، با یا بدون تب، یک فوریت پزشکی است که سریعا باید ارزیابی شود. برخی از کودکانی که دچار حملات تشنج هنگام تب می‌شوند، ممکن است علائم عود را در یک سال آینده تجربه کنند.

تب‌سنجی منظم، مصرف تب‌بر با دوز تجویزی پزشک، نوشیدن مایعات کافی و خنک‌سازی ملایم (نه حمام سرد و نه الکل‌مالی) اساس پیشگیری از بروز تشنج هستند. در کودکان مستعد، آموزش والدین درباره اقدامات هنگام تشنج (ایمن‌سازی محیط، خواباندن به پهلو، تماس با اورژانس) حیاتی است. هر تشنج طولانی، تکرارشونده یا همراه با علائم عصبی کانونی، فوریت پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به بررسی تخصصی دارد.

روش های جلوگیری از تب

کاهش تماس با عامل عفونی و آماده نگه‌داشتن بدن مهم ترین اصول جلوگیری از تب است. شست‌وشوی منظم دست‌ها، تهویه مناسب محیط‌های بسته، پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار و رعایت بهداشت تنفسی، ریسک ابتلا را پایین می‌آورد. واکسیناسیون‌های به‌روز (مانند واکسن آنفولانزا طبق سن و فصل) راهبرد کلیدی کاهش تب‌های عفونی و عوارض آن‌هاست. خواب کافی، تغذیه متعادل، نوشیدن آب کافی و مدیریت استرس به پایداری سیستم ایمنی کمک می‌کنند. در فصول سرد، پوشش چندلایه و خشک نگه‌داشتن کفش و لباس اهمیت عملی دارد.

در سفر، آب و غذای سالم مصرف کنید و در مناطق اندمیک از نیش حشرات پیشگیری کنید (پوشش مناسب، پشه‌بند، دفع‌کننده‌ها). اگر بیماری‌های زمینه‌ای دارید، پیگیری منظم، مصرف دقیق داروها و واکسیناسیون طبق راهنما بهترین سپر شما در برابر تب‌های تکرارشونده است. به‌محض شروع علائم، استراحت و هیدراتاسیون را جدی بگیرید تا نیاز به درمان‌های سنگین کاهش یابد. در نهایت، یادداشت‌برداری از الگوی تب و عوامل محرک، به شما و پزشکتان کمک می‌کند تا دفعات آینده را بهتر مدیریت کنید.

داده‌ای یافت نشد.

نتیجه گیری

تب بیانگر تغییر نقطه تنظیم هیپوتالاموس است و صرفا داغ شدن بدن نیست. بنابراین درجه تب به‌تنهایی معنا ندارد و باید در بستر زمان، روش سنجش و وضعیت بالینی تفسیر شود. در بزرگسالان، آستانه متعارف ۳۸ درجه دهانی و الگوی تب (پیوسته، نوسانی، متناوب) به طبقه‌بندی کمک می‌کند، اما حال عمومی و علائم هشدار تعیین‌کننده‌ترند. بسیاری از تب‌ها منشا ویروسی و خودمحدودشونده دارند، در حالی که تب‌های طولانی، عودکننده یا همراه با نشانه‌هایی مانند سفتی گردن، تنگی نفس، بثورات منتشر یا گیجی نیازمند ارزیابی هدفمند و گاه آزمایش و تصویربرداری هستند.

دکترتو مراقب سلامت شماست!