سرماخوردگی چیست؟ علائم و انواع راه های درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

با آمدن فصل پاییز و از همه مهم‌تر فرارسیدن فصل مدارس، شیوع بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی بسیار زیاد و رایج است. بیدارشدن با علائم سرماخوردگی مانند گرفتگی بینی و گلودرد می‌تواند خسته‌کننده باشد. اما در واقع این بسیار رایج و کاملاً طبیعی است که چندین بار در سال سرما بخورید. اکثر بزرگسالان ممکن است دو تا سه بار در سال سرما بخورند. نوزادان و کودکان خردسال معمولاً بیشتر در طول یک سال به این بیماری مبتلا می‌شوند. به بیماری‌های بینی و گلو که توسط میکروب‌ها ایجاد می‌شود، عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌گویند و سرماخوردگی نیز در همین دسته‌بندی قرار می‌گیرد.

برای کنترل علائم سرماخوردگی و پیشگیری از عفونی شدن، سریعا به پزشک مراجعه کنید. در پنل دکترتو می‌توانید از بهترین متخصصان عفونی و عمومی در سراسر ایران نوبت حضوری و تلفنی دریافت کنید. در این مقاله به‌صورت کامل به سرماخوردگی، علائم، دلایل و شیوه‌های درمان آن می‌پردازیم.

سرماخوردگی چیست؟

همان‌طور که گفته شد سرما خوردگی در واقع یک عفونت یا بیماری ویروسی است که توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود. اما دقیقاً کدام ویروس عامل ایجاد این بیماری است؟ بیش از ۲۰۰ ویروس مختلف می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند. این یعنی تشخیص اینکه دقیقاً کدام ویروس در حال حاضر با سرما خوردگی شما مرتبط است کار بسیار دشواری است. راینوویروس‌ها، کروناویروس‌ها، ویروس‌های پاراآنفلوانزا، انتروویروس ها و آدنوویروس‌ها شایع‌ترین ویروس‌های مرتبط با این بیماری هستند. این ویروس‌ها مشترکات زیادی با هم دارند اما هر نوع نیز سبک خاص خود را در ایجاد بیماری دارد.

برای مثال راینوویروس‌ها که شایع‌ترین عامل ابتلا به سرما خوردگی هستند در اوایل پاییز، بهار و تابستان بیشترین فعالیت را دارند. آنها باعث ۱۰ تا ۴۰ درصد سرماخوردگی می‌شوند. بااین‌حال معمولاً شدت بیماری با این ویروس‌ها زیاد نیست. ویروس‌های کرونا نیز بیشتر در زمستان و اوایل بهار شیوع زیادی دارند و عامل ۲۰ درصد از سرماخوردگی‌ها هستند. RSV و پارا آنفلوانزا نیز عامل ۲۰ درصد سرماخوردگی‌ها هستند. آنها گاهی اوقات منجر به عفونت‌های شدید، مانند ذات‌الریه، در کودکان خردسال می‌شوند.

علائم سرماخوردگی

در عرض یک تا سه روز پس از ابتلا به ویروس سرما خوردگی، ممکن است متوجه قلقلک در گلوی خود شوید. حدود نیمی از افراد مبتلا به سرماخوردگی گزگز یا گلودرد را به‌عنوان اولین علامت خود گزارش می‌کنند. سایر علائم سرماخوردگی که ممکن است در این مرحله اولیه تجربه کنید عبارت‌اند از:

• آبریزش یا گرفتگی بینی: علت ابریزش بینی باید توسط پزشک مشخص شود.
• گلودرد یا خراش (علت گلو درد طولانی مدت چیست؟)
• سرفه: علت سرفه های مکرر عفونت دستگاه تنفسی است.
• عطسه کردن
• به‌طورکلی احساس ناخوشی می‌کنید.
• بدن‌درد خفیف یا سردرد خفیف
• تب با درجه پایین (تب چند درجه خطرناک است؟)
• ترشحات آبکی از بینی که غلیظ شده و زرد یا سبز می‌شود.
• اشک چشم
• دردهای عضلانی و استخوانی
• لرز

سرماخوردگی معمولاً ۲ تا ۳ روز پس از ورود ویروس به بدن شروع می‌شود و علائم از چند روز تا چند هفته طول می‌کشد.

علائم سرماخوردگی کلیه

یکی از ارگان‌هایی که ممکن است شدیداً تحت تاثیر ویروس‌های سرماخوردگی قرار بگیرد، کلیه‌هاست. علائم سرماخوردگی در کلیه‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• درد و ناراحتی در پهلو، کمر یا اطراف ناحیه تناسلی
• تب بسیار بالا (ممکن است به ۳۹.۵ درجه سانتیگراد یا ۱۰۳.۱ درجه فارنهایت برسد.)
• لرز و احساس سرمای شدید
• احساس ضعف یا خستگی بیش از حد
• ازدست‌دادن اشتها
• احساس بیماری و بی‌حالی
• اسهال: علت اسهال ناگهانی می‌تواند عفونت باشد.

دچار سرفه و آبریزش بینی شدی؟

برای بررسی علائم به پزشک مراجعه کن.

مشاوره آنلاین با دکتر عمومیبهترین پزشکان عمومی

علت های ابتلا به سرماخوردگی

سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است و ازآنجایی‌که ویروس‌های تنفسی کاملاً مسری بوده و در هوا پخش می‌شوند. می‌توان گفت که شایع‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری تنفس هوای آلوده به ویروس و ارتباط با افراد مبتلاست. سرماخوردگی به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. برای اینکه شما آلوده شوید، ویروس باید به یکی از غشاهای مخاطی شما برسد؛ پوشش مرطوب سوراخ‌های بینی، چشم‌ها یا دهان شما.

این زمانی اتفاق می‌افتد که سطحی را لمس کنید یا هوای مرطوب حاوی ویروس سرماخوردگی را تنفس کنید. برخلاف تصور افراد هوای سرد عامل سرماخوردگی نیست. حتی گرمای بیش از حد هم نمی‌تواند دلیل ابتلا به این بیماری باشد. از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهد که استرس و آلرژی‌هایی که روی بینی یا گلو شما تأثیر می‌گذارند ممکن است احتمال ابتلا به ویروس سرماخوردگی را افزایش دهند. سایر عوامل مانند سن، سیستم ایمنی، سایر بیماری‌های زمینه‌ای و سیگارکشیدن می‌تواند روی میزان ابتلا به این بیماری و شدت علائم موثر باشد.

سرماخوردگی در بارداری

اصلی‌ترین علت ابتلای بیشتر زنان باردار به عفونت ویروسی سرما خوردگی سرکوب سیستم ایمنی آنهاست. در دوران بارداری سیستم ایمنی بدن به‌خاطر محافظت از جنین و حفظ بارداری سرکوب می‌شود تا به‌این‌ترتیب مشکلی برای جنین ایجاد نشود. به همین دلیل هم زنان باردار زیاد سرما می‌خورند.

سرماخوردگی در تابستان

در فصل تابستان برخی از ویروس‌ها مانند راینوویروس‌ها شیوع بسیار بالاتری دارند. تجمع افراد در محیط‌های بسته و استفاده از وسایل خنک‌کننده مانند پنکه یا اسپلیت می‌تواند موجب چرخش سریع‌تر ویروس در فضا شود و به همین دلیل هم در تابستان ممکن است شیوع بالایی از سرما خوردگی را شاهد باشیم. بااین‌حال شیوع این بیماری در تابستان به نسبت زمستان بسیار کمتر است.

عفونت چشم کودکان در سرماخوردگی

یکی از اصلی‌ترین عوارض همراه سرماخوردگی، خصوصاً در کودکان عفونت چشم است. آدنوویروس‌ها اصلی‌ترین علت سرماخوردگی چشم و ورم ملتحمه چشم هستند. آنها خصوصاً از طریق تماس دست‌های آلوده به ویروس به چشم‌ها انتقال می‌یابند. به همین دلیل است که شستن دست‌ها بخش مهمی از مراقبت و پیشگیری در زمان ابتلا به بیماری سرما خوردگی است.

تشخیص سرما خوردگی

اکثر سرما خوردگی های رایج بر اساس علائم گزارش شده تشخیص داده می‌شوند. بااین‌حال، علائم سرماخوردگی ممکن است شبیه به عفونت‌های باکتریایی خاص، آلرژی‌ها و سایر شرایط پزشکی باشد. در صورت شدید بودن علائم، همیشه با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود برای تشخیص مشورت کنید تا بر اساس تجربه پزشک و در صورت لزوم بررسی‌های تکمیلی، این بیماری را از سایر موارد مشابه مانند آنفلوانزا تشخیص دهند.

تفاوت علائم آنفلوانزا، سرما خوردگی، حساسیت فصلی و کرونا

این بیماری‌ها علائم مشابهی داشته و در بسیاری از مواقع تشخیص آنها از هم دشوار است. در جدول زیر فرق سرماخوردگی با آنفولانزا و همچنین تفاوت آلرژی با سرماخوردگی را به طور خلاصه شرح داده‌ایم.

راه های انتقال سرما خوردگی

ویروس سرما خوردگی از طریق دهان، چشم یا بینی وارد بدن می‌شود. ویروس می‌تواند از طریق راه‌های زیر انتقال یابد:

• قطرات در هوا هنگامی که فردی که بیمار است سرفه، عطسه یا صحبت می‌کند.
• تماس دست‌به‌دست با فردی که سرماخورده است.
• اشتراک‌گذاری اشیا با ویروس روی آنها مانند ظروف، حوله، اسباب‌بازی یا تلفن.
• دست‌زدن به چشم، بینی یا دهان پس از تماس با ویروس.

درمان سرماخوردگی – چگونه سرماخوردگی را خوب کنیم؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان یا کوتاه کردن مدت سرما خوردگی در دسترس نیست  و اکثر موارد سرماخوردگی بدون هیچ درمانی طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود می‌یابد. بااین‌حال برخی از گزینه‌های درمانی ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. به‌صورت کلی داشتن یک روتین زندگی سالم مانند فعالیت بدنی منظم، خوردن وعده‌های غذایی مغذی، کاهش استرس و خواب کافی می‌تواند از درگیری زیاد با این بیماری جلوگیری کند.

مسکن‌ها و تقویت‌کننده‌های بدون نسخه به کاهش درد و تب و بهبود حال عمومی بیماران کمک می‌کنند. اسپری‌های ضد احتقان بینی هم می‌توانند به رفع گرفتگی بینی کمک کنند.

می‌خوای سریع‌ترین راه درمان سرماخوردگی رو پیدا کنی؟ با پزشک مشورت کن.

دکتر سرماخوردگی

۱. قرص سرماخوردگی بزرگسالان و کودکان

قرص های سرماخوردگی کودکان و بزرگسالان می‌توانند به بهبود علائم بیماری کمک زیادی کنند. داروی سرما خوردگی کلداستاپ و سرما خوردگی بزرگسالان به همراه آنتی‌هیستامین‌ها باعث کاهش علائم سرفه و عطسه در این دوره می‌شوند. قرص سرماخوردگی بزرگسالان دارای فنیل آفرین، استامینوفن یا کلرفنیل آمین است و می‌تواند تاثیر بالایی در بهبود علائم سرماخوردگی داشته باشند. پزشک احتمالا قرص برای گرفتگی بینی هم تجویز می‌کند. معمولاً این داروها مانند ژلوفن، را هر شش ساعت یکبار مصرف می‌کنند.

۲. شربت سرماخوردگی کودکان

داروهای ضد سرفه و شربت های سرما خوردگی بدون نسخه می‌توانند برای درمان علائم سرفه و سرماخوردگی در کودکان تجویز شوند.

۳. بهترین آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی

برای دوران سرماخوردگی به‌هیچ‌عنوان از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده نمی‌شود، چرا که این بیماری یک عفونت ویروسی است نه باکتریایی و در نتیجه آنتی‌بیوتیک‌ها تاثیری در درمان بیماری ندارند. تنها در مواردی که یک عفونت باکتریایی ثانویه نیز در بیماران ایجاد شود ممکن است بنا به تشخیص پزشک آنتی‌بیوتیک نیز تجویز شود.

۴. آمپول سرماخوردگی – آمپول دگزامتازون برای سرماخوردگی

آمپول دگزامتازون برای چیست؟ در برخی مواقع که علائم بیماری بسیار شدید است و حال عمومی بیماران مبتلا خوب نیست ممکن است یک آمپول سرکوب‌کننده ایمنی مانند دگزامتازون نیز تجویز شود که می‌تواند به کاهش کلی علائم و تسکین آنها کمک زیادی کند. آمپول دگزامتازون برای سرما خوردگی می‌تواند به تسکین التهاب ناشی از بیماری نیز کمک زیادی کند. بااین‌حال تزریق آن باید تنها با نظر پزشک انجام شود.

۵. درمان خانگی سرماخوردگی

یک سری درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به بهبود سریع‌تر بیماری و بهتر شدن حال عمومی بیماران مبتلا به سرماخوردگی کمک زیادی کنند. البته تمام این موارد کاملاً تایید شده نیستند. استراحت کافی و مصرف زیاد مایعات می‌تواند مفید باشد. مایعات زیاد به مرطوب نگه‌داشتن بینی و گلوی بیماران کمک زیادی می‌کند. غرغره کردن آب‌نمک یا استفاده از محلول نمکی در بینی و شست‌وشوی بینی با آن نیز می‌تواند به‌عنوان یک درمان خانگی باشد.

موز برای سرماخوردگی

موز یک میوه بسیار مغذی و مقوی است و یک منبع غنی از ویتامین سی و انواع آنتی‌اکسیدان‌هاست. مصرف آن می‌تواند به کاهش التهاب ناشی از سرماخوردگی کمک کرده و سیستم ایمنی بیماران را تقویت می‌کند.

نارنگی برای سرماخوردگی

نارنگی نیز یک میوه مغذی دیگر است که سرشار از ویتامین C است و می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک زیادی کند. در نتیجه معمولاً مصرف آن برای بهبود علائم بیماری توصیه می‌شود.

بخور برای سرماخوردگی

یکی از بهترین درمان‌های خانگی سرماخوردگی بخور است. دستگاه بخور با افزایش رطوبت محیط می‌تواند خشکی و التهاب بینی و گلو را کاهش دهد و به رفع احتقان کمک کند.

قهوه برای سرماخوردگی

قهوه از جمله مواردی است که توصیه می‌شود در این دوره مصرف آن را کاهش دهید، چرا که در کل کافئین می‌تواند اثر خشکی داشته باشد و مجاری گلو و بینی را خشک‌تر کند. در نتیجه گرفتگی و التهاب بیشتر می‌شود. از طرفی انرژی‌بخش بودن قهوه می‌تواند مانع خواب و استراحت کافی بیماران مبتلا شود.

۶. درمان گیاهی سرما خوردگی

برخی درمان‌های گیاهی را نیز برای بهبود سرماخوردگی و تسریع روند بهبودی مفید می‌دانند. گزینه‌های مختلفی از انواع دم‌نوش‌ها گرفته تا برخی ترکیبات مانند زنجبیل می‌توانند به‌عنوان گزینه درمانی در نظر گرفته شوند. برای مثال زنجبیل با خاصیت ضدمیکروبی به کاهش درد عضلانی و کاهش حالت تهوع بیماران کمک زیادی می‌کند.

۷. دمنوش برای سرما خوردگی – جوشانده سرماخوردگی

دم‌نوش‌ها و جوشانده‌های گیاهی مختلفی می‌توانند برای درمان سرماخوردگی مفید باشند. جوشانده زنجبیل با عسل یکی از آنهاست که می‌تواند علاوه بر آبرسانی، درد گلو و دردهای عضلانی را تسکین دهد. دم‌نوش ریشه گیاه اکیناسه نیز برای درمان سرما خوردگی مفید است. این ترکیب گیاهی سیستم ایمنی را تقویت کرده و التهاب را کاهش می‌دهد. دم‌نوش چای سبز با عسل و آب‌لیموی تازه خلط و گرفتگی را کاهش می‌دهد. سایر دم‌نوش‌های گیاهی موثر در درمان بیماری شامل دم‌نوش آویشن، دم‌نوش نعناع و دم‌نوش اکالیپتوس می‌شود.

درمان آبریزش بینی در سرماخوردگی

برخی از پمادهای گیاهی مانند روغن اکالیپتوس و منتول می‌توانند به باز کردن مسیرهای هوایی کمک کرده و آبریزش بینی را کاهش دهند.

درمان گوش درد سرماخوردگی

علاوه بر مصرف مسکن‌ها برای تسکین گوش درد ناشی از سرما خوردگی (گوش درد نشانه چیست؟) می‌توان از کمپرس آب گرم و آب‌نمک نیز برای درمان گوش درد سرما خوردگی کمک گرفت. روغن‌های گیاهی مانند روغن درخت چای و روغن سیر نیز از درمان‌های سریع گیاهی گوش درد هستند.

درمان بدن درد سرماخوردگی

بهترین درمان برای بدن درد سرما خوردگی استراحت و خواب کافی است. حمام آب گرم نیز می‌تواند به کاهش درد بدن کمک زیادی کند. مصرف مایعات زیاد و گرم نیز ممکن است موثر باشد.

درمان سرماخوردگی نوزاد

سرما خوردگی نوزادان معمولاً نیازی به درمان ندارد و اگر علائم شدید نباشد، به‌خودی‌خود بیماری بهبود می‌یابد. باید نوزادان را کاملاً هیدراته نگه داشت. استراحت و خواب کافی بهترین درمان برای آنهاست. برای بهبود تنفس و رفع احتقان بینی ممکن است پزشک از اسپری‌های بینی مخصوص نوزادان استفاده کند. بهتر است از یک دستگاه بخور در محیط خواب نوزاد استفاده کرد تا رطوبت کافی در فضا وجود داشته باشد. مصرف داروهای سرماخوردگی در نوزادان ممنوع است. برای درمان تب شدید ممکن است تاینول (در نوزادان زیر ۶ ماه) یا شربت ایبوپروفن (در نوزادان بالای ۶ ماه) تجویز شود. 

درمان سریع سرماخوردگی – درمان فوری سرماخوردگی

یکی از گزینه‌هایی که می‌توان به‌عنوان درمان فوری سرماخوردگی آن را در نظر گرفت، غرغره آب‌نمک است. این ترکیب معجزه‌آسا می‌تواند شدت علائم سرماخوردگی را کاهش داده و با احتقان و گلودرد مبارزه کند. علاوه بر این برای درمان سریع سرماخوردگی می‌توان از شست‌وشوی بینی با نمک نیز کمک گرفت. در برخی منابع مصرف ویتامین سی و روی نیز به‌عنوان گزینه‌های بسیار موثر در درمان سرماخوردگی در نظر گرفته شده است.

تغذیه مناسب سرماخوردگی – برای سرماخوردگی چی بخوریم؟

تغذیه یکی از مواردی است که در دوران بیماری اهمیت زیادی دارد. مصرف برخی غذاها می‌تواند به‌عنوان درمان سرما خوردگی در نظر گرفته شوند. سوپ مرغ یکی از مواردی است که با تقویت سیستم ایمنی و آبرسانی بدن بیمار، به او کمک می‌کند که در کل احساس بهتری داشته باشد. سیر ترکیب غذایی موثر دیگری است که خاصیت ضدویروسی نیز دارد و به همین دلیل افزودن آن به رژیم غذایی ممکن است شدت سرما خوردگی را کاهش دهد.

افراد مبتلا به سرماخوردگی بهتر است یک رژیم غذایی سرشار از پروبیوتیک‌ها داشته باشند، چرا که احتمالاً این مواد غذایی می‌تواند زمان عفونت و بیماری را کاهش دهد.

ویروس سرماخوردگی تاچندروز قابل انتقال است؟

شما می‌توانید تا دو هفته ناقل بیماری باشید. حتی یک یا دو روز قبل از بروز علائم سرماخوردگی می‌توان ویروس را انتقال داد. اما زمانی که علائم شما در بدترین حالت خود قرار دارند، بیشترین میزان انتقال را دارید که این معمولاً در سه روز اول بیماری است.

پیشگیری از سرماخوردگی

هیچ واکسنی برای سرماخوردگی وجود ندارد برای کاهش سرعت انتشار ویروس و جلوگیری از بیماری می‌توانید این اقدامات را انجام دهید:

• دست‌هایتان را بشویید. دست‌های خود را به‌خوبی و اغلب با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از یک ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل با حداقل ۶۰ درصد الکل استفاده کنید. اهمیت شستن دست‌ها را به فرزندان خود بیاموزید. سعی کنید با دست‌های شسته نشده به چشم‌ها، بینی یا دهان خود دست نزنید.
• سعی کنید سطوحی که زیاد به آنها دست می‌زنید را مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید. این کار می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده است که رینوویروس ها ممکن است تا ۳ ساعت خارج از پوشش بینی زنده بمانند.
• از تماس و نزدیکی با افراد مبتلا پرهیز کنید
• در محیط‌های عمومی از ماسک استفاده کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که بیش از ۲۰۰ نوع ویروس مختلف می‌توانند عامل ابتلا به آن باشد. این بیماری علائمی مانند سردرد، آبریزش بینی و سرفه را ایجاد می‌کند و معمولاً بین ۷ تا ده روز طول می‌کشد. عمدتاً بیماری سرما خوردگی درمان خاصی ندارد و تنها برخی گزینه‌های درمانی می‌توانند علائم را تسکین دهند.

اگر دچار علائم سرما خوردگی شده‌اید، بهتر است در همان روزهای اول به متخصص عمومی یا دکتر داخلی مراجعه کنید. اگر کودک شما سرما خورده است، حتما با متخصص اطفال مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر عمومی، مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلی و همچنین مشاوره آنلاین دکتر کودکان وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!