شب ادراری، دلایل و درمان این بیماری

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید

شب‌ ادراری یکی از مشکلات شایعی است که بیشتر در کودکان و گاهی در بزرگسالان مشاهده می‌شود و می‌تواند به دلایل مختلفی ازجمله عوامل ژنتیکی، تأخیر در رشد مثانه، استرس یا تولید بیش‌ازحد ادرار در شب رخ دهد. این وضعیت نه‌تنها برای فرد مبتلا، بلکه برای خانواده‌ها نیز چالش‌برانگیز است و می‌تواند بر اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. خوشبختانه، با شناسایی علت اصلی و به‌کارگیری روش‌های درمانی مناسب، مانند تغییر سبک زندگی، درمان‌های خانگی و در برخی موارد دارودرمانی، می‌توان این مشکل را مدیریت و بهبود بخشید. در این مقاله به بررسی دلایل اصلی شب‌ ادراری و روش‌های مؤثر درمان آن می‌پردازیم.

شب ادراری چیست؟

شب‌ ادراری به دفع غیرارادی ادرار در هنگام خواب، پس از سنی که انتظار می‌رود کودک یا فرد بتواند مثانه خود را کنترل کند، گفته می‌شود. این مشکل معمولاً در کودکان شایع‌تر است و می‌تواند دلایلی مانند تأخیر در رشد مثانه، تولید زیاد ادرار در شب، عوامل ژنتیکی، استرس یا مشکلات هورمونی داشته باشد. شب‌ ادراری به دو نوع اولیه (از ابتدا وجود داشته) و ثانویه (پس از یک دوره کنترل مثانه) تقسیم می‌شود. در بیشتر موارد، این وضعیت موقتی است و با افزایش سن بهبود می‌یابد.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

انواع شب ادراری چیست؟

شب‌ ادراری به‌طور کلی به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. هر کدام از این انواع علل و ویژگی‌های خاص خود را دارند:

• شب‌ ادراری اولیه (Primary Nocturnal Enuresis): از زمانی که کودک به سن کنترل مثانه رسیده، هرگز یک دوره طولانی خشکی شبانه نداشته است. معمولاً به دلیل تأخیر در رشد عضلات مثانه یا عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود. در این حالت، کودک هنوز به‌طور کامل توانایی درک سیگنال‌های پر شدن مثانه در خواب را ندارد.
• شب‌ ادراری ثانویه (Secondary Nocturnal Enuresis): فرد پس از یک دوره حداقل ۶ ماهه کنترل کامل مثانه در شب، دوباره دچار شب‌ ادراری می‌شود. این نوع معمولاً به دلیل عوامل استرسی، عفونت‌های ادراری، دیابت، مشکلات هورمونی یا حتی اختلالات خواب رخ می‌دهد. نیاز به بررسی‌های پزشکی بیشتری برای شناسایی علت زمینه‌ای دارد.

شناسایی نوع شب‌ ادراری نقش مهمی در انتخاب روش درمان مناسب دارد و در برخی موارد نیاز به مشاوره پزشکی و ارزیابی‌های دقیق‌تر است.

علل شب ادراری چیست؟

شب ادراری می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلف جسمی، روانی و محیطی رخ دهد. این مشکل در کودکان شایع‌تر است، اما در برخی بزرگسالان نیز مشاهده می‌شود. در ادامه مهم‌ترین علل شب ادراری را بررسی می‌کنیم:

علل شب‌ ادراری در کودکان

شب‌ ادراری کودکان یکی از مشکلات شایع در کودکان است و معمولاً تا سن ۵ سالگی طبیعی در نظر گرفته می‌شود. در ادامه به بررسی علل شب‌ ادراری در کودکان و راهکارهای مدیریت آن می‌پردازیم.

• تأخیر در رشد مثانه: مثانه کودک هنوز به‌اندازه کافی برای نگه‌داری ادرار در طول شب رشد نکرده است.
• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی شب‌ ادراری احتمال بروز آن را در کودکان افزایش می‌دهد.
• تولید بیش‌ازحد ادرار در شب: برخی کودکان در شب ادرار بیشتری تولید می‌کنند.
• هورمون وازوپرسین ناکافی: کاهش ترشح این هورمون باعث تولید زیاد ادرار در شب می‌شود.
• اضطراب و استرس: تغییرات مهم مانند ورود به مدرسه یا مشکلات خانوادگی ممکن است باعث شب‌ ادراری شوند.

علل شب‌ ادراری در بزرگسالان

شب‌ ادراری بزرگسالان کمتر شایع است، اما می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای یا اختلال عملکردی باشد. برخلاف کودکان، شب‌ ادراری در بزرگسالان معمولاً به‌راحتی برطرف نمی‌شود و نیاز به بررسی‌های دقیق پزشکی دارد.

• عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)
• دیابت کنترل‌نشده
• اختلالات خواب (مانند آپنه خواب)
• بزرگ شدن پروستات در مردان
• ضعف عضلات کف لگن در زنان
• بیماری‌های عصبی (مانند سکته مغزی و ام‌اس)
• مصرف برخی داروها (مانند داروهای ادرارآور یا آرام‌بخش)
• عوامل روانی و استرس

هر یک از این عوامل نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارند تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب آغاز شود.

متن انگلیسی:
Bed-wetting that starts in adulthood (secondary enuresis) is uncommon and requires medical evaluation. Causes of adult bed-wetting may include: A blockage (obstruction) in part of the urinary tract, such as from a bladder stone or kidney stone. Bladder problems, such as small capacity or overactive nerves.
ترجمه فارسی:
شب‌ ادراری که در بزرگسالی شروع می‌شود (شب‌ ادراری ثانویه) غیرمعمول است و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله انسداد در بخشی از دستگاه ادراری (مانند سنگ مثانه یا سنگ کلیه) یا مشکلات مثانه (مانند ظرفیت کم مثانه یا فعالیت بیش از حد اعصاب مثانه) ایجاد شود. تشخیص علت دقیق این وضعیت نیازمند بررسی‌های پزشکی تخصصی است.

به نقل از mayoclinic

علت شب ادراری در نوجوانان چیست؟

در نوجوانان نیز امکان ایجاد این بیماری وجود‌ دارد. روش درمان به این بستگی دارد که علت شب ادراری چیست. اگر علت استرس باشد، باید مدیریت شود. در بیشتر افراد تا اواخر دوره نوجوانی این حالت برطرف می‌شود. در نوجوانان همانند کودکان علت این بیماری می‌تواند مشکلات در مثانه یا کلیه باشد. از علل دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:

• ژنتیک
• فشار و استرس زیاد
• خواب عمیق (در نوجوانان بسیار رایج است.)
• آپنه انسدادی خواب
• یبوست
• بیماری مثانه و کلیه
• بیماری عصبی
• مصرف برخی داروها

آیا بیماری خاصی داری که باعث شب ادراری شده؟

برای بررسی با متخصص مشورت کن.

بهترین دکتر اورولوژی

آیا شب ادراری از عوارض داروهای دیگر است؟

بله، مصرف برخی داروها می‌تواند به عنوان عارضه جانبی منجر به شب‌ ادراری شود. به‌ویژه، داروهای روان‌پزشکی مانند کلوزاپین و ریسپریدون با تأثیر بر عملکرد مثانه، ممکن است باعث بروز شب‌ ادراری در برخی افراد شوند.
همچنین، داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) با افزایش تولید ادرار، می‌توانند به شب‌ ادراری منجر شوند. در صورت بروز چنین عوارضی، مشاوره با پزشک برای تنظیم یا تغییر دارو توصیه می‌شود.

عوارض شب ادراری چیست؟

شب ادراری بدون بیماری‌های زمینه‌ای، هیچ خطری برای سلامتی ایجاد نمی‌کند. با‌این‌حال، شب ادراری می‌تواند مشکلاتی را برای بیمار مبتلا به آن ایجاد‌کند، از جمله:

• احساس گناه و خجالت، که می‌تواند منجر به کم‌‌شدن اعتمادبه‌نفس شود.
• بی خوابی شبانه و نداشتن انرژی در طول روز
• از‌دست‌دادن فرصت‌هایی برای فعالیت‌های اجتماعی مانند رفتن به اردو برای کودک و مهمانی برای بزرگسالان
• ایجاد راش و‌ دانه‌های پوستی در باسن و ناحیه تناسلی بیمار، به خصوص اگر فرد شما با لباس خیس خوابیده است.

چه زمانی شب ادراری خطرناک است یا نشانه اختلال است؟

شب ادراری بیماری جدی محسوب نمی‌شود. اما شب ادراری در کودک بالای ۷ سال می‌تواند مشکل محسوب شود. اگر کودک به مدت حداقل ۳ ماه متوالی هفته‌ای ۲ بار یا بیشتر به خیس‌کردن تخت ادامه‌دهد، باید به پزشک مراجعه‌کرد. این بیماری می‌تواند برای کودک و خانواده استرس ایجاد‌ کند. این کودکان به مرور زمان اعتماد‌به‌نفس خود را از‌دست داده و دچار آسیب‌های روحی می‌شوند.

تشخیص شب ادراری چگونه انجام می شود؟

بسته به شرایط، پزشک ممکن است هر کدام از موارد زیر را برای تشخیص علت اصلی و‌ کمک به درمان توصیه‌کند:

• معاینه فیزیکی
• صحبت در مورد علائم بیماری، مصرف مایعات، سابقه خانوادگی، عادات روده و مثانه و مشکلات مربوط به شب ادراری
• آزمایش ادرار برای ارزیابی عفونت یا دیابت
• عکس رادیوگرافی یا دیگر آزمایشات تصویربرداری از کلیه‌ها یا مثانه برای بررسی ساختار سیستم ادراری
• سایر آزمایشات ادراری یا ارزیابی‌ها، در صورت نیاز

می‌خوای بهترین داروی شب ادراری رو مصرف کنی؟ با متخصص شب ادراری مشورت کن.

دکتر شب ادراری

درمان شب ادراری چیست؟

شب ادراری یا بی‌اختیاری ادرار در خواب، مشکلی است که می‌تواند با ترکیبی از روش‌های رفتاری، دارویی و استفاده از درمان‌های طبیعی مدیریت شود. در ادامه، برخی از این روش‌های درمانی به‌صورت خلاصه آورده شده‌اند:

• تغییرات رفتاری: شامل محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب، تخلیه مثانه پیش از خوابیدن و ایجاد عادات منظم برای رفتن به دستشویی در طول روز.
• داروهای گیاهی: استفاده از گیاهانی مانند دارچین، رازیانه و دانه‌های خردل که در طب سنتی برای کاهش شب ادراری توصیه شده‌اند.
• دارودرمانی: مصرف داروهایی مانند دسموپرسین که به کاهش تولید ادرار در شب کمک می‌کنند.
• اسپری بینی دسموپرسین: نوعی دارو که به‌صورت اسپری بینی استفاده می‌شود و تولید ادرار در شب را کاهش می‌دهد.
• درمان‌های طب سنتی: شامل ماساژ با روغن‌های گرم مانند روغن زیتون و مصرف ترکیباتی مانند پیاز و دارچین برای تقویت مثانه.
• قطره‌های گیاهی: برخی قطره‌های گیاهی که در طب سنتی برای تقویت عملکرد مثانه و کاهش شب ادراری استفاده می‌شوند.

در ادامه، به توضیح بیشتر درباره برخی از این روش‌ها می‌پردازیم:

۱. داروهای گیاهی برای شب ادراری

در طب سنتی، استفاده از گیاهان دارویی برای درمان شب ادراری رایج است. به‌عنوان مثال، مصرف دارچین به‌دلیل خاصیت گرم‌کنندگی می‌تواند به کاهش شب ادراری کمک کند. همچنین، دانه‌های خردل و رازیانه نیز به‌عنوان درمان‌های مؤثر در این زمینه شناخته شده‌اند.

۲. قرص درمان شب ادراری

یکی از داروهای رایج برای درمان شب ادراری، دسموپرسین است که به‌صورت قرص مصرف می‌شود و با کاهش تولید ادرار در شب، به کنترل این مشکل کمک می‌کند. مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک و با تجویز او انجام شود.

متن انگلیسی:
Desmopressin link (DDAVP) is often the first choice of medicine for bedwetting. This medicine slows the amount of urine your child’s body makes overnight, so the bladder doesn’t overfill and leak. Desmopressin can work well, but bedwetting often returns when a child stops taking the medicine.
ترجمه فارسی:
دسموپرسین (DDAVP) معمولاً اولین گزینه دارویی برای درمان شب‌ ادراری است. این دارو میزان تولید ادرار بدن کودک را در طول شب کاهش می‌دهد تا مثانه بیش از حد پر نشده و دچار نشت نشود. دسموپرسین می‌تواند به‌خوبی مؤثر باشد، اما در بسیاری از موارد، پس از قطع مصرف دارو، شب‌ ادراری دوباره بازمی‌گردد.

به نقل از niddk

۳. اسپری بینی برای شب ادراری

دسموپرسین به‌صورت اسپری بینی نیز موجود است و می‌تواند به کاهش تولید ادرار در شب کمک کند. این روش برای کودکانی که مشکل در بلع قرص دارند، مناسب است. استفاده از این دارو نیز باید تحت نظر پزشک باشد.

۴. درمان شب ادراری با پیاز و دارچین

در برخی منابع طب سنتی، ترکیب پیاز و دارچین به‌عنوان درمانی برای شب ادراری توصیه شده است. این ترکیب با تقویت مثانه و کاهش سردی بدن می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند. با این حال، قبل از استفاده از این روش‌ها، مشورت با متخصص طب سنتی توصیه می‌شود.

۵. قطره برای درمان شب ادراری

برخی قطره‌های گیاهی در طب سنتی برای تقویت مثانه و کاهش شب ادراری استفاده می‌شوند. این قطره‌ها معمولاً حاوی ترکیباتی هستند که به بهبود عملکرد سیستم ادراری کمک می‌کنند. مصرف این قطره‌ها باید با مشورت متخصص طب سنتی انجام شود.

توجه داشته باشید که قبل از استفاده از هر یک از این روش‌های درمانی، مشاوره با پزشک یا متخصص طب سنتی ضروری است تا بهترین روش متناسب با شرایط فرد انتخاب شود.

چگونه از شب ادراری جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از شب ادراری معمولاً با ایجاد تغییرات در سبک زندگی، عادات خواب و تقویت کنترل مثانه امکان‌پذیر است. این اقدامات می‌توانند به کودکان و حتی بزرگسالان در کاهش یا جلوگیری از شب ادراری کمک کنند. در ادامه مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از شب ادراری ارائه شده‌اند:

• کاهش مصرف مایعات قبل از خواب
• تخلیه مثانه قبل از خواب
• استفاده از زنگ هشدار شب ادراری (Bedwetting Alarm)
• تنظیم عادات خواب منظم
• پرهیز از مصرف مواد محرک
• تقویت مثانه با تمرینات مناسب
• مدیریت استرس و اضطراب
• استفاده از داروها (تحت نظر پزشک)
• استفاده از روش‌های طب سنتی
• استفاده از پوشک شب ادراری

شب ادراری از نظر روانشناسی

شب ادراری از نظر روان‌شناسی می‌تواند پاسخی به استرس‌ها و فشارهای روحی باشد و معمولاً در کودکانی دیده می‌شود که تجربه‌هایی مانند تعارض والدین، ضربه روحی، سوءاستفاده یا بستری شدن در بیمارستان را پشت سر گذاشته‌اند. این مشکل، به‌ویژه پس از سن ۶ سالگی، اگر ادامه‌دار باشد، نیاز به بررسی دقیق و رویکرد حمایتی دارد. در این موارد، شب ادراری به‌عنوان واکنشی ناخودآگاه به عوامل روانی بروز می‌کند و درمان آن نیازمند توجه به سلامت عاطفی کودک، ایجاد محیطی آرام و استفاده از روش‌های مشاوره روان‌شناختی است.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۵۵۰ نظر)

دکتر محمود موذن

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۵ (۴۶۳ نظر)

دکتر مجتبی موحدی نیا

فوق تخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) کودکان

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۴۱ نظر)

دکتر مریم استقامتی

فوق تخصص کلیه (نفرولوژی) کودکان

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۲۰ نظر)

دکتر فهیمه فرزادی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۷ (۴۰۵ نظر)

دکتر شراره خوارزمی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۵ (۳۷۴ نظر)

دکتر حبیبه نژاد بیگلری

فوق تخصص مغز و اعصاب (نورولوژی) کودکان

نوبت بگیرید

چه موقع برای درمان شب ادراری به دکتر مراجعه کنیم؟

ب‌ادراری در هر سنی، به‌ویژه در بزرگسالان یا کودکان بالای ۵ سال، نیاز به بررسی پزشکی دارد. اگر شب‌ ادراری ناگهانی آغاز شود، با علائمی مانند درد، سوزش، خون در ادرار یا تکرر ادرار همراه باشد، یا به درمان‌های اولیه پاسخ ندهد، مراجعه به پزشک ضروری است.

اگر شب ادراری در بزرگسالان است، بهتر است که برای درمان این مشکل به دکتر اورولوژی مراجعه کنیم. برای دریافت نوبت از دکتر اورولوژیست می‌توانید وارد سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو شوید و با جستجوی تخصص اورولوژی در شهر مورد نظر خود به لیستی کامل از دکترهای کلیه و مجاری ادراری دسترسی داشته‌باشید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست.